Columns

Smulpaap en wijnkenner Erik Muller at bij het nieuwe Hotel Ferrero in het Spaanse Bocairent, 80 kilometer van Valencia. De wijnkaart, de omgeving en de goede bediening brachten hem in hoger sferen. “De drie Michelin-sterren zijn slechts een kwestie van tijd,”  is zijn conclusie.

Even buiten het historische plaatsje Bocairent, zo’n 80 kilometer van Valencia, ligt het hotel van Juan Carlos Ferrero. De tennisspeler, ooit de nummer één van de wereld en winnaar van Roland Garros, heeft hier een oud landhuis gekocht en getransformeerd tot een van de meest luxe hotels van Spanje. Het restaurant van het hotel wordt bestierd door twee bijzondere mensen, de 28-jarige Paco Morales en de 32-jarige Rut Cotroneo. Zij hebben elkaar leren kennen bij Mugaritz, een restaurant vlakbij San Sebastian. Mugaritz staat nummer vier in de mondiale top-50 en heeft twee Michelin-sterren. Paco heeft zich hier in vijf jaar opgewerkt als chef, Rut was twee jaar sommelier.

Gauw trouwen

In 2007 werd het tijd voor een eigen restaurant. Na eerst nog even in het huwelijk te zijn getreden hebben zij in Madrid hun eerste restaurant neergezet: Senzone. Dat was in een mum van tijd het meest opwindende restaurant van Madrid en direct al werd Paco uitgeroepen tot ‘beste nieuwe chef van Spanje’ op de Madrid Fusion, de belangrijkste conferentie voor Spaanse chefs. Vervolgens werd Paco een jaar later hier uitgeroepen tot ‘beste chef van Spanje’ en kwam in die periode in contact met Juan Carlos Ferrero. Het jachtige bestaan van een wereldstad was voor Paco niet ideaal, hij wil liever dicht bij de natuur staan en gebruik maken van ingrediënten uit de directe omgeving. Juan Carlos nodigde het stel uit zijn hotel te bekijken en ze waren direct verkocht. Alles is hier aanwezig voor het uiteindelijke doel: drie Michelin-sterren binnen vijftien jaar.

Bijzonder avontuur

Na haar sommeliersopleiding in Madrid werkte Rut Cotroneo als sommelier in restaurant Fat Duck in London, na El Bulli het beste restaurant van de wereld. Een betere plek om je te ontwikkelen is niet denkbaar. Eenmaal terug in Spanje, bij Mugaritz, werd zij in 2007 uitgeroepen tot ‘beste sommelier van Spanje’, een titel die zij daarna nog twee keer mocht ontvangen. De wijnkaart van hotel Ferrero is met 550 wijnen bijzonder uitgebreid en de selectie Spaanse wijnen is enorm. Natuurlijk vind je hier de bekende Spaanse wijnhuizen als Vega Sicilia, Roda, Clos Mogador en Pingus, maar juist de wijnen van kleine, vaak onbekende producenten sturen je hier op een bijzonder avontuur. De aperitiefkaart, die praktisch alleen maar uit sherry bestaat, is een extra vermelding waard.

Proef waar je bent

De keuken van Ferrero is puur, minimalistisch en licht. De ingrediënten komen uit de omgeving. Paco is wars van mode. Hier vind je geen coquilles, zeebaars of foie gras. Zoals Paco zegt: “Mijn keuken is een afspiegeling van de omgeving. Hoe vaak kun je in een restaurant niet proeven waar je bent?” Op en rond het terrein groeien talloze kruiden en eetbare bloemen. Deze vormen vaak de basis van de gerechten die terug te vinden zijn in het innovatieve menu. Om er maar een paar te noemen: blokjes van inktvis met aziatische peer en zwarte knoflook, zeeduivel-lever met bloemkool, rauwe baby gamba’s met guacamole in amandelmelk. Alle gerechten zijn van een zeldzame ingetogen schoonheid.

Als vanzelfsprekend worden bij deze niet alledaagse gerechten passende wijnen geschonken. Zo dronken wij een superieure Albariño waar helaas slechts vijfhonderd flessen van gemaakt worden en een klassieke witte Rioja van Labastida (productie tweeduizend flessen) die een verrassende gelijkenis vertoonde met een mooie witte Bourgogne. Hier ontdek je Spaanse wijn!

Restaurant Ferrero is er één met potentie. Hier wordt nu al – ze zijn slechts zes maanden bezig – op het niveau van twee Michelin-sterren gekookt. En alles eromheen is van het hoogste niveau: het hotel, de bediening en natuurlijk de sommelier. Jonge mensen met een enorme drive en passie, en ze maken het waar. Die drie sterren zijn slechts een kwestie van tijd

www.hotelferrero.com

Erik Muller

Trommelwirbel! Die finale Hauptlese hat begonnen. 2009 wird wieder ein super Jahrgang. Mededeling van Sybille Kuntz
Mooie vooruitzichten

Trommelwirbel! Die finale Hauptlese hat begonnen.

2009 wird wieder ein super Jahrgang.

Mededeling van Sybille Kuntz

Vrouwenwijn

Vrouwenwijn klinkt verschrikkelijk. Dat is klefzoete witte wijn met ijs. Of wijn geperst uit vrouwen.

Anda Schippers op www.bythegrape.com

Geniet, maar drink met mate

In the programme [een omstreden documentaire op France 2 over pesticiden in wijn] Ghislain de Montgolfier of Champagne Bollinger admits there are traces of pesticides in wine, but they would be harmful only if consumed in massive amounts. ‘So I would not advise you to drink more than 150 bottles of Champagne per day,’ he joked.

Er zijn ook nog Fransen met gevoel voor humor, getuige bovenstaand citaat op www.decanter.com.

In wat voor onderling overleg?

Per 13 oktober j.l. is Rudolf Th. Bijleveld niet meer werkzaam als Algemeen Directeur

Oud Reuchlin & Boelen.

In goed onderling overleg is besloten de zakelijke samenwerking te beëindigen op grond van verschillen in inzicht over het te voeren beleid van de onderneming.

Onthullend verhullende mededeling van Oud Reuchlin & Boelen

Geen woord Frans erbij

Reypenaer en wijn, une marriage?

Proeverij tijdens Klassiek Europa. Antwoord op de vraag: non! Het is in echt Frans immers un mariage…

Voorsprong door techniek?

Nachdem auch der Weinbau in Österreich von der Industrialisierung nicht verschönt bleibt, geht Nikolaihof bewusst einen Schritt zurück, zu den Wurzeln der Weintradition. Auch 2009 wird die 300 Jahre alte Baumpresse wieder verwendet, die als weltgrösste ihrer Art gilt.

Mededeling van het wijngoed Nikolaihof, altijd een beetje anders.

Dat een kwart van de moderne mensheid geen bitter kan proeven, dit dankzij het feit dat een van hun voorouders ooit een slippertje maakte met een Neanderthaler, zet me tot nadenken. De meeste restaurantrecensenten schrijven bitter, eenvoudigweg omdat ze die smaak niet kennen. Daarmee staat onomstotelijk vast dat ze nakomelingen zijn van de Neanderthaler met zijn ineffectieve herseninhoud.

Overpeinzing van hoofdredacteur Norbert Koreman in het herfstnummer van Saisonnier.

Vorentscheidung für Wahl der Deutschen Weinkönigin am 3. Oktober

Am Samstag, den 3. Oktober, wird es ab 16:00 Uhr ernst für die zwölf Bewerberinnen um das Amt der Deutschen Weinkönigin. Dann treten sie erstmals vor den Augen von über 1.000 Zuschauern sowie der 80-köpfigen Jury auf die Bühne des Heilbronner Konzert- und Kongresszentrums Harmonie – doch nur sechs von ihnen werden die Chance haben, im Finale am 9. Oktober die deutsche Weinkrone zu erlangen.

Belangwekkende mededeling van het Deutsches Weininstitut. Intrigerend gegeven, een jury van niet minder dan 80 (!) ‘man’…

Lees de vorige editie van Andermans Woorden.

Ferry de Bakker kan zijn bestek wegleggen en de chopsticks pakken, want eindelijk zijn er Japanse restaurants geopend in zijn omgeving, de Côte d’Azur. Hij eet in Nice bij Keisduke Matsushima, in Monte Carlo bij coryfee Joël Robuchon en… in een Frans knijpje in Cannes. Zijn oordeel: “Het is allemaal best lekker, als je verwachtingspatroon niet al te hoog is en je honger niet te groot.”
We hebben er lang op moeten wachten hier aan de Côte d’Azur, maar nu beginnen er toch eindelijk Japanse restaurants te komen. Dat werd hoog tijd. In Nice opende Keisduke Matsushima een alleraardigste kleine zaak naast zijn al bestaande sterrenrestaurant. Coryfee Joël Robuchon op zijn beurt kwam in Monte Carlo met Yoshi, onderdeel van Hôtel Métropole. Très chic, maar de sake wordt daar wel heel duur betaald. Dan toch maar liever een Frans knijpje in Cannes…

Authentiek Japans met mediterraan tintje in Nice

Keisuke Matsushima doet het nog steeds heel goed in het naar hemzelf genoemde en nog altijd met een ster gewaardeerde restaurant aan de rue de France in Nice. Hij is wel zo verstandig geweest zijn prijzen aan de huidige omstandigheden aan te passen, zodat je er nu zowel ‘s middags als in de avond voor heel redelijke prijzen – er is al een menu voor 35 euro – van zijn gerechten kunt genieten.

Hij heeft echter een tweede restaurant geopend, en wel het qua inrichting heel eenvoudige Saison. Geen menu’s hier, maar uitsluitend à la carte. De kwaliteit is zeer hoog, de bediening professioneel en charmant, de prijzen heel redelijk. Als voorgerechten kun je onder meer kiezen uit tempura, een Japanse omelet en carpaccio van dorade, alsmede sushi en sashimi.

Er zijn dertien voorgerechten die in prijs variëren tussen de 5 en 24 euro. Er is bijvoorbeeld miso soep (5 euro), een uitmuntende Japanse vissoep (8 euro) en verder een aantal creatieve en zeer smakelijke hoofdgerechten, waarvan de donburi poulet (12 euro) en de donburi Sud-Ouest (met foie gras en eend) mij zeer bevielen. Er zijn ook diverse soba en udon noedelsgerechten.

Wijn (wit, rosé en rood) en sake (twee kwaliteiten) zijn alleen per glas verkrijgbaar (resp. 5 euro voor de wijn en 7 of 8 euro voor de sake). Een aanrader!

Saison – 17, rue Gubernatis, Nice, tel. 04 93 85 69 04.

Minimalistisch eten en maximale prijzen in Monaco

Joël Robuchon heeft terecht wereldwijde faam opgebouwd vanwege zijn bijna bovennatuurlijke kookkunst. Geen wonder dus dat zijn restaurants in Frankrijk en ver daarbuiten hooggewaardeerd zijn. Mijn verwachtingen waren daarom hooggespannen toen bekend werd dat hij Yoshi, een Japans restaurant, in het Monegaskische Hôtel Métropole had geopend. De praktijk veel helaas tegen.

Er zijn drie lunchmenu’s, Le Bento (€ 29), de Zen Eat Box (€ 49) en de Bento Box (€ 89). Details van deze helaas weinig verrassende menu’s zijn te vinden op de website van het hotel. Het is allemaal best lekker, als je verwachtingspatroon niet al te hoog is en je honger niet te groot. Van deze restaurants gaan er in Tokyo, Parijs en New York echter dertien in een dozijn. Bedenkelijk en ronduit teleurstellend is dat de hand van de grote meester valt nergens te bekennen. En daar kom je toch voor.

De wijnkaart in dit classy restaurant biedt mooie wijnen uit de Provence en daarbuiten, maar die zijn zoals te verwachten aan de prijzige kant. Onze Joël maakt het wel heel erg bont waar het de prijzen van de drie sake’s betreft: 160, 185 en 240 euro per fles! Toen ik recentelijk een vertegenwoordigster van de importeur van deze sake ontmoette, een charmante Japanse dame, trok die wit weg toen ik haar vertelde voor welke prijzen ze aangeboden werden. Hoe on-Japans ook, ze kon haar emotie niet verbergen of maskeren. Dit was belachelijk. Al met al dus een teleurstellend bezoek aan het prinsdom.

www.metropole.com

Knus Frans knijpje in Cannes

Weer thuis in Cannes naar het Franse La Table du Chef. Dat werd in mei vorig jaar geopend door David Gilles en zijn schoonpapa Bruno Gensdarme (met een s). Het restaurantje telt 26 couverts en heeft voor de lunch een steeds wisselende keuze van twee voor- en hoofdgerechten en desserts. ‘s Avonds is er alleen een Menu Surpise dat bestaat uit een amuse bouche, entrée, hoofdgerecht en dessert. De prijs is 35 euro en gezien de kwaliteit én creativiteit van hetgeen er voorgeschoteld wordt beslist aan de lage kant.

Ook de wijnkaart verraadt creativiteit en biedt een aardige keuze, waaronder een mooie rode Château des Crostes voor € 26. Het is er gezellig, de meeste gasten zijn locals en kennen de eigenaar. Vooraf reserveren is aan te bevelen, want het is er bijna altijd vol. Prima tent!

La Table du Chef – 5, rue Jean Daumas, Cannes, tel. 04 93 68 27 40.

Ferry de Bakker

Miskoop: Een doos Chevalier-Montrachet 1998 van Ramonet, kwam er daarna achter dat ik toch echt van houtgelagerde Chardonnay hou.Veilingbezoeker Danny L., geciteerd in een artikel over wijnveilingen in Winelife. Tja. Een bezoekje aan Ramonet zou misschien geen kwaad kunnen. Om daar dan al die houten vaten eens persoonlijk in ogenschouw te nemen. (Noot voor de redactie: Ook in 1998 lagen er al vaten bij Ramonet.)
Merkwaardige perceptie

Miskoop: Een doos Chevalier-Montrachet 1998 van Ramonet, kwam er daarna achter dat ik toch echt van houtgelagerde Chardonnay hou.

Veilingbezoeker Danny L., geciteerd in een artikel over wijnveilingen in Winelife. Tja. Een bezoekje aan Ramonet zou misschien geen kwaad kunnen. Om daar dan al die houten vaten eens persoonlijk in ogenschouw te nemen.

(Noot voor de redactie: Ook in 1998 lagen er al vaten bij Ramonet.)

Beginnersfoutje?

Kunnen we in de toekomst ook andere wijnen bij de HEMA vinden, zoals grappa en sake?

Vraag van hoofdredactrice Sharon van Minden van het ‘onafhankelijke’ blad Winelife aan de wijninkoopster van de HEMA. Het antwoord laat zich raden.

Realiteitszin

Azië is een droom, Nederland realiteit.

Arnaud Pignol, algemeen directeur van Inter Rhône.

Champagne aan zee!

South uf Epernay is ze White Coast.

Hubert de Billy van Champagne Pol Roger over de Côte des Blancs.

Daar is geen woord Frans bij

From: Georg G***

To: info@intercaves.nl

Sent: Friday, September 18, 2009 3:13 PM

Subject: Rouge et Rosé blanc

Sehr geehrte Herren

Wir sind auf der Suche nach einer Firma die unsere Weine in Holland vertreibt. Wir haben bis jetzt noch keine Firma die unsere Weine in Holland verkauft. Falls Sie Interesse an unseren Weinen haben, können Sie die Web Side (sic!) www. ***.com besuchen. In Erwartung Ihrer Nachricht verbleiben wir,

Mit besten Grüssen,

Georg G ***

CAVE DE LA ***

RN7 F- ***

Tél. +33 (0) ***

Fax. +33 (0) *** www. ***.com

Een paar fundamentele zaken kennelijk niet helemaal begrepen, daar bij die cave aan de RN7 waar ze rosé blanc(!) in de aanbieding hebben. Namen zijn uit piëteit weggelaten.

Pommard is een gemeente in het arrondissement Beaune die enkel rode wijn voortbrengt. Deze is de meest gerenommeerde van Bourgondië en bij uitbreiding van Frankrijk.

Even onzinnige als ongelukkige formulering van Lidl Vlaanderen. De Pommard 2008 à € 12,99 staat uiteraard genoemdbij de ‘Goddelijke wijnen’.

Prosecco? No!

Het einde van de zomer heeft één groot voordeel: het rekent ook af met het prosecco-seizoen. Godzijdank geen snerpend-zuur, tandenknarsend-zoet, afwasmiddel-schuimend, naar kunstmatige perensnoepjes smakend vocht meer, meestal lauwwarm geschonken in een plakkend glas en met een schalkse glimlach geserveerd. Het allerergst zijn restaurants waar ze vragen ‘mag ik u een glaasje champagne aanbieden?’ En ja hoor, wéér prosecco. Want misschien wist u het niet, maar prosecco is trendy en intellectueel, jong maar beschaafd, hip en kosmopolitisch. En meestal erg vies. Oké, sommige prosecco’s zijn best te drinken, maar dat geldt niet voor die wijdverbreide 6 euro-per-fles-plonk.’

Loethe Olthuis in de rubriek Volkskeuken van de Volkskrant.

Gevederd visgerecht

Het tweede gerecht: ‘Halbe Wachtel auf schwarzen Beluga-Linsen mit Silvanersauce’.

Een warm visgerecht met een garnituur van zwarte linsen (sic!).

Opmerkelijke passage in het artikel Si..Si…Silvaner op Wijnplein. Een Wachtel is immers een kwartel. En die smaakt echt niet naar vis. No..no..

Begrypelike taal

Wines of South Africa (WOSA) pak ‘n nuwe bemarkingstrategie aan om op Suid-Afrika se baie geslaagde rekord in Nederland voort te bou en verkope op die land se premie- en dus meer winsgewende terreine te verhoog.

Die klem val veral op verbruiker- en handelsopvoeding en wyntoerisme, met naas Suid-Afrika se bestendige, betroubare en gewilde handelsmerke die kollig [= focus] ook sterk op landgoed- en ikoonwyne. Die bedoeling is om die potensiaal vir verpakte wyne in die pryssegment van €3 tot €5 en hoër sterker aan te spreek.

Afrikaanstalige mededeling m.b.t. de nieuwe marketingcampagne van WOSA in Nederland. Nederlandse relaties kregen alleen de Engelse versie toegestuurd…

Meer verstand van calculeren?

De Best Wijnkopers B.V. ontvangt u graag op twee belangrijke beursen…!

Die drie puntjes en dat uitroepteken had De Best er zelf maar vast achter gezet.

Hebben Belgen echt wel zo veel verstand van Bordeaux?

Château Beauséjour Duffau-Lagarosse 2004, Cru Bourgeois

Château La Conseillante 2003, Cru Bourgeois

Château Chasse-Spleen 2004, Grand Cru

De Belgische supermarkt Delhaize noemt een Premier Grand Cru Classé B in Saint-Emilion en een per definitie niet-geklasseerde Pomerol Crus Bourgeois, terwijl de vermeende Grand Cru uit Moulis een Cru Bourgeois is. Toegegeven, het is er met al die kwalificatieperikelen in Bordeaux ook niet makkelijker op geworden

…en van whisky?

Single malt scotch (sic!) whisky

Islay, Highland of Speyside

Nu een staaltje van geografische verwarring bij Delhaize inzake Schotland. Tussen een eiland en het vasteland nog wel. Alsof je Pomerol gelijkstelt aan Pauillac. Hoewel, je weet bij Delhaize maar nooit…

The Achterhoek is not enough!

In the eastern part of the Netherlands, twelve united winegrowers benefit from a unique micro climate and complex terroir. They produce surprising wines with an outstanding character and a unique taste.

Moj’s Kieken is the local term for “Amazing!”

Achteretiket van Moj’s Kieken Rood, onderdeel van de productlijn Achterhoeks Goud. De Achterhoekse Wijnbouwers en distributeur LFE hebben er kennelijk mondiale ambities mee. Amazing!

Skydive of snooze?

At Flagstone Winery we started out by making wines very different from the norm. We want our whites to be so fresh and lively they make you want to go skydiving after a few glasses. Our reds are crafted to be so sumptuous, structured and decadent that you might just want to snuggle up into their tannins and have an afternoon snooze.

Wijnmaker Bruce Jack van de Zuid-Afrikaanse Flagstone Winery in zijn nieuwsbrief.

Menselijke trekjes

De Valbuena gedraagt zich op dit moment als een gierigaard die zijn rijkdom niet wil tonen. Unico representeert vrouwelijkheid ‘hors catégorie’.

Wijnmaker Xavier Ausás van Vega Sicilia over zijn Valbuena 2004 en Unico 1999.

Begripvolle producent

I ask my wines how long they want to stay in barriques.

De Spaanse wijnmaker Telmo Rodiguez luistert naar zijn wijnen.

Unbeschreiblich weiblich

Die gesamte Weiblichkeit des Margaux in dieser Cuvée versammelt!

Zweitwein des Château Desmirail, 3ième Cru Classé: ein großer Bordeaux, rassig, fein und elegant…

Initial de Desmirail 2006

Margaux AOC – Second vin du Château Desmirail

Loopje met de werkelijkheid op www.chateauonline.de.

Cherchez la femme!

Vive la Vie!

De moderne vrouw houdt van een beetje schuin met een buikje.

Het meest verkochte Franse wijnmerk J.P. Chenet gaat vanaf dit najaar haar (sic!) nieuwe imago onder de aandacht brengen. Het merk, waarvan jaarlijks in Nederland miljoenen flessen worden verkocht, geniet een grote naamsbekendheid en goede herkenbaarheid vanwege de schuine hals en ‘het buikje’. Met de nieuwe 3-jarige campagne ‘Vive la Vie!’, wil J.P. Chenet de moderne vrouw aanspreken, die van het leven geniet.

Moederbedrijf Les Grands Chais de France heeft voor de reflowering (sic!) van haar (sic!) paradepaardje het food, drinks & culture marketingbureau Alterego in de arm genomen. De campagne zal gelanceerd worden met een opvallende roadshow richting wijninkopers en pers. De zilveren J.P. Chenet caravan trekt begin september langs inkooporganisaties met het gehele assortiment om inkopers en pers individueel te laten proeven in de sfeer van de campagne ‘Vive la Vie!’. Vervolgens gaat een fraaie outdoor- (2 waves) en printcampagne (glossy magazines) van start.

Centraal staat de positief ingestelde, moderne vrouw die van het leven geniet met haar vriendinnen. Samen vieren zij thuis én buiten de deur het leven. Om de dames het ‘party@home’ gevoel te geven staat J.P. Chenet ook op de Woonbeurs. Bovendien wordt de actie op de winkelvloer doorgetrokken met sales promotion. Via de actiewebsite kan kans worden gemaakt op een vriendinnenreis naar Frankrijk, de echte ‘J.P. Chenet party@home kit’ of een mini-abonnement op een tijdschrift voor de moderne vrouw.

Au secours! J.P. Chenet op versiertoer…

(Tussen haakjes, moderne vrouwen die het leven willen vieren abonneren zich niet zomaar op ‘een’ tijdschrift, maar natuurlijk op hét tijdschrift Perswijn.)

Lees de vorige editie van Andermans Woorden.

Het is 2004. Op het domein Mas des Dames in Murviel les Béziers in de Languedoc moeten enkele moeilijke, maar belangrijke besluiten worden genomen. Lidewij van Wilgen en haar echtgenoot Aad Kuijper zijn sinds drie jaar eigenaar van het domein. Het was een droom die werkelijkheid werd: Weg uit Amsterdam en iets nieuws beginnen. Om de vele investeringen te kunnen bekostigen werkt Aad nog steeds parttime

Het is 2004. Op het domein Mas des Dames in Murviel les Béziers in de Languedoc moeten enkele moeilijke, maar belangrijke besluiten worden genomen. Lidewij van Wilgen en haar echtgenoot Aad Kuijper zijn sinds drie jaar eigenaar van het domein. Het was een droom die werkelijkheid werd: Weg uit Amsterdam en iets nieuws beginnen. Om de vele investeringen te kunnen bekostigen werkt Aad nog steeds parttime in Amsterdam. De kernvraag is: moeten we hier nog wel mee doorgaan?  Lidewij, ook uit  de reclamewereld afkomstig, wil af van de régisseur die in 2001 werd ingehuurd om de wijn te maken. Zij wil het zelf gaan doen.  

Tractordiploma

Het besluit valt om door te gaan. En dus blijft Aad zijn bureau in Amsterdam ‘runnen’ en ook blijft hij een geregelde gast op de KLM-vluchten tussen Schiphol en Toulouse. Lidewij echter neemt een vrijwel onmogelijk uit te voeren pakket aan taken op haar schouders. Allereerst zijn daar de drie dochters Marijn, Fiene en Lara, op dat moment twee, zes en acht jaar oud. Die moeten worden opgevoed, gekleed en naar school worden gebracht en gehaald in de omgeving van het domein. Dan is er natuurlijk het reilen en zeilen in het woonhuis, maar er is ook nog een aannemer aan de gang die een gebouw neerzet waar het kantoortje wordt gevestigd. Intussen is Lidewij weer op de schoolbanken beland, want haar plan om zelf wijn te gaan maken vergt kennis die zij als succesvolle reclamevrouw niet heeft. Op de school voor vinificatie en wijngaardbeheer in Béziers wordt wat vreemd en soms hoofdschuddend naar de jonge Nederlandse gekeken, maar dat deert haar niet. En passant haalt Lidewij ook nog haar tractordiploma. Ze is dus serieus en samen met Aad besluit ze om door te gaan op de soms wel heel zware weg en verder te investeren in het domein.

Perfect onderhouden wijngaarden

Mas des Dames is een achttiende-eeuws wijndomein in het zuiden van Frankrijk. Het is 24 hectare groot en 14 daarvan zijn inmiddels beplant met wijnstokken. De oudste daarvan zijn zo’n 80 jaar oud. De wijnkelder werd in 1850 gebouwd, dus er wordt hier al heel lang wijn gemaakt. De wijngaarden liggen tegen de heuvels en worden omringd door een natuurlijke begroeiing van eiken, olijf- en pijnbomen, alsmede verschillende kruiden waarvan geur en smaak in de wijn zijn terug te vinden. Al met al is het een prachtig, voor Languedoc-begrippen klein, domein. Toen Aad en Lidewij hier begonnen, zag het er toch allemaal een stuk minder uit dan vandaag de dag. De wijngaarden waren niet goed onderhouden en in de afgelopen jaren is veel werk verzet om een natuurlijke wijze van wijnmaken mogelijk te maken. Sinds 2004, toen Lidewij zelf de leiding nam, zijn er geen chemicaliën en insecticiden meer gebruikt. Als je nu haar wijngaarden met die van haar buurman vergelijkt, is een korte blik voldoende om te zien hoe belangrijk dat is. De wijngaarden van Mas des Dames zien er perfect uit.

Het is hier geen melkfabriek

De oogst is geheel handmatig. Lidewij doet zelf de selectie van de druiven. Ze zegt daarover: “We laten alleen de perfect rijpe en gezonde trossen door. Er komt geen blad, bedorven tros of insect in de pers terecht.”  Het persen gebeurt heel voorzichtig, terwijl de vinificatie een maand in beslag neemt. Lidewij gebruikt, in tegenstelling tot zoveel anderen betonnen cuves van 30 hectoliter, want zij houdt niet van roestvrij staal, alias inox. “Het is hier geen melkfabriek en ik vind dat de wijn zo beter wordt”. Er wordt voorzichtig en bescheiden van hout gebruik gemaakt en al helemaal niet van nieuwe eiken vaten. Behalve de usual suspects grenache, syrah, carignan en mourvèdre heeft Lidewij na lang zoeken de eindelijk gevonden wijndruif alicante geplant. Het rendement van deze bijna verdwenen druif is slechts 15 hectoliter per hectare, maar voegt aan de Côte Rouge van Mas des Dames nu net de gewenste intensiteit, fluwelen tannines en diepe kleur toe. De gemiddelde opbrengst op Mas des Dames is 35 hectoliter per hectare, een belangrijke reden van het succes van de wijnen.  

Internationale waardering

Er worden vier wijnen gemaakt op Mas des Dames. We beginnen met de witte van 100 procent grenache uit een gedeelte van de wijngaard waar veel fossielen van oesters te vinden zijn. Een frisse, verleidelijke wijn met alle goeds dat grenache kan geven. Doet de wijn het ook goed bij oesters? Welzeker, het is een goed huwelijk. Van de rosé (5000 flessen) zegt Lidewij: “Dit is geen gewone rosé, het is een wijn!” Gemaakt van 40 procent mourvèdre, 30 procent grenache en 30 procent syrah doet de wijn denken aan een van de rosés uit Bandol en Lidewij noemt ‘m zelfs een rosé à la Domaine Tempier. Heerlijk kruidig, stevig en complex is dit een mooie zomeravondwijn. Over op rood, want juist die wijnen hebben internationaal veel waardering gekregen. Het moet voor Lidewij en Aad een memorabel moment geweest zijn toen het beroemde Amerikaanse tijdschrift ‘The Wine Spectator’ hun Mas des Dames ‘La Dame’ 2005 als beste geproefde Languedoc-Roussillon wijn met 91/100 punten waardeerde. Het blad omschreef de wijn als “very spicy and dripping with rich flavors of dark plum, meat and kirsch. Powerful finish of mineral, smoke and spice. Should go well with roasted lamb. Tasted twice with consistent notes”. Naast deze appellation contrôlée Coteaux du Languedoc maakt Lidewij een heel mooie Vin de Pays des Coteaux de Murviel, namelijk de Mas des Dames Côte Rouge, die voor 50% uit syrahdruiven bestaat. Een wijn waarin de zon zit, donker gekleurd, warm en stevig, zoals je van wijnen uit deze streek mag verwachten. Petje af en een diepe buiging voor Lidewij. Het is geen wonder dat de internationale vakpublicatie Wine Report 2009 Mas des Dames op de eerste plaats van zijn lijst van ‘New Up-and-coming Producers’ zette en ‘La Dame’ als de ‘Best Bargain’. De wijnen zijn inderdaad heel aantrekkelijk geprijsd.

Importeur in Nederland: Wijnkoperij Okhuysen

www.okhuysen.nl

Ferry de Bakker

Eerst het Rothenpfad in de Marienburg Grosses Gewach (sic!) … Riesling in al haar grandeur De Nieuwe Wijngids van Vinoblesse over de sublieme Rieslings van Clemens Busch. Direct bestellen! Riesling is alleen wel ‘mannelijk’ (der Riesling), ongeacht of het om een Grosses Gewächs gaat of niet…
Eerst het Rothenpfad in de Marienburg Grosses Gewach (sic!)

…

Riesling in al haar grandeur

De Nieuwe Wijngids van Vinoblesse over de sublieme Rieslings van Clemens Busch. Direct bestellen! Riesling is alleen wel ‘mannelijk’ (der Riesling), ongeacht of het om een Grosses Gewächs gaat of niet…

Om wijn te proeven heb je meer zelfvertrouwen nodig dan smaak.

…

Kurk herkennen is dus geen probleem, behalve misschien in de cahors, waar het vrijwel onmogelijk is om het verschil te proeven tussen kurk en de smaak van de locale appellation.

…

Bij een wijn die op dronk is, kan ik best wat fruitsoorten thuisbrengen. […] Ook heb ik wel eens chocola geproefd in een volle pécharmant. Maar naar een sommelier die het heeft over mineralen, eikenblad, tabak en ijzer, kan ik slechts afgunstig kijken. Om hem even later van harte te wantrouwen.

…

Wijn proeven is bluffen.

Bluffen is: niet op je mondje gevallen zijn.

Wie wijn proeft moet zijn woordje klaar hebben.

Een goede sommelier is vooral verbaal begaafd.

Kennis is macht en haar sterkste wapen is de taal.

Column ‘Wijntje’ van Henk Spaan in Onze Taal 2009/9.

Niet bij wijn alleen

Programma:

12.00 uur Aanvang proeverij

13.00 – 15.00 uur Lunchbuffet geopend

17.30 – 19.30 uur Dinerbuffet geopend

20.00 uur Einde proeverij

Programma Najaarsproeverij 2009 Fourcroy Nederland

Alweer een uitzonderlijk jaar in Bordeaux…

Oui! ça y est, encore un millésime exceptionnel.Décidement nous sommes vraiment trés fort à Bordeaux avec nos millésimes exceptionnels tous les ans!!!

Lezersreactie op de site van de krant Sud Ouest.

Waarom de bodem er toe doet

Wein ist für 80 Prozent Bodenwassersubstrat.

Bedrijfsleider Peter Weritz van de Gutsverwaltung Niederhausen-Schlossböckelheim (Nahe).

Sensueel proever

Deze wijn geeft geen erotisch gevoel in de mond.

Alain Jacobs van het Informatiebureau voor Duitse Wijn over een wat minder geslaagde Spätburgunder.

Van Heusden ja, Kinderhonk nee

Wat betreft het afleveren, mochten wij er niet zijn, dan kunt u de wijnen afleveren op het volgende adres: Advocaten van Heusden & Berendsen, Middenweg 187/189.

Lever de wijn a.u.b. NIET af op nummer 191 of het Kinderhonk aan de overkant van de straat.

Mededeling van de Hoofdredacteur van Perswijn aan importeurs.

Minderheidsstandpunt

“De Pfalz staat niet bekend als een gebied waar grote Rieslings gemaakt worden.”

Rubriek Geselecteerd in Perswijn nr. 5. Het proefkatern doet – terecht – het tegenovergestelde vermoeden.

Vooruitziende blik

“Lodewijk XIV betrok hier [in de Minervois] al marmer, dat werd gebruikt bij de bouw van de Opéra in Parijs.”

Nogmaals Perswijn nr. 5. Lodewijk XIV overleed in 1715, terwijl de bouw van de Opéra pas in 1861 van start ging. Maar ja, regeren is vooruitzien!

How to spend it!

Naast de bekende Wijnalmanak met de beste wijnen onder € 5,- verschijnt er dit jaar voor het eerst tegelijkertijd een editie met de beste wijnen tussen €5,- en €10,- . Ook deze unieke editie is verkrijgbaar vanaf 24 september en bevat ruim 1100 van de beste wijnen in dit prijssegment […]. Deze Wijnalmanak voorziet in de trend om thuis wijnen te drinken met een wat hoger prijskaartje. En het is de ideale koopgids voor de groeiende groep wijndrinkers met belangstelling voor bijzondere wijnen.

Persbericht van uitgeverij het Spectrum inzake ‘bijzondere’ wijnen.

Sensory awareness en zo…

Admired professional

Bodegas Alavde begins in a few days a work of present to dutch importers.

Noting and acknowledging the particular demand for quality wine in the country, the Department of Foreign Trade of the winery decided to contact the players in the import

Founded in 2006 in Oliva de la Frontera (Badajoz, Spain) by professional record in successful projects. Those who opt to create a wine defined by his experience as “a real choice.” Bodegas Alavde born with only one purpose, creating quality wine, which in turn is different (for notable and identifiable features) within the segment “quality-price”.

The production is limited by quality parameters, the project considers the continuity and improvement of know-how of the winemakers, reflected in two identifiable red wines: “Qvinta Alavde” and “Alivs”. Work to allocate 60% of production to export.

As a result, we see an opportunity for sensory awareness and enjoyment for those whose understanding of the wine is close to the discovery of new ideas, which result in a development process based on the quality that makes working with veracity and respect.

We believe is necessary to work on a presentation for main import-distribution groups, media and diffuse of the wine culture in Holland , not only because of possible agreements to act, also to achieve a “satisfactory sensory memory” in the field of vocational wine.

If you consider the option of tasting the wines are at your disposal to send you samples.

A concise and brief introduction to the winery and the wine is www.bodegasalaude.com

Very grateful for your attention.

Best regards.

Ondanks enkele missertjes een fraai staaltje van interessantdoenerij door Bodegas Alaude.

Peas and pumpkins

The heat waves and humidity in June caused a growth spurt that diminished the set. So yields will be lower than expected – but ‘peas and pumpkins’ (or millerandange) are actually good for quality.

Marimar Torres in haar nieuwsbrief over het groeiseizoen in de Russian River Valley.

Met de Franse slag

Het nieuwe concept “Châteaux et Domaines de Castel” bestaat uit 18 verschillende wijnhuizen verspreidt (sic!) over heel Frankrijk. Zij onderscheiden zich, als producenten van een goede kwaliteit, die tegen een vriendelijke prijs, breed worden gedistribueerd.

Mededeling van Melman Communications namens Groupe LFE. Voortaan graag even op d’s, t’s en dt’s letten. En als het kan ook op komma’s.

Geen lunch of diner, maar een…

In samenwerking met de heer Eric Maillot, directeur van het champagnehuis Lallier uit Aÿ, organiseren we de eerste champagne.dinch!

Opwekkende mededeling van restaurant In de keuken van Floris. Intrigerend, en niet alleen vanwege de schrijfwijze.

Subtiel, al te subtiel…

Een ander voordeel van de veelzijdige Rosa is dat zij, door de botteling in een antiek zware Bourgognefles, uitstekend gebruikt kan worden als hersenpanvernieler bij vervelende “handtastelijke” individuen!

(Tja, wat moet je er mee als Albert [de Jong] dit soort teksten voor de nieuwsbrief aanlevert…. In dit geval laat ik – Regina – het voor de verandering een keer staan. Commentaar mag bij Albert gedeponeerd worden..)

Opmerkelijke passage in de nieuwsbrief juli 2009 van Imperial Wijnkoperij. Maar ja, ‘der’ Albert heeft nu eenmaal een naam hoog te houden.

Wijn in het restaurant

Je gaat uit drinken en je eet wat!

Wijnkaart van restaurant Waterproef in Scheveningen

Vroege Beaujolais Primeur in Dokkum

Geachte Media,

Wij hebben het genoegen u hierbij uit te nodigen voor het bijwonen van de overhandiging van de Beaujolais Primeur 2009 op het gemeentehuis te Dokkum. De wijn is de nieuwste in de collectie wijnen welke naar aanleiding van de Dag van de Toerist worden geproduceerd.

De collectie wijnen zal op deze dag worden uitgebreid met een nieuw label, welke (sic) vanaf zaterdag te verkrijgen zal zijn voor de consumenten. Het wijnlabel met daarop de Jan Kooistra-aquarellen van o.a. het stadhuis van Dokkum, het Blokhûs en Bonifatius is inmiddels een vertrouwde verschijning in de wijnschappen. Ieder jaar vereeuwigt Jan Kooistra een prachtig stukje Dokkum met zijn penceel (sic) ten behoeve van de Dag van de Toerist in Dokkum.

Kunstenaar Jan Kooistra zal eveneens bij de plechtigheid aanwezig zijn. De eerste fles zal worden aangeboden op: donderdagmiddag 16 juli 2009 a.s. om 14:30 uur aan Wethouder de Graaf van de Gemeente Dongeradeel. Wij hopen u te mogen begroeten in het Stadhuis van Dokkum,

Uitnodiging van de Dokkumer ‘groep promotie Dag van de Toerist’ voor een partijtje rond de vroegste Beaujolais Primeur aller tijden. Uitzonderlijk jaar, dat 2009!

Kennis van zaken…

Een toprestaurant als de (sic!) uwe levert haar (sic!) producten en diensten volgens de allerhoogste selectiecriteria.

Informatieblad van Verbunt Wijnkopers ‘Met kennis van [Uw] Zaken’. Meer verstand van de wijn dan van het restaurant?

Jong in 1984 en nog steeds jong in 2009

Markus Molitor was slechts 20 jaar oud toen hij in 1984 het gelijknamige wijngoed overnam. De jonge wijnboer staat bekend om het produceren van een zeer aparte stijl van Moezelriesling.

Nogmaals ‘Met Kennis van [Uw] Zaken’ van Verbunt Wijnkopers.

De smaak van foie gras

Deshalb habe ich vollstes Verständnis für alle, die so ein Rezept wie heute niemals essen würden – auch wenn sie dadurch niemals erfahren, wie es sich anfühlt, wenn Aphrodite und Ariadne gemeinsam mit dem Gaumen eine ménage à trois veranstalten.

Artikel ‘Leber und Leber lassen’ van Peter Wagner over omstreden maar o zo lekkere foie gras op http://www.spiegel.de

Coupe de cœur

Een coup de cœur wordt vertaald met de hartslag, maar in de tekst is het meer een ‘hartenkreet’, ‘een parel’, of ‘liefde op het eerste gezicht’.

Wijnkaart van de Amsterdamse Brasserie Keyzer met een tikje inconsequente spelling.

Mösel

“De vele steile hellingen langs de oevers van de Mösel, die zich kronkelend een weg baant naar de Rijn in Koblenz, zijn bezaaid met wijngaarden en bossen. Grote rieslingwijnen rijpen hier in hun opbouw en op de zeer goede wijngronden. Bedenk dan nog de passie van de wijnproducent Johannes Rebenhof erbij en je hebt Top wijnen!”

Van de website van Wijnspecialist Van Dort uit Houten, over de wijnen van Johannes Schmitz van Weingut Rebenhof uit Ürzig aan de Mosel of Moezel, maar geen Mösel in ieder geval!

Wijn verkopen, zo doe je dat

Marketing verkoopt de eerste fles, de oenoloog de tweede.

De Australische marketingprofessor Tony Stawton tijdens een symposium in het kader van Vinexpo.

Vinexpo (1) – Bedenkelijke spin

Vinexpo debriefing (lunettes roses de rigueur)

L numéro de visiteurs de Vinexpo […] est estimé par les organisateurs ‘entre 46 et 47.000 (je n’ai malheureusement pas les estimations de la police).

Mais Robert Beynat, le directeur général du salon Bordelais, ne s’inquiète pas:

“Ceux qui ne sont pas venues, ce sont les plus petits opérateurs, les restaurateurs, les sommeliers, les cavistes. En revanche, les gros opérateurs étaient presents.”

Côté exposants, seuls des petits opérateurs avaient fait defection, comme Torres, Marqués de Riscal, Codorníu et Constellation.

Et puis, puiqu’on est à chausser des lunettes roses, cette année, personne ne s’est encore plaint de problèmes d’air conditionné ou de vins blocqués sous douane…

De Franse journalist Hervé Lalau op zijn blog over Bordelais spindokterschap. Gallo en Taittinger waren trouwens ook thuis gebleven.

Vinexpo (2) – Bedenkelijke sanitaire voorzieningen

Et si vous voulez tout savoir, la propreté des toilettes du Hall 1 laissait vraiment à desirer. Pas à la hauteur d’un événement international.

Au fait vous savez pourquoi le mot ‘toilettes’ est toujours au pluriel en français? Parce qu’il vaut en voir plsieurs, en France, pour trouver une de proper.

Nogmaals een satirische Hervé Lalau, nu over Vinexpo

Vinexpo (3) – Bedenkelijk gastvrije Bordealais

Our host here, Eric de Rothschild, gave a light-hearted speech about how proprietors like to welcome Bordeaux lovers chez soi – which may be true if you are a journalist or sommelier, but rather less true if you’re a visiting tourist with a passion for Bordeaux wines. His references to the ‘humility’ of château owners, said tongue in cheek, provoked some laughter.

Stephen Brook op decanter.com over het Vinexpopartijtje op Lafite.

Twee snelheden

Wijnwettelijk gezien rijdt Europa nog rond in een Deux Chevaux, de rest van de wereld in een bolide Formule 1.

Hubrecht Duijker over de in zijn ogen conservatieve Europese wetgeving met betrekking tot rosé.

Lekker actueel

Wijngids 2010 – Hugh Johnson

Verwacht: september 2009

Mededeling van Van Stockum Boekverkopers.

Zo weinig maar?

Een op de drie Nederlanders is onzeker over wijnkennis.

Persbericht By the Grape.

Leerzame informatie

My wine is mainly made from grapes.

Verspreking van de Portugese producent Campolargo tijdens Portugal on Top. Hoewel? Hij gebruikt ook graag hout.

Méfiez-vous de médailles!

Het gebeuren leek op een partijtje kwalitatief dorstlessen. Een manifestatie die tot doel had het de organisatoren te eren, de juryleden te flatteren en het nationaal gevoelen van de van de deelnemers op te krikken die nota bene betaald hebben om te schitteren.

De Franse journalist Michel Smith over het concours van Vinitaly in In Vino Veritas.

El Bulli-ballonnetje doorgeprikt

Door een klein beetje meer te weten dan zijn collega’s (in het land der blinden is eenoog koning) en commercieel gesterkt door zijn reputatie, kon hij [Ferran Adrià] allerlei poedertjes in potten doen en daar een hoge prijs op plakken. In het assortiment van Ferran zitten uitsluitend de poedertjes die de industrie al tientallen jaren gebruikt en waar we als serieuze gastronomen altijd op tegen waren. […]

Het is interessant om te filosoferen over het waarom van dit dure-potten-succes. Ik denk dat ik het antwoord wel weet: veel chefs zijn nitwits. Ze hebben geen warenkennis meer als vroeger, ze kijken niet meer om zich heen.

Hoofdredacteur Norbert Koreman van Saisonnier (zomer 2009) maakt korte metten met de dure potjes van Ferran Adrià en de chefs die die potjes voor veel te veel geld menen te moeten kopen. Het lijkt de wijnwereld wel met al die jonge sommeliers die zelf (nog) geen smaak hebben…

Wijn-spijscombinatie verklaard

Het gerecht moet telkens als acupunctuur de wijn een prikje geven.

Maître Niek Beute van Restaurant Vermeer.

Prosecco Rosé: De wijnsensatie van 2009?

De sprankelende Italiaanse Prosecco Rosé is de grote wijnsensatie van 2009. Gekoeld gedronken op het terras, tuin of balkon is deze wijn onweerstaanbaar. Prosecco druiven staan garant voor heerlijke frisse en verleidelijk fruitige wijnen. De druiven groeien in Noord-Italië (boven Venetië). Wij mogen u de schitterende Prosecco Rosé van MontAsolo aanbieden voor de stuntprijs van slechts € 4,95. Een mooie kans om uzelf en uw vrienden zeer aangenaam te verrassen.

Wijnvoordeel, zoals te doen gebruikelijk niet wars van overdrijving en halve waarheden. Echte Prosecco is alvast per definitie wit.

U vraagt, wij draaien…

Van: Ladislao Roa [mailto:pro@manquehue.net]

Verzonden: woensdag 20 mei 2009 17:18

Aan: xxx (bonafide Leidse wijnimporteur)

Onderwerp: wine

Santiago, Chile mayo 20 . 2009

Mr

PRESENT

We can manufacture, any wine that you want, you send us a botle (sic) sample, and

we make the wine exactly that your sample.

We can offer you, wines in bulk condition, with a exelent (sic) price, in containers with 24.000lts, economic generic wine from, US$ 0.50 liter, and varietal, merlot, carmenère (sic), shiraz, cabernet sauvignon, etc, from US$0.90 liter FOB Valparaiso

We have also, Salmon, trout; frozen, smoked, or with any kind of manufacture process, like packed, or any other display that you want.

Ladislao Roa

PROBUILDING LTDA

Tja…

Wijnkenner Ferry de Bakker geeft zijn geheimen prijs: zijn favoriete wijnen in de Collines du Haut Pays. “Gelukkig komen er steeds meer uitstekende domaines in de Provence,” schrijft hij, “en maken bestaande producenten voortdurend betere wijnen.”
Dit artikel gaat over enkele van mijn favoriete wijnen in de Collines du Haut Pays. Gelukkig komen er steeds meer uitstekende nieuwe domaines in de Provence en maken bestaande producenten voortdurend betere wijnen. Dat is hard nodig, want de concurrentie is tegenwoordig moordend, niet alleen in Frankrijk zelf, maar ook elders in Europa. En de wereld. De kwaliteit van de wijnen in de Provence gaat dus omhoog, maar de prijzen helaas ook. Het zou wat ver gaan om van elke hieronder genoemde wijn de prijs te noemen, maar reken op een bedrag dat tussen de € 10 en € 20 ligt, met een enkele uitschieter naar boven en – gelukkig – ook naar beneden.

Domaine Gavoty

De Collines du Haut Pays is het gebied tussen Brignoles, Draguignan en Vidauban, met het plaatsje Lorgues ongeveer in het midden. Een mooi startpunt voor een dag wijn proeven bij enkele producenten in de buurt om daarna bij truffelkoning Bruno de lunch of het diner te gebruiken. Meer dan 1000 kilo zwarte truffels uit de Provence wordt daar jaarlijks door Clément Bruno en zijn equipe verwerkt in copieuze gerechten die bij mij en vele anderen een gelukzalige glimlach veroorzaken. In de buurt ligt Cabasse. Daar ligt Domaine Gavoty, waar Roselyne en Pierre Gavoty de leiding hebben en rond de 150.000 flessen per jaar produceren. Hun trots zijn de rode, witte en rosé Cuvée Clarendon. Clarendon was de ‘nom de plume’ van Bernard Gavoty, muziekcriticus van Le Figaro, die in 1956 ook nog een biografie over Pablo Casals schreef. Hij was daarnaast eigenaar van het domaine, dat al 200 jaar in handen is van de familie. Interessant dus, die familie Gavoty.

Tel. 04 94 69 72 39.

Château Rasque

Wie kent niet de wijnen van Château Rasque in Taradeau, het domaine dat over de hoogst gelegen wijngaarden in de Provence beschikt? Alles hier straalt professionalisme uit en de wijnen zijn elegant en verfijnd, speciaal de witte Cuvée Spéciale Blanc de Blancs, waarvoor men de druif rolle gebruikt. De uiterst lichte en zachte rosé Cuvée Alexandra is heerlijk en de van syrah en cabernet-sauvignon gemaakte Pièce Noble is een fluwelen rode wijn. Bravo!

Tel 04 94 99 52 20.

Château de Selle

Dit is een van de drie ‘Domaine Ott’ châteaux, resultaat van het werk dat in 1896 aanving toen Marcel Ott wijn begon te maken in buurt van Cavalaire. In Bandol ligt Château Romassan en in de Bordure Maritime is Clos Mireille gevestigd. In 1912 kocht Monsieur Ott het gebied waar nu, nabij het plaatsje Taradeau, Château de Selle is gevestigd. De Coeur de Grain Rosé (bijna oranje gekleurd) van Domaine Ott is zeer beroemd en wordt al sinds 1930 geëxporteerd. Deze wijn is te vinden op de wijnkaarten van vele toonaan-gevende restaurants in de gehele wereld. Er worden, naast de rosé, twee rode wijnen geproduceerd en een witte, waarvoor sémillon wordt gebruikt. Voor de liefhebbers is er een prima en krachtige (52% alcohol) Vieux Marc Rosé. Jammer genoeg zijn de wijnen van Domaine Ott wel erg aan de prijzige kant.

Tel 04 94 47 57 57.

Château des Crostes

In tegenstelling tot die van Domaine Ott zijn de wijnen van Château des Crostes in Lorgues bijzonder redelijk geprijsd, onder de € 10 zelfs. Minstens even belangrijk is dat de kwaliteit echt hoog is en dat geldt met name voor de rode Cuvée Prestige, die door veel wijnkenners wordt beschouwd als een nog niet echt ontdekte topwijn. Het ‘château’ staat hier sinds de 17e eeuw op een 200 hectare groot terrein, waar echter pas sinds de laatste decennia serieus wijn wordt gemaakt. In de jaren ’90 werden de productiefaciliteiten vernieuwd en het geheel straalt topprofessionaliteit uit. Naast de rode wijn is er een vederlichte rosé en een witte wijn. Van alle drie wijnen bestaat er een lichtere (en nog voordeliger) Cuvée Traditionnelle, alsmede de al genoemde Cuvée Prestige.

Tel 04 94 73 98 40.

En verder…

Château du Rouët in Le Muy ontdekte ik pas recentelijk toen een wijnhandelaar in de buurt van Le Rouret mij attendeerde op de Cuvée Belle Poule (wat een aardige naam, nietwaar?). Deze rode wijn is adembenemend goed en kan best een jaar of wat bewaard worden. Men maakt ook ‘bubbels’ op Château de Rouët en in tegenstelling tot andere ‘Méthode Traditionnelle’ wijnen is de Brut Rosé verrassend genoeg wèl lekker. Volgens deze wijnhandelaar tenminste.

Tel 04 94 99 21 10.

Domaine Rabiega in Draguignan is sinds 1988 eigendom van het Zweedse bedrijf V&S Group (wat een originele naam!). Lars Torstenson is er de manager en wordt natuurlijk met argusogen gevolgd door de Fransen, maar in Zweden weten ze ook wat lekker is. De wijnen zijn derhalve prima en met name de Clos Dière Rouge mag er zijn.

Tel 04 94 68 44 22.

Tot slot enkele woorden over Les Vignerons de Taradeau. Dit is een coöperatie en daar heb ik over het algemeen weinig vertrouwen in. Hier zou dat echter geheel ten onrechte zijn. Taradeau binnenrijdend kom je er langs, en mijn advies is: stoppen! Er zijn eenvoudige wijnen, maar ook de ‘middenklasser’ Oppidum en een ‘haut de gamme’ Prestige. De rode Prestige (een melange van syrah, carignan en mourvèdre) is zo goed dat het haast niet te geloven is. De prijzen? Zelfs Nederlanders kunnen hier enthousiast de portemonnee opentrekken.

Tel 04 94 73 02 03.

Sommelier Marijn Smit is met de legendarische Bourgogne-expert Karel de Graaf op weg naar Bourgogne. Onderweg stopt het tweetal in de Ahr om wat wijn te proeven. Met een hapje eten erbij, dat spreekt voor zich. Een verslag van bediening in narrenpakjes, charmante kasteelvrouwen en strakke rieslings.

We vertrokken zondagmorgen richting Beaune. Een week lang proeven bij goede producenten, en een bezoek aan de Hospices-veiling staan op het programma. We maakten een kleine omweg op de heenweg, via de Ahr. Voor mij was het de derde keer in korte tijd, ditmaal stond het dorp Dernau in het teken van de Martinsfeste. Een hoop folklore, braderieën en wijn drinken op straat. We bestelden bij Hofgarten een flesje Meyer-Näkel “S” 2006, niet optimaal geserveerd, al ontwikkeld en te warm. Mogelijk verkeerd bewaard? Daarna bij het dessert een Muller-Catoir Rieslaner Auslese 2006. Veel tropisch fruit (vooral ananas) maar weinig complexiteit. De bediening liep rond in narrenpakjes en was uiterst vriendelijk. We hadden geluk wat een proeverij bij Meyer-Näkel betreft: het meest bekende huis uit de Ahr opende haar deuren voor de top-horeca. Hoogtepunt was een 12-literfles “Dernauer Pfarrwingert” 2003, die geldt als de mooiste Grand cru uit de Ahr. Veel tannines nog, maar een grote complexiteit, en veel charme. Ongetwijfeld tien jaar te vroeg geopend! De Blauschiefer was de topper in het meer modeste prijssegment.

We overnachtten in Hotel Hohenzollern, gelegen op een adelaarsnest boven het Ahrdal. Dit prima hotel herbergt een van de beste restaurants van de streek, en we deden ons hier tegoed aan:

• Ravioli van Bloedworst in een zuurkool-roomsaus, erbij een fles Dr. Loosen Ürziger Würzgarten 2007. Frisse zuren, perzik, rijpe abrikozen, kruidigheid.
• Noordzeetong met kreeft, spinazie, beurre blanc. Op raden van de chef een fles Philippi Pfalz pinot blanc 1999 met 24 maanden (!) houtrijping. Niet te zuipen zo zwaar. Hoe verzin je het om een druif als de pinot blanc zo op te voeden? Totaal geen balans, en dus de fles niet leeg gedronken.
• Fazantenborst in rozemarijnboter gebakken, met zuurkoolpuree. Erbij een schitterende fles Dernauer Pfarrwingert 1* van Meyer-Näkel, de 2004 was in topvorm.

Tussen vulkaan en rivier

De Ahr is een minuscuul wijngebied van slechts 500 hectare, gelegen tussen vulkaanbergen en het meanderende riviertje de Ahr. Het merendeel van de kwaliteitswijngaarden is gelegen op zeer steile hellingen. Qua versnippering doet het gebied niets onder voor de Bourgogne: veel kleine boeren en maar een paar topproducenten, zoals Meyer-Näkel, Jean Stodden, J.J. Adeneuer, Deutzerhof. Ze kennen hier naast de spätburgunder, ofwel pinot noir, ook een nog vroeger rijpende druivensoort, de frühburgunder. Nooit groots, maar soms wel boordevol heerlijk vers fruit. De druiven zijn wat kleiner en hebben een typisch cassis-aroma.

Proeven bij de beste boeren

Maandagochtend stond Marc Adeneuer voor ons klaar in zijn klassieke proeflokaal. Marc liet ons drie flights van zijn beste wijnen proeven:

• een serie van frisse, fruitige, zeer correcte pinots: Ahrweiler spätburgunder, JJ Adeneuer, JJ Nr. 2. Allen mooie zuren, fris, goede balans met opwekkende boventoon.
• een serie van wijngaard vinificaties. Zeer grote verschillen en wát een complexiteit! Walporzheimer Gärkammer, Neuenahrer Sonnenberg, JJ Nr. 1.
• een serie van VDP-Grosses Gewächs wijngaarden. Ahrweiler Rosenthal 1*, Neuenahrer Sonnenberg 1*, Walporzheimer Gärkammer 1*. Veel meer tannines, diepgang en lengte hier, van Bourgogne niveau.

We reden door naar Weingut Jean Stodden. De zoon, Alexander, ontving ons. De wijnen hier hebben veel diepgang en bewaarpotentieel. Cuvée JS 2006, Recher Herrenberg 2006, Neuenahrer Sonnenberg GG 2006 zijn allen heerlijk, de exclusieve en veelgevraagde Lange Goldkapsel, een zeldzaamheid. Verwacht hier echter geen koopjes, de € 79 die ze vragen voor hun pronkstuk Alte Reben zal bij menig Hollander frustratie opleveren. Maar wie begrip kan tonen voor de 18 hectoliter per hectare, geoogst van ‘würzelechte Reben’ (ongeënte druivenstokken), wordt beloond met een pinot van wereldklasse.

Elegantie uit de Saar

Een panoramische route door de Eifel leidde naar Weingut Van Volxem aan de Saar. Andrea, de aantrekkelijke vrouw van Roman Niewodniczanski, ontving ons in hun wijnkasteel. We moesten ons inspannen om niet te bezwijken onder haar charme, maar gelukkig was daar de collectie van strakke rieslings om ons bij de les te houden:

• enkele basis rieslings uit de Saar. Lekker fris, maar niet erg complex. Laat geoogst, maar volledig droge vinificatie.
• enkele (uitverkochte!) terroirwijnen. Wiltinger Braunfles, Alte Reben, Scharzhofberger 1*, Volz, en Gottesfuß waren indrukwekkend. Mineraliteit, verfijning en terroir-herkenning zijn hier de kenwoorden.

Andrea was het uiteraard geheel met ons eens dat de wijnen hier veel te goedkoop aangeboden worden.

Na deze prachtige Duitsland-trip reden we door naar de Bourgogne. Wordt vervolgd!

Marijn Smit

Eerst de A8, dan de afslag St. Maximin, dat aardige dorpje waar je even doorheen moet rijden, en een paar kilometer verder ligt Château Saint Estève. Het eerste dat opvalt bij aankomst in het kleine en eenvoudige kantoortje, tevens proefruimte en boutique, is de sfeer die ‘niet lullen maar poetsen’ uitstraalt.


Eerst de A8, dan de afslag St. Maximin, dat aardige dorpje waar je even doorheen moet rijden, en een paar kilometer verder ligt Château Saint Estève. Het eerste dat opvalt bij aankomst in het kleine en eenvoudige kantoortje, tevens proefruimte en boutique, is de sfeer die ‘niet lullen maar poetsen’ uitstraalt. Die sfeer wordt alleen nog maar versterkt als je kennis maakt met de charmante, opgewekte ‘no nonsens’ Julie Ortet (op de foto), partner van Michel met wie zij sinds 2006 het domein runt en dochter van eigenaar Jacques. Als even later haar Nederlandse collega Marja Soomers binnenkomt, voel je hetzelfde. Hier wordt heel, heel hard gewerkt om op traditionele wijze een goed product te maken. Tijd voor iets anders is er eigenlijk niet.

Jacques en Bernadette

Ons verhaal van Château Saint Estève start begin van de jaren 90, toen Fransman Jacques Ortet en onze landgenote Bernadette Koster elkaar in Nederland leerden kennen. Ze hielden al van wijn en vrij snel na hun eerste ontmoeting ook van elkaar. Jacques was en is nog steeds werkzaam bij Shell en Bernadette is een succesvolle zakenvrouw in Nederland. In 1998 besloot het echtpaar hun gezamenlijke droom te verwezenlijken, de aanschaf van een wijndomein in de Provence. In de jaren daarvoor had Jacques zich goed voorbereid op de realiteit van het wijnboer zijn door de nodige cursussen te volgen en relevante diploma’s te halen. Tussen de bedrijven door liepen hij en Bernadette ook nog stage om hun opgedane theoretische kennis aan de praktijk te toetsen.

Baron Gassier

Het kasteel, de wijnkelder en een deel van de wijngaard van Château Saint Estève liggen in St. Estève bij Brue-Auriac, een gehucht dat al meer dan 1000 jaar bestaat en van oudsher een wijnmakend dorp is. Jacques en Bernadette kochten er 46 hectare wijngaardgrond en het keldergebouw van Baron Gassier. Zijn familie was er 150 jaar eigenaar van geweest. Het kasteel zelf en een aantal daaromheen gebouwde huisjes zijn eind jaren 80 na het overlijden van de baron verkocht aan diverse mensen uit de regio. De prachtige, in de beste zin van het woord ouderwetse wijnkelder is zo’n 100 jaar geleden gebouwd en wordt nu dus door de familie Ortet gebruikt. In het 10 meter hoge gebouw met muren van anderhalve meter dik staan acht enorme, antieke eikenhouten vaten. Deze worden echter niet meer gebruikt, omdat ze moeilijk zijn schoon te houden. Ook de betonnen cuves staan er tegenwoordig werkloos bij. Er is namelijk enorm geïnvesteerd, zowel in apparatuur, vaten als wijngaarden. Er is op dit moment ruim 21 hectare beplant, goed voor een productie van zo’n 100.000 flessen. De wijnstokken zijn gemiddeld 20 jaar oud, de oudste 30 jaar. De gemiddelde opbrengt per hectare bedraagt 37 hectoliter, een stuk minder dan de 55 die door de appellation contrôlée Coteaux Varois en Provence zijn toegestaan.

Julie’s passie

Terug naar Julie. Als dochter van een topman van Shell kende zij het nomadenbestaan dat vele medewerkers van dit bedrijf kenmerkt. Geboren in Schotland en opgegroeid in landen als Gabon, Qatar en Nederland, ontwikkelde Julie zich tot een internationaal georiënteerde jongedame. In 1998 ging ze in Nice studeren, maar ze kwam er al snel achter dat ze de gekozen studie niet interessant vond én zich in Nice niet thuis voelde. In 2000 vroeg ze zich af waarom ze niet op het wijndomein van haar vader en stiefmoeder zou gaan werken? De toen 22 jaar oude Julie raakte snel gepassioneerd door het wonder ‘wijn’ en leerde in de jaren daarna het vak van haar vader. Omdat ze overdag haar handen vol had aan wijngaarden en wijnkelder, volgde ze de opleiding voor het diploma Viticulture et Oenologie schriftelijk. Nu, acht jaar na haar eerste stappen als wijnboerin, weet ze precies wat ze wil en hoe ze de kwaliteit van haar wijnen steeds verder kan verbeteren. Vader Jacques blijft echter op afstand een belangrijk adviseur.

Merlot en sauvignon blanc

Op Château Saint Estève kom je als druivenrassen de usual suspects tegen, waarvan je in deze streek prachtige wijnen kunt maken. Interessanter is echter de aanplant van de merlot druif op 2 hectare grond. Dit is een druif die door de appellation niet wordt toegestaan. De wijn mag daarom slechts als Vin de Pays du Var op de markt gebracht mag worden. Hetzelfde is het geval met de sauvignon blanc die op 1 hectare groeit. Hiervan maken Julie en haar partners twee bijzonder mooie wijnen. Mijn advies is om meer te planten, want deze wijnen zijn te snel uitverkocht. Van de blijkbaar uiterst populaire Domaine Sauvignon Blanc 2007 is zelfs geen druppel meer te krijgen, ook niet om te proeven! Tot overmaat van ramp hebben wilde zwijnen deze zomer het perceel waarop de sauvignon blanc groeit vernield. Er komt dus er geen 2008 op de markt.

Een mooie collectie wijnen

Château Saint Estève produceert twee roséwijnen, de Charmeur en de Prestige. Beide rosés zijn heel geslaagd, waarbij de Prestige iets geraffineerder en droger overkomt. Hoewel Julie rosés en een heel mooie witte wijn maakt, ligt de nadruk toch op rode wijnen. Gelukkig waren 2006 en 2007 kwalitatief uitstekende jaren. Dat is goed te merken als je de rode wijnen proeft. Er is ook hier een Charmeur, gemaakt zonder rijping op eikenhout en een heel lekkere wijn. De 2007 is nog jong en kan eigenlijk het beste even bewaard worden. Dat geldt minder voor de Merlot (echt uitstekend) en de Syrah (iets minder misschien maar toch ook goed). De Prestige wordt alleen in topjaren gemaakt. Er zijn nog wat flessen beschikbaar van het jaar 2001. Dit is een zachte, fluwelen wijn. Mooi, maar al wel over zijn hoogtepunt heen. Snel drinken dus. De 2003 is goed op dronk en de 2006 wordt op dit moment gebotteld. De wijnen van Château Saint Estève kosten ruwweg tussen de € 5 en € 7,50 en hebben derhalve een uitstekende prijs/kwaliteitverhouding.

Filosofie

Eigenaren Jacques en Bernadette hebben een prachtige filosofie: “De natuur is geen erfenis van onze ouders, maar een lening van onze kinderen.” Dat vertaalt zich in de voorzichtige en verantwoorde manier waarop Julie en haar collega’s omgaan met de wijngaarden. De bemesting is biologisch en in de kelder wordt het gebruik van niet-natuurlijke middelen vermeden. Opmerkelijk en hartverwarmend zijn de zogenaamde sponsorprojecten waarmee de familie Ortet in 2003 is begonnen. Sinds dat jaar wordt een speciale tank, die 10% van de totale productie bevat, tegen kostprijs beschikbaar gesteld voor goede doelen. Dit jaar is er een project om de Stichting Roparun te ondersteunen in haar streven ‘leven toe te voegen aan de dagen, waar geen dagen meer kunnen worden toegevoegd aan het leven’ voor terminale kankerpatiënten. Chapeau bas!

Wijnstokkenadoptieplan

Wat een woord, wijnstokkenadoptieplan… Maar het idee van Saint Estève is goed. Het plan behelst de adoptie van 50 wijnstokken. Tegen een bedrag van € 359 ontvang je als bewijs van inschrijving als wijnboer een certificaat, alsmede 60 flessen Château Saint Estève Charmeur 2007. Indien gewenst met je eigen naam op het eitket. Dat komt dus neer op iets minder dan € 6 per fles. en dat lijkt op het eerste gezicht een redelijk aanbod. Als de wijn tenminste goed is! Daarover straks meer. Er is ook een adoptieplan van 75 wijnstokken. Dit kost € 325 en men ontvangt dan 36 flessen Château Saint Estève Reserve 2006, de topwijn van het domaine, voor nog geen € 9 per fles. De kosten van transport en verzekering zijn bij de prijs inbegrepen. Ook inbegrepen is een uitnodiging voor de jaarlijkse wijnproeverij in Nederland en het jaarlijkse oogstfeest in november. Dat oogstfeest is een culinaire wijn-spijsavond die dit jaar in restaurant De Echoput wordt gehouden. Een certificaathouder kan tevens alle andere wijnen van Château Saint Estève bestellen en thuis in Nederland laten bezorgen. Dit plan is exclusief voor Nederland ontwikkeld, al kunnen ook Nederlanders die in Frankrijk wonen eraan deelnemen.

Château Saint Estève, 83119 Brue-Auriac, Tel 04 94 72 14 70.

E-mail info@chateausaintesteve.com

Website www.chateausaintesteve.com

Ferry de Bakker

Sommelier Marijn Smit bracht de verkiezingsnacht door bij Amerikaanse vrienden. Met een interessante collectie wijn wachtten ze op de uitslag.
De spanning was vannacht te snijden bij mijn Amerikaanse vrienden thuis. Alsof hun leven ervan af hing, zaten ze met bibberende knieën te wachten op de uitslagen van de presidentsverkiezingen. Mijn wijnvriend Sean, die mij liefkozend Klaus Kinski noemt, en ik hem Werner Herzog, had mij gevraagd op zijn “election-party” de rol van sommelier te spelen. Voor een bont gezelschap van wijnliefhebbers, kunstenaars en politicofielen had hij een keurige selectie wijnen en een Italiaans buffet van Casa del Gusto klaar gezet.

Bij binnenkomst kreeg ik een tot de rand vol geschonken glas gewürztraminer aangereikt. En dan niet zo’n lief Elzas glaasje, maar een Bordeaux Grand Cru formaat. Ik wist dus meteen dat ik als sommelier niet overbodig was, en schonk op voorzichtige wijze mijn glas over vier andere leeg. Het zal altijd een raadsel voor me blijven, hoe hij het verzon om met deze overrijpe Zind-Humbrecht Herrenweg Turckheim 2000 te beginnen. De afdeling exotisch fruit op de Pasar Malam was er niks bij! Aan de rode wangetjes van onze gasten te zien, smaakte het echter hartverwarmend. De vergelijking met Southern Comfort was toepasselijk toen de uitslagen uit Louisiana binnenkwamen.

Tijd dus om in te grijpen voor het helemaal mis ging. Iedereen even laten gorgelen met Spa Blauw, en toen de Dobogo furmint 2005 van Isabella Zwack uit Tokaji ingeschonken. Niet helemaal eerlijk na de aromatische kracht van de vorige wijn, maar de smaak kwam langzaam terug in de mond. Een gastronomische wijn, die we bij Vyne ook per glas serveren. Altijd lachen om deze wijn blind te serveren, je hoort de gekste dingen, tot blend van riesling en chardonnay aan toe!

Daarna schonk ik twee witte Bourgognes. Eerst de Saint Aubin 1er Cru “En Remilly” 2006 van Domaine Langoureau, een frisse stijl, nog wat jeugdig, maar met de onmiskenbare finesse van dit top-terroir. Een steenworp van Le Montrachet verwijderd, dus met de bodem zit het daar wel goed. De proeverij begon de juiste richting aan te nemen. Die vervolgden we met de Meursault “les Narvaux” 2004 van Karel de Graaf, die daar samen met Vincent Girardin een halve hectare wijngaard heeft en er mineralige en zeer strakke Meursaults maakt. Niks vette wijn hier, dit is elegantie, net als de maker zelf…

Toen kwamen de Bordeaux op tafel. Sean had een hele partij 2005 uit Londen laten overkomen, en wilde deze met ons delen. Uiteraard gaat de voorraad zijn klimaatkelder in, maar interessant om de wijnen al jong te proeven. Ik zal ze even opsommen:

• Clos les Lunelles (Cotes de Castillon). De absolute ster uit deze

  vrij obsure, maar steeds beter wordende appellation. Gérard Perse maakt deze wijn echt voor liefhebbers van volle, rijpe, vlezige wijnen. Dit zet veel hooggeklasseerde St. Emilions te kijken. Intense kleur, gigantische lengte, de hand van Michel Rolland is wel te proeven. Niet altijd mijn smaak, maar deze wijn is verfijnd genoeg om niet te vermoeien.

• Feytit-Clinet (Pomerol), zeer diepe geur van zwart fruit, rijp, maar met de nodige tannines en hout. Indrukwekkend.
• Grand-Corbin-Despagne (St. Emilion), wat stugger, stoer, rokerig, heel donker. Geen verleider, maar iets om nog weg te leggen.
• Smith-Haut-Lafitte (Pessac-Léognan). Een machtige wijn, nu al, terwijl hij vráágt om te mogen ouderen. Naast espresso, rook, cederhout en laurier veel complexe tonen van zwarte bessen, bramen en kruiden. Ook de fles is mooi, met fleur-de-lys ingeblazen.
• La Gaffelière (St. Emilion). Nóg zo’n monument. Voor wie het nog niet wist: 2005 was een jaar met perfecte rijpheid en zoete tannines, ondersteund door fraaie zuren. Een bewaarjaar, maar jong óók al zo heerlijk! Veel kruiden, aardse tonen, rook en donker fruit.
• Lascombes (Margaux). Even wennen, de cabernet geeft de wijn een minder gul karakter, maar is zeer goed geconstrueerd. Forse tannines, die zijdezacht geïntegreerd zijn in deze intellectuele wijn. Iedere slok biedt weer nieuwe nuances, eerst proef je rokerig hout en espresso, maar gaandeweg krijgt de wijn de geur van een viooltjes en bramen.

De eerste uitslagen waren nog niet indrukwekkend, maar toen Obama duidelijk aan de winnende hand bleek te zijn, ging de Pape Clément 2003 open. Ik mag mezelf dan graag Bourgogne-man noemen, maar deze gulle Pessac-Léognan deed me bijna van mijn geloof vallen. Intens geurend naar een smeulende barbecue, vol aardse tonen, potloodslijpsel en kruiden. Niet zoveel fruit, maar een krachtige body, lekkere stoere tannines en afdronk om van te duizelen.

We waren toen wel toe aan iets anders, en de Marcoux alsmede de Vieille Julienne, beide Châteauneuf-du-Pape 2000 waren de gelukkige keuze. Portachtige wijnen met veel alcohol, rijpheid, vijgen, zoete kersen en een snuf kruidigheid. Nog geen spoortje vermoeidheid in deze bewaarwijnen. De stemming was al goed, maar werd steeds uitbundiger. Mijn taak zat er nu ook wel op, en nu was het tijd om zelf ook even te genieten van een mooi glas. Sean had namelijk nog een dessert in huis: zoete Canelloni , waarbij enkele halve flesjes gewürztraminer en pinot gris Sélection de Grains Nobles van Zind-Humbrecht geschonken werden. Intens rijp fruit, mierzoet, maar met verfrissende zuren. Bijna niet voor te stellen dat dit door mensen is gemaakt, en geen nectar van de goden! Een perfecte partner voor de euforie waarin Amerika verkeerde. Het was inmiddels diep in de nacht en Obama had de presidentstitel binnengesleept. Een gedenkwaardige avond!”

Marijn Smit

sommelier bij wijnbar Vyne