Reportages & Reizen

De Master of Lunch was dartel als een koe in de voorjaarswei, want afgelopen maand was zijn balboekje goed gevuld. Van de Waddinxveense polder tot de Zeeuwse eilanden, René van Heusden komt overal en ziet alles.

Ha, eindelijk was het weer september! En was er in wijnland eindelijk weer van alles te doen. Het geeft, om een uitdrukking van Carmiggelt te gebruiken, de ‘vaste jongens’ in het circuit hetzelfde gevoel als koeien hebben die in het prille voorjaar weer uit de stal de wei in mogen. Een stemming van dartele uitgelatenheid. Wat een suf gedoe en afgekloven gedoe dan van eetblaadjes en een zojuist om zijn vermeend vernieuwende karakter bekroonde site om met ‘herfstgerechten’ en ‘herfstwijnen’ te komen. Dat mensen zich daar nog voor lenen. Dit echter terzijde. Laten we liever wat belangwekkende gebeurtenissen uit de eerste weken van het nieuwe wijnjaar doornemen.

Dag 1
Onze eigen opening van het seizoen was bij Pallas Wines in de industrieterreinpolder bij Waddinxveen waar Joep Speet en de zeer charmante Clara van Otterloo een fijne proeverij hadden georganiseerd van hun handel. Met frivole hapjes erbij. Daar hielden we dus een gunstige indruk aan over.
Fourcroy hield om onnavolgbare reden op dezelfde dag een partijtje aan de zuidkant van Amsterdam. Daar hadden we ook best naar toe gewild, maar eerder al had Oostenrijk zich gemeld voor het tweede bezoek van de dag. Leve de onderlinge communicatie en afstemming van data! Kan dat nu echt niet anders???
Oostenrijk dus, in het Beatrixtheater in Utrecht. Met een belachelijk welkomstbordje bij de ingang in interessantdoenerig Engels. Wat is er mis met een begroeting in het Nederlands? Als het zo nodig buitenlands moest zijn, waarom dan niet in het Duits? Die taal wordt in Oostenrijk namelijk op vrij ruime schaal gesproken. Meer dan Engels in ieder geval.

Veel schoon volk daar in Utrecht! We signaleerden o.a. een stralende Bernadette Gerth (Qualyvines), de lichtelijk existentialistisch ogende Yvo Couprie (Résidence) en Edwin Werkhoven (Werkhoven). De meest opvallende verschijning was toch wel Ruben van Dam (Hosman Vins), die tegenwoordig met het nodige woeste gezichtshaar door het leven meent te moeten gaan. Tja, umme. Maar desgevraagd wist hij ons te melden dat zijn wederhelft daar zeer opgewonden van raakt. Waarvan akte. Ook de heren Hans Soeterbroek en de recentelijk in het huwelijk hertreden Mick Kooistra (Horizon Wines) leken in patente doen. Zo zien wij dat graag. Janna Rijpma – wie anders? – bood ons een fijne nekmassage. Ook dat zien we graag. Verder konden we de immer aimabele Theo Jägers begroeten, hoofdredacteur van het cultblad DrankenDetail. Theo is wat je noemt al decennia ‘op dronk’, maar gaat nog steeds niet om. Eerder in tegendeel! Hij mocht zich verheugen in het spontane gezelschap van opgewonden vrouwvolk. Wondere wereld…

In de hoofdstad
Hét societygebeuren van september was Riesling & Co 2010 in de ArenA. Want daar was zowat iedereen die echt iets voorstelt in Nederwijnland. Onder de aanwezigen onder andere chevalier in spe Wim Berger (op 15 oktober krijgt ook hij de Mérite Agricole) en zelfs HD! Teveel om hier allemaal te noemen. Het leerzame beeldmateriaal zal echter heel veel vergoeden.
Complimenten trouwens voor Alain & Gisela Jacobs van het organiserende Informatiebureau voor Duitse Wijn. Mede dankzij hun tomeloze inzet groeide Duitse wijn in Nederland in 2009 tegen alle internationale crisistrends in als kool. Hopelijk weten hun bazen in Mainz dat te waarderen. Met wat extra budget bijvoorbeeld, waarmee dan weer eens een decente lunch verzorgd kan worden bij de volgende Riesling & Co. Want oei, van simpele besmeerde boterhammen met een plakje hartigheid worden wij niet opgewonden. Met enige weemoed denken we nog wel eens terug aan de eerste twee edities die in Elburg op de Veluwe gehouden werden. Elburg mag misschien minder ‘werelds’ klinken dan Emsterdem, maar daar kon je je als bezoeker wel tegoed doen aan oesters en foie à volonté. Temps perdu! (ML rode kaart).
Gelukkig wel smakelijk geluncht in restaurant Sophia te trendy Amsterdam Zuid met Sandro Boscaini van Masi, een heel mooi bedrijf in de Veneto, en met als gastgevers Birthe van Megeren namens distributeur Gall & Gall en Hans Vianen van importeur L’ Exception Lenselink.  Twee absolute sterkhouders voor hun werkgevers, een retetentiebonus meer dan waard. Smakelijke wijnen, dito happen en geen parkeerbon. (ML 16/20)

Onder chefs
In Sluis hielden de Zeeuwse oesterboeren hun jaarlijkse feestje. Dat feestje gaat om strategische redenen altijd gepaard met de intronisatie van belangwekkende personen. Behalve een Vlaamse minister waren dat ook twee chefs van naam: Sergio Herman – de man van de onwaarschijnlijk fraaie zes variaties op Zeeuwse oester! (ML 20/20) – en Roger van Damme, geboren in Sluis en tegenwoordig chef van het inde ogen van ML zeer aanbevelenswaardige lunchrestaurant (!) Het Gebaar in Antwerpen. We hadden gedacht en gehoopt dat gelet op het sterk Vlaamse karakter van de bijeenkomst de champagne rijkelijk zou vloeien, maar die vlieger ging niet op. Men hield het echter op cava – razend populair bij onze zuiderburen -, maar gelukkig wel een fatsoenlijke, Anna de Codorníu. Stil wit: een Kaapse Chenin Viognier van Bellingham. Mwa. Hier uiteraard wel oesters à volonté. En heel veel hotemetoten.
Dames, let even op de sexy Siciliaanse baardgroei van Sergio. (Daar kan ruigridder Ruben van Dam nog wat van leren!) Collega wijnschrijfster Noële Ruitenberg verzekerde ons bovendien ooit eens dat hij ook over een bijzonder ‘lekker kontje’ beschikt. Het is maar een weet.

Jonnie & Thérèse Boer konden hierna publicitair moeilijk achterblijven. Zij lieten zich zien in het Overijsselse Bentelo bij de opening van Neerlands Wijngaard. Dat is de nieuwe wijnmakerij van Ilse &Roelof Visscher, de sympathieke eigenaars van Wijngaard Hof van Twente. Wat de familie Boer met de familie Visscher heeft? Wel, de Kussen van Thérèse worden in Bentelo gemaakt. Thérèse mocht dan ook de feestballonnen loslaten. En Jonnie? Wel, die stond er bij en keer er naar. Met instemming. Want ja, kijken naar Thérèse blijft een fascinerende bezigheid, telkens weer.
Nu we het toch over grote chefs hebben, we dineerden onlangs zeer fraai bij Vermeer, waar Chris Naylor  nog maar weer eens de sterren van de hemel kookte en de schenkers Niek Beute en Simon Veldman voor werkelijk perfect schenkwerk zorgden. Wat een timing hebben die mannen! Zo zien wij dat heel graag, (ML 18/20)

En verder
Nog wat faits divers. Op 4 oktober waren we bij Klassiek Europa in Noordwijk aan Zee. Een nette en verheffende manifestatie, want bezocht door talrijke Perswijnlezeressen. Sterke presentatie van Vinos de España vanwege de royale hoeveelheden fijne tapas op hun tafels. Overigens waanden we ons bij vlagen wel even bij een partijtje van de Wine and Food Association – het leerzame & gevoelige filmpje op de site daarvan over de Grand Jury van het Proefschrift Wijnconcours met roerende testimonials gezien??? – , want wat werd er een lading prijzen uitgedeeld. Tot die voor Cabernet Sauvignon en Chardonnay aan toe als zogenaamde representanten van het ‘klassieke’ Europa. Get real!
Daags erna werd de beroemde Ulicotense stukjesschrijver en zelfbenoemde volksopvoeder John Quichot 75 jaar. Hoera! Hij was op die dag bij een partijtje van Jan van Lissum ( ja hoor, weer met sjaal) in NH Barbizon te Amsterdam, waarbij de jarige kennelijk de opdracht had gegeven wijnen zoveel mogelijk op hun verteerbaarheid te testen. Dat was natuurlijk niet aan dovemansoren gezegd. We zagen het feestvarken er in ieder geval rozig bij zitten met een volle bel rood in zijn knuistje. Het zal vast niet de eerste of de laatste van de dag geweest zijn.

Zelf waren wij op de bewuste dag voor een exclusief Bourgognepartijtje met cru’s van Bouchard Père et Fils in het belendende Vermeer. Daar mochten we aanzitten met Kaapse pracht Sara Channell die ons liet weten Oud Reuchlin & Boelen te gaan verruilen voor Poot Agenturen. Weer terug naar De Lier dus. Ook ORB-baas Albert van Weteringen is na nog geen jaar uit Zoetermeer vertrokken, maar dan op een manier die we discreet zullen omschrijven als ‘met stille trom’. Vast in ‘goed overleg’, want zo gaat dat in die kringen. Maar naar het ons toeschijnt toch niet geheel op vrijwillige basis…

Nog een complimentje voor Nicolaas Klei, ook al beging die de fout om op By the Grape ‘herfstwijnen’ aan te bevelen. Wellicht uit mercantiele overweging, maar toch. Dat compliment krijgt hij omdat hij als enige van de populaire gidsenschrijvers beseft dat een uitgave die betrekking heeft op het jaar 2011 niet drie of zelfs vier maanden tevoren al in de handel hoeft te liggen. Niet dat al die ‘geselecteerde’ wijnen wezenlijk verschillen van jaar tot jaar – het is ten slotte grotendeels industrieel werk -, maar dat is weer een ander verhaal. Op het Zuidelijk Halfrond is het nu trouwens echt lente. Bovendien zijn ze daar zo verstandig om sowieso niet aan ‘herfstwijnen’ te doen.

René van Heusden ML

Foto, van boven naar beneden en van links naar rechts: Joep Speet en Clara van Otterloo,  Bernadette Gerth, Yvo Couprie, Edwin Werkhoven, Hans Soeterbroek en Ruben van Dam, Janna Rijpma en Johan Veenstra, Theo Jägers, Giséla Jacobs, Linda en Wim Berger (nog zonder lintje), Birthe van Meegeren en Hans Vianen, Sergio Herman en Roger van Damme, Thérèse Boer, team Vermeer, Albert van Weteringen en Sara Channell.

Met de druiven voor de stille witte wijnen allemaal al lang en breed geplukt en vergist, en met de pluk van merlot sinds begin vorige week, d.w.z. maandag 27 september, in volle gang – bij Château Margaux werd de merlot van het perceel L’Eglise overigens zelfs al op de 22^e binnengehaald – lijkt Bordeaux af te stevenen op een tweede groot jaar in successie na het veelbejubelde 2009. Het ziet ernaar uit dat zich een herhaling van het dubbelsucces 1989-1990 aandient.

Droog, klein en geconcentreerd

Met de druiven voor de stille witte wijnen allemaal al lang en breed geplukt en vergist, en met de pluk van merlot sinds begin vorige week, dat wil zeggen maandag 27 september, in volle gang – bij Château Margaux werd de merlot van het perceel L’Eglise overigens zelfs al op de 22^e binnengehaald – lijkt Bordeaux af te stevenen op een tweede groot jaar in successie na het veelbejubelde 2009. Het ziet ernaar uit dat zich een herhaling van het dubbelsucces 1989-1990 aandient.

Ongewoon droog
Een groot jaar, maar dan wel uitsluitend in kwalitatieve zin. Qua opbrengst zal 2010 juist heel klein uitvallen. De geringe omvang, met 25 tot 30 procent minder volume dan in 2009 – heeft veel te maken met de uitzonderlijke droogte tijdens het gehele groeiseizoen en, vooral bij de merlot, met een slechte vruchtzetting (coulure) in het voorjaar. Het is gelet op de aanhoudende nattigheid van de afgelopen weken in Nederland moeilijk voor te stellen, maar Bordeaux heeft al maanden nauwelijks neerslag gehad. Vooral juli was heel droog. Valt er in die maand gemiddeld 52 millimeter neerslag, in 2010 was dat maar 16,5.
Aan het eind van de maand werd voor het hele jaar tot dan toe een tekort geregistreerd van 140 millimeter. Op diverse plaatsen zijn zeer jonge stokken dan ook geïrrigeerd. Met de hand, stok voor stok! 
Een gunstige bijkomstigheid is het gematigde temperatuurverloop geweest. Tijdens de zomer waren er weliswaar warme dagen, maar anders dan in het eveneens zeer droge 2003 hebben zich geen extreme hittegolven voorgedaan. En als geroepen viel er begin september de nodige regen (20 millimeter) om het rijpingsproces nadien optimaal te laten verlopen. Zodoende was er alleen sprake van lichte, als positief beschouwde stress. Door de droogte hebben schimmel en rotting tot nu toe geen schijn van kans gekregen. Het fruit kon daarom tot nu toe in kerngezonde toestand geplukt worden. De klein gebleven druiven ontwikkelden dikke schillen met veel anthocyanen (kleurstoffen en tannines) en bereikten hoge suikerwaarden.

Zeer rijpe merlot
Bij de rode wijnen ligt daarin een uitdaging voor de wijnmakers. Merlot heeft wijnen opgeleverd met soms nog hogere potentiële alcoholpercentages dan vorig jaar. Waarden van 14 procent zijn eerder regel dan uitzondering. Behalve met de specifieke omstandigheden van het jaar heeft die hogere mate van rijpheid niet zo zeer te maken met een vermeende klimaatverandering, maar veeleer met een sterk verbeterd wijngaardbeheer. In Bordeaux is daar vooral de afgelopen tien jaar veel energie in gestoken.
De alcohol staat gelukkig niet los, maar maakt deel uit van een smaakstructuur waarvan ook een hoog extract, stevige tannine, goede zuren (meer dan in 2009) en een hoge aromatische intensiteit deel uitmaken. Wat betreft de aroma’s en tannines hebben de koele nachten voor en tijdens de pluk een positieve rol gespeeld. Voor de merlot op zowel de linker- als de rechteroever geldt dat de wijnen ervan meer smaak en spanning hebben dan in 2009. Bij Angélus in Saint-Emilion zijn de verwachtingen dan ook zeer hoog gespannen.

Het wachten is nu nog op de met name voor de linkeroever belangrijke cabernet sauvignon, die later rijpt dan de merlot. Naar eigen waarneming in de wijngaarden van diverse châteaux in de appellations Graves en Pessac-Léognan – waaronder La Mission Haut Brion, Malartic-Lagravière en Domaine de Chevalier – hing die cabernet er werkelijk prachtig bij, met dezelfde concentratie als de merlot. Gelet op de dikke schillen zou hij desnoods nog wel een buitje kunnen verdragen. Menig château, zoals Margaux, hoopt daar zelfs op.

Wit
Denis Dubourdieu, professor in de oenologie, goeroe op het gebied van witte Bordeauxwijnen en zelf betrokken bij de exploitatie van niet minder dan vijf wijngoederen, betoonde zich afgelopen dinsdag tijdens een diner van producenten uit Graves en Pessac-Léognan laaiend enthousiast over de droge witte Bordeauxwijnen. Ze hebben volgens hem fruit, aroma’s, zuren én ook wat tannine. De pluk van sauvignon blanc en sémillon begon dit jaar rond 1 september en is intussen al weer een poosje afgerond. Hier kan in de wijngaard dus niets meer mee misgaan. Op Domaine de Chevalier was het laatste vat 2010 wit bijvoorbeeld vorige week dinsdag volledig uitvergist. En ook daar stak technisch directeur Rémi Edange zijn oprechte enthousiasme niet onder stoelen of banken. Minstens zo goed als 2009!
Last but not least de edelzoete witte wijnen. Voor producenten in Sauternes, Barsac en ook die in appellations in Entre-Deux-Mers als Cadillac, Loupiac en Sainte Croix du Mont is het nog even wachten geblazen op een zware uitbraak van botrytis. De zo noodzakelijke ochtendmist van de Garonne gevolgd door zonneschijn was er de afgelopen dagen alvast. Als de botrytis optreedt, kan die zich nestelen op suikerrijke druiven. Ook dat ziet er dus veelbelovend uit.
Over de mogelijke implicaties van alweer een groot jaar – met ook nog eens kleine volumes – voor de prijsvorming zullen we het nu maar even niet hebben. Voor de crus classés wordt dat naar alle waarschijnlijkheid een wat minder veelbelovend verhaal. Het wordt dus vooral uitkijken naar de goede middenklassers met nog wel een gezonde prijs-kwaliteitverhouding. En die zijn er in Bordeaux gelukkig volop.

René van Heusden

‘Van Pinotage kak ek in my broek’, liet een Kaapse wijnmaker zich ooit tijdens een masterclass ontvallen. Die opmerking maakte indruk, zeker omdat er die dag nog Pinotages op het menu stonden. In de jaren erna heb ik vaker Pinotage in het glas gehad en ook voor mij gold dat dit niet altijd tot tevredenheid stemde. Er gloort echter licht aan het einde van de tunnel, merkte Sjoerd de Groot tijdens zijn eerste bezoek aan Zuid-Afrika.

‘Van Pinotage kak ek in my broek’, liet een Kaapse wijnmakerzich ooit tijdens een masterclass ontvallen. Die opmerking maakte indruk, zekeromdat er die dag nog Pinotages op het menu stonden. In de jaren erna heb ikvaker Pinotage in het glas gehad en ook voor mij gold dat dit niet altijd tottevredenheid stemde. Er gloort echter licht aan het einde van de tunnel, merkteik tijdens mijn eerste bezoek aan Zuid-Afrika.

Pinotage 2.0
“Er is een duidelijke trend naar elegantie merkbaar”, aldusClinton le Sueur, wijnmaker bij Longridge in Stellenbosch. “Je ziet bij veel wineries dat er getracht wordt om minder alcoholische en minder zware wijnente krijgen. Er is een verschuiving merkbaar naar koelere gebieden. Dat is  een vraag uit de markt, maar ook wijnboeren zelf merken dat watelegantere wijnen lichter verteerbaar zijn. Wij merken dat ook. Bij Pinotagevalt dit direct op. De bekende koffie-Pinotage is heel uitgesproken. Je houdter van of je hebt er een hekel aan, het is een type wijn dat weerstand op kanroepen.”

Fruit spat eruit
Als zijn wijn in het glas komt, is  duidelijk te merken wat hijbedoelt. Geen vleugje mokka of koffie te bekennen. Prachtig fruit, wel stevig enlekker krachtig, maar de kersen, bramen en rode vruchten spatten het glas uit.Op deze manier lust iedereen wel een glas Pinotage, zeker als het licht gekoeldgeserveerd wordt. Clinton neemt in ieder geval vast een voorsprong op denaderende lente en zomer: “Dit gaat zondag lekker open bij de braai.”

En, zoals die dingen gaan, er zijn altijd uitzonderingen tevinden als het om trends gaat. KWV trekt zich niets aan van al de modernefratsen – het zal de Oostblok-achtige gebouwen zijn waar ze in huizen – en komtdoodleuk met ‘Cafe culture’. Zwart met twee klontjes graag.

Sjoerd de Groot

Op de foto: wijnmaker Clinton le Sueur. 

Tjitske Brouwer MV kreeg woensdag 22 september de Ordre du Mérite Agricole opgespeld. Een feestelijke gebeurtenis, die vraagt om een extra editie van de Wine Society.

De zon scheen op woensdagmiddag 22 september toch ook nog een beetje voor de Franse ambassadeur Jean-François Blarel. Die had net op het radionieuws kunnen horen dat de jongste cijfers van het CBS er wat betreft de wijninvoer uit Frankrijk voor de zoveelste keer in successie niet goed uitzagen. HD liet in aansluiting op die cijfers horen dat fruitgedreven Chilenen nu eenmaal lekkerder gevonden worden dan schrale bordeauxtjes. Au, zoiets moet pijn doen.

Maar Blarel had in de Oranjerie van Paleis Soestdijk een mooie missie te vervullen: het overhandigen van de versierselen horend bij de Ordre du Mérite Agricole aan Tjitske Brouwer MV. Zoiets zouden we allemaal wel willen doen, te meer omdat ze eerste vrouw in Nederland sinds mensenheugenis die dit ereteken kreeg opgespeld. De onderscheiding was overigens al in januari vorig jaar toegekend, maar de beslommeringen van het moderne leven hadden ervoor gezorgd dat het bijbehorende partijtje even op zich liet wachten. Maar soms geldt echt dat wat in het vat zit niet verzuurt.

We mogen zelfs spreken van een hoogst elegante bijeenkomst, met aanwezigheid mensen die er echt toe doen in Nederwijnland. Om te beginnen onze eigenste Hoofdredacteur en diens immer charmante wederhelft Fieke, beide frivool zomers uitgedost en enthousiast het glas hanterend, Ook signaleerden we de twee andere MV’s die Nederland telt, Ron Andes en Lars Daniëls, alsmede de man die altijd alles nog beter weet, Bourgogneadept Karel de Graaf. Ook de CVNW was sterk aanwezig, met zowel de oude als huidige secretaris, respectievelijk mr. Ruud Wallast Groenewoud en mr. Hans Burghoorn. Die tweede is bovendien ook nog eens secretaris van het Productschap Wijn. Kijk, dat zijn heren van wie je nog eens spannende dingen hoort. De heren bleken het onderling overigens nogal oneens over wat een acceptabele inname is. Waar de ene het op vier glazen per dag houdt, gaat de ander liever voor vier glazen per uur. Dit echter terzijde. Verder kwamen we, zoals verwacht, ook Francien Hoogvliet van de Franse ambassade tegen, want die gaat daar nu eenmaal over wijn. Van Sopexa konden we daarentegen niemand ontwaren.

Schoon volk in overvloed dus, daar op Soestdijk. Het feestvarken en stralende middelpunt van de feestvreugde was stijlvol gekleed, man Marc en zoon Didier daarentegen wellicht een tikkeltje te casual. Maar ach, zeggen we dan, de inhoud is belangrijker dan het uiterlijk.

De ambassadeur hield een fijne toespraak in zijn beste Nederlands, waarin de wandel en handel van Tjitske (en Marc) uiteraard volop geprezen werden. De paar inhoudelijke missertjes zullen we hem maar vergeven – de tekst was wellicht al anderhalf jaar oud.

Ook van waarnemend burgemeester Bartele Vries van Baarn kreeg de kersverse chevalière mooie woorden te horen en een smaakvol boekwerk over Paleis Soestdijk overhandigd. Naderhand konden wij vaststellen dat de burgervader niet afkerig is van een glas. Zo zien wij dat graag. Overbodig te zeggen dat de gedecoreerde in haar in vlekkeloos Frans gehouden rede uitvoerig stilstond bij de zegeningen van biologische wijnbouw.

Het laat zich raden dat er allesbehalve kinderachtig geschonken werd. Bij binnenkomst direct al champagne van een door ons als zeer gunstig beoordeelde producent en ook aansluitend louter pareltjes. Biowijnen op hun best en Frankrijk op zijn best. De geserveerde hartigheden waren eveneens van een verblijdend hoog niveau. Zagen we dat maar vaker. Ach, voor wie Vinoblesse een beetje kent, is dat natuurlijk geen verrassing. Dat zijn immers mensen met Smaak. En zo werd het dus toch een mooie dag voor Frankrijk. Met vins fins van een complexiteit die Chili nooit zal bereiken! Kortom, dit was een partijtje met klasse en allure. Een extra proficiat waardig!

Binnenkort hopen we verslag te doen van een vergelijkbare ceremonie te Roermond. De aldaar gevestigde sympathieke wijnhandelaar Wim Berger meldde ons onlangs namelijk dat het de President van de Republiek behaagd had om hem een Mérite Agicole te verlenen. Ook alvast proficiat!

René van Heusden ML

Op de foto’s, van boven naar beneden en van links naar rechts:  Didier, Tjitske en Marc, burgemeester Bartele Vries, ambassadeur Jean-François Blarel, burgemeester, Tjitske en ambassadeur, Francien Hoogvliet, Ronald de Groot, Ron Andes, een aangename verfrissing, onderonsje in de paleistuin, Tjitske met lintje en Ruud Wallast Groenewoud en Hans Burghoorn.

Palette Gourmande van Restaurant Vermeer legt de link tussen kunst, wijn en gastronomie. Een schot in de roos, oordeelt de Master of Lunch René van Heusden.

Tja, hoe vaak hoor je niet dat wijn ‘cultuurgoed’ in de samenleving is? En hoe vaak wordt niet geprobeerd een link te leggen tussen wijn en kunst in het algemeen en muziek in het bijzonder? Ook voor gastronomie geldt dat het een cultuurgoed is. Kunst wellicht. Maar hoe vaak wordt daarbij nu een link gelegd met andere kunst? Zelden. De enige link die daar regelmatig gelegd wordt, is die met wijn. Vandaar de ophef rond wijn-spijscombinaties. Ik ben daar in de regel maar matig van onder de indruk, alle pretenties ten spijt. Voor die tussen wijn en kunst geldt hetzelfde.

Geen namaak, maar origineel
Voor het initiatief Palette Gourmande van Restaurant Vermeer in Amsterdam ligt dat anders. Daar vormen schilderkunst, haute cuisine en bijzondere wijnen een perfecte drie-eenheid. Een schot in de roos. Hoe dat zo? We moeten bij het begin beginnen. Toen Niek Beute als nieuwe maître naar Vermeer kwam, was een van zijn beslissingen om de namaakschilderijen van naamgever Johannes Vermeer van de muren te halen en ze te vervangen door originele werken van levende schilders. Een en ander in het kader om het enkele jaren geleden ten onrechte van zijn ster beroofde restaurant een nieuwe impuls te geven. Net zoals Simon Veldman, de sommelier des huizes, en hij dat met opmerkelijke wijnacties gedaan hebben. Denk bijvoorbeeld aan hun aandacht voor sherry en madeira.
Tegelijkertijd is de keuken van de graag met groenten werkende chef Christopher Naylor, leerling van grootheden als Albert Roux en Robert Kranenborg, er alleen nog maar beter op geworden. Een originele, pure keuken die bovendien heel wijnvriendelijk genoemd kan worden. Als Master of Lunch verkeer ik in de gelukkige omstandigheid in dezen uit enige eigen ervaring te mogen spreken. Nooit zal ik de werkelijk briljante combinatie vergeten van een schijnbaar eenvoudig gerecht van groenten in een bouillon (wat dus iets heel anders was dan groentesoep) met een gekoelde Syrah uit Chili. Toch ontkom ik niet aan de indruk dat deze chef nog altijd onvoldoende gewaardeerd wordt. Daarom een welgemeend advies aan alle ontwikkelde Amsterdammers met smaak: vergeet niet uw profeet in eigen huis de eer te geven die ze toekomt! Voor iedereen van buiten geldt: als er nu één goede reden is om naar Amsterdam te gaan voor iets anders dan dom gehos, dan is het wel een bezoek aan Vermeer.

Eigen stijl
Van begin oktober tot aan de Kerst kunnen bezoekers van Vermeer genieten van een speciaal arrangement met gerechten waarvoor Naylor zich liet inspireren door een serie in het restaurant geëxposeerde landschapsschilderijen van Peter Bol. In samenspraak met Beute en Veldman verzorgde Yvo Couprie namens De Gouden Ton de begeleidende wijnen.
Het motto, met een vette knipoog, luidt: Onverkoopbaar. Dat vraagt om enige toelichting. Vermeer werd onverkoopbaar na het verlies van zijn ster, schilder Bol werd bijna verketterd omdat hij het waagde om tegen alle modes in landschappen te schilderen en de wijnen zijn allesbehalve van het type middle of the road. Maar wat telkens buiten kijf staat, is de intrinsieke kwaliteit van het gebodene. Wat er allemaal achter ligt? Wat citaten uit de stijlvolle begeleidende menucatalogus:
“Niet de markt, maar de creatieve ontwikkeling bepaalt bij zowel Bol als Naylor het eindresultaat. Externe waardering is uiteraard prettig, maar niet noodzakelijk voor hun output. Het resulteert bij beide meesters in een continu voortschrijdende evolutie welke bovenal bij henzelf blijft en daardoor immer herkenbaar is.”
“Door een dergelijke handelswijze te hanteren, stuiten Bol en Naylor weleens (sic) op onbegrip. Degene die proeft en beschouwt, dient
immers een inspanning en concentratie op te brengen voor hetgeen zijn zintuigen observeren. Rust en bewustzijn zijn daarbij geboden. Hoe meer men zich overlevert aan deze zintuiglijke impulsen, des te groter de voldoening die van de beleving uitgaat.”
Toegegeven, dat is nogal hoogdravend geformuleerd (het jargon van de kunstwereld), maar daarom nog niet bezijden de waarheid. En wat die rust en bewustzijnsverruiming betreft, doet een fijn glas natuurlijk al snel wonderen.

Lekker koken, zo doe je dat
Om het concept Palette Gourmande 2010 op verantwoorde wijze te communiceren, organiseerden de betrokkenen een vernissage dînatoire voor een uiteraard select gezelschap. Het werd een memorabel gebeuren!
Wat maakt een restaurant echt goed? Dat je er een decente maaltijd geniet, Maar ook dat je niets hoeft te vragen omdat al je wensen geraden worden. En dus werd het eerste glas van de aperitiefwijn als vanzelfsprekend aangereikt. Is dit nu geslijm? Nee, het gaat hier, op het gevaar af een pleonasme te gebruiken, om uiterst professioneel vakmanschap. De timing wat betreft bijschenken zou trouwens de hele avond perfect blijken! Maar ter zake. Er moest natuurlijk wel serieus gewerkt worden. Daar gaat ‘ie, met bij de gerechten telkens een toelichting van Chris Naylor.

Pre-amuses en amuses

Champagne Billecart-Salmon Extra Brut s.a.

Nieuw type champagne van Billecart-Salmon, net op de markt. Een wijn met 48 maanden gistcontact die ondanks zijn zeer lage dosage een bijna romig mondgevoel geeft. Hm, wat is dat spul verfijnd lekker. Je komt erdoor in de ideale gemoedstoestand om kunstwerken met het vereiste bewustzijn te beschouwen. En je krijgt er ook nog eens lekkere trek van!

*****

Langoustine warm & koud ‘2 uit 1’

rauw: gerold in komkommer, radijs en kaviaar

warm: gesauteerd met lardo, artisjokbouillon

“Toen ik met Robert Kranenborg van Rotterdam naar Amsterdam terugreed, kwam het gesprek op mijn benadering van koken met groenten en de keuken van Alain Passard in Parijs. Passard is een van de chefs die ik het meest bewonder en in zijn filosofie van het koken tracht na te streven. Kranenborg vertelde tijdens de rit over de groenten-sushi die Passard maakt. Vervolgens heb ik die methode geïnterpreteerd en verwerkt in een van Vermeers Klassiekers. Het resultaat daarvan is de langoustine-nigiri. Het is een rol van gepekelde en rauwe groenten, bekroond met artisjokpuree en rauwe langoustine.”

Wijn: Getariako Txakolina Blanco 2009, Txomin Etxania

Baskisch wit met onuitspreekbare naam. Fris, levendig en met name bij de koude bereiding perfect aansluitend.

*****

Zeebaars ‘textuur’

Zeebaars: geroosterd, knapperige huid en schubben, platte peterselie- en lavaspuree, velouté van maïs.

“Al vele jaren werk ik met de combinatie van platte peterselie en kerrie. Ik heb het gebruikt als toekruid voor zowel vlees als vis. Gasten verwachten het normaliter niet om deze bereiding van peterselie te zien. Mijn groentekwekerij in Osdorp stuurt mij elke week een lijst van alle producten die ze dan gaan oogsten. Ik probeer zoveel mogelijk van hun producten te verwerken in mijn menu’s. Lavas is een lastig kruid om te gebruiken in mijn keuken. Het heeft ene zeer sterke kerriesmaak en op zichzelf is het bijna oneetbaar. Dit leidde mij er toe om de kerrie van de peterseliepuree te vervangen door de lavas en er een nieuw toekruid mee te creëren voor de zeebaars.”

Wijn: Rosato Vigna Mazzi 2009, Rosa del Golfo, Damiano Caló

Volle, krachtige wijn van negroamaro uit Salento in de hak van Apulië. Schoolvoorbeeld van een echte ‘eetrosé’.

*****

Ree ‘geur’

met sinaasappel geglaceerde snijbiet, pompoenzaadjes en koffie, hazelnoot-vijgenjus

“In mijn koken heeft de saus altijd een zeer speciale plaats ingenomen. Vaak is de saus ene nagedachte, waarbij kliekjes worden gebruikt en er teveel wordt gereduceerd. In Vermeer zijn mijn Sous Chef en ik de enige die de saus maken. We roosteren vlees voor de jus, persen verse groenten voor vinaigrettes en gebruiken zelden boter of room. In de keuken is er een speciale afdeling voor de saus. Dit is een zeer klassieke benadering van koken en zo was het precies bij mijn twee leermeesters Albert Roux en Robert Kranenborg.

Voor de ree was ik op zoek naar een saus die kruidigheid en zoet kon combineren. Het pittige komt van de pepersoorten die met de bout van de ree meegeroosterd moeten worden om een sterkere pepergeur te creëren dan het vurige hete dat we normaal gezien associëren met peper. Het zoete komt van vijgen. Eerst zijn ze in de oven geroosterd met azijn om een zoet-zuur te creëren. Vervolgens heb ik ze gepureerd en met de saus gemengd om het af te ronden. Het eindresultaat is perfect in balans met het vlees; peperige diepte en een zurige zoetheid met een diepe chocoladekleur.”

Wijn: Minervois ‘les Fontanilles’ 2008, Anne Gros & Jean-Paul Tollot

Fluwelige, klassiek samengestelde Languedoc van oude grenache, syrah, carignan en cinsault. Op z’n Bourgondisch gevinifieerd op z’n Bourgondisch door twee telgen uit bekende families in de Côte d’Or.

*****

Millefeuille ‘kleur’

palet van kleuren en texturen geven (sic) het komende seizoen weer, verse tuinkruiden

“De eerste keer dat ik een inspirerende millefeuille zag, was wederom in La Rive in het Amstel Hotel en daarna in restaurant Vossius. Jos van Velzen, de pâtissier, serveerde de millefeuille zo hoog dat de obers bevreesd waren om ermee het restaurant in te lopen; terug de keuken in te komen met een omgevallen millefeuille betekende een confrontatie met Jos’ toorn!

In dit gerecht hebben we getracht het palet van de kunstenaar te emuleren (sic!). We serveren de millefeuille op zijn kant met verschillende kleuren crèmes en ijs. Ik heb hier in Vermeer de afgelopen drie jaar met dit idee gespeeld, maar nog zonder succes. Dankzij de inspiratie, die van de schilderijen kwam, was het gerecht echter snel af.”

Wijn: Care Moscatel 2008, Moscatel de Alejandria, Bodegas Añadas Cariñena

Op hout gevinifieerde muskaatwijn, voor de verandering eens niet plakkerig zoet maar juist verfijnd en harmoniërend met het al evenmin erg zoete nagerecht.

Dat was het dan. Een zalige drie-eenheid. In één woord: Kunst met een grote K! Vaut le voyage. Openbaar vervoer bevindt zich gelukkig op struikelafstand.

www.restaurantvermeer.nl

René van Heusden ML

Op de foto’s, van boven naar beneden: chef Chris Taylor, schilderij van Peter Bol, van links naar rechts Chris Naylor, Yvo Couprie, Simon Veldman, Niek Beute.

Lars Daniëls was een van de paneldeelnemers die zijn geluk – en de wijn – in de Rhône ging beproeven. Hij maakte nauwgezet aantekeningen over de producenten, die ter aanvulling op het artikel in Perswijn 7  op deze site te lezen zijn.
Georges Vernay (Condrieu):
Georges Vernay is zo’n beetje de grondlegger van Condrieu zoals wij het nu kennen. Hij richtte zijn bedrijf op in 1953, met maar 1,5 hectare aan wijngaard op de prachtige Coteau de Vernon, toen Condrieu in zijn geheel slechts 6 hectare telde. Tegenwoordig hebben zijn kinderen Luc, chef de culture, en Christine, wijnmaakster, de leiding over het wijngoed, dat nu zo’n 16 hectare telt, waarvan 7 hectare in Condrieu en 3 in Côte-Rôtie. Christine’s man Paul Amsellem, die ons voortreffelijk ontving, behartigt de commerciële zaken. Domaine Georges Vernay staat vooral bekend om hun in barrique opgevoedde topcuvées van Condrieu, van oude stokken: Les Chaillées de l’Enfer -‘de terrassen van de hel’-, en Coteau de Vernon. Het mooie is dat dat nieuwe hout nauwelijks opvalt en zeker niets afdoet aan de enorme terroirtypiciteit van de wijnen. Die danken hun opmerkelijke zoutige afdronk aan het typische donkere graniet van het noorden van Condrieu, waarin het mineraal biotiet domineert: granite à biotite. Beste wijn: Condrieu Coteau du Vernon.

André Perret (Chavanay):
Een vrij klein familiedomein in Chavanay, een paar kilometer zuidelijk van Condrieu. André heeft het vanaf 1982 langzaam vergroot tot een bezit van 8 hectare, met percelen in Condrieu, Saint-Joseph en ook wat voor Vin de Pays des Collines Rhodaniennes. Van die percelen zijn verreweg de belangrijkste Clos de Chanson, op de helling Chanson, waar wij met Perret hebben geproefd, en die op de ‘Grand Cru’-helling Chéry. De wijnen van Chanson, gelegen bij Chavanay en met een bodem van graniet met muscoviet, halen het qua mineraliteit en spanning niet bij die van Chéry, dat bij Condrieu ligt, waar het graniet met biotiet wijnen met grote persoonlijkheid geeft. Beste wijn: Perret’s Condrieu Chéry 2009, van een perceel met stokken die zijn aangeplant in 1945: Condrieu non plus ultra!

Guigal (Ampuis):
Etienne (vader) en Marcel (zoon) Guigal hebben met het in 1946 opgerichtte domein vanaf het begin van de jaren ’80 Côte-Rôtie op de wereldkaart gezet en daar profiteert nu iedereen van. Zij introduceerden er de élevage en barriques neuves en wijnen van afkomstig uit een enkele wijngaard, hetgeen veel navolging heeft gehad. Guigal is ondermeer groot geworden door de aankoop van Vidal-Fleury in 1984 en Domaine Jean-Louis Grippat (Saint-Joseph) in 2000. Maar Guigal maakt vrijwel overal in de Rhône wijn, sterker nog, de helft van de productie (± 3.000.000 flessen) komt op rekening van hun Côtes du Rhône générique, die ze en vrac kopen en slechts bottelen en labellen. De beroemde topcuvées van Côte-Rôtie, de zogenaamde ‘La-La-wines’ (La Mouline, La Turque en La Landonne), rijpen maar liefst 42 maanden in nieuwe barriques, en ook andere cuvées krijgen een serieuze opvoeding in barriques. Vandaar dat de toch omvangrijke kelder er tot de nok toch mee vol ligt: ± 5000 barriques is standaard! Beste wijn? Vooruit, Côte-Rôtie La Turque, jaartal minder belangrijk.

Pierre Gaillard (Malleval):
Pierre Gaillard studeerde wijnbouw in Beaune en in Montpellier en was chef de culture (verantwoordelijk voor het wijngaardbeheer) bij Guigal. Gaillard is snel groot geworden en bezit tegenwoordig zo’n 15,3 hectare wijngaard, in Côte-Rôtie (3,3 ha, met spectaculaire percelen op de Côte Rozier), Condrieu (1,5 ha), Saint-Joseph (7 ha), Côtes du Rhône (1,5 ha) en nog eens 2 ha en Vin de Pays. Hij is ook eigenaar van een domein in Banyuls-sur-Mer en in Faugères. En daarbij heeft hij samen met François Villard en Yves Cuilleron ook nog het handelshuis ‘Les Vins de Vienne’. Qua opvoeding van de wijnen is Gaillard duidelijk beïnvloed door Guigal (gebruik van barriques), maar opvallend is ook zijn liefde voor koude inweking bij syrah, ter bevordering van aroma- en kleurextractie. Zijn wijnen zijn vol en genereus; een mooi voorbeeld daarvan is de Saint-Joseph Les Pierres 2007.

Domaine du Colombier (Tain-l’Hermitage):
Een oud familiebedrijf, dat tot 1992 vooral druiven aan Guigal verkocht. Maar tegenwoordig maakt de boomlange Florent Viale alle wijnen zelf. Hij heeft prachtige bezittingen in de AC Crozes-Hermitage (13 ha vooral bij Mercurol), maar ‘the icing on the cake’ zijn percelen op de Hermitage-heuvel: 1,6 ha in de climat Beaumes voor rood en nog eens 1,9 ha beplant met marsanne, in Maison Blanche en vooral op de meest oostelijke helling van Hermitage, genaamd Torras et les Garennes. Wij waren zeer onder de indruk van het niveau hier. Beste wijn: moeilijk, alles was overtuigend, maar Viale’s witte Hermitage 2008 van echt oude stokken is subliem!

Domaine des Hauts Chassis (La Roche-de-Glun):
Frank Faugier nam in 1998 het 12 ha grote familiedomein over en besloot vanaf 2003 de druiven niet meer aan de coöperatie te verkopen maar er zelf voor te gaan. En dat met groot succes. De meeste van Faugier’s wijngaarden liggen op het plateau des Chassis, dat een goed drainerende bodem heeft: galets (rolkeien) op zand en ijzerhoudende leem, uniek in de noordelijke Rhône en alleen voorkomend in het zuiden van de AC Crozes-Hermitage. Dit geeft rijke wijnen, die soms meer doen denken aan de zuidelijke Rhône. Beste wijn: Crozes-Hermitage Les Chassis 2007.

Domaine du Tunnel (Saint-Péray):
Stephane Robert is een zeer symphatieke jonge kerel die in 1994 begon met niets en nu een van de opkomende sterren in de noordelijke Rhône is. Hij heeft wijngaarden in Cornas (3 ha), in Saint-Joseph (2,5 ha) en in Saint-Péray (2 ha). Zijn rode wijnen zijn heel puur, met als summum de Cornas ‘Vin Noir’ van 100 jaar oude syrahstokken! Ook bijzonder zijn twee monocépage cuvées uit Saint-Péray: Cuvée Roussanne en Cuvée Marsanne. Mooiste wijn: Cornas 1999, betoverend mooi qua bouquet en zeer vitaal qua smaak. Ook leuk: in zijn proeflokaal staat een flipperkast!

Thierry Allemand (Cornas):
Self-made man, enfant terrible, genie, het slaat allemaal op Thierry Allemand, een ongekend gepassioneerd en overtuigd man, die een paar van de boeiendste wijnen van de noordelijke Rhône maakt. Op zijn slechts 5 hectare aan wijngaarden, die bijna allemaal in de AC Cornas liggen, werken maar liefst 12 mensen, die zo’n beetje alles met de hand doen. De mooiste van die wijngaarden is een steile graniethelling ten westen van Cornas, waar zijn topcuvée Cornas Reynard vandaan komt en die hij ons met trots liet zien. Allemand maakte feitelijk biologische wijnen, die hij met minimale sulfiettoevoeging afvult. Beste wijn: Cornas Reynard, sowieso, en qua jaartal dan maar 2007. Dit was een onvergetelijk bezoek.

Jasmin (Ampuis):
Patrick en zijn vrouw vormen de 4e generatie van dit charmante familiedomein in Ampuis. Ze bezitten 5,5 hectare in de AC Côte-Rôtie, verdeeld over maar liefst 11 verschillende percelen, waarvan ze slechts één Grand Vin Côte-Rôtie maken, per jaar gemiddeld zo’n 24.000 flessen. Het aandeel viognier (5%) dat Jasmin gebruikt staat aangeplant tussen de syrah, zoals vroeger. Handig, want de viognier moet volgens de richtlijnen van de AOC samen met syrah gevinifieerd worden. Jasmin maakt, anders dan zijn robuuste uiterlijk doet vermoeden, elegante, vrouwelijke Côte-Rôtie, ook door zijn beschaafde gebruik van nieuwe barriques per jaar. Beste wijn: Côte-Rôtie 2009, geproefd van het vat en volgens Jasmin het mooiste jaar ooit!

Yves Cuilleron(Chavanay-Verlieu):
Yves is een van de grote namen van de noordelijke Rhône. Hij heeft het domein in 1987 overgenomen van zijn oom en volop gebruik gemaakt van de opleving van Condrieu en Côte-Rôtie vanaf het eind van de jaren ’70. Inmiddels bezit hij en domaine maar liefst 52 hectare, verdeeld over bijna alle AOC’s van de noordelijke Rhône, die een productie geven van zo’n 300.000 flessen per jaar. Daarvan is bijna de helft wit, een opvallend hoog aandeel voor de regio. Sinds 1996 heeft hij samen met vrienden Gaillard en Villard het handelshuis Les Vins de Vienne, dat ondermeer de verdwenen wijngaarden van Seyssuel op de linkeroever van de Rhône, die al in de Romeinse tijd beroemd waren, weer in ere heeft hersteld.
Zijn faam heeft hij vooral vergaard met zijn prachtige wijnen van Condrieu, hetgeen duidelijk werd tijdens een razende proeverij van maar liefst 22 van zijn wijnen. Mooiste wijn, ondanks een geweldige Cornas Les Vires 2008: Condrieu Vertige 2008, afkomstig van de beroemde Coteau du Vernon.

De Spaanse producent Berberana, van origine uit Rioja maar inmiddels ook buiten die streek actief (o.a. in La Mancha), ziet de zaken groot. Letterlijk en figuurlijk. Het bedrijf is de afgelopen decennia uitgegroeid tot een speler van formaat, zowel binnen de Spaanse wijnbouw als op de Nederlandse markt waar het de nummer 1 is. Berberana is het voornaamste merk binnen de groep United Wineries.
De Spaanse producent Berberana, van origine uit Rioja maar inmiddels ook buiten die streek actief (o.a. in La Mancha), ziet de zaken groot. Letterlijk en figuurlijk. Het bedrijf is de afgelopen decennia uitgegroeid tot een speler van formaat, zowel binnen de Spaanse wijnbouw als op de Nederlandse markt waar het de nummer 1 is. Berberana is het voornaamste merk binnen de groep United Wineries.

Berberana beschouwt zichzelf als ‘market driven’ en heeft zijn basiswijnen in de Dragon-serie onlangs een nieuwe uitmonstering gegeven. Ook werd een origineel loyaliteitsprogramma voor consumenten ontwikkeld. Om het vernieuwde ‘Berberanagevoel’ over te brengen en het bedrijf wat nader voor te stellen, organiseerde het een heuse Berberana Night. Locatie: restaurant Aan de Poel in Amstelveen. Een aantrekkelijke keuze, want een restaurant met een mooiere ligging is er in de hele regio niet te vinden. Bovendien geldt het in gastronomisch opzicht het als een van de rijzende sterren in het Amsterdamse. Onder de genodigden bevond zich ook de Spaanse ambassadeur in Nederland, Juan Prat y Coll. Dat zegt voldoende over de belangrijke positie van Berberana.

Borden en glazen
Hoewel chef Stefan van Sprang de gasten vertelde dat er sprake zou zijn van een speciaal gecreëerd menu, leerde bestudering van de reguliere menukaart dat dat eigenlijk helemaal niet het geval was. Het Berberanamenu was gewoon samengesteld uit gerechten van die reguliere menukaart. Dat was een beetje jammer, want hoewel er in Amstelveen verdienstelijk gekookt wordt, was de afstemming met de diverse wijnen niet altijd optimaal. Een gerecht met een wijnonvriendelijk zoet accent – helaas ook hier – maakt het een droge rode Rioja niet makkelijk. En dat is diplomatiek uitgedrukt. Met andere woorden, er was niet echt naar de wijnen toe gekookt. In Amstelveen had men wel een paar aardige optische trucjes bedacht om de wijnen wat meer cachet te verlenen door ze te serveren in steeds groter wordende glazen en uit onalledaags vormgegeven karaffen met een giraffehals. Een beetje show dus. Want of de wijnen echt meekunnen bij een keuken op het niveau van een ster is voor discussie vatbaar.

Toegankelijk zonder pretenties
Hoe de wijnen van Berberana smaken? In Aan de Poel was een vijftal te proeven. Als aperitief werd de geslaagde Cava Brut Seleccion Oro 2005 geschonken, geproduceerd door dochterbedrijf Marqués de Monistrol. (Curieus genoeg staat op de fiche technique voor deze wijn een pH-waarde van 5,85 vermeld. Dat zou betekenen dat hij zo plat als een dubbeltje had moeten zijn. Bedoeld is waarschijnlijk een hoeveelheid zuren van 5,85 gram per liter.) Vervolgens de rosado Pink Dragon 2009, een op techniek steunende Vino de la Tierra de Castilla. Als rode achtereenvolgens de Red Dragon 2008, eveneens een eenvoudige Vino de la Tierra de Castilla, en tweemaal Rioja in de vorm van Carta de Oro Crianza 2007 en Carta de Oro Reserva 2005, alle van 100 procent tempranillo. De vele gewonnen medailles ten spijt – of misschien wel juist daarom – zijn ze correct, maar niet veel meer dan dat. Het ontbreekt de wijnen aan de complexiteit van waarlijk grote Rioja´s. Dat kan ook moeilijk anders wanneer je bedenkt dat dit merkwijnen zijn die in grote volumes voor een groot publiek geproduceerd worden in een toegankelijke stijl en ook nog eens tegen concurrerende prijzen. Zeker wanneer Nederlands grootste supermarkt de standaard Dragons in het kader van de actie 2 halen 1 betalen voor omgerekend slechts € 2,495 per fles wenst te verkopen…

Kurken sparen
Berberana heeft zich innovatief betoond op het terrein van klantenbinding en stimulering van merkgetrouwheid door een opvallend spaarsysteem te lanceren. Het werkt in zekere zin als dat van Airmiles. Registratie van punten gebeurt on line op basis van een speciale code op de kurken. Het internationale aspect van de branding komt tot uiting in de naamgeving van enkele wijnen met het Engelse Dragon (draak). Ook al beroept men zich hiervoor op een plaatselijke legende, ik associeer een dergelijke naam eerder met een obscure Chinese wijn associeer dan met een Spaanse. Aaibaar is een draak ook al niet echt, al zullen marketingmensen dat wel heel anders zien en er een aangrijpend verhaal bij verzinnen. Maar toegegeven: you can’t argue with success. En dat kun je Berberana moeilijk ontzeggen. Berberanawijnen zijn te koop bij Albert Heijn.

René van Heusden

Duitse wijnen blijken het onverminderd goed te doen in Nederland. Dat bleek maandag 13 september, toen in  de Amsterdam ArenA voor de achtste keer Riesling & Co werd georganiseerd, een evenement in het teken van Duitse wijnen. In de supermarkt wordt het aanbod van Duitse wijn beter, voor de klassieke wijnhandel zijn ze een vanzelfsprekendheid geworden en in de topgastronomie zijn ze de favorieten van sommeliers. Een regelrecht succesverhaal.

Duitse wijnen blijken het onverminderd goed te doen in Nederland. Dat bleek maandag 13 september, toen in  de Amsterdam ArenA voor de achtste keer Riesling & Co werd georganiseerd, een evenement in het teken van Duitse wijnen. In de supermarkt wordt het aanbod van Duitse wijn beter, voor de klassieke wijnhandel zijn ze een vanzelfsprekendheid geworden en in de topgastronomie zijn ze de favorieten van sommeliers. Een regelrecht succesverhaal.

De cijfers voor 2009 mogen zelfs hoogst opmerkelijk genoemd worden. Was er door toedoen van de crisis in vrijwel alle landen waar Duitse wijn naar geëxporteerd wordt sprake van een daling in afzet, Nederland vormde een uitzondering Het volume groeide met bijna 10 % ten opzichte van 2008, de waarde zelfs met bijna 12%. Deze prachtige groeicijfers komen voor een niet onbelangrijk deel op rekening van de aanhoudende inspanningen door het Informatiebureau voor Duitse Wijn. Van bepaalde kant is nogal eens ongenuanceerd afgegeven op het Informatiebureau, maar dat getuigt van weinig begrip waar het bij landenpromotie om gaat: effectiviteit in alle segmenten van de markt! Dit echter terzijde. Wel een grote pluim voor Alain en Gisela Jacobs. Hopelijk realiseert men zich ook in Duitsland terdege wat zij de afgelopen jaren tot stand hebben weten te brengen. Ook in Duitsland zelf ontbreekt het niet aan initiatieven en ondernemingsgeest.

Voorafgaand aan Riesling & Co lieten vertegenwoordigers van de Messe Düsseldorf, het Deutsches Weininstitut en het Deutscher Weinbauverband in de ABN Amro Lounge ( ja, ja) hun licht schijnen over respectievelijk de beurs ProWein 2011, de positie van Duitse wijn in de wereld en de vooruitzichten voor de oogst 2010.

ProWein 2011
ProWein en Duitse wijn vertonen een opmerkelijke overeenkomst: beide zitten spectaculair in de lift en zijn, om het maar eens in het Frans te zeggen, incontournable geworden. Namens de organiserende Messe Düsseldorf liet een super professioneel optredende Danila Avdiu weten dat ProWein ook in 2011 aan wijnprofessionals weer alles te beden zal hebben wat hun hart begeert. De afgelopen jaren heeft ProWein zich ontwikkeld tot de belangrijkste jaarlijkse internationale wijnbeurs van Europa – ver voor Londen – en tot een serieuze concurrent van de tweejaarlijkse VIEXPO in Bordeaux. Hoewel tijdens ProWein gewoontegetrouw de Duitse wijnbouw prominent aanwezig is, benadrukken de organisatoren het gevarieerde internationale aanbod aan exposanten. Plus het gegeven dat er ongeveer 300 nevenactiviteiten georganiseerd zullen worden. Een andere pre is de gemakkelijke bereikbaarheid van Düsseldorf vanuit de Europese buurlanden. Verkeerinfarcten en parkeerdrama’s (zoals in Verona en Bordeaux) zijn er onbekend. Duitsers hebben nu eenmaal verstand van organiseren. En Düsseldorf is allesbehalve een onplezierige stad om een paar nachten door te brengen. Kleiner dan Londen, maar ook veel minder prijzig.
ProWein 2011 zal plaatsvinden van 27 t/m 29 maart.

Duitse wijnbouw toont dynamiek
Namens het Deutsches Weininstitut voerde Steffen Schindler het woord. Hij kon heel veel positiefs melden. O ja, ook Duitsland heeft in 2009 te maken gekregen met de gevolgen van de financiële crisis, maar in minder ernstige mate dan diverse andere landen. De schade valt verhoudingsgewijs dus nogal mee. En het zij nog maar eens benadrukt: Nederland deed het in 2009 zelfs uitzonderlijk goed. Verder kon Schindler wijzen op de geweldige dynamiek die momenteel binnen de Duitse wijnbouw heerst. Als voorbeeld noemde hij het initiatief Generation Riesling, een community van jonge wijnmakers. Enthousiast, open minded, goed opgeleid en ter zake kundig. Wat dat enthousiasme betreft, het vak van wijnboer is in, Duistland al weer een poosje in, interessant genoeg ook bij heel wat mensen zonder wijnbouwachtergrond in hun familie.
Nog een gegeven dat het vermelden waard is: de opmars van blauwe druiven lijkt eindelijk te stagneren. Het aandeel in de aanplant daalde van 36,8 naar 36,4%. Gelukkig maar, want Duitsland kan zich beter met Riesling profileren dan met Dornfelder.

Vooruitzichten oogst 2010
Voorzitter Norbert Weber van het Deutscher Weinbauverband wond er geen doekjes om: 2010 wordt een moeilijke oogst. Hij hoopt op beter weer in de komende weken na alle nattigheid van de afgelopen tijd. En met hem alle Duitse producenten. Want het lijkt allemaal lastig. Afgezien van de recente regenval is het groeiseizoen in 2010 sowieso nogal moeizaam verlopen en zal het hoe dan ook leiden tot een klein oogstvolume. Ook verloopt de rijping langzamer dan normaal. De pluk van vroegrijpe druiven als müller-thurgau is deze week op grote schaal van start gegaan en vraagt om zorgvuldige selectie. Voor later rijpende druiven als riesling en spätburgunder zijn er voorlopig nog geen al te grote problemen. Riesling kan eventueel nog profiteren van een mooie oktobermaand. Opvallend bij de spätburgunder is de verhoudingsgewijs dikke schil van de klein uitgevallen duiven, waardoor er een behoorlijke weerstand tegen rotting bestaat.

Riesling & Co
Riesling & Co. 2010, voor de zesde opeenvolgende keer gehouden in de ArenA, profiteerde dankzij een gelukkige speling van de natuur van gunstige weersomstandigheden, waardoor het dak van die ArenA open kon blijven. Onder de bezoekers was ook de kersverse Duitse ambassadeur Heinz-Peter Behr, die pas op 8 september zijn geloofsbrieven aan koningin Beatrix had aangeboden. Het bezoek aan Riesling & Co was zodoende een van zijn eerste officiële handelingen. Bravo, dat getuigt van de juiste instelling.
Aan de rand van het speelveld presenteerden ongeveer 70 producenten hun wijnen, grotendeels van de schitterende jaargang 2009. De regio’s Rheinhessen en Mosel waren daarbij het sterkst vertegenwoordigd. Aan Nederlandse kant moet de uitgebreide stand van Imperial Wijnkoperij genoemd worden. Ooit begonnen als Oostenrijkspecialiste mag Regina Mey zich nu ook toonaangevend op het vlak van Duitse wijnen noemen.
Verder waren er thematafels van het jubilerende ECOVIN, de overkoepelende organisatie voor biologische wijnproducenten (25 jaar), Generation Riesling (voor producenten onder 35 jaar) en de eveneens jubilerende VDP (100 jaar). Voor de VDP-tafel was de selectie gemaakt door vertegenwoordigers van het Nederlands Gilde van Sommeliers. Anders dan bij eerdere edities wel eens het geval was, was ditmaal sprake van een fraaie en met zorg uitgekozen serie Grosse Gewächse 2009. Vakwerk, boven alle kritiek verheven derhalve.

Moraal? Zelfs voor Rotterdammers was dit bezoek aan de ArenA best wel te verdragen.

René van Heusden

Meer over 100 jaar VDP en Grosse Gewächse 2009 in Perswijn nr. 7, meer over Riesling & Co in de eerstkomende aflevering van Wine Society.

Op de foto: bovenste foto, van links naar rechts Steffen Schindler, Danila Avdiu en Norbert Weber. Onderste foto: Alain en Gisela Jacobs.

René van Heusden is in the mood. De Master of Lunch voelt verliefde gevoelens opborrelen, zelfs wat sensueels kriebelen en iets feestelijks uitbarsten. Niet bij hemzelf, welnee, maar in de Wine Society!

Ook de Fransen hebben kennelijk de moed opgegeven nog enig tegenwicht te kunnen bieden aan het alom oprukkende (nep) Engels en proberen wijndrink(st)ers nu daarom te lokken met een campagne waarin moed vervangen is door ‘mood’. Met voor ieder type ‘mood’ een vermeend bijpassend type Franse wijn. Waarom dat niet gewoon ‘stemming’ kon zijn, is ons een raadsel. Evenzeer is het ons een raadsel waarom een om vertroostende alcohol schreeuwende stemming als ‘neerslachtig’ schittert door afwezigheid. Als er trouwens één wijnland zelf al een jaar of wat depri is, dan is het wel la douce France. Dit echter terzijde.
‘Nadenkend’ ontbreekt bijna vanzelfsprekend ook. Want ja, die ‘moods’ zijn natuurlijk helemaal afgestemd op het jonge volkje van intellectueel niet overmatig begaafde types die alleen maar blij en/of hitsig zijn en waarvan in zogeheten marketingkringen altijd alle heil verwacht wordt. Vandaar dat deze campagne genomineerd is voor een heuse Wijn Marketing Award, want een ‘onderscheiding’ is anno 2010 veel te min. Bij de eveneens genomineerde Alzas Smaak Experience komt er ook al nauwelijks meer een woord Frans aan te pas. Maar goed, daar is ten minste nog wel redelijk fatsoenlijk eten mee gemoeid – tijdens Kunsthal Kookt zelfs oesters! -, dus dat stemt ons automatisch heel wat milder.
Moods dus, stemmingen, emoties. Nederwijnland staat er bol van, ook op volwassen niveau.

Grandes émotions
Wat is de mooiste mood van allemaal? Die van liefde en verliefdheid natuurlijk. L’amour désigne un sentiment d’affection et d’attachement envers un être, qui pousse ceux qui le ressentent à rechercher une proximité. Mooi toch ? Wij mogen de medemens graag in amoureus opzicht bevredigd zien of haar levenspad zien bewandelen, want daar straalt ontegenzeggelijk iets fijns van af. En, beste vrienden van de marketing, het mooie van de liefde is dat die niet leeftijdsgroepgebonden is. Dat al die proseccogeile & grijnslachende beachclubtypes uit de bladen die elkaar onverwijld wensen te bespringen, à la, maar hoe veel mooier is niet de Liefde op wat gerijptere leeftijd? Wanneer procreatie niet meer zo nodig hoeft. We kunnen hier twee hartverwarmende voorbeelden geven. En tegelijk de vraag stellen: wat te drinken bij tortelduifjes, oftewel tourterelles des bois?

Amour romantique
Recentelijk lunchten wij met de kersvers hertrouwde mr. Ruud Wallast Groenewoud, decennialang secretaris der CVNW/KVNW en in die hoedanigheid tevens de machtigste en meest raadselachtige man van Nederwijnland. De Sfinx met de Pijp en het vileine lachje. Maar zie: achter die façade schuilt tegenwoordig een gelukkig en frivool man. Een jonge god zelfs, gehuld in verrassend kekke kledij. De formele, driedelige jurist van vroeger zou, als hij het wilde, nu helemaal de blits kunnen maken in n’importe welke Bloemendaalse of Scheveningse beach club. Het komt allemaal door zijn nieuwe wederhelft Tosca Stordiau, die volgens WG scheef genoeg kon denken om met de, naar zijn eigen zeggen, meest begeerde weduwnaar van Heemstede het leven te willen delen. Dat leven voelt nu aan als ‘een grote huwelijksreis’, aldus de gelukkige. Mooi gesproken door een man die onmiskenbaar in een romantische mood verkeert. “Je droomt van lavendelvelden en platanen in een Zuid-Frans dorpje. Je belt je geliefde om na het werk op een terras aan het strand af te spreken. Je koopt een flesje rosé om straks samen nog extra van de zonsondergang te genieten.” Paradoxaal genoeg wordt bij deze Provençaalse idylle een ontnuchterende Rosé d’Anjou gesuggereerd.

Daar moet je bij iemand met de statuur van WG niet mee aankomen. Dat hij toch zijn liefdesnestje even verliet voor het nuttigen van een middagmaaltijd in ons gezelschap, had veel te maken met onze weldoordachte locatiekeuze, zijnde het terras van De Bokkedoorns. Weliswaar niet aan het strand, maar in de duinen. En met champagne. Want waar anders smaakt de champagne – dé liefdesdrank par excellence! – beter dan daar? En, dames, waar anders krijg je zulke charmerende mannen als én Peter Bruins én John Beeren aan tafel? De eerste gevraagd, de tweede ongevraagd, maar dat mag de pret niet drukken. In tegendeel. En wat smaakte de kreeft weer botermals. Hm, heerlijke zaak. (ML 18/20)

Amour sensuel
Over topsommeliers gesproken, ook Noël Vanwittenbergh (Le Ciel Bleu) is met zijn neus in de amoureuze boter gevallen. Wij ontmoetten de ‘beminnelijke sommelier en wijnkenner’ – aldus een omschrijving op de site Smulweb – en zijn nieuwe vlam Marije Bockholts onlangs in Wiesbaden. Ze schijnen elkaar hebben leren kennen bij een wijncursus. Eindelijk een overtuigend argument waarom een wijncursus toch wel eens enig nut in het leven zou kunnen hebben. Kenners van het wijnmilieu wisten ons overigens heimelijk te melden dat Marije meer verstand heeft van wijn dan Noël, maar daar laten wij ons liever niet over uit. Hij heeft als vrouwenkenner in ieder geval bewezen zijn mannetje te staan. Uitstekende keuze, meneer V.!, zouden wij daarom willen zeggen. Een bijzonder koppel, dat staat buiten kijf. Duidelijk in een sensuele mood: “De zwoele zomeravond en de opzwepende klanken van Latijnse muziek brengen je helemaal in the mood. Je fantaseert over masserende handen op je huid en alleszeggende kusjes in je nek. Je hoopt op een hele (sic) lange avond.” Vreemd. Zou hier niet eerder nacht bedoeld zijn? Meestal blijft het niet bij kusjes in de nek… We spraken de twee overigens tijden een partijtje op een herfstachtige avond met veel regen en zonder Franse wijnen. Maar er werden gelukkig wel mooie Frankenwijnen geschonken. Met pit, karakter en levendigheid. Heel toepasselijk!

Fête
Nu wat anders, maar al evenzeer verblijdend. Een partijtje. Wat in het vat zit, verzuurt niet. Zolang het ten minste augurken zijn en geen wijn. Op woensdag 22 september aanstaande komt de Franse ambassadeur Jean-François Blarel in hoogsteigen persoon naar Baarn om aldaar aan Tjitske Brouwer MV de versierselen te overhandigen, behorende bij de Ordre du Mérite Agricole. Indrukwekkende naam, zolang je ‘m maar niet gaat vertalen. Je krijgt zo’n huldeblijk als je Franse wijn verkoopt. Tjitske had deze fijne onderscheiding overigens als op 30 januari 2009 toegekend gekregen. Maar hoe gaat dat in het moderne leven: druk, druk, druk. Soit, beter laat dan nooit. En goed voor een feestelijke mood: “De feeststemming zit er bij jou goed in. Je ontvangt straks misschien vrienden voor een avondje eten en dansen of je neemt ze mee naar een hippe club. Ook een verjaardag of trouwerij zijn goed voor een echte party mood.” Vriendschap is een illusie, het eten zal een mondvermaakje worden, dat dansen moesten we maar snel vergeten en voor een hippe club moet je niet in Baarn zijn. Het zal eerder een stijlvol samenzijn te worden, want de plechtigheid zal plaatsvinden in de Oranjerie van Paleis Soestdijk. We lazen in de pre-uitnodiging – zo gaat dat tegenwoordig – dat de ceremonie ‘uiteraard’ afgesloten wordt met een receptie. Zo zien wij dat graag. Ongetwijfeld met welhaast onvermijdelijke Franse vins bio, maar kom aan, zolang ze van Vinoblesse komen, lusten zelfs wij daar wel pap van.

Rêverie
Op een midzomerse zaterdagmorgen werden we zomaar opgebeld door Paul Op ten Berg, voormalig topsommelier (al weer een!), tegenwoordig huisfotograaf van het roemruchte Nederlands Gilde van Sommeliers. En melomaan. Zo af en toe komen we elkaar wel eens tegen in een concertzaal. Of we onmiddellijk naar Radio 4 wilden luisteren. Hoe dat zo? Omdat Janna Rijpma presenteerde!!! Bekend van tv was ze al, o.a. door haar gedenkwaardige optreden in een Touruitzending met Mart Smeets en Jaap de Hoop Scheffer. Janna, eerder dit jaar door het kwaliteitsblad WineLife betiteld als ‘glamourpoes’, presenteerde ‘Een goede morgen met’, het programma waarin (min of meer) Bekende Nederlanders hun favoriete muziek laten horen. Dat mochten we dus niet missen! Ook al zou je niet van echte muziek houden, dan is het toch een genoegen om naar Janna te luisteren. Bij iedere man, met wat voor voorkeur dan ook, roept ze immers warme gevoelens op. Sinds ze ooit eens uit eigen beweging een glas Graham’s 1963 met ons deelde, kan ze helemaal niet meer stuk. Het voor de zekerheid ingenomen kalmeringstabletje hadden we achterwege kunnen laten, want ondanks het matineuze tijdstip waanden we ons bij een klassieke versie van Candlelight, zonder de gehoopte Ritt der Walküren, liefst onder directie van Toscanini, of aria’s als Samson, recherchant ma présence… Amour! Viens aider ma faiblesse! en Mon coeur s’ouvre à ta voix uit Samson et Dalila door Maria Callas Maar hé, presenteren kán ze als de beste.

Amitié
“Leuk hoor, Wine Society, maar het is alleen voor een klein clubje insiders te volgen.” Deze opmerking krijgen wij soms te horen van… zulke insiders. Inderdaad, wij mikken niet op het gemene volk, maar slechts op de elite. Populistisch heldendom laten wij graag over aan diegenen die zich geroepen voelen om rotzooi aan vermeende idioten te slijten. Maar dat betekent niet dat wij geen voeling met de volkse, wijndrinkende medemens zouden hebben. In tegendeel! Wij hebben enige tijd geleden zelfs speciaal een Gall & Gall kaart aangeschaft om zo verzekerd te zijn van regelmatige toezending van Proef&! Want kijk, dat is toevallig wel de wijngerelateerde publicatie met de hoogste oplage van heel Nederland. Al staan er helaas erg veel kleuterdrankjes in en is het bij vlagen bedenkelijk simpel. En zo onwaarachtig opgewekt. Feest in de straat… De wereld van Frans Bauer en Jan Smit. Ook al weer afgestemd op een niet overmatig intellectueel begaafde doelgroep? Vreemd voor een bedrijf dat toch bepaald geen onaardige wijnen voert. Ach, was de legendarische Taste! er nog maar. Met aangrijpende voorbeelden hoe je werkelijk gelukkig kon leven, en zo. Gelukkig zijn er in Proef& ook wel pagina’s die zich in onze ongeveinsde belangstelling mogen verheugen. Onze favoriete rubriek is die waarin bezoekers van een Gall & Gall vestiging een cadeau voor hun onvermijdelijke vrienden kopen, ‘kado’s (sic) met een verhaal. Fascinerend, die mevrouw met dezelfde achternaam als onze Hoofdredacteur (!) die maar liefst 3,99 euro besteedt aan een obscure rosé voor ‘een goede vriendin’ die eindelijk haar droomhuis gekregen heeft. Lekker gul. Zoals een van onze geleerde vriendinnen hierover scherpzinnig opmerkte: met zulke vrienden heb je geen vijanden nodig. Intrigerend vonden we ook die meneer met die Spaanse verloofde. ‘die ook nog eens in Spanje woont’. Tja, niet om het een of ander, maar dat wil nogal eens het geval zijn met Spaansen. Niettemin was ook deze meneer natuurlijk in een verliefde mood. Geen toeval, want eigenlijk lijken alle afgebeelde types in Proef& dat wel een beetje uit te stralen. Alleen die gemaakte lachjes deugen van geen kant.

Joie de vivre
We eindigen in majeur. Met spannende dames en een heer die aardig kookt. Jancis Robinson MW – die binnenkort grootmoeder wordt – wist onlangs op haar site te melden dat ze ‘gegrild’ was door onze eigen Dr. Anda Schippers, sterreporter en met afstand beste columnist van By the Grape. (Het interview zal te lezen zijn in de volgende BTG glossy die onder hoofdredactie van Thérèse Boer staat – dat kan er kennelijk ook nog wel bij.) Nee, nee, nu niet zeggen dat er niet zo veel voor nodig is om de prima donna van BTG te zijn. Het is een kwestie van een superieur, ragfijn intellect in combinatie met een even briljante als fluwelen stijl. En, zeldzaam in wijnland, de bescheidenheid zelve. Daar kunnen al die blagen van Angels nog wat van leren… Met zo’n hoogstaand iemand gaan we dus graag lang & liquide lunchen in nette zaken. Zoals ons favoriete Veluwse etablissement De Leest van het duo Jacob Jan Boerma (mood: ambitieux) en Kim Veldman (mood: mystérieux). Ook de immer ravissante Annette Badenhorst van WOSA (mood: humoureux) bleek wel te porren voor een vreugdevol verpozen, dus het laat zich raden dat de ML een ‘Experience’ had om niet licht te vergeten. (ML 19,5/20)

Mood: effervescent & euphorique!!!

P.S. Onze tip voor een subliem Frans liefdesnestje: de Auberge du Paradis in Saint-Amour! Je bemint, slaapt, ontbijt en dineert daar werkelijk voortreffelijk. (ML 18/20)

René van Heusden ML 

Op de foto, van boven naar beneden en van links naar rechts:  mr. Ruud Wallast Groenewoud, Peter Bruins, John Beeren, Tjitske Brouwer, Noël Vanwittenbergh, Marije Bockholts, Janna Rijpma, dr Anda Schippers, Jacob Jan Boerma en Annette Badenhorst.

De Première van de Erste Lage wijnen uit Duitsland wordt ieder jaar een groter spektakel. Vanaf 1 september zijn de wijnen op de markt, een maand daarvoor nodigt het Verband Deutscher Prädikatsweingüter (VDP) een gezelschap van internationale pers, sommeliers en handelaren uit om de Grosses Gewächs voor te proeven. René van Heusden en Lars Daniëls schoven welgemoed aan de proeftafel. De Première van de Erste Lage wijnen uit Duitsland wordt ieder jaar een groter spektakel. Vanaf 1 september zijn de wijnen op de markt, een maand daarvoor nodigt het Verband Deutscher Prädikatsweingüter (VDP) een gezelschap van internationale pers, sommeliers en handelaren uit om de Grosses Gewächs voor te proeven. René van Heusden en Lars Daniëls schoven welgemoed aan de proeftafel.

De grote droge Duitse wijnen volgens de VDP (Verband Deutscher Prädikatsweingüter) komen uit wijngaarden die geclassificeerd zijn als Erste Lage en heten Grosses Gewächs (of Erstes Gewächs in de Rheingau). Ze moeten voldoen aan bepaalde criteria, zoals een maximaal restsuikergehalte van 9 gram per liter. Deze wijnen mogen pas vanaf 1 september in het jaar na de oogst op de markt komen en de VDP maakt van die zogenaamde Première de laatste jaren een steeds groter spektakel. Zeker dit jaar staan de eerste weken van september bol van de festiviteiten, omdat VDP dit jaar zijn 100-jarig bestaan viert. Meer daarover in het komende nummer van Perswijn.

2009
Met het ontzagwekkende cijfer van 372 was het aantal wijnen groter dan ooit. Dat heeft onder meer te maken met het feit dat het fenomeen Grosses Gewächs steeds belangrijker wordt en dat het ook in de Mosel -van oudsher een gebied voor wijnen met beduidend restzoet – eindelijk echt lijkt aan te slaan. Bovendien is de VDP nogal scheutig met het toekennen van Erste Lagen. En natuurlijk speelt ook de jaargang een rol. 2009 is een jaar waarin de opbrengsten lager lagen dan normaal, maar waarin de gemiddelde mostgewichten hoog waren; vandaar het grote aanbod van hogere kwaliteiten, waaronder vele Grosse Gewächse.
De kwaliteit van 2009 werd al bejubeld voordat de oogst binnen was. Daar zijn de meningen nu wat meer over verdeeld. Het is in het algemeen zeker een goed jaar, waarin de wijnen veel kracht hebben door de combinatie van rijpheid én goede zuren. Het is een kruising tussen 2007 en 2008, de twee voorgaande jaren, zou je kunnen zeggen. Zoals al bekend, zijn zelfs de basiswijnen, de Gutsweine, van 2009 al zeer krachtig en inhoudsvol. De ‘maar’ zit hem in de forse alcoholgehaltes van de wijnen uit de warmere regio’s van Duitsland, zoals Rheinhessen, de Pfalz en Baden. Bij de Rieslings en zeker bij de witte Burgundersorten (Weiß- en Grauburgunder) uit die gebieden is de alcohol veelal duidelijk waarneembaar, hetgeen de balans van de wijnen niet ten goede komt. Wat dat betreft is er een vergelijking met Bordeaux 2009 mogelijk.

Mosel en Nahe bovenaan
Het werd al gezegd, Mosel lijkt Grosses Gewächs serieus te nemen, hetgeen zich uitte in het sterk toegenomen aantal wijnen uit dat Rieslinggebied pur sang. En Mosel overtuigde niet alleen in aantal, maar ook door middel van zeer hoge kwaliteit. Wat goed was om te zien was dat de VDP zich bewust is van de uitzonderingspositie van de Mosel en naast de echte Grosse Gewächse, met minder dan 9 gram restsuiker per liter, ook een 10-tal iets zoetere wijnen uit Erste Lage had toegelaten. Deze wijnen, van vooral Van Volxem en Heymann-Löwenstein, bewezen eens te meer dat functioneel restzoet in Moselwijnen fantastisch kan werken. Al met al presenteerde de Mosel zich dus geweldig sterk, met wijnen met finesse en terroirexpressie.
Dat geldt ook -en al jaren eigenlijk- voor de Nahe, dat ten opzichte van de Mosel droge wijnen met nog meer intensiteit en materie voortbrengt. De kwaliteit van de Grosse Gewächse is er hoog en vrij homogeen, door het ontbreken van echt zwakkere producenten, waarvan de top-3 net zoals voorgaande jaren bestaat uit Schäfer-Fröhlich, Dönnhoff en Emrich-Schönleber.

Rheinhessen en Pfalz iets minder overtuigend
De grote uitdager van Nahe als topgebied voor Grosse Gewächse van riesling van de laatste jaren, Rheinhessen, kon dit jaar iets minder overtuigen. Vele wijnen hadden vooral in de geur duidelijk last van alcohol. De goede zuren maken dat de wijnen verre van log of vermoeiend overkomen, maar toch hebben ze naast de gebruikelijke power niet de verfijning die ze heel groot maakt.
Waar Rheinhessen echter nog kan terugvallen op een goed zuurgehalte, kunnen de wijnen uit de Pfalz dat meestal niet. De combinatie van een hoger alcoholpercentage en een vrij laag zuurgehalte maakt de wijnen vaak wat zwaar De meest Grosse Gewächse van riesling zijn indrukwekkend, maar de vraag is of je er een fles van opdrinkt. Uitzonderingen zijn er natuurlijk echt wel, zoals de wijnen van Rebholz, Müller-Catoir en Bassermann-Jordan.

Betere Rheingau, boeiend Franken
En het zorgenkind van de laatste jaren, de Rheingau? Daar gaat het weer de goede kant op, zeker als je weet dat een aantal van de beste producenten er om verschillende redenen nooit bij zijn op de Vorverkostung. Niet dat de kwaliteit van de Erste Gewächse homogeen is, maar er zitten steeds meer wijnen bij die hun elitaire status waardig zijn. Dat gezegd hebbende, zijn de uitblinkers in de Rheingau toch weer the usual suspects: Weil, Kesseler, Künstler en Spreitzer.
Boeiend zijn ook de Grosse Gewächse uit Franken, zowel van silvaner als van riesling. Vooral die laatste druif valt hier steeds meer op en dat kan goed te maken hebben met de warmere jaren van de laatste tijd. Werd de laatrijpende riesling vroeger nauwelijks goed genoeg rijp op de koudere bodems van het meer continentale Franken, tegenwoordig lijkt hij juist baat te hebben bij die omstandigheden. Het mooie van de Grosse Gewächse 2009 van Franken is dat de wijnen vrijwel zonder uitzondering goede terroirexpressie hebben, waarbij de beste ook nog intens en elegant zijn.

Burgundersorten
Als we het over de Burgundersorten hebben, dan kijken we natuurlijk vooral weer naar de Pfalz en naar Baden. De witte variëteiten, weißburgunder en grauburgunder, uit deze gebieden zijn nogal alcoholisch en fors in 2009. Vooral die uit de Pfalz zijn daardoor minder harmonieus en te weinig expressief wat betreft herkomst. Opvallend is dat de beste witte Burgunders komen van een helling, waar de druiven bij uitstek gewend zijn aan hitte: Ihringer Winklerberg in de Kaiserstuhl.
Een bijzonder fraai onderdeel van de Vorverkostung werd verzorgd door de Spätburgunders, de wijnen van pinot noir. Daarbij ging het vooral om wijnen uit 2008, met ook nog een aantal uit 2007 en een enkele uit 2005. Opvallend waren de mooie wijnen uit het wat koelere jaar 2008 en dan vooral die uit het noordelijk gelegen Arhdal. Los van de stijl waar men van houdt (meer of minder nieuw hout) is de kwaliteit zeer hoog. Vooral Meyer-Näkel heeft in 2008 een serie Spätburgunders neergezet waar je U tegen zegt. Dat Werner Näkel toch niet met alle eer ging strijken, heeft te maken met het feit dat er in Baden ene meneer Huber rondloopt, die ook een fantastische serie had ingebracht. En Baden heeft ook nog producenten als Bercher en Dr. Heger die weten wat ze doen met spätburgunder. De Grosse Gewächse van spätburgunder uit de Pfalz -deels van 2007, deels van 2008- zijn goed, maar zelden meer dan dat.

Favorieten van René van Heusden (RvH) en Lars Daniëls (LD)

Ahr

• Jean Stodden – Neuenahr Sonnenberg Spätburgunder GG 2008 (RvH)
• Meyer-Näkel – Dernau Pfarrwingert Spätburgunder GG 2008 (RvH en LD)
• Meyer-Näkel – Neuenahr Sonnenberg Spätburgunder GG 2008 (RvH en LD)

Baden

• Dr. Heger – Ihringen Winklerberg Weisser Burgunder GG 2009 (RvH)
• Dr. Heger – Ihringen Winklerberg Grauer Burgunder GG 2009 (RvH)
• Bernhard Huber – Bombach Sommerhalde Spätburgunder GG 2008 (RvH en LD)
• Bercher- Burkheim Feuerberg Spätburgunder GG 2008 (LD)
• Andreas Laible – Durbach Plauelrain Riesling GG 2009 (LD)

Franken

• Juliusspital – Würzburg Stein Silvaner GG 2009 (RvH)
• Fürst Löwenstein – Homburg Kallmuth Riesling GG 2009 (RvH)
• Hans Wirsching, Iphofen Julius-Echter-Berg Silvaner GG 2009 (LD)

Mittelrhein

• Matthias Müller – Boppard Hamm ‘Ohlenberg’ Riesling GG 2009 (LD)

Mosel

• Fritz Haag – Brauneberg Juffer-Sonnenuhr Riesling GG 2009 (RvH en LD, mooiste Mosel GG)
• Clemens Busch – Pünderich Marienburg Rothenpfad Riesling GG 2009 (RvH)
• Clemens Busch – Pünderich Marienburg Riesling GG 2009 (LD)
• Heymann-Löwenstein – Winningen Uhlen Laubach Riesling (RvH en LD)
• Van Volxem – Scharzhofberger Pergensknopp Riesling (RvH en LD, mooiste Mosel Erste Lage)

Nahe

• Emrich-Schönleber – Monzingen Halenberg Riesling GG 2009 (RvH)
• Schäfer Fröhlich – Bockenau Felseneck Riesling GG 2009 (RvH en LD, mooiste GG overall)
• Dönnhoff – Niederhausen Hermannshöhle Riesling GG 2009 (LD)

Pfalz

• Geh. Rat Dr. Von Bassermann-Jordan – Forst Freundstück Riesling GG 2009 (RvH)
• Geh. Rat Dr. Von Bassermann-Jordan – Forst Kirchenstück Riesling GG 2009 (LD)
• Christmann – Gimmeldingen Mandelgarten Riesling GG 2009 (RvH)
• Rebholz – Siebeldingen Ganz Horn im Sonnenschein Riesling GG 2009 (RvH en LD)
• Rebholz – Siebeldingen Im Sonnenschein Weisser Burgunder GG 2009 (RvH)
• Rebholz – Birkweiler Kastanienbusch Riesling GG 2009 (LD)

Rheingau

• Robert Weil – Kiedrich Gräfenberg Riesling EG 2009 (RvH en LD)
• Josef Spreitzer – Oestrich Lenchen ‘Rosengarten’ Riesling EG 2009 (RvH en LD)
• August Kesseler – Rüdesheim Berg Schlossberg Riesling EG 2009 (LD)
• Franz Künstler – Hochheim Kirchenstück Riesling EG 2009 (LD)

Rheinhessen

• Wittmann – Westhofen Morstein Riesling GG 2009 (RvH en LD)
• Keller – Westhofen Kirchenstück Riesling GG 2009 (LD)

Producenten

• Wit: Van Volxem (RvH), Schäfer-Fröhlich (LD)
• Rood: Huber (RvH), Meyer-Näkel (LD)

Gebied

• Mosel (RvH en LD)

Tekst: René van Heusden en Lars Daniëls MV.

Foto’s, van boven naar beneden en van links naar rechts: flessen van Weil (Rheingau), Steffen Christmann (Pfalz), Steilhang (Nahe), Reinhard Lowenstein (Mosel), Bernard Huber, etiket Stein (Franken), Werner Näkel (Ahr), Devonschiefer (Mosel).