Achtergrond & Interviews

Fons Aaldering heeft het over zichzelf afgeroepen dat er mensen zijn die zijn wijnen extra kritisch proeven. Hij maakt namelijk geen geheim van zijn ambitie om met Aaldering Vineyards & Wines in Stellenbosch tot de top 10 van Zuid-Afrikaanse producenten te willen behoren.

Dat is nogal wat voor een nieuwkomer in een land dat de afgelopen jaren een explosieve groei heeft gezien in het aantal producenten. Volgens de uitgave 2014 van de Zuid-Afrikaanse Platter Guide zijn dat er inmiddels 582, waarvan er heel wat met ambities die niet voor die van Aaldering onder doen. Ook al wordt diezelfde gids steeds scheutiger met het uitdelen van maximale scores met vijf sterren, dan nog moet je wel heel wat presteren om in de Kaapse eredivisie terecht te komen. Maar Aaldering is wel zo verstandig geweest om geen concreet jaar te noemen waarin dat zo ver zou moeten zijn.

Kritisch

Het moet gezegd: Fons en Marianne Aaldering en hun team weten als geen ander hoe je professionele marketing en pr moet bedrijven, niet in het minst naar de wijnpers toe. Niettemin geldt juist dan het principe dat distinctie distantie impliceert. Bij een geïdealiseerde voorstelling van zaken van Hollands glorie is immers niemand gebaat. In Perswijn 2013/5 heb ik mijn kritiek op met name de rode wijnen niet gespaard en gesteld dat een top 10-klassering nog ver weg was, maar ook laten weten dat de komst in 2011 van een nieuwe wijnmaker in de persoon van Dustin Osborne wellicht voor de gelet op de ambities dringend gewenste verbetering zou kunnen zorgen.

Oogstjaar 2013

Op de meest recente jaargang 2011 van de rode wijnen, die ongeveer 70% van de totale productie uitmaken, is het nog even wachten geblazen. Wel kreeg ik van Aaldering al een drietal witte wijnen plus een rosé van het courante oogstjaar 2013 toegestuurd.

Met Sauvignon Blanc en Chardonnay als ‘normale‘ witte en daarnaast twee niet-standaardversies van Pinotage in de vorm van een blanc de noir en een rosé. Die laatste is in 2013 voor het eerst geproduceerd.

2013 was een verhoudingsgewijs ‘koel’ jaar aan de Kaap. Bij de Sauvignon en de Chardonnay is dat te merken aan wat lagere alcoholpercentages dan in 2012. Houden zo, want het komt de drinkbaarheid ten goede. Maar we mogen niet te vroeg juichen. Wanneer de wit gevinifieerde Pinotage 2013 nog steeds aan 15% alcohol blijkt te komen komt, dan zal de nog niet uitgebrachte rode ook wel zoiets hebben. Voor wijnen die nadrukkelijk bedoeld zijn voor de gastronomie en dus over een goede verteerbaarheid moeten beschikken, is dat gevaarlijk veel.

Proef op de som

Sauvignon Blanc 2013, Stellenbosch

Gevinifieerd op staal met 6 maanden lagering sur lie. Bleke tint, minuscule koolzuurbelletjes. Open, middelintens, niet dat opgefokte van bepaalde gistculturen of uitgesproken groene appel, maar wit fruit en een vleugje kruisbes.

Ook in de smaak middelintens: groene appel en witte grapefruit, 13% alcohol (anderhalf procent onder 2012 – bravo!), fijn bittertje, levendig, knisperend droog. Keurige wijn.

Chardonnay 2013, Stellenbosch

Deels op Frans eiken gevinifieerd, 6 maanden sur lie. Lichtgeel, eerder aan de bleke kant. Middelintense neus, neutraal, licht roosteraroma van het hout. Ronde aanzet, zacht wit fruit (peer, witte perzik), ook nu weer wat hout, goed gedoseerd. Met 14% flink wat body, maar ook hier gelukkig wat minder dan in 2012. Technisch verzorgd en uitgebalanceerd.

Pinotage blanc 2013, Stellenbosch

Kaapse Pinotage rosé is al lang geen curiosum meer, maar witte Pinotage wel. Geen wonder dat Aaldering met deze wijn de nodige aandacht heeft weten te trekken. Van KLM bijvoorbeeld. De tint van deze ‘witte’ is wat in Californië blush genoemd wordt, d.w.z. dat hij een rossige kleur heeft zoals je die ook bij heel lichte rosés ziet. Bescheiden intensiteit in de geur met een hint van rood fruit. Volle, brede smaak, weer een suggestie van rood fruit, veel body, kruidig bittertje, lage zuren. Duidelijk gemaakt van zeer rijp fruit en niet van ‘groen’ geplukte druiven. Met als gevolg 15% alcohol die enthousiast doordrinken te land, ter zee en zeker in de lucht in de weg staat. Mag het daarom voortaan minimaal een procentje minder zijn?

Pinotage rosé 2013, Stellenbosch

Eersteling in een bescheiden oplage van 2000 flessen, gedeeltelijk op hout gevinifieerd. Behoorlijk intense kleur à la menige Spaanse rosado. Kenmerkende roséneus, open, gemiddelde intensiteit, rood fruit, meer uitgesproken dan bij de Pinotage blanc, ietsje hout. Ronde aandronk, snoepjesfruit, soepele voortzetting, goede vulling, discrete houttoets, spicy toets. Fruitiger en met ‘slechts’ 13,5% alcohol substantieel minder heftig dan de Blanc. Aardige wijn, al blijft het uitkijken naar de ‘echte’ rode.

Aaldering verzorgt zelf de distributie van zijn wijnen. www.aaldering.co.za    

Tekst: René van Heusden

Fotografie: Aaldering Vineyards & Wines

Vader François en zoon Vincent Pugibet van Domaine la Colombette in Béziers hebben geen aansporing nodig om van zich om met enige regelmaat van zich te doen spreken. Na een project met alcoholarme wijn is het nu de beurt aan wijnen van druivenrassen die je moeilijk als traditioneel voor de Languedoc kunt typeren.

Het gaat om wijnen van experimentele druivenrassen die bekendstaan als PIWI’s, pilzwiderstandsfähig. Deze schimmelbestendige rassen zijn ontwikkeld door onderzoeksinstituten in Duitsland en Zwitserland.

Weg met bestrijdingsmiddelen

Colombette wil af van het gebruik van pesticiden. Een optie is omschakeling naar biologische of biologisch-dynamische teelt, een andere de aanplant van immune kruisingen van het type PIWI. Colombette zet via de werkmaatschappij Colombette Vitis Innovation zijn kaarten nu in op de ontwikkeling van zulke ‘nieuwe’ druivenrassen. Opmerkelijk, want in Frankrijk hebben die nog nauwelijks aanhangers. Colombette wil met dit initiatief ook andere producenten van dienst zijn die in het kader van het Plan Ecophyto 2018 hun gebruik van bestrijdingsmiddelen met 50% te beperken. Met nieuwe rassen zou een reductie van 80 tot 100% gehaald kunnen worden. Het ontbreekt voorlopig nog wel aan erkenning door de Franse autoriteiten, wat onder meer betekent dat wie zulke kruisingen aanplant niet hoeft te rekenen op subsidie.

Hoewel het bedrijf pas dit jaar zijn eerste experimentele wijnen heeft uitgebracht, werkt Colombette al acht jaar aan de ontwikkeling van nieuwe druivenrassen. Op dit moment heeft het daarvoor 20 hectare aangeplant met 29 verschillende rassen.

Kruisingen

De afgelopen jaren hebben de Pugibets geëxperimenteerd met zowel kruisingen tussen PIWI’s en reguliere rassen zoals grenache, syrah en cabernet sauvignon, als met kruisingen tussen PIWI’s onderling. Honderd van deze kruisingen worden nu verder opgekweekt, deels bij de Pugibets en deels bij partner Valentin Blatter in Zwitserland – een autoriteit op het gebied van PIWI’s. Belangrijkste selectiecriterium is weerstand tegen meeldauw en oïdium. Verder wordt gekeken naar eigenschappen als opbrengst, oenologisch potentieel en teeltgedrag.

Van de tot nu toe geteste rassen springen er volgens Vincent Pugibet vier uit als veelbelovend: Cabernet blanc, Cabernet jura, Cal 1-1 en Cal 6-04. De resultaten bij de laatstgenoemde variëteit zijn zelfs zo bemoedigend gebleken dat een verzoek is ingediend voor inschrijving in de officiële Franse catalogus voor druivenrassen.

Hoewel Pugibet benadrukt dat het project van Colombette er een van de lange adem is en er al gauw tien jaar nodig is voor de ontwikkeling van een optimaal presterend ras, gelooft hij dat producenten in de Languedoc open staan voor een eventuele overstap naar nieuwe resistente rassen. De streek heeft al eens eerder radicale omschakelingen in aanplant meegemaakt.

Proef op de som

Colombette heeft op basis van experimentele druivenrassen twee wijnen uitgebracht onder de naam ‘Au creux du nid’ (in het holletje van het nest). Voor beide vins issus de vignes experimentales geldt dat ze noodgedwongen de herkomstbenaming Vin de France dragen, slechts 12% alcohol bevatten én dat er sulfiet aan toegevoegd is.

Au creux du nid blanc 2012

Bekroond met een International PIWI Wine Award.

Vrij diepe kleur, strogeel, ongewoon voor zo’n jonge wijn. Middelintense neus, bloesem, amandel, Noord-Italiaans (Soave). Idem in smaak, lichte structuur, frisse zuren, rinse appel, vrij neutraal, correcte balans.

Au creux du nid rouge 2012

Mooie diepe kleur, jeugdig karmozijnrood. Middelintense geur, zuiver maar enkelvoudig, jeugdig, doet denken aan gamay uit de Beaujolais (met macération carbonique). Frisse smaak, weer Beaujolaisachtig, rinse zuren op het wrange af, bescheiden alcohol, vrij korte finale. Minder overtuigend dan de witte. Nog te jonge stokken?

Beide wijnen worden geïmporteerd door Heisterkamp Wijnkopers.

Prijs: € 9,75.

Pierre-Yves Colin is van huis uit geen prater. Als dat praten vanwege een Amsterdams gehoor dat geen woord Frans verstaat ook nog in het Engels moet, is hij merkbaar niet op zijn gemak. En bijgevolg nogal kort van stof. Hij laat liever zijn wijnen spreken, witte bourgognes van de betere soort.

Op initiatief van zijn Nederlandse afnemers Pasteuning en Goessens was Colin toch naar het afgeladen hoofdstedelijke restaurant Nevy gekomen voor een diner waarbij zijn wijnen in het middelpunt stonden. Bij een tête à tête in het Frans bleek hij wel degelijk wat te melden te hebben. Over de prestaties van 'Les Bleus' bijvoorbeeld, waarvan hij zich afvroeg of die zich wel voor het WK in Brazilië zouden kwalificeren – wat een paar dagen later zowaar gebeurde – en, iets relevanter, over zijn manier van werken.

Thuis in Saint-Aubin en Chassagne

Pierre-Yves Colin is de wijnmaker van Domaine Pierre-Yves Colin-Morey. De toevoeging Morey komt van zijn vrouw Caroline Morey. Smullen voor de liefhebbers van complexe familieverhoudingen, een ware specialiteit van de Bourgogne!

Pierre-Yves is de oudste zoon van Marc Colin, een grote naam in Saint-Aubin met ook de nodige bezittingen in Puligny en Chassagne-Montrachet. Van 1994 tot 2005 leidde hij samen met zijn broers en zuster het familiedomein. Sindsdien exploiteert hij zelfstandig zijn erfdeel van 6 hectare. Al in 2001 zette hij samen met zijn wederhelft Caroline, dochter van Jean-Marc Morey in Chassagne, de négoce Colin-Morey op. Vandaag de dag brengen ze, zonder onderscheid te maken, hun wijnen uit eigen wijngaarden – inmiddels 7 hectare, hoofdzakelijk gesitueerd in Saint-Aubin en Chassagne – en die van aangekochte druiven van derden onder een het hetzelfde etiket op de markt.

In bijna alle gevallen gaat het om kleine, confidentiële hoeveelheden. Ter illustratie: van de basiswijn Bourgogne Blanc worden maar 4000 flessen gebotteld, van de cru’s substantieel minder. In totaal komt de jaarlijkse productie uit op ongeveer 55.000 flessen, verdeeld over niet minder dan 23 verschillende wijnen. Tja, dat is nu eenmaal de Bourgogne.

Reductieve stijl

De wijnen die Pierre-Yves Colin tegenwoordig maakt, laten een tamelijk ingrijpende stijlbreuk met die uit zijn beginjaren zien. Zijn behoorlijk door hout gedomineerde wijnen van toen leden nogal eens onder voortijdige oxidatie. Dat alles is verleden tijd. Verwarming van de kelder om de malo op gang te krijgen is voorbij, evenals bâtonnage. Wel liggen de wijnen langer op hout, waarvan echter nog maar een derde nieuw is en soms met een inhoud van 350 liter in plaats van het standaard pièce van 228 liter.

De wijnen uit Saint-Aubin gaan doorgaans na een jaar op fles, maar die uit andere gemeenten pas een half jaar later. Sleutelwoord: non-interventie. Aldus de maker. Ook aan de kurken – de grote schuldige aan menig geval van vroegtijdige oxidatie bij witte bourgogne – is aandacht besteed. Tegenwoordig zijn ze vrij van peroxide, terwijl ze afgedekt worden met was.

Gelet op de reductieve manier van werken met lagering op het gistbezinksel (lies fines) tot 18 maanden is het eigenlijk zonde om de wijnen van Colin-Morey al in een jeugdig stadium te ontkurken. Ze vergen minimaal een jaar of vier, vijf flesrijping na botteling en ook dan nog blijft karafferen aanbevolen. Een anomalie in het huidige snelle tijdsgewricht? Nee, eerder een teken van ware klasse. Wat al Colins wijnen gemeen hebben, is de combinatie van een gespierde structuur in combinatie met spanning. Ze laten zien dat serieuze witte bourgogne heel iets anders is dan een makkelijk ‘Chardonnaytje’…

Ça coute…

Colin beklaagt zich erover dat Franse sommeliers hem tot voor kort negeerden wegens 'te onbekend'. Ze zouden liever op veilig varen en alleen ‘grote namen’ kopen. Ook al is daar wel wat verandering in gekomen, weet hij zijn wijnen tegenwoordig vooral aan het buitenland te verkopen en voor prijzen die er niet om liegen.

Die zijn op zijn zachtst gezegd nogal ambitieus, ook al gaat het om wijnen op een serieus niveau. En dan hebben we het alleen nog maar over de particuliere prijzen. Voor de calculatie in de horeca doen die het ergste vrezen. Het zal vast wel wat met de wet van grote vraag en klein aanbod te maken hebben, maar zonder iets af te doen aan de intrinsieke kwaliteit van de wijnen heb ik daar eerlijk gezegd wel mijn bedenkingen bij.

In het glas

Te proeven waren wijnen van de oogstjaren 2011 en 2010. Twee verschillende jaren, waarbij 2011 duidelijk minder dan 2010 door zuren gekarakteriseerd wordt en dus wat sneller drinkbaar zou moeten zijn. Dit laat echter onverlet dat ook dat jaar nu eigenlijk nog te jong is om nu al op zijn volle waarde geschat te kunnen worden. Voor alle wijnen geldt dat ze pas na geruime tijd in het glas een beetje loskomen. Karafferen en beluchten zijn in dit stadium dan ook de rigueur, maar geduld oefenen is nog beter.  

    

Bourgogne Blanc 2011

Samengesteld uit de helft Saint-Aubin voor de ‘mineraliteit’ en voor de andere helft Puligny-Montrachet voor de ‘vulling’. Sappig, vlezig, aangename zuren, lichte houttoets en de toegankelijkheid van 2011. Kortom, dit laat zich nu al heerlijk drinken. Heel goed in zijn categorie.  

€ 23,95

Pernand-Vergelesses Les Belles Filles 2011

Village-wijn uit een 45 jaar oud perceel waarvan in 2011 twee vaten zijn geproduceerd. Mooie meiden, zoals de naam suggereert? Misschien, maar nog een beetje van de ontoeschietelijke soort. Aan de bodem – zware witte mergel op een steile helling – kan het niet liggen. Licht rokerig, gemiddelde vulling, pittige kern, mineraal, appel. Zit nog in de knop en vergt daarom minstens een jaartje geduld.

€ 34,95

Saint-Aubin 1er Cru Les Combes 2010

Overtuigender dan de Pernand 2011, ondanks het strakkere oogstjaar. Het gaat hier overigens wel om een goede premier cru. Eentje op de grens met Chassagne, pal aan de N6, naast de bekende En Remilly. Tamelijk open in de geur, maar compact en intens in de smaak. Concentratie, uitgesproken zuren en mineraliteit, licht zuivelachtig (lactisch), keurige lengte.

€ 39,95

Chassagne-Montrachet 1er Cru Les Baudines 2010

Uit een perceel van 35 jaar oud binnen een cru gelegen aan de kant van Santenay, bij uitstek geschikt voor witte wijnen (wat lang niet overal in Chassagne het geval is!). Volbloed 2010: strak, puur, citruszuren, wit fruit, geen hout merkbaar, opvallende spanning. Prima wijn, maar idealiter nog wel een jaar of twee afblijven.

€ 79,95

Chassagne-Montrachet 1er Cru Les Chenevottes 2011

Perceel van 40 jaar oud, hemelsbreed slechts een paar honder meter verwijderd van dat in Les Baudines, maar de wijn is mede door het jaar toch heel anders van karakter. Veel toegankelijker – makkelijker, zo men wil – door lagere zuren en rijper fruit. Sap, vlees, vulling. De wijn is ondanks zijn jeugd al een aardig eindje op dronk. Wat je noemt een charmeur.

€ 74,95

Puligny-Montrachet Le Trézin 2011

Een van de betere village-wijngaarden in Puligny, bovenaan de helling op een verhoudingsgewijs arme bodem en een koel microklimaat. Voor een ‘gewone’ gemeentewijngaard in Puligny is dat uniek is. Voor de liefhebbers: hij grenst aan de premiers crus La Garenne en Sous le Puits. De prijs van de wijn zou bij zo’n cru niet misstaan. Ongenaakbaar jong en volledig op slot, uitgesproken ‘koel’, strak, slank en mineraal. Intellectualistisch, om zo te zeggen.

€ 64,95

Puligny-Montrachet 1er Cru Les Folatières 2011

Een cru met grote naamsbekendheid en bijbehorende prijsstelling. In alle opzichten rijker, rijper en complexer dan Le Trézin. Meer kleurdiepte, ietwat exotische toets in de fruitaroma’s, discrete maar aanwezige roosteraroma’s van het hout. Ook hier een pikante kern van zuren en mineraliteit, zij het wat meer verpakt. De indrukwekkende lengte is een indicatie voor het grote potentieel van de wijn.

€ 109,95

Meursault 1er Cru Les Poruzots 2011

Subtopper onder de premiers crus van Meursault. Wat voller dan de tegenhangers uit Chassagne en Puligny zonder daarom direct vet te zijn. In tegendeel. Voor een Meursault is deze cru eerder aan de gereserveerde kant. Dominante smaakelementen zijn ook hier zuren en een pikante minerale toets. Gespierd en vol spanning, zoals alle wijnen van Colin. En werkelijk veel te jong en gesloten om nu te drinken. Dus nog één keer: geduld!

€ 89,95

Verkrijgbaarheid

De wijnen van Colin-Morey worden in Nederland geïmporteerd door Goessens Professionals in Wijn en aan particulieren geleverd door o.a. Pasteuning Wijn & Catering in Amsterdam. Vermelde prijzen zijn de particuliere prijzen inclusief BTW van Pasteuning.

 

Het is misschien een beetje pijnlijk voor de Fransen dat de beste boeken over hun wijnen en wijngebieden meestal geschreven worden door buitenlanders. Zelf zijn ze veel te omslachtig in hun taalgebruik en bovendien leest bijna niemand in de rest van de wereld nog Frans.

Met Engels is dat anders. Vandaar dat die boeken over Frankrijk vrijwel altijd van de hand van Engelstaligen zijn. Een uitzondering op die regel vormt het pas verschenen wijnreisgids Elsass van de Duitser Wolfgang Faßbender. Een informatieve uitgave voor een breed publiek. Enige voorwaarde: je moet wel een beetje Duits kunnen lezen.

Krampachtig

We laten de uitgekauwde, apert onjuiste clichés over de historie van de Elzas (Alsace) voor wat ze zijn. Evenals de bij vlagen krampachtig aandoende verhouding tot hun verleden die Elzassers – plus germaniques que les Allemands – soms aan de dag leggen, bijvoorbeeld in hun promotionele uitingen. Faßbender laat dat ook allemaal links liggen en richt zijn aandacht volledig op de in zijn optiek aantrekkelijke kanten van het gebied waarover hij eerder al enkele boeken publiceerde.

In zijn nieuwe boek laat hij zich kennen als een echte positivo, want op kritische noten kun je hem nauwelijks betrappen. In zijn inleiding verwijst hij heel even naar de stagnatie in de wijnbouw, inclusief te zoete wijnen en hopeloos oubollige etiketten, en de ideeënarmoede in de regionale keuken, maar benadrukt na die eerste alinea alleen nog maar wat er nu allemaal wel goed gaat. Kortom, de Elzas wordt afgeschilderd als gebied van louter rozengeur en maneschijn waar iedere producent de lat hoog zou leggen.

Er gebeurt inderdaad het nodige dat de kritische burger moed geeft. De proefpraktijk leert echter ook dat het gebied er nog te veel een van twee snelheden is. Zie bijvoorbeeld het aantal teleurstellende wijnen met de status van grand cru.

Lekker maken

In zijn boek neemt Faßbender de lezer om te beginnen via 29 etappeplaatsen (Stationen) mee van Wissembourg in het uiterste noorden tot aan Thann in het zuiden. Vanaf Marlenheim volgt hij daarbij, voorspelbaar, de befaamde Route des Vins. Bij iedere plaats bespreekt hij eventuele grands crus en geeft hij namen van aanbevolen producenten en restaurants.

Dit eerste deel van het boek is verder gelardeerd met een veelheid aan toeristische, gastronomische en wijngerelateerde wetenswaardigheden (Spezialitäten). Zijn bedoeling is duidelijk: de lezer lekker maken. Of dat altijd strikt objectief gebeurt, is bijzaak. Het staat buiten kijf dat de Elzas ondanks alle mitsen en maren een van de meest aantrekkelijke wijnreisbestemmingen van heel Frankrijk is. Een gebied ook waar producenten zich in gunstige zin onderscheiden door hun laagdrempeligheid en gastvrijheid.

Wie wil, kan in de Elzas probleemloos wijn proeven tot hij/zij er bij neervalt.    

Verrassing

De kern van het boek wordt gevormd door profielen van 61 producenten (Winzer), van Jean-Baptiste Adam tot en met Zusslin. Over het algemeen volgt hij daarbij het lijstje van min of meer gevestigde namen, inclusief een paar coöperaties waaronder gigant Wolfberger, maar er zit af en toe ook wel eens een verrassing tussen. Zoals Vignoble des 2 Lunes in Wettolsheim of Maison Jülg in Seebach. Jülg met Umlaut, want Peter Jülg blijkt een Duitser te zijn, broer van Werner in Schweigen, net aan de andere kant van de grens.

Van iedere producent is een profiel van twee pagina’s opgenomen, met daarbij telkens een lijstje van ‘interessante’ wijnen – lees: de toppers van het huis – en van wijnen om ‘verder te drinken’. Een overzichtelijk register sluit het boek af.

Positief

Faßbenders Elsass leest makkelijk weg en biedt precies die praktische, actuele gegevens die een ‘gewone’ wijnliefhebber nodig heeft. Het boek is pure promotie voor een streek die het de afgelopen jaren niet makkelijk heeft gehad en in diverse landen, zoals Duitsland en Nederland, veel marktaandeel verloren heeft. Een streek die dus wel wat positieve aandacht kan gebruiken en dat zeker ook verdient.

Of een eenzijdig positieve insteek daarbij de nodige geloofwaardigheid oplevert, is alleen vraag twee. Iets meer nuance en distantie zouden bepaald geen kwaad gekund hebben. Dat er zo’n zonnig beeld geschetst wordt, heeft waarschijnlijk niet alleen te maken met de liefde van de auteur voor zijn onderwerp, maar ook met de omstandigheid dat zowel de Conseil Interprofessionnel des Vins d’Alsace als het Comité Régional du Tourisme d’Alsace bij de totstandkoming van de uitgave betrokken is geweest. Het is maar een weet.

 Wolfgang Faßbender

Elsass. Entlang der Weinstrasse: Weine, Winzer, Lagen, Spezialitäten

Mondo Heidelberg, 2013

240 blz., gebonden, illustraties

ISBN 978-3-938839-23-2

Prijs: € 24,95

Te bestellen via: www.mondo-heidelberg.de

  

Van tijd tot tijd moet je wakker worden geschud. Erachter komen dat je het bij het foute eind had. Een beetje in ieder geval. Dat overkwam me in de Elzas, begin oktober, tijdens een kort maar krachtig bezoek.
Mijn idee van het niveau van Elzaswijnen was de laatste tien jaar flink gedaald en evenredig was mijn waardering van Duitse wijnen gestegen, zoals u weet. Nu is aan het laatste niets veranderd, maar het was heerlijk om weer eens echt goede, karaktervolle Elzaswijnen te proeven. Het kan dus wél. Een verslag van de hoogtepunten in drie delen; hieronder het slot.

De laatste dag van ons bezoek aan de Elzas begonnen we vanuit Sélestat. Het weer was beduidend slechter geworden, hetgeen voor paniekerige activiteit in de wijngaarden zorgde. Iedereen maakte zich zorgen om de gezondheid van hun druiven, want met het relatief warme, maar vochtige weer greep botrytis van de slechtere soort om zich heen. We gingen op weg naar het noordelijke deel van de Elzasser wijnroute, die in Marlenheim begint, om langs te gaan bij Domaine Etienne Loew in Westhoffen.

Topkwaliteit off the beaten track

Mede doordat het wat uit de (toeristische) route ligt, is dit domein niet zo bekend. Maar het staat al tijden te boek als een Geheimtipp en terecht, zoals duidelijk werd.

De geschiedenis van het domein is er een die je vaker hoort. De ouders van Etienne hadden in feite een gemengd bedrijf (naast druiven teelden ze ook kersen en mirabellen) en ze verkochten hun fruit aan de coöperatie; de wijn werd dus niet zelf gemaakt. Daarin kwam verandering toen Etienne in 1996 de leiding kreeg en Domaine Etienne Loew was geboren.

Het respect voor terroir had hij meegekregen van zijn ouders, maar hij ging langzaam maar zeker verder richting biologische wijnbouw en aspecten van biodynamie. Doel is uiteraard om zijn terroirs zo puur mogelijk uit te drukken in zijn wijnen en dat lukt hem zeer goed. De nadruk in zijn aanbod ligt op riesling, als vanzelfsprekend, zou je kunnen zeggen, als je terroirwijnen wilt maken. Maar er is ook pinot gris, pinot blanc, auxerrois, pinot noir, gewurztraminer en muscat.

Extra specialiteit van Loew is sylvaner, een druif die het moeilijk heeft in de Elzas, maar waarvan Loew een voorvechter is. Dat komt mede omdat hij een perceel heeft met sylvanerstokken van 83 jaar oud, dat kwalitatief heel fraaie wijn geeft, zoals Sylvaner Vérité 2011 ****. Nóg meer bijzonder is de lichtrood gekleurde Premières Vendanges de Marguerite Sylvaner rouge 2012 ****. De wijn komt van een rode mutatie van sylvaner en is licht en opwekkend, haast trollinger-achtig, met zoet-zure kersen in afdronk.

Toch stalen de Rieslings de show, ook vanwege de mooie diversiteit in karakter als gevolg van het feit dat ze van heel verschillende terroirs stammen (kleirijke mergel, kalkzandsteen, Muschelkalk). En zelden was ik zo onder de indruk van een droge Riesling uit de Elzas als van Loew’s Riesling Grand Cru Altenberg de Bergbieten 2012 *****. Het is zijn Riesling met de rijkste geur, die een klein beetje botrytis lijkt te hebben. De smaak is goed droog, breed, zeer spicy en heel complex, maar verfijnd, met een schitterende minerale ondertoon. De wijn is niet zwaar, maar heeft diepgang én lengte.

Het bezoek aan Etienne Loew had wat mij betreft veel langer mogen duren, maar we hadden een lunchafspraak in Ribeauvillé. Mijn conclusie was echter al duidelijk: kijkend naar de wijn die je hier voor je geld kunt krijgen, behoort Etienne Loew tot de top van de Elzas. En misschien ook wel überhaupt. 

Importeurs: Wijnimport Scheveningen en Winemotions

Eigenzinnig Domaine Trimbach

Na de smakelijke lunch met Etienne Sipp en de mooie wijnen van Domaine Louis Sipp, sloten we onze trip af bij een producent die hoe dan ook tot de absolute top van de Elzas telt: Trimbach. Ook op dit bezoek had ik me verheugd, ook omdat ik -in tegenstelling tot vele andere wijnliefhebbers- soms wat moeite heb met de wijnen van Trimbach. En eerlijk gezegd is dat zo gebleven.

De proeverij werd geleid door Jean Trimbach, de huidige (export)directeur en naamgenoot van de eerste Trimbach die in de zestiende eeuw vanuit Zwitserland naar de Elzas kwam, om zich er te vestigen. Zijn broer Pierre is verantwoordelijk voor het wijn maken. Jean Trimbach is een zeer gedreven persoon, die vele talen spreekt en de wijnen van Trimbach op een duidelijke manier presenteert (en die in ons geval weinig ruimte liet voor interactie). Over de stijl van die wijnen is al heel veel geschreven. Ze worden wel protestant genoemd, om de zekere strengheid die ze hebben, maar ook geroemd om hun precisie en droogheid. En vooral ook om hun potentie om te mooi ouderen.

 

Heel hoog niveau

We kregen de gelegenheid om zo’n beetje het complete assortiment van Trimbach te proeven, maar niet voordat we even voet hadden gezet in een van hun beroemde wijngaarden: de pal achter het bedrijf gelegen Grand Cru Geisberg.

Wijngaarden bekijken was er nog te weinig van gekomen op de reis, ook door het slechte weer, dus dit was een aangenaam en interessant intermezzo. Wat betreft de wijnen valt in het algemeen op dat het gemiddelde niveau heel hoog ligt; zelfs de wijnen uit de Réserve-categorie (basiswijnen) zijn al meer dan correct, hetgeen natuurlijk zeer belangrijk is voor een bedrijf dat een miljoen flessen per jaar produceert.

50% van de productie komt van riesling en daaronder bevinden zich de twee beroemdste wijnen van Trimbach: Riesling Cuvée Frédéric Émile en Riesling Clos Sainte Hune. Het zijn wijnen die extra aandacht verdienen maar ook behoeven. Riesling Cuvée Frédéric Émile komt van de beste rieslingdruiven uit de Grands Crus Geisberg en Osterberg (beide Ribeauvillé) en is een wijn die absoluut tijd nodig heeft. Wij proefden ondermeer 2010 ****(*) en die was nog zeer gesloten. 2008 ****(*) gaf zich al iets meer en leek mij iets eleganter dan 2010. De ‘oudste’ die we proefden was Frédéric Émile 2007 ****, de wellicht droogste FE ooit gemaakt met maar 1,7 gram restsuiker. De wijn kwam zeer strak en lineair over, met frisse citruszuren en goede lengte. Wellicht moet de wijn nog veel langer rijpen, maar ik weet niet of hij daardoor charmanter wordt.

Dat soort twijfels heb ik overigens totaal niet als het gaat om Riesling Clos Sainte Hune, afkomstig uit een ommuurd stukje van de Grand Cru Rosacker in Hunawihr. Zowel 2008 ***** als 2007 ***** zijn grote wijnen, met een ongekende persoonlijkheid; ze nemen een unieke plek in in het spectrum van de grote Rieslings van de wereld. En ze zijn naar mijn mening toch wel beduidend complexer en rijker dan Frédéric Émile, waardoor de strengheid die ook deze wijnen wel degelijk hebben, een bijdrage is aan de kwaliteit. Uit ervaring weet ik in dit geval ook zeker dat deze wijnen lange tijd alleen maar mooier zullen worden op de fles.

Na deze droge Riesling-hoogtepunten was de omschakeling naar zoetere wijnen van pinot gris en gewurztraminer enerzijds lastig (want op de ladder van kwaliteit gingen we een paar treden terug) maar ook wel aangenaam (vanwege het lekkere zoet). Twee wijnen uit 2007 waren zeer fraai. De Pinot Gris Réserve Personnelle 2007 ****(*) is zeer goed gemaakte, typerende Elzas Pinot Gris uit de Grand Cru Osterberg: rijk, kruidig en zoetig, maar mooi fris door prima zuren. Ook de Gewurztraminer Cuvée des Seigneurs de Ribeaupierre 2007 **** is erg goed. De wijn komt uit wijngaarden van Ribeauvillé en Hunawihr (Mulhforst) en is een opvallend complexe Gewurztraminer, allereerst typisch voor variëteit (met een niet te opdringerige rozengeur), maar veel meer dan dat; een wijn met veel smaakdiepte, grip, kracht maar ook elegantie en goede lengte voor Gewurztraminer.

Importeur: Walraven Sax C.V.

Hoe verder?

Met het bezoek aan Trimbach zat onze reis erop. En het was een goede trip, die een aardig beeld gaf van de huidige stand van zaken in de Elzas, mede door de goede diversiteit aan bezoeken (van cave cóoperative tot absolute toppers) en de momenten van interactie met producenten tijdens lunches en diners (niet beschreven in deze artikelen). Zoals in het intro al aangegeven, mijn ogen zijn weer geopend voor de grote kwaliteit die de Elzas wel degelijk voortbrengt.

En dat leidt de aandacht voldoende af van de wetenschap dat er ook nog steeds te veel matige wijnen vandaan komen. Oftewel: het glas is weer halfvol in plaats van halfleeg.

Toch vraag ik me af hoe de Elzas zich de komende jaren verder ontwikkelt. Een punt van zorg is dat er weliswaar een groeiend aantal goede producenten lijkt te zijn, maar weinig samenhorigheid. De toppers doen allemaal hun eigen ding, hetgeen op zich goed is en niet zo anders dan elders, maar ze werken nauwelijks samen om wijnbouwgebied Elzas als geheel te promoten. Daarbij is het pas laat doorgedrongen, later dan in Duitsland en Oostenrijk bijvoorbeeld, dat men echt moet werken aan kwaliteit en wijnstijl. Dat men niet meer zonder problemen hoge opbrengsten kan nastreven en dunne wijnen met restzoet kan blijven verkopen, wijnen die het imago van de Elzas geen goed doen. Terwijl het wél kan, goede karaktervolle wijnen maken in de Elzas, ook op eenvoudig niveau.

 

Jesús Barquín is een profeet en hij gelooft in sherry. Samen met zijn goede vriend Eduardo Ojeda is hij onder de naam Equipo Navazos verantwoordelijk voor een recente -zij het bescheiden- opleving van de aandacht voor sherry. Onlangs was hij in Amsterdam om zijn blijde boodschap te verkondigen. Wij luisterden en proefden met hem mee.

Elke keer moet Jesús Barquín opnieuw uitleggen hoe en vooral waarom hij zo verslingerd is geraakt aan sherry. Hij is professor aan de universiteit van Granada in het vak criminologie. Naast zijn werk is hij een groot wijnliefhebber en hij schrijft over wijn. Zo is hij bijvoorbeeld medeauteur van het boek over Rioja verschenen in de prestigieuze serie The Finest Wines of… en vorig jaar verscheen een boek van hem en Peter Liem over sherry. Hij is dus een kenner en liefhebber van Spaanse wijnen in het algemeen en sherry in het bijzonder.

Het eerste vat

In Andalusië, zijn woongebied, bezoekt Jesús Barquín regelmatig de kelders waar de vaten met sherry worden bewaard. Tijdens een van die bezoeken in 2005 proeft hij een oudere amontillado uit een bepaald vat die hem duidelijk beter bevalt dan dezelfde wijn uit andere vaten. Dat vat moet binnenkort leeggemaakt worden om er nieuwe wijn in op te slaan, zo laat de eigenaar weten. Daarop besluit Jesús een aantal wijnvrienden te benaderen met het voorstel dat vat te kopen en de inhoud zelf te bottelen voor privégebruik. Op het etiket van deze eerste botteling onder de naam La Bota de Amontillado no.1 stond met grote letters not for sale.

Barquín maakt er niet alleen zijn ongeveer veertig wijnvrienden erg blij mee, hij trekt er ook de aandacht mee van schrijvende collega’s in binnen- en buitenland. Jesús: “De eerste botteling was puur voor privégebruik. We wilden geen concurrentie aangaan met de bestaande wijnhandel. Maar toen ook een tweede botteling veel publiciteit kreeg, hebben we in overleg met producenten en handelaren besloten de door ons geselecteerde sherry’s te koop aan te bieden. Dat komt de hele sherrybusiness ten goede.”

Hebberig

De wijnen die Jesús en Eduardo selecteren komen onder de naam Equipo Navazos op de markt. Elke nieuwe botteling krijgt behalve een naam ook een nummer mee. Maar wat het meest opvalt: de flessen vliegen de deur uit! En dat voor sherry, een wijnsoort die al jarenlang in het verdomhoekje zit met een gigantisch imagoprobleem.

Waarom zijn de wijnen van Equipo Navazo zo ontzettend hip en gewild? Jesús: “Omdat ze zo goed zijn. Wij brengen het beste wat het sherrygebied te bieden heeft op fles. Veel mensen denken dat we alleen treasure hunters zijn, schatgravers die de weg kennen in de opslagplaatsen van kleine en grote sherryhuizen en daar de schatten selecteren om te bottelen. Maar dat is niet waar. Of liever gezegd: niet meer waar. We selecteren inderdaad alleen wat we zelf interessant vinden, maar vervolgens behandelen we de wijn op onze eigen manier: we bottelen hem zo uit het vat, met zo min mogelijk filtratie, bijvoorbeeld. Dat is heel belangrijk voor de smaak. Onze fino kan daarom ook best veel geler zijn dan gebruikelijk.

Bovendien zitten we op dit moment ook midden in het proces van zelf wijn maken van gekochte druiven. Onze wijnen variëren van een mousserende wijn en een Florpower – onversterkte ‘sherry’ van 100% palomino fino – tot onze eigen versie van de PX.” Bij het zelf maken van wijn heeft Jesús veel baat bij de inbreng van Eduardo Ojeda. Die is productiedirecteur bij Grupo Estévez, waar onder andere de bodega’s La Guita in Sanlúcar en Valdespino in Jerez onder vallen.

De Florpower 2010 is een van de laatste releases en nu al helemaal uitverkocht, vertelt Barquín trots, maar gelukkig heeft hij voor deze proeverij nog een paar flesjes meegenomen. De beperkte verkrijgbaarheid is een van de geheimen van het succes van Equipo Navazos; elke uitgave bevat slechts 3 tot 6 duizend flessen. Het spul is bijna niet te krijgen en daar worden wereldwijd heel veel wijnliefhebbers heel hebberig van.

Methode Niepoort

Het idee om een niet-versterkte sherry uit te brengen, is overigens niet van Equipo Navazos zelf, maar van een andere wijngrootheid: Dirk van der Niepoort. Die kwam naar Andalusië om in 2008 de eerste editie te maken van de Navazos Niepoort. Een wijn gemaakt volgens de klassieke methode – in grote, niet helemaal volle vaten, zodat de flor de kans krijgt om te groeien – maar zonder alcohol toe te voegen. Het idee dat een alcoholpercentage van 15% noodzakelijk is om de flor te laten gedijen, wordt door Jesús als onzinnig van de hand gewezen. Uit oude boeken blijkt dat het versterken van de wijn pas veel later is toegepast.

De laag-alcoholische Niepoort Navazos bleek een frisse, crispy sherry met veel karakter en werd in snel tempo populair. Waarom dan nog een tweede niet-versterkte wijn onder de naam Florpower? Jesús: “Dat heet risicospreiding. Door een onverwachte temperatuurschommeling in de zomer van 2009 verdween de flor plotseling en kreeg een verkeerde bacterie de overhand. Van de veertig vaten jonge wijn hebben we er slechts tien kunnen gebruiken. In 2010 hebben we er toen voor gekozen om een deel volgens de ‘methode Niepoort’ te maken, met druiven uit Jerez en een vergisting en langdurig verblijf op vaten, en een ander deel op een nieuwe manier. De Florpower komt van druiven uit Sanlúcar de Barrameda en ligt van de 32 maanden dat hij onder de flor zit er slechts 8 op vat. De rest van de tijd rijpt hij op roestvrijstalen tanks. Het zijn twee zo verschillende wijnen geworden, dat het gerechtvaardigd is ze naast elkaar uit te brengen.”  

Topwijn

Is wat Equipo Navazos doet alleen een hoop heisa creëren? Met andere woorden: is het oude wijn in nieuwe zakken, of is de hype terecht? Dat laatste is zonder meer het geval. Wat zij brengen, is werkelijk de crème de la crème van wat het sherrygebied te bieden heeft. Wellicht moeten we toegeven dat we nauwelijks nog weten hoe topwijnen uit dit gebied kunnen smaken. Proef een La Bota 42 Manzanilla of een La Bota 37 Amontillado en probeer je te herinneren welke wijn in complexiteit en smaakfinesse in de buurt komt van deze twee wijnen. Dan kom je vanzelf met wijnen met een wereldreputatie.

Een opmerking over de prijzen. De wijnen van Equipo Navazos zijn inderdaad niet goedkoop. Een citaat van Jancis Roberson in dit verband: ‘They are not cheap. But then nor is Grand Cru Burgundy.’ Met andere woorden: het is maar waar je ze mee vergelijkt. In de categorie topwijn zijn ze nog steeds goedkoop!

Importeur

Equipo Navazos zet sherry opnieuw op de kaart. Sterker nog, ze zijn het nieuwe ijkpunt voor kwaliteit. Nu maar hopen dat sommeliers, wijnhandel en wijndrinkers het idee ook oppikken. Een compliment is in ieder geval op zijn plaats voor het jonge importbedrijf Cuimed dat Equipo Navazos naar Nederland haalt. Daarnaast is het ook te krijgen bij Horizon Wines.

In het glas

Cuimed en Barquín hebben een 7-tal wijnen klaar gezet om te proeven. Een impressie. Prijzen bij benadering in de winkel inclusief BTW.

Colet Navazos Extra-Brut 2009 € 33,00

Een voorbeeld van de samenwerking die Equipo Navazos met andere bedrijven aangaat. Dit keer met Sergi Colet, een cavaproducent uit Penedès. Het bijzondere van deze wijn is dat er voor de dosage een palo cortado gebruikt is. De wijn heeft een mooi zuivere geur, licht oxidatief, appel, amandel en een fris hoog zuur na.

La Bota de Vino Blanco MMX No 44 Florpower (niet verkrijgbaar)

Omdat dit officieel een landwijn is, mag er geen jaartal op het etiket. Daarom staan er de Latijnse letters MMX, 2010. Het is een niet-versterkte Palomino Fino, die eerst vergist is in stalen tank, daarna acht maanden onder flor op houten vaten heeft gerijpt en vervolgens weer op staal rijpte, ook onder een laag flor natuurlijk. In de laatste fase voor het bottelen is bewust wat lichte oxidatie toegestaan. De kleur is goudgeel, met noten en amandel in de smaak. Gerijpte, licht oxidatieve afdronk.

Navazos Niepoort 2010 € 24,00

Ook een onversterkte Palomino Fino, nu echter vergist op houten vaten. De druiven komen uit het gebied rond Jerez, waar de Florpower rijpt in Sanlúcar de Barrameda. In vergelijking met de Florpower is deze wijn frisser en eleganter. Minder oxidatieve stijl.

La Bota de Fino No 35 € 33,00

Een fino, geselecteerd uit de kelders van Valdespino, die maar liefst 10 jaar onder flor heeft gerijpt. De geur is lichtgeel: niet alleen een gevolg van de leeftijd, maar ook van de geringe filtering die is toegepast. Geur en smaak zijn heel fris, elegant met een hint amandel en mineralen.

La Bota de Manzanilla No 42 € 32,00

Deze manzanilla No 42 is minder oxidatief dan de fino No 35. Hij heeft een verfijnde elegante smaak, met lichte fruittonen (appel, citrus) en een krachtige, frisse afdronk. Prachtige, indrukwekkende wijn.

La Bota de Amontillado No 37 € 59,00

Deze wijn heeft 12 tot 15 jaar op vat gelegen en komt uit de kelders van La Guita. Smaak en geur zijn heel complex, aards en kruidig met een stevig alcoholgehalte van 18,5%. We proeven en ruiken leer, bouillon, boenwas, specerijen, frisse, droge zuren. Ook indrukwekkend.

PX Casa del Inca 2001 € 33,00

Een nog heel jonge PX uit 2011. Met meer dan 400 gram suiker per liter heel erg zoet. Gemaakt van ingedroogde druiven die niet zijn gerijpt in vaten, maar in cementen amfora’s. In geur en smaak dadels, gedroogd fruit, cacao en chocola. Ondanks de suikers ook een frisse toets.

Tekst en foto’s: Gerard Reijmer

Verkoopinformatie: www.cuimed.com en www.horizonwines.com

  

Wijnhandelaar Nico McGough, ooit oprichter van De Gouden Ton, is alive and kicking! Stil zitten is er voor hem immers niet bij, ook niet nu alle zakelijke banden tussen hem en Résidence Wijnen verbroken zijn.

Enige tijd geleden kocht hij een wijnwinkel in Den Haag, Bosman Wijnkopers aan de Frederik Hendriklaan 251. Hij heeft er grote plannen mee. Om dat te illustreren liet hij een selectie uit zijn assortiment proeven. Rode draad daarin: biologische wijnen in allerhande gradaties. Afgaande op een 25-tal daarvan zijn ze uiterst zorgvuldig gekozen. Bosman Wijnkopers richt zich vooralsnog vooral op particulieren, maar gelet op de verteerbaarheid van de meeste geproefde wijnen zou de horeca ook een reële doelgroep kunnen vormen. Hoe dan ook een bedrijf om scherp in de gaten te houden. Een greep uit het assortiment:

Mousserend

Champagne Leclerc Briant Brut 1er Cru Cumières ‘Les Chèvres Pierreuses’ Biodynamische single vineyard champagne, maar gelukkig zonder de extremistische trekjes die je bij andere BD-producenten in het gebied nogal eens tegenkomt. Assemblage van telkens 40% chardonnay en pinot noir en 20% pinot meunier. Fijne mousse, levendig, zuiver, zacht kruidig, lage maar niet te lage dosage, goede balans. 

€ 44,95

Wit

Grüner Veltliner ‘1 Schluck 1000 Ideen’ 2012 Mehofer, Wagram

Opvallend uitgemonsterde fles met als inhoud een super verleidelijke instap Grüner Veltliner. Ongecompliceerd lekker, sappig en met een zeldzaam hoge doordrinkfactor. Veel waar voor je geld.

€ 8,95 (liter)

Muscadet Sèvre et Maine sur lie ‘ Les Gautronnières 2012 Domaine Bonnet-HuteauMuscadet volgens het boekje. Ingetogen geur, knisperend minerale smaak, lichtvoetig door bescheiden alcohol, vuursteen, zilte toets, opwekkende fraîcheur. Klassiek!

€ 9,95

Riesling Kalkstein trocken 2012, Rheinhessen Gustavshof

Wijn voor groene fundamentalisten, want behalve biodynamisch ook nog eens gegarandeerd veganistisch! Het zij zo. Maar hoe smaakt ie? De wijn stuift het glas uit, gistaroma’s, citrusfruit, een en al spanning. Verrassend in de beste zin des woords.

€ 9,95

Vouvray sec 2011 Domaine des Lauriers

Uitstekende Vouvray waarin je niet voorbij kunt aan de mineraliteit van de kalkbodem, fruitaccent van kweepeer, fijne zuren, aangenaam spicy finale, zuiver en precies.

€ 12,95

Rood

Zweigelt ‘1 Schluck 1000 Ideen’ 2012 Mehofer, Wagram

Rode tegenhanger van de Veltliner en zo mogelijk een nog grotere charmeur dan die witte. Super soepel, rond, sappig vlezig, zwoel, bramen. Licht gekoeld serveren. Jammer dat het picknickseizoen voorbij is.

€ 8,95 (liter)

Castello di Tassarolo, Monferrato 2012

Slanke en lichtvoetige Piemontese rode zonder toegevoegd sulfiet. Dat merk je in de wat ‘wilde’ geur. De smaak is puur, slank en verteerbaar, en doet wel een beetje aan die van een lichte Pinot Noir denken.

€ 15,95

Château de Targé ‘Cuvée Ferry’ 2009, Saumur-Champigny

Onmiskenbaar cabernet franc. Neus heeft lucht nodig. Karakteristieke smaak, grafiet, aards bittertje, behoorlijk wat body, licht vegetale toets maar ook voldoende zwart fruit. Echte eetwijn.

€ 16,95

Matsu ‘El Recio’ 2010, Toro

Gemaakt van druiven van (zeer) oude stokken. Een en al concentratie in geur, kleur en smaak. Zoete specerijen, gestoofd fruit, wat hout, veel body (14,5% alcohol), nadrukkelijk chocolade in de finale. Gelukkig niet overmatig heftig, maar voor een Toro voorbeeldig in balans. Laat de winter maar komen.

€ 16,95

Richmond Plains Pinot Noir 2011, Nelson

Verrukkelijk drinkbare Pinot, heel zuiver en typerend voor de druif. Delicaat rood fruit, beheerste extractie en body, levendige zuren, schone afdronk. Als een goede Sauvignon in rode uitvoering.

€ 19,95

Stefano Amerighi  Syrah 2010, CortonaVrij dure, maar zeer goede wijn uit het zuiden van Toscane. Volbloed syrah met flink wat body (14%), puur zwart fruit, spanning, mineralen, uitgebalanceerd, vette knipoog richting Noord-Rhône.

€ 29,95

Versterkt

Rivesaltes Tuilé 3 ans d’age ‘Héritage du Temps’ Domaine SinglaUniek en ten onrechte onderschat type wijn met oxidatieve opvoeding. Decent zoet, aromatisch, gedroogd fruit, citrusschil, noten, zacht kruidig, chocolade

€ 19,95

Bosman Wijnkopers, www.bosmanwijnkopers.nlVermelde prijzen zijn particuliere prijzen.

Tekst en fotografie: René van Heusden

Piëmonte is een van de mooiste en boeiendste wijngebieden ter wereld. Maar omdat de beroemdste wijnen (Barolo, Barbaresco et al.) worden gemaakt van nebbiolo, krijgen de andere druivenrassen die er staan aangeplant, relatief weinig aandacht.

Als er één is die meer aandacht verdient, is het barbera, de meest aangeplante druif van Piëmonte en na sangiovese en montepulciano de derde blauwe druif van Italië. En als er een producent is die barbera als kwaliteitsdruif op de kaart heeft gezet, dan is het Azienda Agricola Braida van wijlen Giacomo Bologna.

Imago

Braida is opgericht in 1961 door Giuseppe ‘Braida’ Bologna en is gevestigd in Rocchetta Tanaro, een dorp aan de rivier Tanaro, op zo’n 10 kilometer ten oosten van Asti. Het was zijn zoon Giacomo die Braida uitbouwde tot een producent van serieuze kwaliteitswijnen, met barbera in de hoofdrol.Dat dit is gelukt, was aanvankelijk niet te voorzien. Want toen Giacomo Bologna begin jaren ’80 besloot te proberen ‘grote’ wijn te maken van barbera, was de druif eigenlijk alleen goed genoeg voor eenvoudige tafelwijnen (vaak met wat CO₂), waarvan de scherpe zuren hielpen vette vleeswaren te verteren. Toen er even later meer dan 30 mensen overleden door het drinken van met methanol versterkte Barbera, leek diens imago helemaal verpest.

Groen

Maar Giacomo geloofde in de potentie van barbera. Hij startte met groene oogst en oogstte later dan anderen, wetende dat barbera ook dan genoeg zuren behoudt om wijnen te geven die genoeg frisheid en balans hebben. En hij liet de wijn rijpen in (deels nieuwe) Franse barriques, voor goede kleur en meer rondeur. De wijn waarmee hij de critici wist te overtuigen, is Bricco dell’Uccellone, een Barbera d’Asti, die voor het eerst in 1982 werd geproduceerd. De wijn heeft al jaren een zekere cultstatus en is nog steeds het vlaggenschip van Braida.In 1990 overleed Giacomo voortijdig en sindsdien wordt Braida geleid door zijn zoon Giuseppe (wijngaarden en wijn maken) en dochter Raffaella (commerciële zaken), geholpen door haar man Norbert Reinisch (export directeur).

Een stukje Italië

Het was Norbert Reinisch (foto) die afgelopen maand op uitnodiging van Braida’s importeur, Poot Agenturen, in Nederland was, om een proeverij van hun assortiment te verzorgen. Plaats van handeling was de wijnkelder (en later de pizzeria La Storia) van Mario Uva in Neck, een aparte, maar goed gekozen locatie. Want La Storia voelde die dag als een stukje Italië in de herfstige Noord-Hollandse polder, zowel qua sfeer als qua eten, dat eenvoudig maar smaakvol was. En belangrijk, het eten ging prima samen met de krachtige wijnen van Braida.

En Reinisch bleek de perfecte figuur om de filosofie en de wijnen van Braida te verklaren. Hij stamt uit Innsbruck maar zijn liefde voor wijn en Raffaella brachten hem naar Piëmonte. Aangenaam is dat Reinisch niet alleen Braida, barbera en Piëmonte goed kent, maar als kandidaat Master of Wine alles ook in een bredere context kan plaatsen.

Balans

Bovendien maakt hij het verhaal niet fraaier dan het is. Zo draaide hij niet om het feit heen dat de alcoholpercentages van de Barbera’s (15% à 16% vol. is geen uitzondering) Braida de laatste jaren wat zorgen baren, ondanks dat de wijnen genoeg balans blijven houden.Wat hij ook vertelde: flavescence dorée, een bacteriële infectie van druivenplanten, richt de laatste jaren veel schade aan in Piëmonte. Braida verliest zo’n hectare wijngaard per jaar aan de ziekte, een forse schadepost dus. En de overbrenger van de ziekte stamt weer eens uit Amerika (zoals o.a. ook meeldauw en druifluis): de Amerikaanse druifcicade.

Proeven

De proeverij toonde het actuele assortiment van Braida en alle wijnen zijn verkrijgbaar in Nederland. Hier volgen de wijnen en de bijbehorende notities:

Langhe Nascetta Regina di Fiori 2012: eerste oogst van de interessante inheemse druif nascetta, waarvan Barolo-producent Elvio Cogno de voortrekker is; groene peper is typerend, Norbert Reinisch vergelijkt nascetta met grüner veltliner; mooi fris, met goede zuren, maar ook rondeur, licht peperig-kruidige nahang. ****

± € 19,00

Barbera d’Asti Montebruna 2011: zwarte kersen, warm en kruidig, niet complex maar puur, flink in alcohol, blijft toch aardig in balans ***(*)

< € 20,00 bij meerdere aanbieders

Barbera d’Asti Bricco dell’Uccellone 2010: het vlaggenschip, van wijngaard aangeplant in 1972, 15 maanden in Franse barriques, 12 maanden rijping op fles voor release; zeer compact, wat gesloten, lijkt groot jaar, want niet te warm; mooie zuren, prachtig fruit, grote lengte; dit zal veel beter rijpen dan de warmere jaren, zegt Norbert Reinisch. Barbera heeft relatief weinig tannine, extra grip en structuur komt van barriques; 16,2% vol. alcohol geeft wel flink wat warmte na, maar heerlijk stoer. ****(*)

± € 50,00 – € 55,00 bij meerdere aanbieders

Barbera d’Asti Bricco della Bigotta 2006: de andere top-Barbera van Braida, van stokken aangeplant in 1982, 18 maanden in Franse barriques (40% nieuw hout), 12 maanden rijping op fles voor release; wat lichtere aanzet dan Uccellone, wel flinke structuur, ook van hout, iets zoutige nahang; zuren van Barbera zijn heel anders dan die van Nebbiolo, veel meer upfront, ook door combinatie met kersenfruit. ****(*)

± € 50,00 – € 55,00 bij meerdere aanbieders

Barbera d’Asti Bricco della Bigotta 1997: hét hoogtepunt van de proeverij, waarschijnlijk ook omdat de wijn aan tafel werd geschonken bij prachtige Brasato al Barbera; mooi gerijpt, nog geen spoortje vermoeidheid, veel zoet fruit nog, mooie peperig en kruidig, lange, warme nahang. *****

Barbera d’Asti Ai Suma 2010: 100% barbera, 100% nieuw hout, zeer donker; heel kruidig, balsamico, zeer rijp fruit (late oogst), wat drogend en heftig, 16% vol. alcohol. ****

Moscato d’Asti Vigna Senza Nome 2012: geoogst op potentieel 12% vol., bij 5,5% vol. alcohol teruggekoeld naar -7 graden, dan meteen filtering, uiteindelijk 105 gram restsuiker; bloemig, fris, zuiver. ***(*)

± € 13,00 bij meerdere aanbieders

Braida zet een overtuigende serie neer, die blijvend bewijst dat barbera wel degelijk een druif voor serieuze wijnen is. En hoewel ze zeker niet de enige producent meer zijn die sterke Barbera maakt (o.a. Coppo, Vietti, Chiarlo, La Spinetta kunnen er ook wat van), lijken ze als échte specialist nog steeds een streepje voor te hebben.  De wijnen van Braida – Giacomo Bologna zijn verkrijgbaar via Poot Agenturen.

La grêle, grêlons en il a grêlé zijn drie termen die de afgelopen zomer uit de mond van menige Franse wijnboer te horen waren. Hagel, hagelstenen, het heeft gehageld. Het zijn de meteorologische sleutelwoorden voor 2013. Ongeacht hoe het uiteindelijke resultaat zal zijn, 2013 zal in Frankrijk de boeken in gaan als een jaar dat tijdens de zomer in zowat alle windstreken ongewoon zwaar te lijden heeft gehad onder vernietigende hagelbuien.

Weinig activiteiten zijn zo ver verwijderd van de sprookjeswereld als druiven telen om wijn van te maken. Van een sprookjeswereld waarin altijd de zon schijnt, althans. Boze sprookjes zijn er te over, en de afloop daarvan is niet altijd dat ze nog lang en gelukkig leefden. Honderden vignerons kunnen erover meepraten dat de werkelijkheid er ander uitziet.

Akelig klein

Voordat het hagelseizoen begon, was het voorjaar al allesbehalve opwekkend geweest. Te koud en te nat en dus met een negatief effect op de vruchtzetting in de vorm van coulure en millerandage. Lees: minder opbrengst dan gehoopt en zakelijk gezien nodig na het akelig klein uitgevallen oogstjaar 2012. In een gebied als de Bourgogne liep de vegetatie een vertraging op van ongeveer een maand. Toen het eindelijk wel aangenaam weer werd – ook in Frankrijk was de maand juli uitgesproken zonnig en warm – was de opgetogenheid voor menigeen slechts van korte duur. Hagel zou de idylle lelijk gaan verstoren.

Hagelverzekering

Hagel is een risico dat erbij hoort voor iedere agrariër, maar het lastige is de hoge mate van onvoorspelbaarheid van het verschijnsel, waar en wanneer het snijdende ijs op het gewas terecht komt. De situatie in Frankrijk is in dat opzicht niet te vergelijken met die in het Argentijnse Mendoza, waar hagel een dusdanig frequent verschijnsel is dat je er nogal eens wijngaarden ziet die met speciale hagelnetten beschermd worden. In de Franse context met zijn hoge mate van onvoorspelbaarheid wil of kan lang niet iedereen de kosten van een hagelverzekering opbrengen. Meestal gaat dat goed, maar o wee wanneer jouw wijngaard zich toevallig in het epicentrum van een zware bui bevindt.

Incidenteel

Tegelijkertijd het grote voordeel én het grote nadeel van hagel is het incidentele en strikt plaatselijke karakter daarvan. Regen kan dagenlang achtereen vallen en koelte weken aanhouden, maar bij hagel is het met een kwartier meestal wel gezien. Hagel is onlosmakelijk verbonden met hevige donderbuien en soms ook met hevige windvlagen die het snijdend effect van het ijs verhogen.

De geografische impact van hagel is beperkt en is in feite een speldenprik op een zeer beperkte ruimte van hooguit enkele gemeenten. Anders dan nachtvorst, ook zo’n aan koude lucht gerelateerd natuurverschijnsel en met in het Frans bijna dezelfde naam, le gel, komt het maar hoogstzelden voor dat een grotere zone ermee te maken krijgt. Een schrale troost voor degenen die wel de volle laag krijgen en bij het meest rampzalige scenario hun hele opbrengst verliezen.

Klompen

Hagel kan naar beneden komen in verschillende vormen, variërend van fijne korreltjes tot ijsklompen zo groot als golf- of tennisballen. Hoe groter de stenen, hoe groter de potentiële schade, vooral in combinatie met stormachtige wind. In de ernstigste gevallen worden immers niet alleen trossen en bladeren volledig vernield, maar wordt ook nog eens het lotendragende hout van de stokken versplinterd. In dat geval zijn de gevolgen voelbaar voor zowel de oogst van het lopende jaar als voor die voor het jaar daarop.

Onderstaand een (onvolledig) overzicht van waar la douce France met de harde werkelijkheid van noodweer met hagel geconfronteerd werd:

Loire

De twijfelachtige eer het hagelseizoen 2013 te hebben geopend gaat naar het Loiredal. In de vroege ochtend van 17 juni was het daar de beurt aan Vouvray. Hier werd alles bij elkaar 1900 hectare, tweederde van de totale appellation, getroffen. In tien minuten tijd viel daar op tal van plaatsen 30 centimeter hagel. Vooral de zone tussen Vouvray en Reugny kreeg het zwaar te verduren. Producenten verloren daar 80 tot 100% van hun oogst 2013. Een bittere pil gelet op het ook al klein uitgevallen 2012.Slecht nieuws ook uit de omgeving van Chinon. In Cravant-les-Coteaux, goed voor 40% van de aanplant binnen de appellation Chinon, werd een kwart van alle wijngaarden getroffen. Om precies te zijn 200 van de in totaal 800 hectare. Vorig jaar kreeg datzelfde Cravant in april trouwens te maken met vorstschade. In Bourgueil en Saint-Nicolas-de-Bourgueil hagelde het eveneens, maar de gevolgen daar waren minder dramatisch.

Bourgogne

In de Bourgogne was het op 23 juli prijs in de Côte de Beaune, en niet zo zuinig. Tussen Aloxe-Corton en Meursault moesten 1350 hectare eraan geloven. Aangezien de hagel gevolg werd door plensregen, viel in Volnay niet minder dan 58 mm neerslag in een uur tijd. Zodoende ging niet alleen het gewas kapot, maar zijn ook grote modderverschuivingen opgetreden, samen met een verhoogd risico op schimmelziekten als meeldauw en oïdium.Aloxe en Meursault ontsnapten de dans nog enigermate en werden slechts gedeeltelijk getroffen. Gemeenten als Savigny, Beaune, Volnay en Pommard kregen wel de volle laag. Hier variëren de verliezen in opbrengst tussen 50 en 90%, zowel in percelen voor village-wijnen als die voor grands crus. Gelukje bij een ongeluk: het hout is onbeschadigd gebleven. Dubbel ongeluk bij een ongeluk: a) de oogst 2012 had mede door hagel qua omvang slechts de helft van de normale omvang en b) de situatie was voor de hagel al niet echt florissant door het slechte voorjaar.

Alsace

Ook de Elzas bleef in 2013 niet gespaard. Het zuidelijk centrale deel van de streek kreeg zijn deel op 6 augustus. Een geluk bij een ongeluk was hier dat de pingpongballen hagel samen met regen naar beneden kwamen, waardoor het leed enigszins verzacht werd. Het meest getroffen zijn lager gelegen vlakke wijngaarden bij Colmar en Turckheim met verliezen tussen 10 en 60% van de opbrengst. Grands crus op de hellingen hadden slechts lichtjes te lijden.

Sud-Ouest

Nog meer meteorologische rampspoed. In het Zuidwesten kwam die in de tweede helft van juni vooral van regen die op de 18e begon te vallen en tot grote overstromingen leidde in de departementen Haute-Garonne, Hautes-Pyrénées en Pyrénées-Atlantiques. Behalve regen viel er ook hagel, en wel in Cahors. De pijn bleef beperkt tot 250 hectare in twee gemeenten, Trespoux en Villesèque. Verlies: 50 to 100%.

Champagne

Als noordelijk wijngebied is de Champagne wel wat gewend als het om vorst en/of hagel gaat. Wat betreft de hagel was het deze zomer raak in het laatste weekeinde van juli. Daarbij zijn 3000 hectare wijngaard getroffen en 300 volledig vernield. In de gemeenten met de meeste schade betekent dat een verlies tot 50% van de opbrengst voor 2013.

De bekendste gemeenten met schade zijn vooral te vinden in de omgeving van Epernay, zoals Hautvillers in de Vallée de la Marne en Cramant, Cuis, Chouilly, Oiry, Le Mesnil-sur-Oger en een deel van Avize in de Côte des Blancs. Het opbrengstverlies varieert daar tussen 10 en 15%. In de veel minder bekende zone ten westen van Reims was de schade vele malen groter. Eerder werden in de Champagne al 600 hectare getroffen, waarvan er 300 volledig vernield werden.

Bordeaux

Dat er eind juli wat wilgen langs de oprijlaan naar Lafite ontworteld zijn tijdens een stormachtige bui in Pauillac, was groot nieuws voor het Engelse Decanter. Maar kom aan zeg, waar hebben we het dan helemaal over? De wijngaarden zijn er immers zonder noemenswaardige kleerscheuren van afgekomen.Aan de andere kant van Bordeaux, langs de Dordogne, was het pas echt raak. In noordelijke deel van Entre-deux-Mers (4000 hectare), in de Côtes de Castillon en in het naburige maar onder Bergerac vallende Montravel brak op 2 augustus noodweer los, nadat de omgeving van Grézillac (in Entre-deux-Mers) op 26 juli al een voorproefje had gehad. Alles bij elkaar opgeteld lijkt 7000 hectare voor 80% of meer te zijn beschadigd is.

Schade: alleen al in Entre-deux-Mers met 1200 gedupeerden minimaal 20 miljoen euro. Uitgerekend in een deel van de regio waar het economisch gezien toch al niet allemaal op rolletjes loopt én waar de slechte ontwikkeling van de merlot vanwege het barre voorjaar sowieso al niet vrolijk stemde. Het departement Gironde heeft daarom financiële noodmaatregelen getroffen om boeren te behoeden voor faillissement.

Scheurebe, het is niet echt mijn druif. Waarom Duitse wijn, met riesling als onbetwiste koningin, behoefte zou hebben aan een soort cool climate versie van sauvignon blanc x verdejo, is mij nooit helemaal duidelijk geworden.

Tekst: Lars Daniëls MV

En dan komt er een mail, of ik een wijn wil proeven gemaakt door een medewerker van Henri Bloem in Utrecht. Een Scheurebe, en dan nog lieblich ook. Maar met een interessant verhaal erbij. En wel gemaakt bij en met Horst Sauer, the Lord of the Lump, een van de beste wijnproducenten van Franken, die wel raad weet met wat functioneel restzoet.

De wijn is prachtig en eigenlijk veel meer dan het etiket aanduidt. Dit is niet zomaar Spass im Glas, maar serieus goede Scheurebe: een uitzondering.

Scheurebe is een zogenaamde Neuzüchtung, maar zo nieuw is deze kruising niet meer. Al in 1916 werd de druif door Georg Scheu in Alzey gecreëerd en later ook naar hem vernoemd. Omdat hij werkte aan een serie kruisingen van riesling met silvaner werd lang aangenomen dat scheurebe riesling x silvaner was. Maar DNA-onderzoek toonde eind jaren ’90 aan dat riesling wel een ouderaandeel is, maar silvaner niet. Tenminste niet in pure vorm.

Het zeer complete werk van Jancis Robinson, Julia Harding en José Vouillamoz geeft gek genoeg slechts aan dat het een kruising is van riesling en een onbekende partner. De internationale databank voor wijndruiven (VITIS-VEA van de Geilweilerhof in Siebeldingen) geeft dan meer informatie: scheurebe zou een kruising zijn van riesling en bukettrebe, op zich weer een kruising van silvaner x trollinger.

Tegenwoordig staat er 1573 hectare scheurebe aangeplant in Duitsland, slechts de helft nog maar van de aanplant eind 20e eeuw; elk jaar loopt het oppervlak met zo’n 100 hectare terug.

Apart

Wat scheurebe apart maakt, is met name zijn variëtale aroma. Dit wordt nogal bepaald door vluchtige zwavelhoudende verbindingen (thiolen, bij scheurebe vooral mercaptomethylpentanon (4MMP)), die intense geuren van buxus, zwarte bessen en grapefruit geven, zeker indien men specifiek voorgeselecteerde gisten gebruikt.

Het zijn aroma’s die je ook kunt tegenkomen in bijvoorbeeld sauvignon blanc en verdejo, vandaar mijn provocerende vergelijking van eerder. En aroma’s die niet zo stabiel zijn: ze zijn na een jaar op fles al deels verdwenen en dan is er van eenvoudige Scheurebe weinig meer over.

Wil Scheurebe echt interessant zijn, moeten de druiven volledig rijp zijn en onbeschadigd in de kelder komen. Dan bewijzen goede producenten als Müller-Catoir, Wagner-Stempel, Wittmann en ook Horst Sauer dat er wel degelijk goede wijnen van te maken valt, zowel droog als zoet, die veel meer hebben dan enkel een lekker aromatisch eerste aroma.

Een Nederlander in Franken

Terug naar Spass im Glas. De wijn is zoals gezegd gemaakt door de Nederlander Philip Prause en de Duitse topproducent Horst Sauer. Het is trouwens een mooi verhaal, dat van Philip Prause.

Hij studeerde geschiedenis in Utrecht en ging als bijbaantje aan de slag bij het illustere duo Inno van den Berg en Edwin Verburg van Henri Bloem in Utrecht. Om zich meer in wijn te verdiepen, ging hij in 2011 drie maanden aan de slag bij Weingut Horst Sauer in Escherndorf aan de Main (Franken), waar hij naar eigen zeggen ‘verliefd werd op scheurebe’.

Horst had dusdanig veel vertrouwen in Philip dat hij hem, toen hij voor de oogst van 2012 terugkwam naar Escherndorf, de supervisie gaf over de oogst van twee percelen scheurebe, in het hart van de Grosse Lage Escherndorfer Lump (voorheen Erste Lage, gelijk aan een Grand Cru-wijngaard, red.).

Van een deel van de druiven mocht Philip, geholpen door Horst, zijn eigen Scheurebe maken (in totaal slechts 600 flessen). Die moest niet helemaal droog zijn, vond Philip, om een mooie zoet-zuur-balans te krijgen. Met 20 gram restsuiker (per liter) en 12,5% vol. alcohol is de wijn inderdaad zeker niet droog, maar de 7,7 gram zuren (per liter) geven voldoende frisheid en smaakbalans.

Prettig is dat de thiolgeuren beschaafd zijn gebleven, waarschijnlijk ook omdat er geen voorgeselecteerde gist is toegevoegd, maar de most spontaan is vergist, zoals Horst Sauer dat meestal doet. De wijn moest plezier geven om te drinken, Spass dus, en dat is zeker gelukt.

Eigenlijk biedt de wijn veel meer dan gewoon wat drinkplezier. Spass im Glas 2012, officieel Escherndorfer Lump Scheurebe Spätlese, geeft inderdaad nu al veel drinkgenot maar is serieus goede, rijpe Scheurebe, die mijns inziens ook nog prima tien jaar meekan. Zó is Scheurebe wél lekker…

“Heerlijk zuiver en fruitig in de geur, met rijpe grapefruit (ook wat zeste), een beetje cassis, nougat en aangenaam warme kruidigheid. De smaak is sappig, vol maar fris, met tonen van amandelspijs en rijp citrusfruit. Het restzoet is op zijn plek, versterkt de toch al goede vulling en geeft een zekere breedte van smaak. De finale heeft iets ziltigs en is redelijk lang, ook door voldoende zuren. Erg knappe wijn, serieuzer dan naam doet vermoeden!” 15,5 punten

Lars Daniëls MV.

Escherndorfer Lump Scheurebe Spätlese ‘Spass im Glas’ 2012, Made by Philip Prause & Horst Sauer is alleen verkrijgbaar bij Henri Bloem Utrecht, voor € 15,95 per fles. Oplage is beperkt.