Nieuws

Le Clos des Cazaux is een mooi gelegen wijndomein, net buiten Vacqueyras. Eigenaar Jean-Michel Vache lijkt meer op een surfer dan een wijnboer, met zijn Billabong petje en zijn Bollé zonnebril. Deze vigneron heeft geen alledaags karakter, zijn wijnen ook niet. Hoewel hij toch een kind van de streek is. Lars Daniëls MV ging op bezoek en proefde.


De hitte is zinderend als we op een middag in juli het stoffige landweggetje naar Le Clos des Cazaux opdraaien. De zon brandt op de wijngaarden en de cicaden gaan tekeer. Gelukkig zorgt de mistral nog enigszins voor verkoeling.

Le Clos des Cazaux is een mooi gelegen wijndomein, net buiten Vacqueyras. Eigenaar Jean-Michel Vache, die ons hartelijk ontvangt, lijkt meer op een surfer dan een wijnboer, met zijn Billabong petje en zijn Bollé zonnebril. Deze vigneron heeft geen alledaags karakter, zijn wijnen ook niet. Hoewel hij toch een kind van de streek is.

Terroirwijnen

Het domein bestaat uit 25 hectare wijngaarden op de heuvel rondom het huis en de wijnmakerij in Vacqueyras en 15 hectare wijngaarden aan de voet van Les Dentelles de Montmirail in Gigondas. Vache maakt terroirwijnen en dat is geen marketingverhaal hier. Hij speelt op boeiende wijze met wat hem en zijn broer door zijn ouders gegeven is: diverse goede terroirs en de bijbehorende traditionele druivenrassen van de streek. Daaronder zijn natuurlijk grenache noir, syrah en een beetje mourvèdre voor de rode wijnen, maar ook roussanne (ook vaak geschreven als ‘roussane’), grenache blanc en clairette voor een paar zeer fraaie witte. Apart is wijngaard met oude cinsaultstokken, kort geleden aangekocht. De wijngaard ligt direct achter het domein, hij gebruikt de druiven voor rosé.

Witte Vacqueyras en houtgerijpte rosé

Het assortiment is lekker overzichtelijk. Vache maakt twee droge witte wijnen. Vacqueyras blanc Les Clefs d’Or is een eenvoudige, maar zuivere en sappige wijn van clairette, roussanne en grenache blanc. Interessanter is de Vacqueyras blanc Vieilles Vignes, waarin het edele fruit van meer dan vijftig jaar oude roussannestokken de hoofdrol speelt. Het is een buitengewoon mooie zuidelijke witte Rhônewijn, rijk, crèmig en zeer gastronomisch. Ook de rosé is wel bijzonder. Die van 2008, een saignée van 50 procent cinsault, 30 procent syrah en 20 procent grenache noir, heeft malo gehad en is houtgerijpt, maar mooi fris.

Oude grenache

Maar natuurlijk draait het in de zuidelijke Rhône om het rood. En terecht, al is het maar om een van de schatten van de regio: oude planten van grenache noir. Dit druivenras is nergens zo op zijn plek als op de keienrijke bodems van de Vaucluse en de Gard. Isabelle Sabon van Domaine de la Janasse in Courthézon (Châteauneuf-du-Pape) beschrijft hem prachtig: “Grenache noir is heel eerlijk, hij maskeert niets en is dus bij uitstek geschikt om onze terroirs te doen spreken.” De wijnen op basis van grenache noir van Le Clos des Cazaux worden dan ook in principe nooit in hout gefermenteerd of opgevoed.

Bij Le Clos des Cazaux staat grenache noir op de meer kalkrijke bodems (calcaires) en is hij vooral belangrijk in de Vacqueyras ‘Cuvée Saint-Roch’. Het is een wijn die je hoopt bij elke producent tussen Montélimar en Carpentras aan te treffen!

Cuvée des Templiers

Toch is er in de meest gelauwerde cuvée van Le Clos des Cazaux, Vacqueyras Cuvée des Templiers, slechts een bijrol weggelegd voor grenache noir. Deze wijn komt hoofdzakelijk van syrah, aangeplant op meer leemrijke bodems (argiles). De wijn overtuigt door diepgang en lengte, maar is nooit zwaar of alcoholisch; sublieme expressie van ras en terroir.

Zoals gezegd, heeft Vache een aanzienlijk oppervlak aan wijngaarden in de AC Gigondas. De wijngaarden liggen direct onder de Tour de Sarrazine en er is, naast grenache noir en syrah, ook aanplant van mourvèdre. De Gigondas Cuvée La Tour de Sarrazine is vlezig en masculien, een krachtige, maar elegante wijn, met een heerlijke touche van witte peper. In grote jaren, zoals 2005, maakt Vache ook nog een Cuvée Prestige, een zeer krachtige, wat zwoele en kruidige wijn, die deels -op goed gedoseerde wijze overigens- gerijpt is in nieuwe barriques.

Botrytis

Eén bijzonderheid moet nog genoemd worden: Vache maakt wijnen van gebotrytiseerde druiven! Zoals bekend moet je daarvoor water of vochtigheid hebben. En wie ooit in Vacqueyras is geweest, weet dat daar eerder een gebrek aan is. Maar de natuur heeft soms vreemde kuren. De heuvel waarop Le Clos des Cazaux ligt, bestaat bovenop uit kalkzandsteen, met daaronder een dichte leemlaag. Het weinige water dat er valt, sijpelt door het kalksteen naar beneden totdat de leemlaag het tegenhoudt. Op die hoogte wordt het water de heuvel uit gewerkt en geeft het een klein vochtig bereik, juist daar waar Vache grenache blanc heeft aangeplant. Onder gunstige omstandigheden vormt zich botrytis cinerea op de druiven en daarvan maakt Vache zijn Grains de Novembre. Dit is een interessante en goed gemaakte wijn, al mist hij natuurlijk de zuren die zo’n wijn echte spanning geven. Heel soms vormt zich ook op grenache noir de edele schimmel; de wijn daarvan heet Grenat Noble.

Grote jaren?

Toen we vanuit de comfortabele koelte van de kelder weer de hitte van de Rhône Méridional in kwamen, was ik erg onder de indruk van dit wijndomein. Natuurlijk door de wijnen, maar ook door de bevlogen en uiterst vriendelijke eigenaar Jean-Michel Vache en zijn professionele team. Opvallend was dat hij zei dat hij niet zo hield van zijn zogenaamde grote jaren, zoals 2005 en het nu al legendarische 2007. “Ces vins ont un peu trop de tout”, vindt hij. Hij is daarin overigens niet de enige, ook Isabelle Sabon zei dat. En als je bijvoorbeeld 2004 naast 2005 mag proeven, is die mening heel begrijpelijk; 2004 is prachtig verteerbaar, om maar eens een populaire term te gebruiken. Maar ja, dat un peu trop de tout’ heeft de zuidelijke Rhône de laatste jaren wel weer fors op de internationale kaart gezet. En daar vaart ook Le Clos des Cazaux wel bij.

Lars Daniëls MV.

De wijnen van Le Clos des Cazaux zijn verkrijgbaar bij Noordman Wijnen en La Bordelaise Wijnen in Leiden.

Wijnhandel Pasteuning organiseert, samen met Domaine Gayda, een wijncursus op locatie: tussen de wijngaarden in Languedoc.

Wijnhandel Pasteuning organiseert, samen met Domaine Gayda, een wijncursus op locatie: tussen de wijngaarden in Languedoc.

Wijnschool Vinecole is gevestigd op het domein van Gayda. Hier worden professionals uit de wijnindustrie (wijninkopers) en de horeca (sommeliers) opgeleid in wijn. De wijncursussen worden gegeven door Matthew Stubbs, Master of Wine. De wijncursus wordt verzorgd door de Wine & Spirit Education Trust (WSET), de grootste wijnopleider ter wereld. De cursussen die op Gayda gegeven worden zijn de Level 2: Intermediate Certificate en de Level 3: Advanced Certificate. De cursus vindt plaats in mei 2010. Cursus en studiemateriaal zijn in het Engels.

Meer info: http://www.wijncursusinfrankrijk.nl.

Olaf Kerstens van Partners in Wijn heeft André Kerstens B.V. overgenomen van Pernod Ricard Nederland B.V. Partners in Wijn zal uiteindelijk worden ondergebracht in André Kerstens B.V. en zal verder gaan onder de naam: André Kerstens B.V. – Partners in Wijn sinds 1880.  Tevens is aan André Kerstens B.V. de verklaring van geen bezwaar voor de bestendiging van het voeren van het predicaat

Olaf Kerstens van Partners in Wijn heeft André Kerstens B.V. overgenomen van Pernod Ricard Nederland B.V. Partners in Wijn zal uiteindelijk worden ondergebracht in André Kerstens B.V. en zal verder gaan onder de naam: André Kerstens B.V. – Partners in Wijn sinds 1880.  Tevens is aan André Kerstens B.V. de verklaring van geen bezwaar voor de bestendiging van het voeren van het predicaat ‘Bij Koninklijke Beschikking Hofleverancier’ verleend.

André Kerstens B.V. is in 1880 opgericht door André Kerstens te Tilburg. Op dat moment was de familie Kerstens al ruim 200 jaar werkzaam in de wijnhandel. In de 20e eeuw is André Kerstens B.V. uitgegroeid tot één van de grootste wijnimporteurs van Nederland. In 1990 werd het overgenomen door Pernod Ricard Nederland en samengevoegd met de Koninklijke Cooymans B.V.

André Kerstens, de kleinzoon van de oprichter en tevens voormalig directeur van André Kerstens B.V., heeft in 1999, samen met zijn zoon Olaf Kerstens, Partners in Wijn opgericht. Partners in Wijn is een wijnimporteur van wijnen uit Frankrijk, Spanje, Portugal, Australië, Nieuw-Zeeland en Argentinië. Daarnaast voert het bedrijf een exclusief assortiment gedistilleerd: Cognac Paul Giraud, Armagnac Darroze en Calvados Dupont. De klantenkring bestaat voornamelijk uit de gespecialiseerde wijnhandel en betere horeca.

Het woord authentiek wordt tegenwoordig te pas en te onpas gebruikt, ook voor zaken die geen greintje oorspronkelijkheid hebben. Maar dat geldt niet voor het wijngebied Jura. Dat loopt namelijk over van de echte eigen charme.
Het woord authentiek wordt tegenwoordig te pas en te onpas gebruikt, ook voor zaken die geen greintje oorspronkelijkheid hebben. Maar dat geldt niet voor het wijngebied Jura. Dat loopt namelijk over van de echte eigen charme.

De wijngaarden van de Jura bevinden zich grofweg tussen Arbois in het noorden tot Lons-Le-Saunier in het zuiden. Ze liggen in het oostelijke deel van de Saônevallei. De meeste wijngaarden liggen op hellingen die op het westen tot zuidwesten zijn gekeerd, de eerste uitlopers van het Juragebergte, Le Revermont. Tot de beschermde herkomstbenamingen behoren Arbois, Côtes du Jura, L’Étoile en het beroemde Château-Chalon.

Arbois

Arbois is een perfect uitgangspunt voor een rit door het wijngebied; je hoeft slechts de bordjes ‘Route des Vins’ te volgen. Wees niet ontmoedigd als je een paar kilometers geen wijngaarden ziet; door de grilligheid in expositie van de hellingen liggen ze wijd verspreid.

Arbois is de hoofdstad van het wijngebied Jura en ook bekend van de natuurwetenschapper Louis Pasteur, die belangrijke ontdekkingen heeft gedaan over onder meer de vergisting van wijn. Midden in het mooie historische centrum, op de Place de la Liberté, heeft een aantal van de belangrijkste producenten prachtige winkels en proeflokalen gevestigd om volop te profiteren van het toerisme. Hier vindt men uiteraard de alom aanwezige Henri Maire, de belangrijkste ‘propriétaire’ van de streek, en een andere grotere producent, Rolet Père & Fils, maar ook de winkel van Domaine André et Mireille Tissot.

Tissot en chardonnay

Dit topdomein, tegenwoordig gerund door André en Mireille’s zoon Stéphane en zijn vrouw Bénédicte, werkt al tien jaar volledig biologisch en sinds 2005 biodynamisch, met certificaten van Ecocert en Demeter. De wijnen zijn zeer herkomstgetypeerd, maar in zekere zin ook wat atypisch voor de traditionele Jura.

Ten eerste omdat Tissot een voorkeur heeft voor chardonnay ten opzichte van de veel meer streekgebonden savagnin. Chardonnay is beter in staat om de specifieke terroirs te doen spreken. Ten tweede omdat het domein de meeste van zijn wijnen op een moderne, Bourgondische manier opvoedt (in barrique, met lange rijping ‘sur lie’), waarbij de in de streek gebruikelijke oxidatie zoveel mogelijk vermeden wordt. Tissot maakt niet veel wijnen die ‘sans ouillage’ (zonder bijvullen van het vat) en ‘sous voile’ (onder flor) zijn gerijpt, zoals de klassieke Vin Jaune.

De verschillende Chardonnays die het domein aanbiedt, zijn allemaal goed en boeiend. ‘Le Clos de la Tour de Curon’ is de duurste en nu al -de stokken stammen slechts uit 2002- een soort cultwijn. Maar ‘La Mailloche’ steekt al menig goede witte Bourgogne naar de kroon; een geweldige wijn.

Ik ben van mening dat kleinere producenten zich beter op een authentieke druif -indien voorhanden natuurlijk- kunnen toeleggen; dan heb je als wijnboer in ieder geval die zo gezochte oorspronkelijkheid. Maar als je de wijnen van Tissot proeft, kan ik hun liefde voor chardonnay goed begrijpen. Dat ligt ook aan de beperkingen van savagnin in de Jura.

Savagnin

Hoewel genetisch gelijk aan traminer, halen de wijnen van deze oerdruif in de Jura zelden een aantrekkelijke fruitigheid, die voor een groot publiek belangrijk is. En zelfs als een Savagnin niet ‘sans ouillage’ wordt opgevoed, maar gewoon op de moderne manier -zoals Tissot’s Arbois Traminer-, blijft hij een florachtige notentoon hebben.

Dat betekent natuurlijk niet dat de wijnen van savagnin en zeker Vin Jaune niet interessant zijn, totaal in tegendeel. Ze vormen een zeer belangrijk deel van de wijnidentiteit van de Jura en zijn zeer origineel. Daarbij zijn het gastronomische wijnen bij uitstek, die heel specifieke gerechten kunnen begeleiden. En Vin Jaune met een stukje mooie Comté blijft niet te versmaden!

Poulsard en trousseau

Vanaf Arbois is Pupillin het volgende serieuze wijndorp, waar men zich volledig heeft toegelegd op een andere autochtone druif, de poulsard. Om dat specialisme kracht bij te zetten, noemen ze hem er ‘ploussard’, net als in Arbois overigens. Het is een blauwe druif met een lichtgekleurde, dunne schil, die op zijn best aan aardige Alsace pinot noir doet denken. Hij wordt dan ook veel voor rosé gebruikt. De andere inheemse blauwe druif van de Jura, trousseau, geeft wijnen met meer kleur en karakter.

Château-Chalon en Vin Jaune

Een heuse stad aan de Route des Vins is Poligny, met een fraai oud centrum. Niet veel verderop, na veel draaien en keren, komt het vestingdorp Château-Chalon in zicht. De aanblik is magnifiek, met het dorp hoog boven op een rotspartij en de prachtig onderhouden wijngaarden aan de voet ervan. ‘Un des plus beaux villages de France’ vertelt een bordje bij binnenkomst. Dat spreekt voor zich. De wijnen doen dat ook, want dit is de bakermat van de beroemde Vin Jaune en thuisplaats van een aantal beroemde producenten, zoals Macle en Berthet-Bondet. Vin Jaune komt pas zes jaar en drie maanden na de oogst op de markt, in zijn authentieke fles van 62 cl, de ‘Clavelin’. Die 62 cl is wat er na de oxidatieve rijping zonder bijvullen overblijft van 1 ltr basiswijn, vandaar die aparte flesmaat. Vin Jaune mag trouwens ook in de AOC’s Arbois, Côtes du Jura en l’Étoile gemaakt worden.

L’Étoile is een kleine appellation ten noorden van de stad Lons-Le-Saunier. Er wordt alleen witte wijn gemaakt, maar wel in alle typen van de Jura. Twee daarvan moeten zeker nog besproken worden: Crémant du Jura en de zeldzame Vin de Paille.

Crémant en ‘strowijn’

Crémant du Jura wordt volgens de traditionele methode gemaakt en zo’n beetje alle lokale blauwe en witte druiven zijn toegestaan voor de productie. Wat deze mousserende wijn bijzonder maakt, is zijn goede prijs-kwaliteit-verhouding en de productie stijgt. Bij Stéphane Tissot bijvoorbeeld, heb je al voor € 8,00 een heerlijke Crémant, die qua kwaliteit niets onderdoet voor beroemdere soortgenoten.

Net als bepaalde regio’s van Italië kent de Jura een oude traditie van het laten indrogen van geoogste druiven om er zoete wijn van te maken. Dat gebeurt van oudsher op matten van stro (‘paille’), vandaar de naam ‘Vin de Paille’. Vaak gebruikt men meerdere druivenrassen, zoals savagnin, chardonnay en poulsard. Het kunnen geweldige wijnen zijn, heel geconcentreerd, met aroma’s en smaken van gedroogde zuidvruchten, kaneel en honing. Vaak is er ook een rokerige en de gebruikelijke nootachtige toon.

Eten en slapen

Een mens moet natuurlijk ook eten en slapen. Dat kan uitstekend in de Jura. Heel beroemd en best betaalbaar is Jean-Paul Jeunet in Arbois, waarbij gezegd moet worden dat de kamers -zeker in het bijgebouw- beter betaalbaar zijn dan het eten. Maar daarvoor staan dan ook twee Michelinsterren.

Voor wie genoegen neemt met iets minder, is de Hostellerie Saint-Germain in Saint-Germain-lès-Arlay een aanrader. Eigenaar en chef Marc Tupin is Gault Millau’s talent van het jaar in de Jura en zijn diverse, lekker geprijsde menu’s bewijzen zijn kunde. Zijn even charmante als attente vrouw Maria zorgt voor een perfecte hotel- en restaurantleiding. De wijnkaart is een boekwerk van de beste wijnen van de streek met een beetje van daarbuiten. Vertegenwoordigd zijn, naast de reeds hierboven genoemde producenten, ook wellicht wat minder bekende domeinen als Domaine Jacques Puffeney en Domaine Julien Labet. Vooral die laatste is meer dan de moeite waard.

Lars Daniëls MV.

Hoe deel je wijnkennis en hoe bereik je een nieuwe doelgroep wijndrinkers op originele en vernieuwende wijze? Volgens Derrick Neleman, initiatiefnemer van het wijnportaal By The Grape, zou dat ondermeer kunnen met een grappige en informatieve tekenfilmserie rond het thema wijn.

Hoe deel je wijnkennis en hoe bereik je een nieuwe doelgroep wijndrinkers op originele en vernieuwende wijze? Volgens Derrick Neleman, initiatiefnemer van het wijnportaal By The Grape, zou dat ondermeer kunnen met een grappige en informatieve tekenfilmserie rond het thema wijn.

Merlot&Chardonnay

De tekenfilmserie heet Merlot&Chardonnay, met druivenkarakters in de hoofdrol. Zij presenteren een nieuwsrubriek vanuit hun belevingswereld. Volgens Neleman zou dat vaak voor ‘hilarische’ momenten zorgen.

Stefan de Groot van Creative Cave ontwikkelde de karakters en produceert wekelijks een nieuwe aflevering. De muziek is van Candy Dulfer en Thomas Bank, die al eerder de muziek schreven voor de documentaire Kissed By the Grape.

Elke woensdag verschijnt een nieuwe aflevering van Merlot&Chardonnay op http://www.bythegrape.com.

Wenen is de enige hoofdstad ter wereld met serieuze wijnbouw binnen de stadsgrenzen. Eveneens binnen die stadsgrenzen ligt het voormalige keizerlijke paleis Schönbrunn, het Versailles van de Habsburgers en een van de grootste toeristische trekpleisters van heel Oostenrijk. Tot in het midden van de 18e eeuw werden voor het hof wijnen gemaakt van druiven uit de eigen paleiswijngaard Liesenpfennig.

Wenen is de enige hoofdstad ter wereld met serieuze wijnbouw binnen de stadsgrenzen. Eveneens binnen die stadsgrenzen ligt het voormalige keizerlijke paleis Schönbrunn, het Versailles van de Habsburgers en een van de grootste toeristische trekpleisters van heel Oostenrijk. Tot in het midden van de 18e eeuw werden voor het hof wijnen gemaakt van druiven uit de eigen paleiswijngaard Liesenpfennig. Deze wijngaard moest echter plaatsmaken voor een uitbreiding van het park. Maar de tijden van weleer keren terug!

Onder impuls van de in 2006 opgerichte groep WienWein, waarin vier van Wenens beste en meest innovatieve wijnmakers samenwerken (www.wienwein.net), wordt de productie van Schönbrunnwijn weer in ere hersteld. In de paleistuin hebben ze 1000 m² wijnstokken aangeplant die in 2011 voor een eerste oogst moeten gaan zorgen. De aanplant is gebeurd in de Weense traditie van de gemischter Satz, waarbij diverse druivenrassen in één en dezelfde wijngaard door elkaar staan en allemaal tegelijk gevinifieerd worden. Het gaat daarbij om rassen als grüner veltliner, riesling, welschriesling, neuburger, zierfandler en rotgipfler. De productie van de wijn zal plaatsvinden in het bedrijf van een van de leden van WienWein dat in het nabijgelegen district Mauer gevestigd is.

Het is de bedoeling om van de oogst jaarlijks een speciaal mediagebeuren te maken met de aanwezigheid van prominente persoonlijkheden als plukkers. Het belangrijkste doel van het project is immers promotie voor Weense wijn in het algemeen, want de totale hoeveelheid beschikbare flessen zal niet meer dan ongeveer 500 bedragen. Commercieel verwaarloosbaar derhalve. De wijn van Schönbrunn zal er dus echt een voor verzamelaars worden.

René van Heusden

Er is belangrijk nieuws te melden over Château Rives-Blanques, het wijngoed in Limoux van het alleraardigste koppel Jan en Caryl Panman. Ze zijn zelf enorm in hun nopjes met een lovend commentaar van Jancis Robinson. In haar ‘Purple Pages’ omschreef ze de van chenin blanc gemaakte Dedicace 2006 als “Smoky, mineral and a delicate scent of fresh moss. Intense. Apricot and a rapier-like lime acidity. Arch minerality and then a trail of white blossom on the finish. 17.5 pts. Drink 2009-2011.”

Er is belangrijk nieuws te melden over Château Rives-Blanques, het wijngoed in Limoux van het alleraardigste koppel Jan en Caryl Panman. Ze zijn zelf enorm in hun nopjes met een lovend commentaar van Jancis Robinson. In haar ‘Purple Pages’ omschreef ze de van chenin blanc gemaakte Dedicace 2006 als “Smoky, mineral and a delicate scent of fresh moss. Intense. Apricot and a rapier-like lime acidity. Arch minerality and then a trail of white blossom on the finish. 17.5 pts. Drink 2009-2011.”

Het is inderdaad een mooie, maar vooral verrassende wijn, want je verwacht eigenlijk geen chenin blanc in Limoux. (Overigens maakt Roc d’Anglade, een ander kwaliteitshuis in de Languedoc-Roussillon, ook een verbijsterend mooie witte wijn van chenin blanc.) Maar nu het echte nieuws. Dit jaar introduceerden de Panmannen een Crémant de Limoux Vintage Rosé 2007, gemaakt van chardonnay, wat chenin blanc en, voor kleur én smaak, pinot noir. Knap gedaan, goed geprijsd en heerlijk fris.

Er is nog een verrassing en wel de eveneens dit jaar gelanceerde Sauvageon 2008, gemaakt van – u raadt ondanks een lichte aarzeling misschien het al – 100% sauvignon blanc. Deze druif komt, naar men zegt, al honderden jaren voor in Frankrijk en stond lang bekend als ‘sauvageon’. De wijn is totaal verschillend van andere Sauvignon Blanc, al proef je het druivenras toch wel. Fris, helder, kruidig en toch als fluweel. Prachtig. Ik zou het een Sophia Lorenwijn willen noemen. Inmiddels zijn ook nog twee andere wijnen van 2008 beschikbaar gekomen: La Trilogie, nóg beter en complexer dan de voorgaande jaren, en de van mauzac gemaakte Cuvée Occitania, weer heel bijzonder. Bravo Jan en Caryl!

Ferry de Bakker

Bodega Otazu heeft de status toegekend gekregen van DO Pago, de prestigieuze Spaanse herkomstbenaming voor wijn afkomstig van één enkel, individueel wijngoed. Otazu is daarmee het zevende bedrijf in Spanje dat deze benaming mag gebruiken en het derde in Navarra. De andere vier vallen onder Castilla y León.

Bodega Otazu heeft de status toegekend gekregen van DO Pago, de prestigieuze Spaanse herkomstbenaming voor wijn afkomstig van één enkel, individueel wijngoed. Otazu is daarmee het zevende bedrijf in Spanje dat deze benaming mag gebruiken en het derde in Navarra. De andere vier vallen onder Castilla y León.

De status van pago geldt voor ruim 92 van de in totaal 115 hectare tellende wijngaard die onder Atlantische klimaatinvloed staat en zich in Echauri, even ten (zuid)westen van Pamplona, bevindt. Het is de daarmee noordelijkst gelegen wijngaard van Navarra en van heel Spanje voor blauwe druiven. De productie van Otazu is in hoofdzaak geconcentreerd op rood van tempranillo, merlot en cabernet, al zijn ook enkele hectaren aangeplant met chardonnay.

De eerste pagowijnen van Bodega Otazu zullen naar verwachting in de loop van 2010 op de markt gebracht worden. Andere wijnen van deze producent worden in Nederland nu al geïmporteerd door Mireia’s Import en Wijn Verlinden.

Met ingang van 1 augustus 2008 is de zogeheten Gemeenschappelijke ordening van de Europese wijnmarkt een feit. De hiermee samenhangende nieuwe voorschriften ten aanzien van de etikettering van wijn en van de toegestane oenologische procedés worden per 1 augustus 2009 van toepassing, met de aantekening dat wel voorzien is in een ruime overgangstermijn.
Met ingang van 1 augustus 2008 is de zogeheten Gemeenschappelijke ordening van de Europese wijnmarkt een feit. De hiermee samenhangende nieuwe voorschriften ten aanzien van de etikettering van wijn en van de toegestane oenologische procedés worden per 1 augustus 2009 van toepassing, met de aantekening dat wel voorzien is in een ruime overgangstermijn.

De doelstelling van de hervorming van de wijnmarkt zijn:

– versterking van het concurrentievermogen van de Europese wijnen

– versterking van de reputatie van kwaliteitswijn

– herovering van oude markten en verovering van nieuwe markten

– duidelijker en eenvoudiger regels

– meer evenwicht tussen vraag en aanbod

– handhaving van tradities, versterking van het sociale stelsel en milieuvriendelijker productie

Aanpassing kwaliteitsindeling van wijnen

Het concept van kwaliteitswijn in de Gemeenschap is mede gebaseerd op de specifieke kenmerken die zijn toe te schrijven aan de geografische oorsprong van de wijn. Dergelijke wijn wordt ten behoeve van de consumenten in de nieuwe regeling geïdentificeerd met beschermde oorsprongsbenamingen en geografische aanduidingen.

Om de kwaliteitsaanspraken voor de betrokken producten te onderbouwen met een transparant en beter uitgewerkt kader, is een regeling vastgesteld op basis waarvan aanvragen voor een oorsprongsbenaming of een geografische aanduiding op dezelfde wijze worden onderzocht als andere levensmiddelen.

In de nieuwe wijnregeling komt een nieuwe kwaliteitsindeling van drie categorieën:

? Wijn met Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB)

? Wijn met Beschermde Geografische Aanduiding (BGA)

? Overige wijn

Etiketteringvoorschriften

De etiketteringvoorschriften gelden in beginsel voor alle drie de categorieën, met inbegrip van de uit derde landen (= geen lid van de EU) afkomstige wijnen. De tot nu toe geldende indeling kwaliteitswijn/landwijn/tafelwijn met voor elke categorie andere etiketteringvoorschriften komt dan ook te vervallen.

Het wordt mogelijk om een BOB- of BGA-aanduiding te gebruiken indien de wijn overeenkomstig de voorwaarden in het daarvoor vastgestelde productdossier is geproduceerd.

De voorwaarden uit het betreffende productiedossier waaraan moet worden voldaan, garanderen het specifieke karakter van de betreffende wijn en hebben betrekking op o.a. de organoleptische en analytische kenmerken, de productiewijze, de geografische afbakening van het gebied, de gebruikte druivenrassen en de maximumopbrengst per hectare.

De voorwaarden voor een BGA zijn iets minder streng dan voor een BOB. De BOB is nog het meest te vergelijken met de vroegere kwaliteitswijn en de BGA met de vroegere landwijn. Derde landen kunnen ook een aanvraag indienen voor erkenning als BOB of BGA.

Beschermde wijnnamen en traditionele aanduidingen

De namen van in bepaalde gebieden voortgebrachte kwaliteitswijnen die nu al beschermd zijn (bijv. Bordeaux, Valpolicella, Navarra) behouden deze status, maar de lidstaten moeten voor 31 december 2011 het aan de bescherming ten grondslag liggende technische dossier en het nationale goedkeuringsbesluit bij de Commissie indienen. Doen ze dat niet, dan komt deze bescherming te vervallen.

Traditionele aanduidingen, zoals AOC, DOC en DO, maar ook Grand Cru, Reserva of Classico worden onder het nieuwe regime erkend en beschermd. Indien een wijn als BOB of BGA wordt erkend, dan wordt dit op het etiket vermeld. Dit kan ook door het vermelden van de traditionele aanduiding zoals AOC, DOC en DO en kan worden aangevuld met het door de Commissie vastgestelde symbool.

Cépagewijn

Ten aanzien van wijn zonder BOB of BGA, d.w.z. wijn die vergelijkbaar is met de oude tafelwijn, is nieuw dat het etiket daarvan nu het oogstjaar en de naam van één of meer druivenrassen mag vermelden. Voor deze categorie wijn mag de vermelding ‘cépagewijn’ worden gebruikt, aangevuld met de naam van de betrokken lidstaat of derde land en het druivenras. Is geen sprake van BOB, BGA of cépagewijn, dan mogen oogstjaar en druivenrassen niet op het etiket worden vermeld. De bestaande verplichte en facultatieve aanduidingen blijven over het algemeen van kracht.

Wijnen die vòòr 31 december 2010 in de handel zijn gebracht of geëtiketteerd en die voldoen aan de vòòr 1 augustus 2009 geldende bepalingen, mogen worden verkocht tot de voorraden zijn uitgeput.

Frankrijk behoudt AOC

De nieuwe Europese voorschriften hebben in Frankrijk, nog altijd met afstand marktleider in Nederland, tot enkele substantiële aanpassingen van het bestaande systeem geleid. Of juister: moeten daartoe leiden, want over de details is men het daar – naar goed gebruik? – onderling nog niet helemaal eens. De tijd begint echter wel te dringen, want de oogst 2009 dient zich inmiddels aan.

In feite blijft de status van AOC en Vin de Pays gehandhaafd. Ook de termen zelf blijven gewoon bestaan. De eerste valt onder de Europese noemer ‘beschermde oorsprongsbenaming’, oftewel Appellation d’Origine Protégée (AOP); de tweede onder de noemer ‘beschermde geografische aanduiding’, alias Indication Géographique Protégée (IGP). In theorie zou de kwaliteitscontrole van vooral AOC-wijnen strenger moeten worden dan voorheen. Dat is overigens meer een intern Franse aangelegenheid dan een Europese; de discussie hieromtrent sleept immers al jaren aan.

Exit VDQS en Vin de Table

Wat eveneens vaststaat, is het verdwijnen van de categorie VDQS, Vin Délimité de Qualité Supérieure. Deze categorie van herkomstaanduiding bevond zich tussen Vin de Pays en Appellation d’Origine Contrôlée, en was destijds bedoeld als opstapje voor vins de pays naar een AOC. Als gevolg van talloze promoties waren er nog maar een handjevol gebieden met de status van VDQS over. Ze hebben eventueel nog tot 31 december 2010 de tijd om te beslissen of ze voortaan Vin de Pays of AOC willen zijn. Een AOC biedt meer prestige, maar impliceert wel strengere productievoorschriften.

Ook gedoemd tot verdwijnen is de eenvoudige Vin de Table. Hiervoor in de plaats komt wijn zonder geografische aanduiding. Alleen is daar nog steeds geen passende naam voor gevonden! Volgens de oorspronkelijke Europese plannen zou dat Vin de France hebben moeten worden, maar dat voorstel is op verzet gestuit van producenten van wijnen met een geografische aanduiding. Die vrezen namelijk verwarring, aangezien de term Vin de France ook gebruikt wordt voor de promotie van Franse wijn in het algemeen. Hangende een definitieve beslissing mag de benaming Vin de France echter toch al wel gebruikt worden.

Vive le Vin de France

Nieuw bij dit soort wijn van basiskwaliteit is de mogelijkheid om oogstjaar en druivenras(sen) op het etiket te vermelden. Bij vin de table was dat strikt verboden. Bij deze Vins de France is het sowieso vrijheid blijheid troef. Dit zou hun concurrentiepositie in het buitenland moeten versterken. Anders dan bij Vin de Pays of AOC zijn producenten bijvoorbeeld niet gebonden aan maximum opbrengsten of de nodige andere beperkende voorschriften. Ook hoeven ze niet te vrezen voor kwaliteitscontrole of organoleptische beoordelingen van hun wijnen. Ze moeten alleen kunnen aantonen dat wat op het etiket staat klopt met wat er in de fles of bag-in-box zit. Per jaar zal hoogstens 20% van de aanbieders met controle te maken krijgen.

De eventuele vermelding van druivenrassen bij Vins de France is ook al niet bij iedereen in goede arde gevallen. Gebieden als Alsace, Savoie en Jura hebben gevraagd dat de namen van hun eigen, lokale druivenrassen niet op de etiketten van zulke wijnen zonder geografische aanduiding verschijnen. Een beslissing hierover moet nog genomen worden door de Franse Minister van Landbouw. En daarna wellicht nog een (paar) keer door de rechter…

René van Heusden

(voor het algemene, Europese deel van dit artikel is gebruik gemaakt van een circulaire van het Productschap Wijn)

<

Goed nieuws voor de liefhebbers van Franse wijn en Franse literatuur en in het bijzonder voor de bewonderaars van wijn uit Anjou en van François Rabelais. Voor het eerst is namelijk diens Traité de bon usage du vin in Frankrijk verschenen. Dit bij uitstek hedonistische geschrift van de 16e eeuwse schrijver had op geen beter moment kunnen verschijnen in een land dat geplaagd wordt door een fanatieke ‘gezondheidslobby’ die het doet voorkomen alsof wijn drinken erger is dan alle plagen van Egypte bij elkaar.

Goed nieuws voor de liefhebbers van Franse wijn en Franse literatuur en in het bijzonder voor de bewonderaars van wijn uit Anjou en van François Rabelais. Voor het eerst is namelijk diens Traité de bon usage du vin in Frankrijk verschenen. Dit bij uitstek hedonistische geschrift van de 16^e eeuwse schrijver had op geen beter moment kunnen verschijnen in een land dat geplaagd wordt door een fanatieke ‘gezondheidslobby’ die het doet voorkomen alsof wijn drinken erger is dan alle plagen van Egypte bij elkaar. Rabelais’ held Pantagruel kreeg juist geen genoeg van rijk besprenkelde, copieuze maaltijden. Diens vader Gargantua trouwens al evenmin. Een beetje als Pieter Taselaar avant la lettre…

Avontuurlijk en ongelooflijk

De historie van de zopas gepubliceerde, 47 bladzijden tellende tekst is even avontuurlijk en ongelooflijk als de belevenissen van Rabelais’ helden. Het origineel is naar alle waarschijnlijkheid verloren gegaan. Wat de tand des tijds wel doorstond, was een Tsjechische vertaling uit 1622 en een geactualiseerde versie daarvan uit 1857. De huidige Franse uitgave is gebaseerd op die vertaling uit 1857. Het gaat daarbij in zekere zin om een reconstructie die het de 21^e eeuwse lezer wat makkelijker moet maken de bloemrijke taal van Rabelais ook nu ten volle te kunnen appreciëren. Het 16^e eeuwse Frans is voor Franstaligen van nu immers net zo lastig als het Engels van Shakespeare voor Engelstaligen. Wel is geprobeerd om de zinsbouw en de woordenschat zoveel mogelijk te doen lijken op die van Rabelais. Dat levert passages op als: “Ne buvez jamais seuls. La compagnie de buveurs est une engeance hautement estimée et sa parole barytonante est d’un poids considérable dans les cercles des gendarmes.” De knipoog naar de actualiteit moge duidelijk zijn.

Wijn aan tafel

Inhoudelijk biedt de Traité de bon usage du vin weinig nieuws. Dat kon ook moeilijk anders, gelet op wat Rabelais in zijn bewaard gebleven werken al over wijn aan tafel had gemeld. Laten we het er maar op houden dat alles draait om verteerbaarheid. We vernemen direct al in de tweede zin dat het nuttigen 184.646 flessen wijn uit Anjou geen afbreuk gedaan heeft aan Pantagruels vaardige omgang met tong, pen en een instrument waarvan de Frans benaming in net Nederlands als ‘priem’ vertaald kan worden… Het staat er zo: “Mon estimé maître Pantagruel m’a prié de noter ici en fidélité et brièveté ce qui lui paraît digne d’être consigné pour le profit général de la corporation des buveurs pantagruelistes. Il se fût volontiers acquitté de cette plaisante tâche et eût gravé ces paroles en tables de pierre; toutefois l’absorption de 184 646 bouteilles de vin d’Anjou ne rendit point sa langue moins habile que sa plume et son poinçon.” Die kunnen de fatsoensrakkers in hun zak steken.

François Rabelais

Traité de bon usage du vin

Editions Allia

ISBN 9782844853011

Prijs € 6,10

René van Heusden