Als aanvulling op het artikel over Alexandra Marnier Lapostolle in Perswijn nummer 2 van 2014 de notities van de met haar geproefde wijnen tijdens haar recente bezoek aan Nederland.

Wit

Sauvignon Blanc Grand Selection 2012, Rapel

Voor ruim de helft afkomstig uit de eigen wijngaard Las Kuras en verder van contracttelers. Bevat 11% sémillon. Bleekgeel met groene reflex. Open, behoorlijk intens, rechttoe rechtaan, kruisbes, citrusfruit, vuursteen, vegetale toets van groene paprika à la Verdejo uit Rueda. De smaak sluit hier naadloos op aan: fris-droog, pittig, flink kruidig. Aardig in zijn soort, maar je moet wel van Sauvignon als een toch wat beperkte wijn houden.

€ 7,95

Semillon Grand Selection 2012, Rapel

Alexandra Marnier Lapostolle met haar wortels in Sancerre wil liever niet horen van ‘Bordelaise’ assemblages waarin sauvignon aan sémillon gekoppeld wordt, al is dat bij haar Sauvignon Grand Selection weldegelijk het geval. Maar goed, sémillon komt ook in pure vorm op fles. Lapostolles Semillon (zonder accent) komt van 80 jaar oude stokken – tegenwoordig plant immers niemand meer dit onmodieuze ras – en krijgt gedeeltelijk een half jaar opvoeding op Frans eiken. Lichtgele tint. Discrete geur, ingetogen, boenwas, honing. Volle, ronde smaak, weinig uitgesproken, wit fruit, weer wasachtig, goede zuren, markant bittertje. Bij uitstek een eetwijn.

€ 7,95

Chardonnay Grand Selection 2012, Casablanca

Assemblage van fruit uit diverse percelen, voor 70% vergist op staal en voor 30% op nieuw Frans eiken. Lapostolle streeft naar een stijl die rijpheid combineert met elegantie. Dat lijkt aardig te lukken. Open, middelintense geur met wit fruit en appel. Van het hout is weinig te merken. Frisse smaak, speels, zacht fruit, wat ronding van het hout (nu wel te merken dus), pikante toets van witte peper.

€ 7,95

Chardonnay Cuvée Alexandre 2011, Atalayas Vineyard, Casablanca ♥

Geen kopie van straf minerale witte Bourgogne of van boterachtige Californische Chardonnay, maar een Chileense interpretatie van chardonnay. Afkomstig uit een naar Chileense normen relatief koele single vineyard met lage opbrengst. Voor de helft vergist op vat, voor de andere helft op tank. Zoals andere witte wijnen niet worden aangezuurd, zo wordt in dit geval malolactische vergisting niet gestimuleerd. Met het oog op frisheid krijgt de wijn ook geen 100% nieuw hout, al zou adviseur Michel Rolland dat wel willen. De wijn valt op door zijn uitgesproken citruskarakter (groene citroen). Levendige smaak met extract, voorspelbaar goede zuren, wit fruit, hartige mineralen, vuursteen, discreet hout. Zo mag Chardonnay wel.

€ 13,95

Rood

Canto de Apalta 2010, Rapel

Een ‘kleine’ Clos Apalta? Vooruit, ook al gaat de vergelijking maar zeer ten dele op. In dit geval komt het fruit voor driekwart uit de eigen wijngaard Apalta en de rest van telers in Rapel. De wijn is een assemblage van carmenère, merlot, cabernet sauvignon en syrah. Carmenère en merlot zijn daarvan verreweg de belangrijkste. Wilde gist, vijf welken inweking, malo op vat, opvoeding op nieuw en vooral gebruikt eiken. Veel kleur. Pure neus, het ‘typische’ zwarte fruit waar zo veel Chileense rode wijnen een patent op lijken te hebben, beschaafde houttoets, licht rokerig en spicy, tabak. Toegankelijke smaak met vulling en frisheid, roosteraroma’s van het hout (koffie), rijpe tannine, chocolade, kruidigheid, goede balans.

€ 11,50

Pinot Noir Cuvée Alexandre 2010, Atalayas Vineyard, Casablanca

Helder robijnrood en daarmee een buitenbeentje vergeleken met het kleurgeweld van de andere rode wijnen. Open, verleidelijk, een en al rood fruit (aardbei)

In de zachte, ronde smaak keert het rode fruit terug, hout is slechts in de verte merkbaar (bravo!), de 14% alcohol is die van de Nieuwe Wereld, maar belangrijkere smaakbepalende elementen zijn hier elegantie en frisheid. Drinkbaarheid derhalve verzekerd.

€ 18,25

Syrah Cuvée Alexandre 2011, Las Kuras, Cachapoal ♥

Onvermijdelijk bijna dat ook Lapostolle zich aan Syrah waagt. En afgaande op deze 2011 met succes. Enorme kleurintensiteit, ondoorzichtig purper. Weelderige neus met zowel fruit, specerijen, mineraliteit en aroma’s van getoast nieuw eiken. Verrassend frisse smaakaanzet, in de voortzetting geconcentreerd en hecht van structuur, pittige kern, 14,5% alcohol, markante maar aangename bitters, wat hout, chocolaatje, uitstekend ontwikkelingspotentieel. Syrah in eigen stijl, niet zo zeer tussen Rhône en Australië, maar meer ernaast. Veelbelovend.

€ 13,95

Merlot Cuvée Alexandre 2010, Apalta Vineyard, Colchagua

Merlot blijft in Chili in de schaduw van cabernet sauvignon. Ook de ‘echte’ en niet de zo lang ten onrechte voor merlot aangeziene carmenère. De druif blijkt daar en ook elders in de Nieuw Wereld niet over hetzelfde aanpassingsvermogen als de cabernet te beschikken. Niettemin maakt Lapostolle er een goede wijn van. Aan kleur weer geen gebrek. In de neus open en behoorlijk intens. Wat betreft de smaak: vlezigheid, zwart en rood fruit, zoethout, peper, lekker wat grip, diepte en, heel belangrijk voor een Merlot, spanning. Dat zouden we vaker willen tegenkomen! Zou het soms aan de 15% syrah in de assemblage liggen?

€ 13,95

Carmenère Cuvée Alexandre 2011, Apalta Vineyard, Colchagua

Weinig ruimte voor misverstand hier met welke druif je te maken hebt: carmenère! Wederom veel kleur. Aromatische neus, typisch carmenère met zijn peper en grafiettoets à la cabernet franc. Compacte smaak, 14% alcohol, pittig en hartig, zwart fruit, weer wat grafiet, ietsje paprika. Of: waarom Carmenère in pure vorm een wijn voor de uitgesproken liefhebber is.

€ 13,95

Cabernet Sauvignon Cuvée Alexandre 2011, Apalta Vineyard, Colchagua ♥

Wijn op basis van fruit van vielles vignes cabernet sauvignon en 15% carmenère. Open, puur, onmiskenbaar cabernet, knipoog naar Californië. Stevige smaak met de vulling van rijp zwart fruit en de, grip van plakkende tannine. Minerale, ietwat zilte toets in afdronk, veel lengte. Chileense cabernet in optima forma, de terechte core business van Lapostolle.

€ 13,95

Clos Apalta 2007, Rapel

Lapostolles icoonwijn. Assemblage van carmenère, cabernet sauvignon en merlot. Veel meer Chili dan Bordeaux dus. Zo ook de wijn zelf. Baf, dit is heftig! Hechte kleur. Puur en intens in de neus, exotisch fruit, zachte specerijen, vleugje hout. Ondanks flink wat body tamelijk elegant van smaak, ‘slechts’ 13,5% alcohol, cassis, munt, mooie aardsheid, rijpe tannine, goed gedoseerd hout, complexe finale met een geweldige lengte. Kan zeker nog tien jaar probleemloos mee. Met 2001, 2005, 2011 en 2012 een van de zeer goede jaren voor Clos Apalta.

€ 58,50

Importeur en prijzen

L’Exception Lenselink

Genoemde prijzen zijn particuliere richtprijzen inclusief BTW.   Lees het interview met Alexandra Marnier in Perswijn nummer 2.

Wijnen uit de Elzas hebben het niet gemakkelijk in de Nederlandse gastronomie. De gebruikelijke reclamecampagnes, bekend uit zowel vakbladen als lifestyle magazines, slaan nauwelijks aan bij sommeliers en chefs van de betere restaurants van ons land.

Wat moet je er ook mee als wordt beweerd dat ‘Alsace en de Aziatische keuken hot is’. Alsof er één Aziatische keuken bestaat, zegt mijn gewaardeerde collega Van Heusden dan altijd. Of dat Elzaswijn echte mosselwijn zou zijn, of dé wijn voor bij asperges; dat zijn er zoveel. Maar deze marketingkreten zijn natuurlijk niet helemaal uit de duim gezogen. Want als ze écht goed zijn, van droog tot edelzoet, dan zijn de gastronomische mogelijkheden van Elzaswijnen inderdaad zeer groot.

Jeugdliefde

Enter de wijnen van Domaine Weinbach en de heerlijke keuken van Edwin Kats in Noble. Weinbach heeft, naast De Bruijn Wijnkopers, een nieuwe importeur in Nederland: Résidence Wijnen uit Roelofarendsveen (Résidence Wijnen/De Gouden Ton). Met Weinbach haalde directeur Fonger Kranenburg een jeugdliefde in huis; hij is al jaren fan van de geconcentreerde maar elegante wijnen van de dames Faller. En ondanks het feit dat de wijnen niet goedkoop zijn, sloegen ze meteen aan en dus was het tijd voor een feestje.Laurence Faller, mede-eigenaresse en wijnmaakster (ze runt Weinbach samen met haar oudere zus Catherine, en moeder Colette kan het nog niet laten mee te kijken), was naar Nederland gekomen voor bezoekjes aan verkopers en vele lunches en diners, waaronder deze bij Noble. Buiten de wijnen die Résidence nu voert, had ze meerdere andere cuvées en jaargangen mee laten komen. Omdat ik Weinbach kortgeleden uitgebreid heb bejubeld, dit keer alleen aandacht voor de geproefde wijnen.

Shared dining

Résidence heeft Noble, het nieuwe restaurant van Edwin Kats, uitgekozen om die eerder genoemde gastronomische mogelijkheden van de wijnen van Weinbach te laten zien. Kats, die eerder bij La Rive twee sterren had, kwam in 2012 terug naar Nederland, na te hebben gewerkt voor de InterContinental Hotels Group in Beiroet (Libanon) en Nanjing (China). In oktober 2013 opende hij in het pand waar eerder Chalet Royal was gevestigd zijn eigen restaurant, Noble.

Kats, geïnspireerd door zijn oriëntaalse ervaringen, voert er een concept van shared dining: gasten delen diverse kleinere gerechten. Dat kwam ook terug in de lunch bij de wijnen van Weinbach en dat was bewonderenswaardig: Kats had (deels) de verleiding weerstaan om duidelijk naar de wijnen toe te koken, maar juist gekozen voor de ideeën en gerechten die Noble in het menu voert. En het pakte bijzonder goed uit. Hier volgt een uitgebreid overzicht van de wijnen en de gerechten:

Aperitief:

2008 Alsace Grand Cru Schlossberg Riesling Sainte Catherine: schitterende wijn, mineralig, hint pétrole, rijp citrusfruit, loepzuiver, grote lengte.

17 punten

Argentijnse garnaal | mango | piment | bok choy | zwarte sesam

wijn: 2012 Alsace Pinot Blanc Réserve

14,5 punten

Mooi gerecht, leuk met knapperig gebakken garnalenschil, saus was wel tikje zoet. Wijn is als verwacht loepzuiver, ingetogen maar mooi fruitig; smaak is sappig zoals pinot blanc moet zijn (beetje verse peer), genoeg zuren, mooi bittertje, blijft fris en opwekkend.

Zuurkool | foie | terrine | peper | jus

wijnen: 2012 Alsace Pinot Gris Réserve Particulière & 2002 Alsace Pinot Gris Cuvée Sainte Catherine

15 punten & 15,5 punten

Comfort food van de eerste orde, een bij Elzaswijnen voor de hand liggende, maar zondig lekkere combinatie van zuurkool en eendenlever! De 2012 is fris en mooi, 2002 heeft veel meer restsuiker en botrytis, daardoor meer geur- en smaakdiepte. Bij het gerecht heb ik een lichte voorkeur voor de frisheid van de 2012, die het best gaat bij zuurkool. Los van de zuurkool is de rijpe, rijke 2002 fantastisch bij de foie.

Zeebaars | ceviche | sukade | krokant | appel | peterselie

wijn: 2012 Alsace Gewurztraminer Réserve

15 punten

Gewaagde combinatie, op papier én in de praktijk: de wijn wordt frisser maar het gaat goed omdat de Gewurztraminer van Weinbach, zeker die uit 2012, erg goede zuren heeft. Prachtig gerecht trouwens; één van de hoogtepunten: rauwe zeebaars in zuur gegaard, met krokant gebakken ‘kruimels’ van sukade; ceviche wordt (of is) het helemaal, zeker op zo’n creatieve manier!

Paling | toast | bieslook | crème fraîche | haringkuit

wijnen: 2012 Alsace Grand Cru Schlossberg Riesling Cuvée Sainte Catherine l’Inédit & 2008 Alsace Grand Cru Schlossberg Riesling Cuvée Sainte Catherine l’Inédit

17,5+ punten & 17,5 punten

Twee van Weinbach’s topcuvées, grote Rieslings uit Schlossberg in stijl die Duitsers Feinherb noemen: de wijnen hebben 24 respectievelijk 22 gram restsuiker. 2012 zit behoorlijk op slot, 2008 geeft zich wat meer. Smaak van 2012 is mooi compact, heeft structuur en het zoet is mooi. 2008 heeft meer citrus, meer zuren, komt daardoor veel strakker over. Bij het gerecht, dat werkelijk is om je vingers bij af te likken, is 2008 geweldig fraai, een bijna sublieme combinatie. Los is de 2012 een grote wijn, met een grote toekomst (20 jaar+).

Topinamboer | muesli | appel | haringkuit | bonito | pecorino

wijnen: 2010 Alsace Grand Cru Furstentum Gewurztraminer & 2002 Alsace Grand Cru Furstentum Gewurztraminer

16,5 punten & 16 punten

Mooie crème van aardpeer met krokant, zilt en zout, helemaal goed op deze manier. De Furstentum Gewurztraminer uit het frisse jaar 2010 is los van gerecht prachtig, met een haast olie-achtig mondgevoel, mede door 45 gram restsuiker, maar ook met de typerende zuren van 2010, die niet alleen frisheid maar ook extra lengte geven. Die uit 2002 is exotisch kruidig, heeft mooie tonen van karamel, wat warmte en lengte. Bij het gerecht wordt de 2010 iets vlak; de 2002 wordt juist zoeter, maar door zijn rijpheid doet hij het toch aardig bij het gerecht.

Zwezerik | espresso | lavendel | crunch | ui

wijn: 2011 Gevrey-Chambertin, Domaine Dujac

16 punten

Piepjonge rode Bourgogne als welkome afwisseling, wijn met duidelijke stijl en klasse bij lekker winters gerecht, zeer bevredigend, vooral door een mooi geconcentreerde jus.

Eendenlever | geroosterd | meloen | sesam | sambal

wijn: 2011 Alsace Grand Cru Schlossberg Pinot Gris Vendanges Tardives

19 punten

Dit was de wijn die me écht emotioneerde toen ik in oktober 2013 bij Weinbach was. En hij was nog steeds net zo briljant als toen, met zijn fantastische balans tussen zoet en zuur, de superfijne kruidigheid, en de enorme lengte. Het gerecht deed de grote wijn alle eer aan, het was de combinatie van de middag; het pikante van de sambal gaf net even de extra kick.

Krentenwegge | Pierre Robert | venkel | amandel | vanille-ijs

wijnen: 2010 Alsace Grand Cru Mambourg Gewurztraminer Vendanges Tardives & 2001 Alsace Grand Cru Furstentum Gewurztraminer Vendanges Tardives

16,5 punten & 15,5 punten

2010 Mambourg is vol en rijk, maar heeft ook de mooie frisheid van 2010. 2001 Furstentum is flink gebotrytiseerd, licht oxidatief, heeft zelfs een klein mufje, maar wel mooie tonen van karamel en rondeur. Normaal gesproken zou de gerijpte 2001 hier mijn voorkeur hebben, maar de lichte onzuiverheid speelt op. Vraag: ijs én (room)kaas in één gang, wordt dat de trend, heb ik wat gemist? Gaat prima hoor, maar voor mij liever én én, ná elkaar.

Crème brulée | vanille | tonkaboon

wijnen: 2010 Alsace Gewurztraminer Altenbourg Sélection de Grains Nobles & 2008 Alsace Pinot Gris Altenbourg Quintessence de Grains Nobles

17 punten & 17,5 punten

Uiteraard moesten we afsluiten met het grote edelzoete werk: Sélection de Grains Nobles en haar overtreffende trap, de kwintessentiële wijn van door edelrot aangetaste druiven. Of in gewone taal, de wijn van de strengste selectie van perfect gebotrytiseerde druiven uit een unieke jaargang. Zoals 2008 dat is. De SGN 2010 ging mooi bij crème brulée. De 2008 Quintessence, met een ongelooflijke intensiteit van zoet en zuur, is om op zichzelf van te genieten, dat dwingt de wijn als het ware af. Of om nog tientallen jaren weg te leggen.

Overtuigend

De conclusies waren gemakkelijk te trekken. Domaine Weinbach is een van de weinige échte topdomeinen van de Elzas. En daarbij de producent die de meest elegante, fijne wijnen maakt, zonder de grote traditie van wijngebied Elzas te verloochenen. Interessant is bijvoorbeeld hun idee over botrytis. Daar waar in Duitsland botrytis, zeker in droge wijnen, steeds minder wordt toegestaan of opgezocht, zijn de Fallers van mening dat botrytis extra complexiteit geeft, zeker bij een druif als pinot gris, en in dat geval ook in de droge wijnen. De wijnen zijn niet goedkoop, maar ze zijn van de hoogste kwaliteit, bijzonder stijlvol en uniek. Ik begrijp Résidence Wijnen dus wel.In Noble was ik nog niet geweest. En hoewel ik graag bij Chalet Royal kwam -ik heb een zwak voor dat soort ‘klassieke zaken’- spreekt het concept en de uitvoering van Noble me bijzonder aan. Edwin Kats is het koken niet verleerd en heeft een sfeervolle, eigentijdse zaak neergezet, waar het heel goed toeven is. En dat niet alleen om het eten en de fraaie inrichting, zéker ook om het goede wijnbeleid en de perfecte wijnservice van de sommeliers onder de overtuigende leiding van Randy Bouwer.

www.restaurantnoble.nl

Lars Daniëls MV

Van Vojacek, een importeur die zich al jaren onderscheidt met een breed en evenwichtig samengesteld Europees assortiment van betrouwbare kwaliteit, ontving ik recentelijk een aantal wijnen van uiteenlopende herkomst ter beoordeling. Het zijn wijnen in dat publicitair helaas nog zo schromelijk onderbelichte prijssegment tussen 10 en 20 euro.

De onderstaande bevindingen zijn gebaseerd op tweemaal proeven met een interval van een dag. Genoemde prijzen zijn consumentenprijzen inclusief BTW en accijnzen op het niveau van 2013.

WitRoussanne ‘Les Vignes d’à Côté’, Vin de France 2012

Yves Cuilleron

Wijn uit de Noord-Rhône, gemaakt van aangekochte druiven door een zeer gerenommeerde producent van Condrieu. Vrij diepe, gele tint. Middelintense geur met bloesem en amandel. Zachte aanzet, lage zuurgraad, volop wit fruit (peer!), soepel, verteerbaar dankzij het bescheiden alcoholgehalte van slechts 12%, fijn bittertje na. Wijn met een onmiskenbaar eigen signatuur. Laat je niet misleiden door de ‘simpele’ herkomstbenaming. Deze wijn kan het tegen menige witte Saint-Joseph opnemen.

Prijs: € 12,95

Valdeorras Godello ‘sobre lías’ 2012

Bodegas Valdesil

Karaktervol Galicisch wit ‘sur lie’ van de druif godello, superieur aan heel wat over het paard getilde Rías Baixas. Helder, bleekgeel. Pittige neus met gemiddelde intensiteit, lie-toon, mentol, appel, mineraal. Ook in de smaak volop pit, behoorlijk vol, 13,5% alcohol, rijk mondgevoel, aromatisch vrij neutraal, zacht kruidig (vleugje tabak), bittertje, lengte in afdronk. Gastronomisch! Wat een verademing in een wijnwereld die soms vergeven lijkt van slappe Chardonnaytjes en saaie Sauvignons waarvan er geen dertien maar wel dertig in een dozijn gaan. Of: waarom je voor een paar euro meer zo heel veel meer in je glas krijgt!

Prijs: € 13,25  ♥

Mâcon-Milly-Lamartine ‘Clos du Four’ 2012

Christophe Cordier

Nu niet meer klagen over vermeend ingewikkelde Duitse namen, want in Frankrijk weten ze daar ook raad mee. Zie deze wijn uit de gemeente Milly-Lamartine in Mâconnais. Diezelfde wijn bevestigt trouwens de opmerkelijke dynamiek en kwalitatieve vooruitgang van dit gebied. Daarom zo interessant omdat de prijzen nog redelijk te noemen zijn. Heldere kleur, strogeel. Onbewogen al vrij intense neus. Chardonnay, wit fruit, rokerig hout, vuursteentje, hartig, kruidig. Ronde aanzet, ook frisheid, rijpe appel, mineraal bittertje, romig mondgevoel, vanille, amandel, opvallend rijk mondgevoel, body, 13,5% alcohol. In essentie een serieuze witte bourgogne die je eigenlijk eens blind zou moeten proeven naast veel duurdere gemeentewijnen uit de Côte d’Or. Hij moet alleen nog wel even dat hout kwijtraken. Zeker bij een poosje openstaan komt dat sterk naar voren.

Prijs: € 17,25

Rood

Bierzo ‘El Pájaro Rojo’ 2012

Losada Vinos de Pago

De ‘rode vogel’ uit Bierzo, uiteraard gemaakt van de lokale druif mencía en met malo en korte rijping op hout. Veel kleur, jeugdig rojo. Volle neus, rijp, eerder rood dan zwart fruit, duidelijk houtaccent zonder dat dit stoort. Vol en vlezig van smaak, jeugdig, 13,5% alcohol, ook goede zuren die Bierzo kenmerken. Wijn met energie, spanning, een chocoladebittertje en toch een vrij rond mondgevoel, toegankelijk voor een groot publiek. Wat een leuke DO is dat Bierzo toch. In dit geval krijg je in ieder geval veel waar voor je geld.

Prijs: € 9,75  ♥

Languedoc Pézenas ‘Solen’ 2008

Domaine des Aurelles

Assemblage van 60% carignan en 40% grenache met enige leeftijd. Robijnrood. Open, al wat ontwikkeld, zwoel, rijp, jam van rood fruit en zachte specerijen van de grenache, maar ook een groenige en aardse toets van tannine – en daarmee van carignan. In de smaak weer zwoel rood fruit en kruidigheid (grenache), ook pit en bittertje (carignan). Warm, merkbare alcohol (14,5%) , bescheiden zuren, maar toch wel voldoende frisheid; salmiak, drop, zoethout, mediterraan. In de finale weer het stugge kantje van de carignan. Wel de nodige lengte in de afdronk. Een stijl waarvan je moet houden. Vanwege de beperkte doordrinkfactor en de prijs aan mij wat minder besteed.

Prijs: € 18,25

Morellino di Scansano Riserva 2010

Terenzi

Wijn van 100% sangiovese, alias morellino, uit de Maremma. Om precies te zijn uit de omgeving van Grosseto, een kilometer of 25 landinwaarts van de Toscaanse kust. Ongefilterd gebotteld na 12 maanden opvoeding op klein en groot hout, aansluitend nog 12 maanden flesrijping. Helder, diep robijnrood. Onbewogen middelintens. Opent na beluchten, heel rijp in het fruit, pruimen. Milde tabak, zachte kruidigheid, aards. Fijne, pure smaak met brede, fluwelige aanzet, zoethout, warme alcohol , 14,5%, vleugje hout, magnifiek mondgevoel, breed, zeer rijpe tannines, fijn bitter, zoete kersen, lengte. Hm, een beauty!

Prijs: € 18,95  ♥

Portverzamelaars lijken maar door één type gebiologeerd: vintage. Ook in de gespecialiseerde wijnpers gaat zowat alle aandacht naar diezelfde vintage uit. Prachtwijnen, daar niet van, maar wel een beetje vreemd wanneer je bedenkt dat onder portproducenten zelf het maken van een lang gerijpte tawny of colheita juist als het ijkpunt voor technisch vakmanschap geldt.

Nu de markt voor vintage zo langzamerhand wat verzadigd dreigt te raken – omdat al die verzamelaars in de waan verkeren dat ze hun trofeeën per se decennia op fles oud moeten laten worden om genietbaar te raken, lijkt er hoop te gloren voor het wat onderschatte type oxidatief op hout opgevoede port dat niet jarenlang in de kelder bewaard hoeft te worden, maar direct gedronken kan worden. De rijping daarvan is immers achter de rug wanneer ze op de markt komen. Snobistische vintageverzamelaars hoeven er hun neus niet voor op te trekken, want door hun zeldzaamheid zijn de prijzen verre van kinderachtig.

Fine Wine Experience

Moritz Peeters, eigenaar van Wijnhandel Peeters in Rotterdam en een groot liefhebber van alles wat rare and fine is, weet wel beter. Voor hem is het niet óf óf, maar én én! Vooruitlopend op zijn grote, voor 2014 geplande Vintageproeverij zette hij in het kader van zijn Fine Wine Experience de schijnwerper op zeldzame tawny’s en colheita’s. Met tawny als de Engelse versie van oxidatief opgevoede port, tot voor kort zonder oogstjaar en voorzien van gemiddelde leeftijdsaanduidingen, maar sinds kort ook met oogstjaar. En met colheita als de Portugese variant, per definitie met oogstjaar.

In alle gevallen ports met een decennialange rijping op hout en een uitzonderlijke aromatische complexiteit. Fascinerende zoete wijnen die door hun opmerkelijke smaak soms wel wat doen denken aan die andere typisch Portugese specialiteit: oude madeira. Gebottelde geschiedenis. Behalve dat je ze niet meer hoeft te bewaren hebben ze nog een voordeel ten opzichte van vintages: eenmaal geopend zijn ze dankzij hun oxidatieve opvoeding probleemloos nog dagenlang houdbaar.

Aged White Port

Als opmaat voor het rode werk, twee witte ports op leeftijd. Een contradictio in terminis? Niet helemaal. Witte port mag dan een heel bescheiden aandeel binnen de totale productie innemen, meestal geen substantiële houtopvoeding ondergaan en meer als aardigheidje in de marge geproduceerd worden, ook deze versie kan moeiteloos decennia lang op vat rijpen, mits serieus genomen. Enkele zeldzame uitzonderingen bewijzen het.

Dat zijn witte ports waarbij je het nooit ofte nimmer in je hoofd zou halen om ze met tonic en veel ijs in een cocktail te mengen. Nee, dit zijn meditatiewijnen die de naam waardig zijn, om van te nippen bij een fijne havanna of dominicaan. Of om in een restaurant waar men nog wel gelooft in ware haute cuisine, te laten schitteren in een combinatie waar je een week later nog niet van bijgekomen bent. Sommeliers, laat het jullie gezegd zijn!

Casa de Santa Eufemia Special White Reserve Port

Als opmaat deze witte Reserve van het oogstjaar 1973, al wordt dat op de fles niet expliciet vermeld. Dat mag namelijk niet (meer) van de wetgever bij witte port. Een specialiteit van het huis, afkomstig van druiven in de Cima Corgo. Tint van barnsteen en oranje, die niets meer met ‘wit’ te maken heeft. Ver ontwikkeld, brede waterrand. Ook in de neus ontwikkeld, oxidatief, rancio, noot, amandel, zuidvruchten.

Complexe smaak met knipogen naar sherry en Sercial madeira, uitgebalanceerd zoet dankzij fraai tegenspel van rinse zuren, vleugje cacao, weer uitgesproken nootachtig, pittige finale.

€ 54,95 *

Kopke Dry White Port 1935

Bijna dubbel zo oud als de voorgaande, deze in 1987 gebottelde ‘droge witte’ van Kopke, een van dé specialisten op het gebied van lang gerijpte colheita’s. Nou ja, ‘droog’? Met ergens tussen 40 en 65 g/l niet echt. Gelukkig maar, want een werkelijk droge wijn zou geen 78 jaar meegaan. En ‘wit’? Al evenmin. Fractie meer kleur zelfs dan de Santa Eufemia met een groene weerspiegeling zoals bij madeira. Balsamieke neus, zacht kruidig, specerijen, pikant accent, heel complex, ietwat vluchtig. Zachte aanzet, delicaat zoet, vervolgens nadrukkelijke zuren, sinaasappelschil, peper, pikant, nog uitgesprokener associatie met Sercial, veel spanning en bijna droog in afdronk. Lengte! Vanzelfsprekend niet goedkoop, maar in alle opzichten een buitengewone wijn. ♥

€ 299,95 **

Graham’s Aged Tawny

Vervolgens was het de beurt aan een vijftal tawny’s van Graham’s, zowel met leeftijdaanduiding als met individueel oogstjaar – en daarmee in feite colheita’s. Twee aparte series dus eigenlijk. Het huis is een van de kroonjuwelen in de portfolio van de machtige Engelse portfamilie Symington. Toch zijn de wijnen van Graham’s qua stijl niet de meest ‘Engelse’ binnen die portfolio, in de zin dat ze uitgesproken droog zouden zijn.

Om te beginnen twee zogeheten aged tawnies van Graham’s, samengesteld uit diverse oogstjaren en met een aanduiding van de gemiddelde leeftijd. Om aan zo’n gemiddelde leeftijd te komen dienen producenten zich te houden aan gedetailleerde voorschriften met betrekking tot de verhoudingen waarin diverse oogstjaren met elkaar geassembleerd mogen worden.

Graham’s 30 Year Old Tawny

Tamelijk zeldzaam type tawny met leeftijdsaanduiding, want met 20 Years houdt het meestal wel op. Roestige kern, brede rand. Aanvankelijk opvallend gesloten – wat je bij een oxidatief opgevoede wijn doorgaans niet verwacht – die pas na beluchten in het glas een beetje loskomt. Cederhout, zachte specerijen, chocolade, noten. Evenwichtige smaakstructuur qua zoet en zuren, gedroogd fruit, mandarijnenschil, oud hout, amandel, chocoladebittertje en ook nu weer kruidigheid van specerijen. Goed zonder echt spectaculair te zijn. Lag het misschien aan de fles?

€ 74,95 *

Graham’s 40 Year Old Tawny

Voor een aged tawny helemaal zeldzaam en tevens de oudst mogelijke gemiddelde leeftijdsaanduiding. Kleur als die van de voorgaande wijn. Presenteert zich in aromatisch opzicht beter dan de 30 Years. Direct open en complex in de neus, subtiel, milde specerijen, nootachtig, cederhout, krenten. Tegelijk intense en verfijnde smaak. Zacht zoete aandronk, Haagse hopjes, ook hier markante zuren die spanning geven, weer gedroogde sinaasappel- en mandarijnschil, rozijnen, noten en wat al niet meer. In dit soort wijnen kom je immers wel tig aroma’s tegen. Opvallend strakke, want uitgesproken pittige finale.

€ 114,95 *

Graham’s Single Harvest Tawny

Engelsen moesten tot voor kort niets hebben van lang op hout opgevoede ports met oogstjaar, lees: colheita’s. Toch lijkt daar nu wat verandering in te komen. Voor Graham’s begon het uitbrengen van een single harvest tawny (!) door eenmalig een beperkte hoeveelheid 1952 te bottelen ter gelegenheid van het 60-jarig regeringsjubileum van koningin Elizabeth II. Eenmalig? In 2011 zijn ook nog een paar andere ‘jongere’ jaren gebotteld.

Graham’s Single Harvest Tawny 1969

Botteling van in totaal 6 pipes. Gemiddelde tot iets bovengemiddelde kleurintensiteit, brede rand. Machtige neus: koffie, hopjes, nootmuskaat, ceder en alle vormen van gedroogd fruit, een en al concentratie. Wow! Idem in de smaak. Als de 1952 de wijn van de Queen is, dan zou dit die van Kate kunnen zijn. Frisheid, vulling, spicy, nog maar eens hopjes, karamel, zoethout, peper… Uitstekende balans tussen zoet, zuur en alcohol. Voorbeeldige combinatie van complexiteit en vitaliteit. ♥

€ 249,95 **

Graham’s Single Harvest Tawny 1961

Evenals de 1952 slechts bereikbaar voor de happy few, omdat er maar 2100 flessen van zijn uitgebracht. Heel ander karakter dan 1969 en 1952. Fletse taankleur – wat hadden we anders verwacht? – met brede waterrand. Spoortje vluchtigheid in de geur, verder balsamiek en subtiel, fijne cedertoets. Bij langer openstaan en beluchten wordt het aroma jodiumachtig met een ondertoon van tabak. Of zou die tabak wensprojectie van de sigarenroker zijn? Rancio smaak, gelet op de leeftijd intens fruit en energiek, mooi spel van zoet en zuur, wel wat aanwezige alcohol – bij de 1969 beter opgenomen – , evenals in de neus een mooie cedertoets. Komt betrekkelijk jeugdig over.

Graham’s Single Harvest Tawny 1952

De wijn voor de koningin en voor de bekende Londense wijnhandel Berry Brothers & Rudd. Aantal gebottelde flessen: 1000. Nog verrassend veel kleurdiepte. Weelderig bouquet, hopjes, amandel, zoete specerijen, hartig, ceder, zuidvruchten. Lichte vluchtigheid. In de smaak goed geconserveerd – als de Queen zelf, maar wel met duidelijk meer flair. Vrij zoet, acaciahoning, appelstroop, rinse zuren, alcohol nog steeds fraai geïntegreerd, sterke associatie met oude sherry en madeira, uitgesproken frisse finale.

 Burmester Colheita

De verrassing van de avond vormde voor mij het trio colheita’s van Burmester dat tegenwoordig samen met twee andere in colheita gespecialiseerde huizen als Barros en Kopke onderdeel vormt van de Sogevinus-groep. De wijnen zijn daarom zo verrassend, omdat Burmester nooit de reputatie had werkelijk grote wijnen te produceren. Of liever: geen legendarische vintages. Inderdaad, een gevalletje oogklepvisie. De geproefde colheita’s, gebotteld in 2008 en 2009, blijken immers revelaties!

Burmester Colheita 1976

Veel kleur, eerder bruin dan oranje. Jeugdig dus, wat met minder dan 40 jaar sowieso het geval is. Naar Portugese normen althans. Middelintense neus, bruine suiker, karamel, fondant, ceder. Opent in het glas. Milde aanzet in de smaak, flink wat zoet, rozijnen en krenten, vijgen, lekker romig, mokka, weer fijn hout, dito zuren, goede balans.

€ 194,95 **

Burmester Colheita 1955

Grootse wijn uit een erkend groots colheitajaar. Klassieke neus met fijn cederaroma, zoethout, rozijn, geroosterde noten, amandel, citrusschil enz. enz. Complete smaak waarin je alles te proeven krijgt wat je je maar wensen kunt. Balans, spanning en complexiteit. Alle aroma’s nog een keer? Het wordt lastig om nieuwe nuances te bedenken. Gedroogd fruit, noten, chocolade, karamel enz. enz. Minuten lang. ♥

€ 234,95 **

Burmester Colheita 1937

Nog een voortreffelijk colheitajaar gelet op eerder geproefde bottelingen van stalgenoten Barros en Kopke, en dat wordt hier bevestigd. Opvallend intense kleur, wat overigens niet ongewoon is bij zeer oude colheita. Overrompelend bouquet, weelderig en complex, het voorspelbare gedroogde fruit en de ceder, bruine suiker en roosteraroma’s springen eruit, mokka en, om in de koffiesfeer van vroeger te blijven, Buisman. Slanke maar gespierde smaak, delicaat, levendig, markante zuren, beschaafd zoet, geen enkele vorm van scherpte, magnifieke afdronk.

€ 299,95 **

Curiosum

Tot besluit van de proeverij bij Peeters nog een wijn die zondermeer als een rariteit van de eerste orde aangemerkt kan worden en die een wel heel lange houtopvoeding gehad heeft.

Withwham Millennium Port 1880

In alle opzichten een curiosum van de eerste orde. Alleen al die naam… Ook verder een hoogst merkwaardig geval. Rond de eeuwwisseling min of meer door toeval ontdekt door twee Douro Boys met Nederlandse wortels, Cristiano van Zeller en Dirk van der Niepoort. Overblijfsel van een voor tweederde verdampt vat van 20.000 liter in een verwaarloosde, aan lager wal geraakte quinta. Raar maar waar: de wijn is ruim een eeuw lang onaangeroerd gebleven! Maar bleek door een wonder nog altijd in acceptabele conditie te verkeren en daarom te goed om als anoniem onderdeel voor een oude tawny te gebruiken. Nadat eindelijk het vereiste bewijs voor de leeftijd rond was – wat in de praktijk heel wat voeten in aarde bleek te hebben – in 2002 onversneden op de markt gebracht.

Mooi verhaal, maar hoe mooi is de wijn? Bleke tint. Middelintense geur, wat ‘stoffig’, geen spoortje vluchtigheid, cacao, rokerig als een whisky. Slanke smaak, eerder zilt dan zoet, dropachtig, jujubes, gedroogde vijgen, balans gaat maar is niet optimaal, uiteindelijk wat dun. De wijn heeft eerlijk gezegd zijn beste tijd gehad en mist de vitaliteit van Burmesters jongere colheita’s. Wat wil je ook na zo veel jaren van onachtzaamheid? Toch blijft het een bijzondere ervaring.

€ 239,95 **

(Vermelde prijzen zijn die van Wijnhandel Peeters, waarbij * voor een reguliere winkelprijs staat en ** voor unikaten.)

En nog een jubileumbotteling na

Rechtstreeks uit Porto kwam nog een proeve van een bijzondere jubileumwijn: Kopke Colheita 1940. Gebotteld in een oplage van welgeteld 375 flessen ter gelegenheid van het 375-jarig bestaan van het huis. Wat je noemt een exclusieve botteling. Waarom men voor 1940 gekozen heeft? Omdat Kopke in dat jaar in Portugal officieel erkend werd als oudste porthuis.

1940 was in menig opzicht een bewogen jaar. Ook qua weersomstandigheden in de Dourovallei. Met een extreem nat voorjaar dat voor een kleine opbrengst zorgde, en een warme zomer. Voldoende geconcentreerd om het ruim 70 jaar vol te houden. Dat Kopke te boek staat als een specialist voor colheita, kwam eerder al ter sprake. Wat nog niet vermeld werd, is dat de ruggengraat van die colheita’s gevormd wordt door basiswijnen uit de Quinta de S. Luiz op de linkeroever van de Douro in Tabuaco, vlakbij Pinhão. Waar anders?

Kopke Colheita 1940

Relatief diepe kleur, roestbruin, dikke tranen. Opvallende neus, geconcentreerd, open, balsamiek, spicy, Haagse hopjes, amandel, ceder, krenten, ‘zoete’ specerijen. Friszoete aanzet, elegant, kruidig, aromatisch, opvallende zuren, nog maar eens een keer een verwijzing naar appelstroop én madeira, peperig, eindigt eerder zilt dan nadrukkelijk zoet. Een heel mooie colheita, daar niet van. Maar de gesuggereerde verkoopprijs van – schrik niet – € 680,00 per fles van 0,75 liter heeft meer te maken met de geringe beschikbaarheid en de chique fles dan met de intrinsieke kwaliteit. Een publiciteitstunt dus.

Tot slot

De hierboven beschreven wijnen zijn op zijn zachtst gezegd niet goedkoop. En in heel wat gevallen alleen nog maar via de veiling verkrijgbaar. Maar daarom nog niet getreurd. Begin gewoon eens met een 20 Years Old Tawny of een Colheita van 30, 40 jaar oud. Dan heb je doorgaans al iets heel fraais in het glas en valt het prijstechnisch redelijk te overzien.

Zie voor meer informatie over de actualiteit in de porthandel en de toenemende aandacht voor speciale bottelingen het artikel van Ronald de Groot en ondergetekende in Perswijn 2013/8.

Tekst en fotografie: René van Heusden

De Vintage Ports van de jaargang 2011 werden door Ronald de Groot blind geproefd in Oporto in juni dit jaar. De gemiddelde kwaliteit was hoog. Opvallend zijn de hoge scores van verschillende echt Portugese huizen, die hun focus duidelijk meer richting Vintage Port hebben gelegd.

Tekst en fotografie: Ronald de Groot

*****Graham’s / The Stone Terraces

diep en krachtig, heerlijk donker fruit, mooie smaak, warm, chocola, dik, goede tannine, rijp en verleidelijk, mooie zuren, mooie tannine

Croft

heerlijk rijp en intens, tannine en zuren, maar ook altijd weer die levendigheid en frisheid, rijp en uitgebalanceerd, lengte

Dow’s

hier klopt alles, niet te zwaar, elegant, mooi fruit, kersen en pruimen, misschien niet de diepste, maar mooie tannine, rijp, sap, lekker

Graham’s

prachtig glas, rijp en sappig, donker fruit, kersen en pruimen, room en peperigheid, concentratie, fijne tannine, chocola, lengte

Fonseca

heel fijn glas, zacht en elegant, heerlijk fruit, room en sap, fijne zuren, mooie tannine, intens en dik, mooi in balans, reserve, lengte

Niepoort / Bioma Vinha Velha

rijk en rijp, krachtig en intens, mooie zuren en tannine, immense diepte en structuur, machtig, lengte, groots

Quinta do Noval

meer naar het overrijpe, krentjes, pruimen, kruiden, tabak, diepgang en structuur, rijp en dik, superkrachtig

Pintas

combinatie van fruit, sap en structuur, rood fruit, goede tannine, tikje streng, mooi puur, goede lengte

Taylor’s

kracht en diepgang, zuren, kersen, bramen en kruidigheid, warm en stevig, tikje ruwheid in de tannine

Capela da Quinta do Vesuvio

veel structuur, mooie rijpheid, kersen en bramen, chocola, intens, lengte, fruit, souplesse, fraai

Sandeman

wat een fruit en kracht! intens en indrukwekkend, bijna een beetje too much, goed voorbeeld voor de rijkdom van 2011

****(*)

Quinta de Valle Longo

verleiding en intensiteit, geweldige diepgang, lengte, prachtige tannine, puur en breed, heerlijk fruit

Alves de Sousa

pure verleiding, chocola en kersen, breed, mooi confiture en zoet, rijpe tannine, lengte, sap, heel lekker

Burmester

rozijnen, alcohol, fruit, zeer intens en breed, moet nog in harmonie komen, maar mooie belofte

Churchill’s

heerlijk fruitige stijl, elegantie, fijne zuren en fijne tannine, niet zo gebrand, opwekkend, fijne finale

Cockburn’s

veel verleiding, kersen en pruimen, chocola, krentjes, warm en krachtig, rijp en dik, mooie zuren, fijne tannine

Quinta do Crasto

prachtig intens en breed, mooi fruit, chocola, diepgang, geweldige zuren en tannine, warm, chocola, fraai

Kopke

intens en diep, kersen en bramen, breed, prachtige tannine, kracht, verrassend, een wijn die staat

Offley

intens en krachtig, machtig, toch ook mooi zwart fruit, rijp en dik, mooie tannine, lengte, fruit

Presidential

rijp en intens, tikje machtig misschien, maar dat is wel een stijl die ik graag zie, prachtige zuren en tannine

Ramos Pinto

rijkdom en kracht, mooie tannine, toch niet extractief, chocola, lengte

Quinta do Vale Meao

fijn fruit en sap, kersen en bramen, fijne tannine, romig, meer op elegantie, maar mooie balans, lengte

Quinta do Vesuvio

lichtere stijl met kersen en bramen, elegantie, minder structuur, gemaakt op verleiding, fijn, soepel, fruitig

Vieira de Sousa

kersen en pruimen, fruitig en elegant, fijne verleiding en mooie tannine, chocola, dik, mooi zacht, romig, lengte

Andresen

dikke en rijpe stijl, vol en krachtig, breed en intens, kruiden en pruimen, rijpe tannine, zwart fruit

Barros

rijpe en rijke stijl, maakt indruk, prachtige geur, breed en intens, diep en krachtig, mooie zuren en tannine

Maynard’s

fijn en elegant, mooie rijpe stijl, warm, fruit, chocola, goede tannine, dik en sappig, verleiding, romig, klein pepertje

Niepoort

diep en intens, zoet en rijp, krentjes en kruiden, stevigheid, machtig, smaakvol, stevige tannine

Passadouro

houdt zich een beetje verscholen, ingetogen, romig, lengte, fijne peperigheid, goede tannine

Quinta do Portal

intens, warm en krachtig, pruimen en wat krentjes, tikje overrijp, mooie smaak, dik en zwoel

Quinta Seara d’Ordens

zeer diep en intens, chocola en zoete kersen, pruimen, warm en dik, veel zoet, rijpe tannine, wat hogere extractie

Quinta Vale D. Maria

heerlijke fruitige en elegante stijl, de balans van 2011, fruit en toch structuur, kersen en bramen, sappig en fris

****Cruz

warm en krachtig, pruimen, peperig, krentjes en kersen, machtig, alcohol, drop, laurier, tikje boersig

Dalva

kruidige, warme en zwoele smaak, pruimen en trekdrop, wat minder fruit, machtig, tannine, stevigheid

Quinta do Sagrado

krachtige geur, gebrand, rijp en dik, iets meer naar het overrijpe, krentjes en kruiden, stevige tannine, warm en smaakvol

Bulas

heel diep en warm, gebrand, alcohol, machtig, rijp en diep, veel tannine, krentjes, nogal heftig

Duorum

kersen en kruiden, stevigheid, alcohol, krentjes, warm, krachtig en smakelijk

Ferreira

fruitig en elegant, kersen en pruimen, iets minder diepgang, stevigheid, sap, goede zuren

Quinta da Prelada

pure verleiding, veel zoet, kersen, warm, sappig, aangenaam, mooie tannine, lichtere stijl

Quinta do Grifo

ingetogen, lichtere stijl, kersen en pruimen, machtig, tikje droog, krachtig en kruidig, hint scherpte

Poças

verleiding en elegantie, fruit en sap, kersen en pruimen, opwekkend, fijne tannine, mooie zuren, ietsje lichter dan de groten

Quevedo

donker en intens, kruidig en warm, stevig, krentjes, kersen, tikje heftig in alcohol, hint scherpte, gesloten

Quinta do Pégo

elegant, rood fruit, kersen en bramen, zacht en fris, mooie zuren, krachtig, goede tannine

Quinta do Roriz

intens en krachtig, chocola, rustiek, dik en rijp, krentjes, wat goede tannine, houdt zijn frisheid

Quinta de la Rosa

elegant en aangenaam, fijn fruit, kersen en bramen, rijp en aangenaam, iets stevige zuren, tannine, lekker

Rozès

lichtere stijl, niet onaangenaam, fijn fruit en goede tannine, kersen en cassis

Smith Woodhouse

warm en donker, naar de overrijpe kant, kruiden en chocola, rijp en dik, smaakvol

Vista Alegre

tikje alcohol in de geur, heel gebrand, wat extractief, zoet, warm, diep en krachtig

Warre’s

lichte stijl, iets minder kleur, mooi fruit, kersen en pruimen, zuren en tannine, elegantie

***(*)

Quinta das Carvalhas

kersen en pruimen, iets lichtere stijl, warm en peperig, iets hoekig, alcohol, tannine, stevigheid

Cálem

meer naar het rode fruit, kersen en bramen, besjes, sappig, chocola, zuren en tannine, wat minder diepte

Quinta Dona Matilde

ingetogen geur, kersen en pruimen, warm en kruidig, warme en vrij zoete smaak, laurier en drop, rijp en iets alcoholisch

Quinta da Romaneira

elegant, hint minder rijp, zoete kersen en pruimen, aangenaam fruit en sap, fijne zuren, aangenaam

Quinta do Tedo

meer stevigheid en alcohol, kruiden en kersen, krentjes, iets stroef en stug, smaakvol, streng

Quinta Casa Amarela

kruiden en kersen, stevigheid, iets minder mooie tannine, alcohol, apart

Vallado

lichtere en elegante stijl, kersen en bramen, wat minder structuur en diepgang ***

Delaforce

lichtere kleur, zoet fruit, kersen en pruimen, vrij zoet en enige scherpte, zuren en stevigheid

Van tijd tot tijd moet je wakker worden geschud. Erachter komen dat je het bij het foute eind had. Een beetje in ieder geval. Dat overkwam me in de Elzas, begin oktober, tijdens een kort maar krachtig bezoek. Mijn idee van het niveau van Elzaswijnen was de laatste tien jaar flink gedaald en evenredig was mijn waardering van Duitse wijnen gestegen, zoals u weet.

Nu is aan het laatste niets veranderd, maar het was heerlijk om weer eens echt goede, karaktervolle Elzaswijnen te proeven. Het kan dus wél. Een verslag van de hoogtepunten in drie delen.

Tranen bij Weinbach

Had ik me al verheugd op een bezoek aan Muré, dat aan Domaine Weinbach had vooraf al alles in zich om hét hoogtepunt van de reis te worden. En dat werd het ook. En dat zegt veel over de dames Faller (Grande Dame Collette en haar dochters Catherine en Laurence, ze waren alle drie aanwezig) en hun wijnen.

Want ze waren tevoren door meerdere collega’s zo’n beetje de hemel in geprezen en dan is het gevaar natuurlijk groot dat het allemaal wat tegenvalt. Maar niets daarvan. En ook het wat druilerige weer mocht de pret niet drukken.

Toen we aankwamen op het domein, met zijn Clos des Capucins, was men net de muscat aan het oogsten, voordat botrytis écht om zich heen kon grijpen. Dat wil je niet, zeker niet bij muscat, die het juist moet hebben van zijn verleidelijke variëtale kant. Clos des Capucins is een beroemde wijngaard, maar ligt in de alluviale vlakte van de Weinbach, en is niet de beste wijngaard van het domein. Dat zijn Grand Cru Furstentum en zijn kleine broertje Altenbourg (een lieu-dit onderaan Furstentum), en in het bijzonder de primus inter pares Grand Cru Schlossberg.

Schlossberg is een indrukwekkende verschijning, op plaatsen zo steil dat enkel terrassen wijnbouw mogelijk maken. En het belangrijkst: het is een van die bijzondere plekken in de Elzas waar terroir en druivenras perfect samen gaan, te weten graniet en riesling. Catherine Faller: “Graniet en riesling is een klassieke combinatie van terroir en druif. Riesling heeft een bijzonder terroir nodig, want het is een ruwe diamant, die geslepen moet worden door een groot terroir”. Tja, daar had ik niets tegenin te brengen natuurlijk…

Riesling van de Schlossberg speelde dan ook de terechte hoofdrol in de proeverij, maar uiteraard kwam ook veel moois (vooral Pinots Gris en Gewurztraminers) uit Furstentum (vooral kalksteen), Altenbourg (kalk en klei) en Clos des Capucins voorbij. Té veel om hier allemaal te bespreken (Catherine bleef maar flessen halen), vandaar de absolute highlights, voor mij allemaal vijf-sterren-wijnen in hun soort.

Laat ik beginnen met de droge Schlossberg Grand Cru Riesling Cuvée Sainte Catherine 2011 ***** en die van 2012 *****. Beide Elzas Riesling vom feinsten, zeer facettenrijke wijnen, boordenvol karakter. De 2011 is mooi droog, en kruidiger en krachtiger dan die uit 2012, die frisser en florale geurt, en wat meer restzoet lijkt te hebben.

Schlossberg Grand Cru Riesling Cuvée Sainte Catherine “L’Inédit” 2012 ***** komt van gemiddeld 60 jaar oude stokken halverwege de helling van Schlossberg en wordt halflaat geoogst. Dat wil zeggen, men zoekt wat extra rijkdom door lichte indroging en beetje botrytis, maar de wijn moet redelijk droog blijven. De 2012 heeft duidelijk het aroma van laat geoogste druiven, met wat botrytis (gekonfijte zuidvruchten, iets honing). De smaak is vol, kruidig en warm, maar geweldige zuren geven tegengewicht en lengte.

En net toen ik dacht, beter wordt het niet meer, ook omdat we de Rieslings hadden gehad, volgde het hoogtepunt van de dag: Schlossberg Grand Cru Pinot Gris Vendanges Tardives 2011 *****(*). Ja, u ziet het goed, op een schaal van vijf sterren, verdient deze wijn er eigenlijk zes of zeven. Grote wijn proeven is voor mij uiteindelijk een spontaan emotionele gebeurtenis; krijg ik altijd kippenvel en dit keer kwamen er zelfs tranen bij. Dit is een van de mooiste Pinot Gris die ik ooit proefde.

Maar het feest was nog niet over, want ook Gewurztraminer Altenbourg Sélection de Grains Nobles 2010 ***** en de afsluiter Pinot Gris Altenbourg Quintessence de Grains Nobles 2008 ***** waren groots.

Het bezoek aan de Fallers werd in stijl afgesloten, met een eenvoudige, maar o zo bevredigende lunch met de druivenplukkers. Coq au Riesling en spätzles, met droge Riesling van de Schlossberg (2005 o.a.), wat wil je nog meer?…

(importeur: De Bruijn Wijnkopers en Résidence Wijnen/De Gouden Ton)

72 wijnen….

Het kon na Weinbach alleen maar tegenvallen, en de proeverij op het kantoor van het Conseil Interprofessionnel des Vins d’Alsace (CIVA) was dan ook enigszins ontnuchterend. Maar werk dat ook écht voelt als werk, hoort er natuurlijk gewoon ook bij; we waren niet op vakantie. We kregen maar liefst 72 wijnen voorgezet, met de nadruk op Riesling, die een goed beeld gaven van de huidige Elzas. Want er stonden basiswijnen én Grands Crus, van coöperaties, négociants én individuele producenten, waaronder enkele gerenommeerde namen.

Josmeyer (met Alsace Pinot Gris Le Fromenteau 2010 ****(*)), Schoffit (met Alsace Grand Cru Rangen Riesling Clos Saint-Théobald Cuvée Schistes 2010 *****), Zind-Humbrecht (met Alsace Riesling Clos Windsbuhl 2010 ****(*)), Dirler-Cadé (met Alsace Grand Cru Saering Riesling 2008 ****), Domaine Bott-Geyl (met Alsace Grand Cru Schoenenbourg Riesling 2011 ****) en Gustave Lorentz (met o.a. Alsace Grand Cru Kanzlerberg Riesling 2005 ****(*)) stelden niet teleur.

Dé verrassing voor mij waren echter de wijnen van de Cave de Hunawihr. Van hun ‘eenvoudige’ Alsace Riesling Réserve 2012 **** tot hun topwijn Alsace Grand Cru Rosacker Riesling 2011 ****(*), alles was erg goed. Nog een voorbeeldige coöperatie dus in de Elzas. Het kan dus wél.

Vanwege mijn uit de hand gelopen liefdesverklaring aan Domaine Weinbach heb ik moeten besluiten de ervaringen van onze bezoeken aan Etienne Loew en Trimbach in een derde deel te verwerken. Wordt vervolgd!

Wat is traditie? Voor Michael Moosbrugger is dat een dagelijkse vraag. Sinds 1996 leidt hij Weingut Schloss Gobelsburg in Langenlois. In die functie beschouwt hij zichzelf als hoeder van een 1000jarige wijnbouwtraditie in het Oostenrijkse Kamptal.

Een traditie die sinds het einde van de 12^e eeuw gedragen is door cisterciënzer monniken. Hun vakbroeders van nu hebben er pas acht eeuwen later een begin gemaakt met een serieuze wijngaardclassificatie. Het hoe en wat daarvan is te lezen in het artikel in Perswijn nr. 7. Tijdens zijn recente bezoek aan Nederland liet Moosbrugger een representatieve selectie uit het assortiment van zijn Schloss Gobelsburg proeven.

Brut Reserve, Niederösterreich

Helemaal zelf in eigen kelder gemaakte Winzersekt van fruit uit eigen wijngaarden . Assemblage van grüner veltliner, riesling en pinot noir. De basiswijn krijgt 6 maanden groot hout en aansluitend twee tot drie jaar gistcontact. Minder ‘anders’ en fruitig dan de champagneadept zou verwachten of vrezen. Integendeel. Uitgesproken droog en pikant met fijne kruidigheid en een minerale toets. Verrassend goed. (Mits de fles in optimale conditie verkeert. Bij een andere proeverij was dat namelijk niet het geval.)

(H € 16,15)

Grüner Veltliner Lössterrassen 2012, Niederösterreich

Instapwijn van fruit uit diverse lager gelegen wijngaarden. Jeugdig, levendig, niet al te uitgesproken, middelintense citrusaroma’s, aangenaam groene toon, spicy maar beslist niet peperig – meer iets voor het Weinviertel –, goede zuren, schoon. Echte doordrinker, al dan niet op het terras.

(H € 6,55)

Grüner Veltliner Kamptal 2012, Niederösterreich

Fruit van jonge stokken – d.w.z. stokken van minder dan 20 jaar oud – uit Erste Lagen. Bleekgeel met groene reflex. Ingetogen neus met wit fruit, citrus en nog wat gistaroma’s. Uitgesproken fruitige smaak, rond, rijp en sappig, net even wat rijker en complexer dan Lössterrassen. Mildere zuren, fijn bittertje.

(H € 8,85)

Grüner Veltliner Steinsetz 2011, Niederösterreich

Wijn van druiven op kiezelbodem met löss. Structureel late pluk medio november, toch maar bescheiden 12,5% alcohol. Floraal aroma. Rank, maar gespierde smaak, levendig, grapefruit, sterk mineraal, mooie groene munttoets. In één woord: spannend.

(H € 11,25)

Grüner Veltliner Renner 1. Lage ÖTW 2011, Kamptal DAC Reserve

Gemiddelde intensiteit in de geur, wit fruit en wellicht toch een (bescheiden) pepertje. Zelfde impressies in de smaak, flink wat body en ronding, knipoogje richting chardonnay, pittige finale. Meer voor aan tafel dan op het terras.

(H € 14,95 / P € 21.00)

Grüner Veltliner Lamm 1. Lage ÖTW 2010, Kamptal DAC Reserve

Lage met de nodige vulling, ook in lastige jaren. Volle, rijpe en al wat gerijpte wijn. Totaal anders dan Renner, hoewel de wijngaarden pal naast elkaar liggen. Veel rijker, rond, een beetje boterig – maar niet als gevolg van malo –, kruidig. Eetwijn bij uitstek.

(H € 23,70/ P € 33,00)

Riesling Urgestein 2010, Kamptal DAC

Intense neus, zeker in vergelijking met de Veltliners, onmiskenbaar riesling. Mengeling van tutti frutti en citrusfruit als citroen. Ook in de smaak gedroogd fruit, wat nootachtig, hartig mineraal en prima zuren. Droge finale met zilte toets. Stilistisch meer in de richting van goede Elzas dan van Duitsland.

(H € 8,50)

Riesling Tradition, Kamptal DAC Reserve 2009

Riesling op z’n 19^eeeuws? Dat valt nogal mee. Intens strogeel. Open, gerijpt, gedroogd fruit, zachte roostertoets, lijnolie. Tegelijk ronde en toch spannende smaak, gestructureerd, breed, mineraal, goede zuren, citroen, gelaagd, complexe afdronk, lengte. Perfect gastronomisch.

(H € 19,20)

Riesling Heiligenstein 1. Lage ÖTW 2009, Kamptal DAC Reserve

Wijn uit de beste Rieslingwijngaard van het Kamptal en misschien wel van heel Oostenrijk. Geoogst in een warm jaar en van een kleine, compacte oogst. Gerijpte geur, krachtig en geconcentreerd, rijpingstoon, honing, lijnolie. Breed, rijk, body, zon én zuren, gekonfijt fruit, spicy, enorme intensiteit en lengte. Indrukwekkend.

(H € 24,00/ P € 33,50)

Cuvée Bertrand 2010, Niederösterreich

Vrolijk stemmende rood van pinot noir, st. laurent en zweigelt. Helder karmozijn. Aantrekkelijke neus, open, uitgesproken rood fruit, licht aards. Ook in de smaak nadrukkelijk rood fruit, kersen, zacht rokerig, fijne bitters. Soepele charmeur. Lekker gekoeld prima als beschaafde terraswijn of bij voorgerechten.

(H € 11,25)

Pinot Noir Alte Haide 2010, Niederösterreich Zeer geslaagde, want kenmerkende Pinot Noir van kiezelterrassen uit een bepaald niet probleemloos jaar. Fris en puur, typisch pinotfruit, vleugje hout. Goed gevulde, breed en pittig, rokerig eikenhout van de barriques, licht drogende tannine in de finale.

(H € 21,40)

Grüner Veltliner Eiswein 2011, Niederösterreich Op 1 februari 2012 geoogst. Niet zo heel moeilijk in het Kamptal, omdat veltliner een dikke schil heeft en botrytis zelden voor problemen zorgt. Vergeleken met het weelderige, sterk door botrytis beïnvloedde edelzoet van de Neusiedlersee smaakt deze Eiswein veel minder complex. Zuiver, stevig zoet, keurige zuren, rechttoe rechtaan. Ananas?

(halve fles, H €25,75 / P € 36,00)

Importeur

Importeur Wijnimport J. Bart levert niet rechtstreeks aan particulieren, maar richt zich primair op restaurants. Particulieren kunnen een aantal van de wijnen van Schloss Gobelsburg echter bestellen via QV Select. De vermelde prijzen met een H zijn de inkoopprijzen voor de horeca, die met een P de particuliere inclusief BTW.

Fotografie: Schloss Gobelsburg

Voor buitenlanders moet ‘Roelofarendsveen’ een lastige naam zijn om uit te spreken. Evenals ‘Veenderveld’, de naam van het bedrijventerrein waar Résidence Wijnen sinds vijf jaar gevestigd is en waar die producenten jaarlijks aanwezig mogen zijn om hun wijnen te presenteren.
Maar ieder nadeel heeft zijn voordeel, want Schiphol is vlakbij. Bovendien werd het pand voor de komst van Résidence gebruikt door een bloemenhandel. Wat dat als voordeel voor wijn heeft? Een ruim bemeten koelcel voor het opslaan van bijzondere wijnen onder perfecte condities!

 

Trends

Misschien ten overvloede, maar Résidence levert ondermeer de wijnen aan de winkels die aangesloten zijn bij De Gouden Ton groep en aan betere horeca. Ook dit jaar zijn hield het zijn jaarlijkse proeverij in Roelofarendsveen.

Directeur Fonger Kranenburg liet aan Perswijn weten tegen alle trends in een uitstekend jaar te hebben gedraaid en noemde daarbij nadrukkelijk de inbreng van Hans Vianen, een ervaren verkoopman die overkwam van Activin. Wat minder reden tot genoegen is dan weer het verlies van producenten als Allegrini en Gosset. Maar ja, zo gaat dat nu eenmaal in wijnland.

 Keurig

En dan de proeverij. Prima verzorgd, laten we dat eerst maar eens aanstippen Proefaccessoires als glazen en karaffen waren bijna vanzelfsprekend van Riedel, aangezien die door Résidence geïmporteerd worden, en voor hartige versterking van de innerlijke mens in vaste vorm was ook keurig gezorgd.

Op tafel de wijnen van overwegend producenten uit klassieke Europese landen en als sublieme afsluiting een serie wonderschone Calvados. Overigens stond lang niet het complete Résidence-assortiment op tafel. Maar ja, dan zou je aan een dag ook lang niet genoeg hebben.

Afgaande op een representatieve steekproef van bijna zestig wijnen en een paar distillaten kan gesteld worden dat het assortiment onverkort heel gedegen en betrouwbaar in elkaar zit – wat al jaren het geval is – en dat de kracht ervan duidelijk in Europa ligt.

Hoogst betrouwbaar

Nog iets. Aan de door Résidence beleverde winkels van De Gouden Ton kleeft bij sommigen het vooroordeel dat de wijnen daar nogal ‘duur’ zouden zijn. Duur vanuit welk gezichtspunt? Als industrieel massawerk in de supermarkt de norm is, dan klopt dat wel. Wanneer je echter uitgaat van het meer reële criterium wat je krijgt voor je geld, dan blijkt het grote flauwekul.

Want kwalitatief blijken de wijnen gewoon heel goed te zijn. Technisch onberispelijk, representatief voor hun herkomst en zonder de noodzaak om een uur lang uit te leggen waarom je ze lekker zou moeten vinden. Kortom, hoogst betrouwbaar. Bovendien heb ik zelf zeer goede ervaringen opgedaan met het vakmanschap en de serviceverlening bij diverse vestigingen.  

Onderstaand een paar aanraders. Let wel, het is maar een willekeurige greep.

Collavini

Producent van keurige spumante voor als het geen champagne kan, mag of hoeft te zijn en wanneer je toch iets wilt hebben dat veel fatsoenlijker is dan die zo vaak banale prosecco. Klassieker in het assortiment van Résidence. Meer dan terecht. Omgerekend overigens goedkoper dan de prosecco van het huis

▪ Il Grigio Spumante Brut, € 14,50

Prima bubbel voor kenner en liefhebber met balans en frisse zuren.

 Champagne Palmer & Co

Samenwerkingsverband van producenten zonder ‘compagnon’. Om de lieve vrede met Château Palmer te bewaren, voegden ze destijds ‘& Co’ aan hun merknaam Palmer toe. Daarmee was de zaak afgedaan. Zo makkelijk ging dat nog  halverwege de 20e eeuw. Moet je nu eens proberen…   

▪ Blanc de Blancs 2007, € 39,95

Frisheid van de chardonnay, maar ook goede vulling. Keurig geprijsd.

▪ Rosé Rubis, € 36,00

Assemblage met 15% stille rode wijn, op barrique opgevoed en met een solera van 8 tot 10 jaar. Geeft een heel eigen stijl met een mooie belegen toets en een uitgesproken gastronomisch karakter.  

Wieninger

What’s in a name? Wieninger = Wiener Wein! Zo simpel is dat. En dan ook nog Weense wijn op zijn best. Assemblages uit gemischter Satz, d.w.z. uit wijngaarden met diverse druivenrassen door elkaar heen aangeplant.

▪ Wiener Gemischter Satz 2012, € 12,95

Dorstlesser op niveau, fris, elegant, sappig, pittige finale.

▪ Nussberg Alte Reben Gemischter Satz 2011, € 24,95

Mix van negen druivenrassen met de nodige kracht en diepte, echte eetwijn met veel complexiteit.

Loimer

Nog een Oostenrijker. Fred Loimer produceert in het Kamptal diverse Veltliners, Riesling en daarnaast ook een verrassende Pinot Noir.

▪ Pinot Noir Terrassen 2011, € 24,95

Echte Pinot, een en al fruit, sap en soepelheid. Verleidelijk.

Heinrich

En nog een Oostenrijks wijngoed, nu uit het uit het Burgenland. Achter de naam Heinrich schuilt het duo Gernot en Heike Heinrich, gespecialiseerd in rood als Blaufränkisch, Zweigelt en St. Laurent

▪ St. Laurent 2011, 23,95

Druif met overduidelijke trekjes van pinot noir. Puur fruit, solide en toch hoogst verteerbaar.

 Domaine de la Montine

Chique naam, dat Grignan-lès-Adhémar. Vroeger heette het Coteaux du Tricastin, maar die naam raakte belast door een lekkende kernreactor. Vandaar maar liever een nieuwe benaming. Tikje onderschat gebied aan de noordelijke periferie van de Zuid-Rhône. Met als voordeel dat de echt goede wijnen ervandaan veel waar voor hun geld bieden. Zoals die van Montine.

▪ Viognier 2012, € 13,50

Normaliter ben ik niet zo weg van Viognier, maar hiervan wel. Voorbeeldige balans, niet te veel alcohol, niet te weinig zuren, wel verleidelijk fruit.

▪ Emotion Rouge 2011, € 13,50

Echte Rhône van vieilles vignes, met de nodige body, kruidigheid en grip.

 Château Mourgue des Grès

Administratief gezien perifere Rhône, maar wijntechnisch gezien volbloed Languedoc.

▪ Costières de Nîmes Terre d’Argence 2010, € 14,95

Assemblage van 90% syrah en 10% grenache, percelen van 50 jaar oud. Volop concentratie, fruit, pit en lengte.

 Cossetti    

Producent van mild geprijsde wijnen uit Piemonte in wit, rood en fruitig zoet.

▪ Barbera d’Asti ‘La Vigna Vecchia’ 2010, ± € 17,00

Superieure versie van Barbera waar wat hout aan te pas komt. Lekker veel vlees op de botten. Charmeur.

▪ Brachetto d’Aqui ‘Theo’ 2012, ± €18,00

Laaggradige, fruitig zoete mousserende rosé met een DOCG en een weldegelijk serieuze smaak. Echt Piemontese specialiteit, heel zuiver en levendig, verrukkelijk bij rood fruit.

 Siro Pacenti

Uitstekende producent in Montalcino. Met behalve de grote Brunello ook een prima Rosso voor minder dan de helft van de prijs.

▪ Brunello di Montalcino 2007, € 65,00

Prachtige Brunello uit een uistekend jaar met rijpheid, zoet fruit, structuur, mooie tannines en vulling.

Artadi & El Sequé

Twee namen, twee gebieden – Rioja en Alicante –, een en dezelfde (Riojaanse) eigenaar: Artadi.

▪ Artadi Rioja Viñas del Gain 2010, € 19,95

Expressief, een en al gebald fruit, grip, diepte, heerlijk.

▪ Artadi Pagos Viejos 2010, € 60,00

Prestigewijn van fruit uit oude percelen, concentratie, complex, lengte. Of: hoe goed Rioja kan zijn.

▪ El Sequé Dulce 2011, ± € 31,50 (0,375 l)

Verrassend versterkt zoet met 18,5% alcohol en 90 gr/l restzoet. Rijk, maar toch levendig, dus niet mierzoet. Allez, toch maar aan chocolade denken.

 Roger Groult

Helemaal aan het einde Calvados van Groult. Last best! Gepresenteerd door Jean-Roger Groult, die ik tot de absolute toppers in zijn gebied reken. Steengoed van de jonge Réserve 3 Ans d’Age tot en met de sensationele, stokoude en uiteraard wel iets duurdere Réserve Ancestrale.

 Genoemde prijzen zijn consumentenprijzen inclusief BTW.  

Van tijd tot tijd moet je wakker worden geschud. Erachter komen dat je het bij het foute eind had. Een beetje in ieder geval. Dat overkwam me in de Elzas, begin oktober, tijdens een kort maar krachtig bezoek.

Mijn idee van het niveau van Elzaswijnen was de laatste tien jaar flink gedaald en evenredig was mijn waardering van Duitse wijnen gestegen, zoals u weet. Nu is aan het laatste niets veranderd, maar het was heerlijk om weer eens echt goede, karaktervolle Elzaswijnen te proeven. Het kan dus wél. Een verslag van de hoogtepunten in twee delen.

Onderkant

Ik zeg zoiets niet snel, maar ik ken de Elzas echt goed, vooral geografisch en cultureel; in geen ander wijngebied ter wereld ben ik zó vaak geweest. Ik ben een beetje opgegroeid met Elzaswijnen. Maar zo’n tien jaar geleden begon ik mijn interesse in de wijnen te verliezen. De onderkant werd te gemakkelijk gemaakt, met vaak restzoet puur om mindere druivenkwaliteit, door te hoge opbrengsten en mindere terroirs, te verdoezelen.De wél goede wijnen waren steeds lastiger te vinden en erg heterogeen qua stijl; je wist niet of je een strakdroge wijn kocht, of een met duidelijk restzoet, tenzij je de producent goed kende. Dat laatste is nog steeds wel het geval en dat blijft een manco. Ook het eerste is helaas nog niet voorbij, maar het lijkt er op dat telers én producenten tegenwoordig meer hun best doen. Kenmerkend is het feit dat het aantal biologisch werkende producenten sinds 2000 sterk is toegenomen; ze staan tegenwoordig al voor 13,5% van de productie (inclusief producenten en conversion).

Een Cave in de lift (Pfaffenheim)

Dat vermoeden leek al bevestigd te worden bij de Cave de Pfaffenheim, onze eerste afspraak van de trip. De wijnen van deze belangrijke coöperatie van de dorpen Pfaffenheim en het naburige Gueberschwihr heb ik in het verleden zelf nog verkocht. Vanaf jaargang 2010 lijken ze beter dan ooit, want expressiever en zuiverder dan toen. E.e.a. heeft misschien te maken met het feit dat ze sinds anderhalf jaar een nieuwe wijnmaker hebben, Patrick Prévot.

Buiten de betrouwbare basiswijnen van alle bekende druivenrassen van de Elzas, valt op dat Pfaffenheim interessante assemblages van twee verschillende druiven maakt. Black Tie – toegegeven, over de goede smaak van de naam valt te twisten – is een geslaagde blend van riesling en pinot gris: mooi sappig, fris en niet te zoet, positief Elzas qua gevoel, met een goede structuur.

Uiteraard kregen we beide Grand Cru’s van Pfaffenheim en Gueberschwihr te proeven, te weten Steinert en Goldert. In Steinert, met zijn, zoals de naam al aangeeft, stenige bodems (kalksteen), staan vooral pinot gris en gewürztraminer en daar kregen we er een aantal van te proeven.

Belangrijke zuren

Maar we begonnen we een serie Rieslings uit Goldert. Goldert Grand Cru Riesling 2011 ***(*) heeft in de geur mirabellen en wat pétrole en heeft een stevige, wat warme, kruidige smaak. Had wat meer zuren mogen hebben; ook in de Elzas, als in Duitsland, was 2011 een vrij zurenarm jaar. Hoe belangrijk zuren zijn, bewees de Goldert Grand Cru Riesling 2007 ****, die nog goed fris is, met gekonfijt citrusfruit, een hint pétrole, iets karamel en die mooie rinse zuren, die niet alleen frisheid geven maar ook lengte. Ook Goldert Grand Cru Riesling 1991 **** bleek nog fris en interessant, maar flink ontwikkeld, met toast, sinaszest en boterbabbelaar (NB: dit zijn allemaal ontwikkelingstonen van Riesling met wat restzoet gebotteld, niet van nieuw hout!).

Van de wijnen uit Steinert moet zeker de Steinert Grand Cru Pinot Gris 2008 ****(*) worden genoemd. 2008 is een prachtig jaar in de Elzas, met aromatische, spannende wijnen, met goede zuren, zoals deze. Nog een gave Pinot Gris uit een topjaar (want lekker koel), is Ancestrum Pinot Gris 2010 ****. De wijn komt van laat geoogste, niet gebotrytiseerde druiven en valt op door spanning tussen zoet en zuur, een kenmerk van 2010. Wat betreft Gewurztraminer was de 2009 Grand Cru uit Steinert goed ****, maar wellicht de blend van gewürztraminer uit Steinert en Goldert, Steingold 2009 ****, nog beter, met een niet te geparfumeerd aroma en een zuivere, sappige, decent zoete smaak. Hier ging alleen de Gewurztraminer Sélection de Grains Nobles 2007  ****(*) nog overheen, met schone botrytistonen (bloemenhoning), maar nog ruimte voor de mooie variëtale kant van gewürz, die verleidelijke rozengeur en lycheesmaak.

Caves coopératives zijn belangrijk in de Elzas (er zijn er nu 14, waaronder gigant Bestheim), zoals in andere wijngebieden van Frankrijk ook, omdat ze een groot en breed aanbod hebben, met veel goed betaalbare wijnen. Daarmee bepalen ze een flink deel van het marktaandeel en beïnvloeden ze hoe de gewone consument over een streek denkt. De Cave de Pfaffenheim, goed voor zo’n 2.700.000 flessen per jaar, speelt daar een positieve rol in, hetgeen helaas niet van alle coöperaties in de Elzas gezegd kan worden. Maar waar wel eigenlijk? (importeur: Henri Bloem)

Serieuze Pinot Noir bij Muré

Next up was Domaine Muré uit Rouffach (spreek uit: roeffak). Ik was vaak in hun mooie winkel (Maison Pfister) in Colmar geweest, maar dat was alweer even geleden. Naar het bezoek aan het domein zelf had ik uitgekeken, ook omdat een van hun importeurs, de Geluksdruif uit Warmond, vaak producenten kiest waar wat gebeurt.

Muré is een domein met grote traditie, maar dat goed meegaat met de tijd en tegenwoordig volgens de richtlijnen der biodynamie werkt (deels Demeter gecertificeerd). Ze produceren alle gebruikelijke Elzaswijnen, maar staan extra goed bekend om hun Crémants en hun Pinot Noirs. Nu is Crémant een belangrijk product voor de Elzas (30% van de mousserende wijnen anders dan champagne, gedronken in Frankrijk, is Crémant d’Alsace), Pinot Noir is dat jammer genoeg nog steeds niet (hoewel in de Franse media wordt gerept van een kleine renaissance). En vele vragen zich terecht af waarom dat zo is.

Is het gemakzucht (want goede rode Pinot Noir maken is geen sinecure)? Of juist de kracht van Crémant, waarin veel van de aangeplante pinot noir verdwijnt? Waarschijnlijk allebei. Het is in ieder geval wel jammer dat pinot noir nog te weinig echt serieus wordt genomen in de Elzas. En dat terwijl de klimatologische omstandigheden, de bodems én de inspirerende nabijheid van de Bourgogne, maar nog meer van het aangrenzende Baden, toch zouden moeten uitnodigen om serieuze rode Pinot Noir (i.p.v. rosé) te maken. Bij Muré laten ze in ieder geval zien dat het wél kan.

Très Pinot

Ze werken met genetisch materiaal dat waarschijnlijk ooit uit de Bourgogne is gekomen (simpelweg pinot fin genoemd) en vermeerderen gebeurt door massale selectie. Côte de Rouffach Pinot Noir 2011 **** ruikt très pinot, zoals Fransen vaak zeggen, met aroma’s van bosaardbeitjes en een hint bosbodem. De wijn heeft duidelijke zuren, die hem vrij licht en verteerbaar maken, maar toch heeft hij al meer structuur dan vele andere Alsace Pinot Noirs.

De topwijn stamt uiteraard uit Muré’s beroemdste wijngaard, die je vanuit het proeflokaal mooi ziet liggen: Clos Saint Landelin. De bodems hogerop, waar de pinot noir staat, bevatten naast veel kalk ook ijzer, hetgeen een steviger type Pinot geeft. Clos Saint Landelin Pinot Noir 2011 ****(*) is vrij donker van kleur, met een geconcentreerde geur van donker bosfruit en zoete specerijen, mede door de rijping in nieuwe barriques. Het is een wijn met goede zuren en rijpe tannine, en qua type een soort mix van goede Duitse en Franse Pinot Noir. Serieuze Pinot, met een voorbeeldfunctie.

Meer Muré

Maar, zoals gezegd, er is meer bij Muré. Eerst nog even terug naar Crémant. We kregen er twee te proeven, waarvan de Crémant d’Alsace Grand Millésimé 2009 ***** heel origineel en verbluffend fraai was. Het is een assemblage van 50% riesling en 50% chardonnay, waarvan die laatste de eerste gisting in barriques krijgt, en de de dosage lag bij 4 gram. De wijn is rijk maar precies, in de geur nog gistig (brioche) maar ook fruitig-floraal van de riesling, hij heeft een enorm mondgevoel, zeer goede structuur en extra lengte door de zuren van riesling.

Van de overige wijnen moet ik de Clos Saint Landelin Riesling 2010 ****(*) nog noemen, een heel compacte, goede Riesling uit dat spannende jaar 2010, met een groot rijpingspotentieel. En tot slot Clos Saint Landelin Riesling Sélection de Grains Nobles 2007 *****, een dikke, maar zeer zuivere botrytiswijn, met kruidenhoning, rozijnen, gekonfijte sinaasappelzest, iets curry en grote lengte door enorme zuren. Dit moet je eigenlijk in je kelder hebben liggen en over tien jaar eens proberen… (importeurs: De Geluksdruif en Wijn Verlinden (doet alleen Signature serie))

Tot zover deel 1. In het volgende gaan we naar Kaysersberg en bezoeken we de charmante dames Faller. Vervolgens naar Etienne Loew, helemaal in het noorden van l’Alsace viticole. En we sluiten af met Trimbach.

De markante Nijmeegse wijnhandelaar Marcel Arentz organiseerde recentelijk een verticale proeverij van alle oogstjaren die Weingut Dönnhoff aan de Nahe tot nu geproduceerd heeft van het Grosses Gewächs Hermannshöhle. Zoiets staat garant voor een dubbel opwindende ervaring.

Arentz zelf heeft namelijk veel weg van een kruising tussen Pietje Bell op middelbare leeftijd en een ongeschoren Romeinse keizer na een week vol orgiën. Ondanks zijn misschien wat onconventionele verschijning en verbale geldingsdrang is hij wel een van de beste proevers die er in Nederland rondlopen én 
een groot kenner en promotor van Duitse topwijnen, met voorop natuurlijk Riesling.

Ook iemand met een neus voor het kiezen van een perfecte locatie: Koken aan de Waal in Lent van het supersympathieke duo Wendy Otting en Rob Beernink dat zo ongeveer van alle hedonistische markten thuis lijkt. Volop ingrediënten voor een hoogst aangename zondagmiddag proeven, eten en drinken.

Op eenzame hoogte

Hermannshöhle van Dönnhoff dus. Ondanks de sterk toegenomen concurrentie van jong talent is oudgediende Helmut Dönnhoff, inmiddels al weer een poosje bijgestaan door zijn zoon Cornelius, onverminderd een van de meest toonaangevende producenten van niet alleen de Nahe, maar van heel Duitsland.

Hij was al vroeg een pionier op het gebied van kwaliteit toen collega’s nog meenden dat alle heil van kruisingen kwam in plaats van riesling. Een bescheiden man die nooit de publiciteit heeft gezocht, maar naar eigen zeggen rust vindt in het draaien van de flessen sekt die hij bij wijze van liefhebberij in zijn kelder maakt. Een man ook die wars is van dogma’s en extremisme.

Hij werkt niet biologisch, vergist spontaan voor zo ver mogelijk, maar aarzelt niet om gecultiveerde gist te gebruiken wanneer de vergisting niet naar wens verloopt. In zijn kelder in Oberhausen heeft hij zowel stalen tanks als grote vaten die al naar gelang de eisen van het jaar ingezet worden.De stijl van zijn wijnen, ongeacht of die nu droog of edelzoet zijn, wordt jaar in jaar uit getypeerd door balans, complexiteit en finesse. De afgelopen jaren (2010, 2011 en 2012) werd het wijngoed bekroond als producent van de beste droge Rieslings in Duitsland en in 2012 door de gids van Gerhard Eichelmann uitgeroepen tot producent van het jaar. Dan heb je wel wat in je mars.

Eersteklas wijngaarden

Weingut Dönnhoff kan zich gelukkig prijzen met een wijngaardbezit van in totaal 25 hectare om de vingers bij af te likken. Het is gelegen in het kwalitatief superieure kerngedeelte van de Nahe met percelen in Lagen in Roxheim (Höllenpfad) Bad Kreuznach (Kahlenberg, Krötenpfuhl), Norheim (Dellchen, Kirschheck), Oberhausen (Brücke, Leistenberg), Niederhausen (Hermannshöhle) en Schlossböckelheim (Felsenberg).Zeven daarvan zijn geklasseerd als Grosse Lagen binnen de kwaliteitspiramide van VDP, zij het dat Dönnhoff daar niet in alle gevallen gebruik van maakt om Grosse Gewächse te produceren. Vooralle Grosse Lagen aan de Nahe geldt dat riesling het enig toegestane druivenras is. De Hermannshöhle is daar al sinds mensenheugenis volledig mee beplant, want een andere verdedigbare optie is er namelijk niet.

Oude bodem

De in totaal 8,5 hectare tellende Hermannshöhle in Niederhausen is naar alle waarschijnlijkheid de meest prestigieuze van alle wijngaarden aan de Nahe. Hij ligt met zijn steile helling pal op het zuiden, vlakbij de Nahe en op een hoogte tussen 130 en 175 meter boven zeeniveau.Het dominante gesteente in de bodem is zwartgrijze leisteen, vermengd met vulkanisch materiaal, porfier en kalksteen. Deze boden werd 300 miljoen jaar geleden gevormd in het Carboon en is daarmee de oudste van heel Niederhausen.De wijngaard dankt zijn naam aan een kleine mijngang (Höhle) waarin springstof voor koperwinning in de nabije Kupfergrube bewaard werd. De naam Hermann is niet afgeleid van de Germaanse held Arminius, maar van de god Hermes, net zoals bij de aangrenzende Lage Hermannsberg.

Proef op de som

De wijnen zijn open geproefd, van jong naar gerijpt. Eerst op zichzelf en vervolgens met een smakelijke begeleiding uit de keuken van Rob Beernink. En met tussendoor een paar spannende piraten.

2012 Hermannshöhle

Per 1 september op de markt gekomen. Een zelfverklaard Nederlandse ‘criticus’ wist in zijn ‘analyse’ van de VDP-proeverij van Grosse Gewächse 2012 onlangs te melden dat deze wijn niets te bieden zou hebben. Te triest voor woorden. Jeugdig, gistaroma’s, perzik, citrus, heel zuiver. Sappig, vol, 13,5 % alcohol, wit fruit, goede zuren, spanning, zilte finale. In gastronomisch nog wat te jong en springerig. Zonde trouwens om een zo jong GG nu al te drinken.

2011 Hermannshöhle Riesling GG

Fractie bleker dan 2012 en al wat verder ontwikkeld. Open, ook hier citrusfruit en mooi aardsheid. In de smaak net even wat rustiger en voller, weer 13,5 % alcohol, goede lengte. Prima structuur met intensiteit, grip en diepgang, maar de wijn zit in zijn eerste overgangsfase en is daardoor niet zo’n charmeur als 2012. Laat al wel zijn gastronomische potentieel zien.

2010 Hermannshöhle Riesling GG

Wijn uit een koeler jaar en ‘slechts’ 13% alcohol. De te verwachten combinatie van citrusfruit en mineraliteit in de neus, zij het minder nadrukkelijk dan in 2011. Honingachtige aanzet, later ook een verhoudingsgewijs slank middenrif en een lichtgroene toets. Op zichzelf een goede wijn, maar geen topper.

2009 Hermannshöhle Riesling GG

Warmer jaar, al is de alcohol ook hier 13%. Wat lichtere kleur dan 2010. Open, merkbare evolutie, complexer dan 2010. Rijk, breed, vol, licht nootachtig, kruidig mineraal, hier geen dipje, wel lengte. Maar hoe zit het met de spanning en raffinement? Al aardig op dronk.

2009 Bockenau Felseneck GG, Weingut Schäfer Fröhlich, Nahe

Zoals te verwachten een wijn die de tongen losmaakt vanwege zijn controversiële stijl. Tim Schäfer, een leerling van Helmut Dönnhoff, werkt immers met spontane vergisting en ook nog eens heel reductief. Daarnaast beschikken zijn wijnen over een enorme intensiteit, concentratie en mineraliteit. De een raakt ervan in vervoering, de ander vindt ze stinken. Ik hoor bij de eerste groep.Karafferen is bij zijn wijnen wel een must, want ook de 2009 vertoont nog steeds duidelijke sporen van reductie. Straffe cassis, groene kruiden, aardsheid van een Saarriesling, enorm zilte finale. Diverse aanvankelijk sceptische proevers gingen om toen er wat te eten bij werd geserveerd. In ieder geval een wijn op het scherpst van de snede.

2008 Hermannshöhle Riesling GG

Even een behoorlijk grote sprong met deze 2008 met zijn voorhistorisch bescheiden 12,5 % alcohol. Gerijpte tint, strogeel met groene reflexen. Ook in geur en smaak duidelijke tekenen van rijping. Riesling in optima forma met een vleugje munt en ‘romigheid’. Slank, fijne zuren, versmolten mineraliteit, heel elegant. Fraaie wijn, nu al goed op dronk. Een favoriet.

2007 Hermannshöhle Riesling GG

Nog weer eens het stevigere werk met 2007, een heel warm en vol jaar. Vreemde neus die helemaal niets doet, hoogst ongewoonlijk voor deze wijn. Veel overtuigender in de smaak, breed en weelderig, bijna Bourgogneachtig (!), meer spanning dan 2009, veel lengte. Kan met gemak kreeft aan.

2006 Hermannshöhle Riesling GG

Gerijpte wijn uit een jaar met ‘uitdagingen’ tijdens de oogst. Gelukkig is er geen spoor van botrytis te ontdekken en is het zuiverheid troef. In de neus honing. In de smaak 13 % alcohol, maar de 2006 komt na de 2007 relatief slank over, weer wat honing, daarnaast een pittige toets, zuren en lengte dik in orde. Op dronk.

2006 Riesling G-Max, Weingut Keller, Rheinhessen

Inmiddels onbetaalbaar geworden cultwijn van Keller. Een tikje overgewaardeerd wellicht, zoals dat bij cultwijnen eigenlijk altijd gebeurt. Maar goed, 2006 is natuurlijk niet het makkelijkste jaar geweest. Opvallend ver ontwikkeld, met een beginnende Firne en munt. Volle smaak, 13,5 % alcohol, mollig fruit, maar ook een nogal nadrukkelijk bitter aan het eind. Eerlijk gezegd niet zo bijzonder in dit moeilijke jaar. Opdrinken.

2005 Hermannshöhle Riesling GG

In alle opzichten lichtere en bescheiden wijn die in de serie een beetje anoniem blijft en een korte notitie opleverde. Gerijpt karakter, 12,5 % alcohol, flink wat restzoet, romige toets, geen ernstige kritiekpunten en evenmin uitroeptekens. Volledig op dronk.

2005 Monzingen Halenberg Riesling GG, Weingut Emrich-Schönleber

Nog zo’n eredivisionist uit het bovenste rechterrijtje van de Nahe. In 2005 duidelijk opwindender dan de wijn van Dönnhoff. Meer kleur. Ontwikkelde geur, intens, honing, groene kruiden, Firne. Droger en krachtiger qua structuur, 13 % alcohol, fraaie mineraliteit. Nog maar eens een wijn die weinig baat heeft bij langer bewaren. Nu drinken op zijn hoogtepunt.

2004 Hermannshöhle Riesling GG

Ook een favoriet, deze delicate en elegante 2004. Ontwikkeling, maar minder ver gevorderd dan bij de voorgaande wijnen. Nog geen spoor van Firne. Slanke, ‘koele’ smaak, 12,5 % alcohol, heel licht zoete toets, ragfijn zurenspel, appel, citrus, spanning en de onvermijdelijke mineraliteit. In één woord: verrukkelijk.

2003 Hermannshöhle Riesling GG

Wat een jaar om met een bepaald type wijn te beginnen. Immers, ook in Duitsland was het heel erg warm. Gerijpt en vol zonder dat het Rieslingkarakter daardoor kopje onder gaat. Nootachtig, begin van Firne. Brede smaak, 13,5 % alcohol, bepaald niet helemaal droog, filmend, net voldoende zuren. Mist de elegantie van 2004. Drinken.

Conclusie

Een even aangename als leerzame ervaring, het proeven van al die jaargangen Hermannshöhle. Wat onder meer opvalt, zijn de duidelijke variaties tussen de diverse oogstjaren, waarbij ‘normale’ jaren een streepje voor lijken te hebben op zogenaamd ‘grote’ jaren. Finesse en rijkdom zijn immers twee totaal verschillende grootheden.En gelukkig maar dat Dönnhoff de jaren laat spreken. Wie wil, kan deze wijnen wel een jaar of tien bewaren. Of dat noodzakelijk is, is echter vraag twee. Ik geef er persoonlijk de voorkeur aan ze toch maar wat eerder te drinken, zo vanaf een jaar of vijf oud, wanneer ze om zo te zeggen in de kracht van hun leven staan.

Wijnen van Dönnhoff zijn o.a. te koop bij de organisator van de proeverij, Wijnhandel Marcel Arentz.

Fotografie: René van Heusden, Weingut Dönnhoff