Reportages & Reizen

Het is alweer een aantal jaar geleden dat we in de gastronomie de sherry zagen terugkomen, of beter: de wijnen uit Jerez. Nadat sherry weer enigszins was ingeburgerd, maakte Madeira van kwaliteit zijn rentree. Weliswaar kun je met goede sherry of madeira je gasten nog wel verrassen, maar nu elke sommelier van niveau de wijnen van Barbeito en Equipo Navazos kent gaan we weer verder. Op zoek naar nieuwe, vergeten wijnen. Makkelijk denk je dan: Marsala.

Waarom? Het is hetzelfde type wijn en er is altijd wel een slijter te vinden die er wat van verkoopt, dus ook er zullen ook wel wat producenten rondlopen die er waanzinnig spul maken dat ze nauwelijks aan de man krijgen. Na een extensieve zoektocht gaat echter helaas de zoemer af en het rode licht aan. ‘Eerrrr’, geen kwaliteit hier. Vrijwel de gehele productie in Marsala beperkt zich tot kookwijn en dunne versterkte karamel die ver weg iets heeft van een slappe Madeira. Toch is er hoop. Waar Jerez een schat aan topproducenten kent en er op Madeira behalve Barbeito ook een aantal andere nette producenten zitten moet Marsala het stellen met één interessant bedrijf. En wat voor een. Een bedrijf dat zijn naam ontleent aan de inmiddels overleden grondlegger wiens kinderen nu de leiding hebben. Vraag het aan een sommelier of wijnhandelaar in Marsala, Trappani, Palermo of Sciacca, allen zeggen ze hetzelfde. Er is maar een échte producent: Marco de Bartoli. Marco de Bartoli, een roeper in de woestijn. Bijna letterlijk in de woestijn want in dit deel van Sicilië is er vrijwel geen druivenstok zonder irrigatie te vinden, zo droog is het.

Klassiek én modern

Na eerst voor het consortium en reus Pellegrini te hebben gewerkt, besloot De Bartoli dat die manier van wijn maken af stond van wat hij vond dat echte Marsala was. Ook al is het al 200 jaar een familiebedrijf, de echte input kwam in de jaren ‘70 toen

Marco de verwaarloosde gaarden in gebruik nam en afstand nam van het consortium. Hij wilde oude traditie nieuw leven in blazen, maar is de afgelopen jaren ook duidelijk met de tijd meegegaan. Zijn Marsala’s rijpen in warme ruimten (‘op kamertemperatuur’), maar sinds enkele jaren wordt er ook droge witte wijn gemaakt.Ster is de grillo, een Siciliaanse kruising tussen de zibibbo (muscat d’alexandrie) en cataratto. Grillo is een druivenras met een dikke schil en een hoge zuurgraad die krachtige wijnen oplevert. Het is het enige druivenras dat in de Marsala’s van De Bartoli gaat. Volledig rijp en uitgegist levert grillo wijnen met een natuurlijk alcohol tot 17 procent op. Behalve grillo heeft De Bartoli kleine hoeveelheden lucido (een cataratto-kloon met heldere schil en minder bitter) en blauwe pignatello aangeplant staan en natuurlijk zibibbo op Pantelleria voor zowel droog als zoet.

Clint Eastwood

Op weg naar De Bartoli, vijftien kilometer buiten Marsala, waan je je in het Wilde Westen of Mexico. Droog, lange rechtlijnige lege straten waar om de paar kilometer een groep platte gevels aan weerszijden aan gebouwd is. Dachten wij in Nederland dat we iets wisten van lintbebouwing, ga eens op Sicilië kijken. Met La Cosa Nostra in gedachten hoor je op de achtergrond klapdeurtjes dichtslaan, iemand fluiten en je verwacht elk moment dat de Italiaanse Clint Eastwood ten tonele verschijnt.

Het contrast met het rauwe buiten kan niet groter zijn als je de kelders van De Bartoli betreedt. Alles is perfect verzorgd, er zijn klimaatgecontroleerde ruimten waar de droge wijnen vergisten en rijpen, en tegen de muren staat het mooiste Allierhout. Zuiverheid, precisie en perfectie vinden hun weersmaak in de wijnen. Zo wordt aan het begin van de oogst tien procent van de druiven geplukt en met de hand gekneusd. Daarvan worden monsters gemaakt die los van elkaar vrij worden gelaten om te vergisten. Het best presterende monster wordt als wilde giststarter gebruikt voor de druiven die vervolgens binnenkomen. De druiven worden ’s ochtends geoogst om het fruit te behouden en blijven de eerste 24 uur in gekoelde ruimten. Basiswit wordt op staal gerijpt en vergist, hoger wit op hout en mousserend (sinds 2008) op 50% hout en 50% staal.

Droog wit en mousserend vergist en rijpt in geklimatiseerde ruimten bij 15 graden Celsius met 80% luchtvochtigheid. Als er dan toch nog wijn uit de vaten verdampt worden de vaten opnieuw opgevuld om oxidatie te voorkomen. Alles rijpt op eigen gisten voor een rijker mondgevoel en voor een natuurlijke bescherming om de hoeveelheid sulfiet te beperken. Dat elk detail aandacht krijgt blijkt wel uit de verschillen in vinificatie tussen de droge wijnen en Marsala. Niet alleen rijpt de Marsala in andere drogere, warmere ruimten, ook is de keuze voor het hout verschillend. De droge wijnen rijpen op luxe Frans eiken terwijl voor de Marsala’s heel bewust wordt gekozen voor een combinatie van kastanjehout en Slavonisch en Amerikaans eiken.

Perpetuo

Een van de tradities die De Bartoli in ere heeft hersteld is het perpetuosysteem. Perpetuo is een vorm van het soleramodel waarbij elk jaar wijn wordt afgetapt en wordt opgevuld met wijn uit een eerder jaar. Bij De Bartoli betekent dat een systeem van drie lagen. De onderste, de ‘vecchio samperi’, is een blend van 20 tot 25 jaar oude wijnen.

Deze wordt aangevuld met vaten van 10 tot 15 jaar oude wijn die voor de bovenste laag wordt aangevuld met 1 tot 5 jaar oude wijn. De vecchio samperi wordt vervolgens versterkt, anders mag het geen Marsala heten. De Bartoli maakt alleen Marsala superiore, Marsala waar ‘iets zoets’ aan toegevoegd is. Dat mag suiker zijn, karamel of anders zoets, maar bij De Bartoli wordt alleen vers druivensap gebruikt. Er kan hier dus ook maar een keer per jaar Marsala gemaakt worden. Vanaf het moment van versterken wordt de leeftijd gerekend voor Marsala. Een 20 jaar oude Marsala heeft dus twintig jaar op vat gerijpt na het versterken en bij De Bartoli nog ten minste 20 jaar ervoor.Respect voor traditie is waar De Bartoli groot mee is geworden. Weliswaar weigert het bedrijf lid te worden van het consortium, de ogen worden niet gesloten voor wat er in de buurt gebeurt. In de jaren ’70 zijn veel oude Marsalaproducenten over de kop gegaan of stierf de laatste generatie. Marco de Bartoli heeft toen her en der de oude ‘moeders’, zoals ze het noemen, gered. Oude perpetuowijnen die soms terug gingen tot eind 19de eeuw werden gekocht en opnieuw in gebruik genomen als basis om te blenden voor speciale bottelingen voor eigen gebruik. En heel af en toe wordt er voor speciale gasten en journalisten nog wel een flesje ware Siciliaanse historie geopend.

De basis

Al lijkt het maken van Marsala’s zich vooral in de kelder af te spelen, de basis ligt in de wijngaard. Een V-vormige wijngaard die terug te vinden is op het etiket van de Vignaverde wijn. Alle druiven worden biologisch geteeld, wel wordt in minimale hoeveelheid koper en zwavel gebruikt. De jongste stokken in Marsala zijn 18 jaar oud, de oudste 35. Op Pantelleria zijn alle stokken ongeveer 50 jaar oud. De witte wijnen hebben bij botteling 40 miligram vrije zwavel, net boven de maxima van de Association de Vins Naturels, dus erg weinig.

De oogst begint meestal eind oktober met de stokken onderin de V die worden gebruikt voor de droge Vignaverde. Vier weken later worden de laatste, krachtige grillodruiven geoogst om als basis te dienen voor de rijke Marsalawijnen. Snoeitechnieken worden aangepast op druivenras en wijngaard. Waar de grillo in Marsala volgens de Guyotmethode gesnoeid wordt, past men op Pantelleria een speciale vorm van de Gobeletvorm toe, ook voor de droge wijnen. Met extra bescherming tegen de stevige winden van het eiland uiteraard. Uniek in Marsala is de diepe kalkgrond net onder de toplaag die voor verfijning en precisie zorgt en de ondergrond vormt voor de Grappoli del Grillo.

Proef op de som

En dan wordt het tijd om te proeven. Helaas vallen we niet in de categorie ‘speciale gasten’ om de oude moeders te kunnen proeven, maar we mogen verder alles proeven wat we willen. Het loopt tegen lunchtijd, dus er wordt een (toch nog uitgebreide) selectie gemaakt.

Mousserend 2011 *

Degorgement: februari 2014. Rijping: 12 maanden op vat, dan 18 op fles. Handmatig degorgement. 11 000 flessen. In de neus rijpe appels, licht oxidatief en kruidig. De wijn heeft een mondvullende mousse, veel smaak en een bittertje. Bij een tweede slok komt een nootachtige Marsala-impressie. Een mooi origineel glas, weliswaar niet erg geschikt als aperitief, eerder geschikt bij harde kazen.

Lucido 2012 *

Catarattokloon met heldere schil en minder bitter. Bloemig, zacht fruit, open, mooie zuurgraad en balans. Rijp, schoon en niet zwaar, wel medium body.

Vignaverde 2013

De eerste oogst van deze ‘groene wijn’. Druiven niet perfect rijp geplukt voor fraicheur. 2013 was een matig jaar met regen tijdens de eerste oogst. De oogst werd vervolgens uitgesteld om voldoende suiker te krijgen. Alleen droog en mousserend werd gemaakt, niet krachtig genoeg voor de Marsala’s. Desalniettemin een geslaagd glas wijn en met 11,5 procent alcohol (zelfs op dit deel van Sicilië!) erg drinkbaar. Bloemig, kruidig (tuinkers) karakter, zuren hoog, ook licht oxidatief zoals appels, vetje van de gist, schoon mondgevoel. Vol maar ook vrij lichtvoetig. Zuiverheid troef.

Pietranegra 2012

Droge Zibbibo van Pantellaria. Oude wijngaard van vijftig jaar oud. Niet guyot zoals Sicilië, maar soort bassin van 60 centimeter diep, door muur te bouwen om stok heen. Het temperatuurverschil tussen dag en nacht is hoog, maar de hitte blijft ‘s nachts in de gaard behouden door de vorm van de wijngaard, en door de stok. De wijn kent een heel pure, wat rokerige, rieslingachtige impressie. De wijngaarden zijn op het Noorden gericht, zodat het fruit en de frisheid behouden blijven. Vol mondgevoel, vet, wel zuren. Je vraagt je met deze aromatiek af of wat restzoet niet wenselijk zou zijn geweest. De rokerige en een duidelijk ziltige impressie is waarneembaar op het middenpalet. Ook hier: spatzuiver.

Grappoli del grillo 2012 **

Eerste oogst van deze wijn was in 1990, dus er is de nodige ervaring. Na de wijn eerder (wellicht met bottleshock) in Nederland te hebben geproefd komt hij hier open en niet zo reductief over. De wijn is nog jong, heel schoon en intens en complex. Erg mooi. Kruidig ook, zuren hoog, maar heel mooi geïntegreerd. Veruit de mooiste Siciliaanse witte wijn ooit geproefd. Kracht en complexiteit van een mooie Corton-Charlemagne.

2012 Rosso di Marco

100% pignatello, diffuser in de neus, zondoorstoofd, lijkt alcohol in de neus te hebben. Een bepaalde geur die aan Barbera doet denken. Iets jammigs, lactisch, hoge zuren door kalk grond. Voor liefhebbers.

Vecchia samperi *

Gemiddeld 20-25 jaar perpetuo. De wijn heeft een natuurlijk alcohol van 17,5 % en is niet versterkt, dus mag de naam Marsala niet hebben. Mooi zuivere, fruitige madeirageur. Kamille, mandarijn, rozijn, amandel, alcohol totaal niet storend in de neus. Zilt, lengte, schoon. Zuiver en mooi. Dat er hier altijd biologisch (en bewust) gewerkt is valt terug te proeven in de wijn.

1987 Marsala superiore

Mooie neus. Donker, specerijen, geen sulfiet toegevoegd, sinaasappelschil, abrikoos, mooie zuren, chocola, lengte, schoon, niet plakkerig, zoet staat er een beetje naast lijkt het, wel fris zoals Duits kan zijn.

Vigna da Miccia Marsala Superiore Oro 5 anni **

Een nieuwe, voor het huis experimentele stijl Marsala, gemaakt om jonger toegankelijk te zijn. Vergist op staal en gerijpt op Frans hout, maar niet nieuw. Techniek doet eerder aan Grappoli del Vino denken. Nauwelijks zuurstof, makkelijke Marsala, moderne vinificatie die is toegestaan, wel op ‘kamertemperatuur’, dus oxidatie. Alcohol minder merkbaar in de neus. Lijkt meer in balans. Ook weer heel zilt. Fruit erg mooi, lijkt op frisse Malavasia Madeira.

10 jaar oude Marsala *

De alcohol staat hier iets losser. De wijn lijkt wat diffuser, wellicht door de alcohol, maar heeft een mooie complexe intense neus. Mandarijn, bloedsinaasappel, specerijen (kruidnoten), bloemen en salie. Heel mooi zilt, schoon, kracht en lengte. Serieuze wijn.

Bukkuram, Pantelleria

2012 Sole d’Agusto

Abrikoos, iets paddenstoelen, zilt ook, mooie schone afdronk, wel wat kort, iets drogends.

2008 Padre della Vigna

Donkerder, specerijen, grote lengte, zuren heel mooi, sinaasappel schil, bergamot, rozijnen.

Als Beroemd en Geliefd Wijnschrijver hebben wij een paar fantastische weken achter ons liggen. We lichter er een paar bijzondere hoogtepunten uit.

Chef’s Revolution

Geef het maar toe: op Jonnie en Thérèse Boer (foto rechts) staat geen maat. Een uniek koppel binnen de Nederlandse horeca. Zie hun evenement Chef’s Revolution. Gastronomie als theater! De ongetwijfeld leerzame demonstraties door chefs en wijnproeverijen (zonder eten!) hebben wij gelaten voor wat ze waren, want wij opteerden voor de zeer liquide zondagse lunch waarvoor Librije’s attente sommelier Job Seuren ons had uitgenodigd. Uiteraard met een bezoekje vooraf aan diverse bevriende champagne-importeurs op de BOERenmarkt, waarbij wij niemand minder dan Jaap en Elise Kwast tegenkwamen. De lunch op ML ♥♥♥ niveau werd verzorgd door vijf verschillende chefs, onder wie routinier Erik van Loo (Parkheuvel) en 
rijzende ster – volgens ons ook letterlijk – Adrian Zarzo (Zarzo).De tweede speelde tegelijk voor sommelier, wat resulteerde in de mooiste combinatie van de hele middag: Iberico varken met een wonderschone Manzanilla. Van Loo’s sommelier Ruben Kwakman had al bij het aperitief laten zien hoe het hoort door ons hoogstpersoonlijk ongelimiteerd Bollinger Rosé in te schenken. Zo zien wij dat graag! En een voorteken. We zouden Kwakman een week later namelijk nog een keer overtuigend in actie zien toen hij de Trophée Henriot won (foto links). Dat maakt hem dubbel en dwars tot Beste Sommelier van Nederland.

Wereldse Wijndagen

Eveneens voorbeeldig georganiseerd waren de Wereldse Wijndagen van Delta Wines (DGS, Pallas en Coenecoop) in de binnenlanden van Waddinxveen. Een complete wijnbeurs op zichzelf. Slim opgezet ook, want van de ruim honderd exposerende producenten werd een bijdrage gevraagd, net zoals bij die op de BOERenmarkt. Hoewel de overname van Delta door RABO Capital gepaard is gegaan met een reorganisatie, mocht het feestje kennelijk toch wel wat kosten, want het bedrijfspand was omgetoverd tot een stijlvolle beursvloer, inclusief aantrekkelijke in rode pakjes gestoken gastvrouwen.

De IT-afdeling had zelfs bedacht bij welke stands je allemaal langs moest gaan, maar daar trekken wij ons natuurlijk niets van aan. Waar het om gaat is wie je tegenkomt. Veel schoon volk! Socialite Janna Rijpma bijvoorbeeld (foto rechts), tegenwoordig actief in de wereld van parfums, ‘opleidingsmanager’ Klazien Vermeer van de Wijnacademie en Clara van Otterloo van Coenecoop (foto links). Joep Speet van Pallas toonde vol trots een foto van zijn en Clara’s zoon. Dat die vooral op zijn moeder lijkt, kan vaders goedkeuring wel dragen. Ook CEO Joris Snelten en DGS-oprichter in ruste Pim Nolen liepen er stralend bij. En terecht. Wat betreft de hartige mondvermaakjes: ML ♥(♥).

​Communiceren, zo doe je dat!

Presentaties krijgen tegenwoordig weer wat vaker een stijlvolle lunchomlijsting. Een win-winsituatie voor zowel organiserende als bezoekende partij. Zo was er een door Verbunt Wijnkopers georganiseerd déjeuner dégustatoire op landgoed de Salentein in Nijkerk, waar, inderdaad, wijnen van het Argentijnse Salentein werden voorgesteld. Malbecs vooral, door wijnmaker Jose Galante zelf. Zoals de nieuwe icoonwijn Gran VU. Gastheer Peter van Houtert (foto rechts), zelf epicurist tot en met, liet er een fraaie lunch omheen serveren. Aangezien de wijnen van Salentein de afgelopen jaren een stuk eleganter geworden zijn, stemde het proactieve schenkbeleid van de bediening ons tot grote vreugde. ML: ♥♥+

Wijnimport J. Bart organiseerde op zijn beurt een fijne bijeenkomst in de Wine Room van La Rive ter gelegenheid van de introductie van het super de luxe Chileense Viña VIK op de Nederlandse markt.

Daar is weliswaar bijna niets van, maar dat doet verder niet ter zake. Ook een degelijk man als Henk Bart (rechts op de foto), recentelijk nog onderscheiden met de Wijnpenning, houdt af en toe wel van een aardigheidje. Uit Chili was Gonzague de Lambert (midden op de foto) overgekomen om het allemaal uit te leggen. Maître van La Rive Ronald Opten (links op de foto) – de archetypische ideale schoonzoon – had voor de gelegenheid samen met chef Roger Rassin een paar tongstrelende wijn-spijscombinaties bedacht. Zoals de reerug bij de VIK 2010, zo mals als we die maar zelden geserveerd gekregen hebben. Jammer toch dat La Rive geen volwaardige lunch meer draait. ML: ♥♥(♥).

Man met baard

Om de opening van het gedicht Quo Vadis? van Jules Deelder te parafraseren:

Op de wijnbeurs staat een man met baard.

Ik stop en vraag wat hem bezwaart.

Wat is dat tegenwoordig toch met mannen en baarden? In wijnland begon Xavier Kat van Okhuysen er mee en heeft ook Hans Bijvoets van Anfors zich laten gelden. In beide gevallen hebben we uit esthetische overwegingen de heren mild doch beslist berispt. Met slechts ten dele succes. Kat vertoont grillig jojogedrag, maar Bijvoets heeft zijn gelaatsbegroeiing structureel tot aanvaardbare proporties gereduceerd. Hij oogt in ieder geval niet meer als een inwoner van Corleone. Op de zoals te doen gebruikelijk weer zeer aangename proeverij 500% Wijn in de Amsterdamse Olofskapel waaraan hij met zijn Anfors deelnam, hebben wij hem hiervoor dan ook een compliment kunnen geven. Maar wie schetst echter onze verbazing toen wij een andere exposant ontwaarden die gemeend had zich ook met kinbeharing te moeten onderscheiden.

Niemand minder dan Olaf Kerstens (André Kerstens Partners in Wijn, foto rechts), nota bene!Altijd een schoolvoorbeeld van beschaving geweest, maar nu ineens de holbewoner uithangend. Zijn zwakke excuus was ‘dat zijn vrouw het goed vond’. Tja. Zijn vader, good old Dré (rechts op foto rechts), betoonde zich desgevraagd minder enthousiast. Ook smaakgevoelige horecadiva’s als Elise Moeskops (Lastage, Amsterdam, foto links) en de onvermijdelijke Heleen Boom (Bouwkunde, Deventer en bestuurslid van het NGS) deelden onze mening. Laten we hopen dat het slechts om een fase gaat en het een verschijnsel van voorbijgaande aard betreft. Tussen haakjes, ook de Hoofdredacteur had ooit een baard, maar heeft zich daarvan op aanraden van imagodeskundigen ontdaan. Het is maar een weet.

Vrouw met prijs

Zoals reeds gezegd was het weer een fijne 500% Wijn. Dat is en blijft een mooi staaltje van collegiale samenwerking in een branche die soms wel eens doet vermoeden dat iedereen elkaar juist probeert dwars te zitten als het aankomt op de organisatie van evenementen. Behalve Anfors en Partners in Wijn waren ook De Vier Heemskinderen, New World Wineries en Imperial Wijnkoperij van de partij als exposanten. Alleen maar goede wijn dus. Over Imperial gesproken, eigenaresse Regina Meij stond er stralend bij in de wetenschap dat ze in november de prestigieuze Oostenrijkse Bacchuspreis uitgereikt krijgt wegens haar verdiensten voor Oostenrijkse wijn. Dubbel en dwars verdiend naar onze mening. Wine Society zal overigens in Wenen bij de prijsuitreiking aanwezig zijn en daarvan een gevoelig verslag uitbrengen. De locatie liegt er alvast niet om: sterrenrestaurant Steirereck.  Als dat geen feestje wordt…

​

Four MV’s and a Funeral

Hoera, sinds vrijdag 10 oktober is Nederland officieel vier Magistri Vini rijker! Petra Janssen, Chris van de Meene, Fransbert Schermer en Jan Vegter (foto links) mogen vanaf nu Magister Vini, kortweg MV, achter hun naam voeren. Het blijft misschien nog altijd wat wennen aan die titel, maar een bruikbaar alternatief heeft tot op heden nog niemand weten voor te stellen. De zichzelf ‘vinpressionist’ noemende volksschrijver uit Abcoude mokt in zijn laatste boekje In vino vrolijkheid na dat zijn benaming ‘vinorandus’ destijds is afgewezen, nadat het eerder ook door hem bedachte ‘vinoloog’ wel geaccepteerd was door de toenmalige regenten van de Wijnacademie. Maar laten we eerlijk zijn, met dat ‘vinorandus’ zou Nederland zich internationaal volstrekt belachelijk hebben gemaakt. Dan bij gebrek aan beter toch liever iets in pretentieus Latijn. Zo lang de Wijnacademie, sinds een poosje in de ban van universitair jargon, zich maar geen Academia Vini gaat noemen. En of het bestuur van de Stichting Magister Vini men zo nodig Rob Zey tot MV honoris causa moest benoemen? Zo werk je wel inflatie van de titel in de hand. Dit echter terzijde. Laten we het liever hebben over de diploma-uitreiking. Lees en huiver: “Hierbij bevestigen wij uw aanmelding voor de diploma-uitreiking Magister Vini op vrijdag 10 oktober 2014. Graag ontvangen wij u om 12.30 uur met koffie, thee en een broodje bij Boerderij Mereveld in Utrecht.” Aldus de mededeling die wij van het Productschap Wijn ontvingen. Hollands. Tragikomisch eigenlijk. Alleen de karnemelk ontbreekt in de opsomming van in het vooruitzicht gestelde versnaperingen.

Alsof je naar de nazit van een begrafenis gaat in plaats van een feestelijke diploma-uitreiking waar de champagne zou moeten bruisen. Kortom, de ML-waardering kan hier alleen een rode kaart zijn. Pas om 16.05 uur zou er in het kader van de toost ‘een glas wijn’ geserveerd worden, naar bleek van Vinites. Geldgebrek bij het door politiek Den Haag zo schandalig gemarginaliseerde Productschap speelde vast een rol, maar hallo, dan regel je voor die champagne toch even een sponsor?

Het is naar wij vrezen vooral kwestie van onvermogen om groots en meeslepend te kunnen denken en leven. Over het borrelgarnituur in de partyboerderij zullen we het maar liever niet hebben. Welgemeende suggestie onzerzijds: de volgende diploma-uitreiking MV gewoon houden in de BOERderij te Zwolle.Gelukkig was er vertroosting in de gedaante van tal van vooraanstaande persoonlijkheden uit Nederwijnland, onder wie niemand minder dan de gladgeschoren Hoofdredacteur zelf (foto links)! Verder de allercharmantste Fleur Wallace van het Productschap, in passend zwart gestoken (!), en de dito, reeds genoemde Opleidingsmanager van de Wijnacademie (foto rechts). Om er maar een paar te noemen. Grote afwezige: Mr. Cees Ultee, regent der regenten in Nederwijnland. Aan het type hapjes kan het toch niet gelegen hebben…

Wat hebben de Japanse keuken en een gerenommeerd Italiaans wijnhuis als Tommassi met elkaar te maken? Nou simpel, goede smaak en een voorliefde voor kwaliteit.

Tijdens een informeel diner in restaurant Sazanka in hotel Okura kwamen deze twee zeer uiteenlopende culturen samen en vormden een zeer naturel en zuiver ensemble.

Echte Amarone

Tommassi is een Italiaans familiebedrijf, gevestigd in het hart van de Valpolicella Classico-regio, in het noordwesten van Verona. De familie is een van de leden van de ‘Association of Amarone’: een zeer select gezelschap dat zich sterk maakt voor de constante kwaliteit van Amarone. Samen met negen andere Amaroneproducerende familiebedrijven (Allegrini, Brigaldara, Masi, Musella, Nicolis, Speri, Tedeschi, Tenuta Sant’Antonio,Tommasi en Zenato) maken ze zich sterk voor het behoud van de bijzondere identiteit van Amaronewijnen.De kwaliteit van deze wijn kwam in gevaar vanwege de toenemende tendens om het productieproces van de wijn zo veel mogelijk te verkorten en zo de opbrengst (korter drogen geeft meer sap) te vergroten. Een zegel op de fles garandeert nu dat er echte Amarone in de fles zit. Gemaakt van de druiven corvina veronese, rondinella en molinara. Deze druiven zijn gedroogd en verloren tijdens dit proces ongeveer 25% van hun vocht. Daardoor hebben ze een hoge suiker -en smaakconcentratie.Uiteindelijk zit er in de fles een complexe wijn met een intense smaak. Want alles wat in de uitgedroogde druif overbleef wordt nu benadrukt; een hele pure wijn dus. Met smaken van kers, pruim, drop, chocolade, koffie, tabak en kaneel.

Pure keuken

Amarone is absoluut het boegbeeld van de familie, maar er wordt meer geproduceerd in de Tommassiwijngaarden. En de resultaten daarvan proeven we in combinatie met de bijzondere Japanse keuken. Tonijnbiefstuk met prosecco Filodora, kreeft met Vermentino Poggio al Tufo, parelhoen met Bardolino Chiaretto rosé en Arele Appassimento geserveerd bij hert. Allemaal even lekker en goed bereid.

Maar we komen toch eigenlijk voor de Recioto della Valpolicella. En deze wijn blijkt een geweldige match met het Black Angusvlees dat voor mijn neus op een gloeiende bakplaat tot de juiste mate van gaarheid gebracht wordt. Hier geen trucjes in de keuken of in mijn glas. Onvervalst genieten van puur.

Het Japanse menu in combinatie met de wijnen van Tommassi is alleen vandaag nog (30 september) te bestellen in restaurant Sazanka. Tommassi is verkrijgbaar via Fourcroy.

  

Voor een kennismaking met alle aspecten van ‘wijn’ hoef je Bozen, de hoofdstad van Südtirol, niet uit. Binnen de grenzen van deze stad in Noord-Italië tref je werkelijk alles aan, van wijngaarden en wijnkelders tot wijnwinkels en wijnbarren. Tien tips!
En gezien het feit dat Südtirol* een fors aantal mooie wijnen voortbrengt: rood, wit, rosé en zelfs mousserend, vormt Bozen voor wijnliefhebbers een ideale bestemming voor een weekendje weg. Al vrees ik dat twee dagen eigenlijk niet genoeg zijn. Onderstaande tien tips kunnen je in ieder geval op weg helpen.

* Südtirol is officieel tweetalig, Duits en Italiaans zijn de voertalen. Voor de leesbaarheid hanteer ik het Duits.

1. Wandel om te beginnen over de Oswaldpromenade langs de noordrand van de stad voor een eerste indruk.

Aan je voeten ligt Bozen, op de hellingen naast je strekken de wijngaarden zich uit. Tussen de huizen van de stad ontwaar je bovendien kleine en iets grotere wijngaarden. Zelfs de bedrijfsleider van het beroemde Kloster Neustift, 50 kilometer naar het noorden, heeft hier, in de stad langs de rivier de Talfer, zijn privépercelen.

2. Lunch tijdens deze wandeling bij restaurant Eberle, boven de wijngaarden van St. Magdalena, waar de vernatsch heer en meester is.

Uiteraard drink je er ook een St. Magdelener, de wijnkaart biedt ruime keuze. En ben je in voor iets heel exotisch, dan maakt Eberle van eigen blatterledruiven, inheems en zo goed als verdwenen, ook de friszure dorstlesser Blaterle (eigenlijk verboden, vandaar de ontbrekende –t).

3. Sla het aan de overkant van de Talfer gelegen voormalige luchtkuuroord Gries zeker niet over, met zijn beboomde lanen.

Onderweg vanuit de Altstadt loop je eerst door een wijk aangelegd door Mussolini. Hij liet er de aanwezige lagrein-wijngaarden voor rooien. Gelukkig bezit Klosterkellerei Muri-Gries binnen zijn Klosteranger, bij ons beter bekend als ‘clos’, nog steeds een aantal hectare lagrein. Proeven én kopen is mogelijk. De opslagtanks van de Klosterkellerei staan al sinds het begin van de 20ste eeuw in de voormalige middeleeuwse kerk. De 14 nog aanwezig Benedictijnen kunnen terecht in een jonger, Barok godshuis.

4. Als je toch in Gries bent, bezoek dan ook de Kellerei Bozen. In 2001 gingen de coöperaties van Gries en St. Magdalena samen onder deze nieuwe naam.

De range wijnen is fors, onderverdeeld in drie lijnen. In totaal worden 3 miljoen flessen per jaar geproduceerd, waarvan 60% rood (vernatsch en lagrein voornamelijk) en 40% wit.

5. Geniet op de Obstmarkt, midden in het centrum. Je koopt er fruit, kaas, Tiroler Speck, noten en andere lekkernijen.

De stalletjes heten banco’s. Op nr. 11 kun je even neerploffen voor een mooie glas wijn. Banco 11 (zie foto rechts) is zeker niet alleen in trek bij toeristen; o ok de locals laten zich een Weissburgunder of Lagrein hier graag smaken.

6. Nog meer dorst?

Op het terras van Enovit in de Dr. Streitergasse is het dringen op warme avonden. Deze wijnhandel annex wijnbar heeft een indrukwekkende collectie wijnen, uit heel Italië.

7. Je kunt Bozen niet verlaten zonder Wirtshaus Vögele, codenaam Roter Adler, te bezoeken.

De partizanen vergaderden hier vroeger, vandaar die extra naam. Italianen én Tirolers komen er nu samen voor een hapje eten en een goed glas wijn. De keuken is Tirools met Italiaanse accenten, zoals eigenlijk overal in Südtirol: het beste van Italië met het beste van de Alpen. En de wijnkaart, dat is een respectabel boekwerk!

8. Even wat anders drinken of eten?

Zeker drie ambachtelijke brouwerijen zijn er in de stad: in het Batzenhäusl, Hopfen, en Forst. En ijs haal je bij Officina del Gelo Avalon; Paolo Coletto geldt als een van de vijf beste ijsmakers van Italië!

9. Behoefte aan cultuur, zo tussen het wijnproeven door?

Keuze genoeg, van het Archeologiemuseum waar de ijsmummie Ötzi wordt bewaard, tot het middeleeuwse slot Runkelstein, waar kleurrijke fresco’s uit de 14e en 15e eeuw te bewonderen zijn. Of het Siegesdenkmal, waar sinds juli van dit jaar voor het eerst in de geschiedenis van Bozen de annexatie van Zuid-Tirol door Italië uitgebreid wordt toegelicht, met alle gevolgen voor de Duitstalige bevolking. BZ ’18-’45 is een indrukwekkende tentoonstelling, waar de meningen in de stad zwaar over verdeeld zijn.

10. En is alle wijn je echt teveel, dan is er altijd nog de kabelbaan naar boven, naar de Ritten, voor een schitterende wandeling en uitzicht over besneeuwde toppen.

Zo loop je gelijk die extra calorieën eruit.

Een proeverij van wijnen uit Marlborough kan heel voorspelbaar zijn, maar niet als het de wijnen van een eigenzinnig bedrijf als Seresin betreft. Op maandag 8 september waren, op uitnodiging van hun importeur Ad Bibendum, Leah Seresin, dochter van oprichter en eigenaar Michael Seresin, en Estate Manager Colin Ross in Nederland om het boeiende en aangenaam andere verhaal van Seresin te vertellen.

En dat uiteraard kracht bij te zetten met hun wijnen. Plaats van handeling: het prachtige Hotel-Restaurant Duin & Kruidberg bij Santpoort, met Milton Verseput als fijne gastheer (zie foto).

Expressief Sauvignon

Iedereen heeft er inmiddels wel een beeld van: Marlborough Sauvignon Blanc. Zelden heeft een wijntype zo snel na de eerste successen van protagonisten als vooral Cloudy Bay, maar ook Drylands, Lawson’s Dry Hills en Wither Hills, in dezelfde mate een vaste plek in het spectrum van wereldwijn veroverd als Marlborough Sauvignon Blanc. Enorm expressief geurende wijnen, grassig en groen, met daarachter tonen van passievruchten en kruisbessen, veel sap maar ook strakke zuren, het type Sauvignon dat je overrompeld en in verbazing achterlaat; wijnen die de wijnwereld wakker schudden en aantoonden dat sauvignon blanc veel meer in zich had dan tevoren aangenomen.

Succes

Maar het succes was zó groot dat enkel door enorme toename van aanplant en hoge opbrengsten aan de vraag kon worden voldaan. En dat er langzamerhand een goed betaalbaar, maar welhaast karikaturaal type van die oorspronkelijk zo interessante Marlborough Sauvignon Blanc is ontstaan. Een dat vrijwel enkel drijft op aroma’s van onderrijpheid (pyrazinen) en van bewuste wijnbouw- en vinificatiegewoonten (thiolen), aroma’s die bij nader onderzoek eigenlijk minder ‘typisch Marlborough Sauvignon Blanc’ zijn dan men wil doen geloven. Hoe eerlijke, met name door terroir getypeerde Sauvignon uit Marlborough ruikt en smaakt, ondervindt men bij Seresin. Daar is de wijn het product van biodynamische wijnbouw, handmatige oogst en spontane vergisting bijvoorbeeld, en is de wijn nog immer aromatisch, maar beduidend eleganter en complexer dan bij vele andere producenten in wat nog immer ’s werelds Sauvignon Walhalla kan worden genoemd.

Pyrazinen en thiolen

Het is onmogelijk over Marlborough Sauvignon Blanc te schrijven zonder hét thema van de laatste jaren (want intensief onderzocht in Nieuw-Zeeland; lees bijvoorbeeld The Science of Sauvignon Blanc van Jamie Goode) aan te stippen; dat van het typerende aroma van Marlborough Sauvignon Blanc, grotendeels veroorzaakt door de belangrijkste impact aroma compounds isobutyl methoxypyrazine en mercaptohexyl acetaat (3MHA). Methoxypyrazinen zijn naar groene paprika ruikende variëtale stoffen, die verhoogd aanwezig zijn in onderrijpe druiven van sauvignon blanc en stabiel blijven tijdens de vergisting en de flesrijping. Menig Marlborough Sauvignon Blanc wordt meer dan prettig is door deze stof gekenmerkt, omdat de druiven vaak in de schaduw hangen en te vroeg en in te grote volumes worden geoogst. Om een idee te geven: het is heel normaal om 12.000 à 15.000 ton van een hectare te halen in Marlborough, terwijl bij Seresin het gemiddelde tussen 6.000 en 8.000 ton ligt.

Thiolen zijn vluchtige zwavelhoudende verbindingen die heel positief kunnen bijdragen aan het aroma van bepaalde witte wijnen, met name aan die van sauvignon blanc. Ze geven geuren als die van buxus en verse zwarte bessen (mercaptomethylpentanon; 4MMP), grapefruit (mercaptohexanol; 3MH) en passievrucht (mercaptohexyl acetaat; 3MHA). Het zou te veel woorden vergen om exact uit te leggen hoe deze aroma’s ontstaan, maar vooral die laatste is heel bepalend voor het type Marlborough Sauvignon Blanc dat we als typisch zijn gaan bestempelen.

Gemaakte stijl versus terroir

Maar als we nader gaan kijken, zijn deze aroma’s vooral typerend voor de stijl van commerciële Marlborough Sauvignon Blanc zoals die door het grote succes is ontstaan, en veel minder voor ware ‘terroirwijn’ van sauvignon blanc uit Marlborough. Want indien men niet te veel opbrengst neemt in Marlborough, veel aandacht besteed aan canopy management, eventueel biologisch werkt, handmatig in plaats van machinaal oogst, de druiven niet overdreven lang laat inweken voor vergisting, die vergisting spontaan laat gebeuren in plaats van door middel van toevoeging van speciaal voorgeselecteerde gist en niet té reductief of beschermend (met behulp van ruime hoeveelheden SO₂) te werk gaat, dan is het aroma van Sauvignon Blanc er nog steeds herkenbaar Marlborough, maar op een veel meer bescheiden, elegante manier. Zoals bij Seresin. Voor de nodige eerlijkheid: de Sauvignons van Seresin bevatten soms ± 5% semillon en een klein deel (10-15%) wordt in Franse barriques opgevoed. Ook dat draagt bij aan hun complexiteit en elegantie.

Gemengd bedrijf

Belangrijk is dat Seresin al bijna twintig jaar biologisch werkt. Michael Seresin, zeer succesvol director of photography van grote Hollywoodproducties, raakte verliefd op wijn in Europa en richtte Seresin Estate naar Toscaans voorbeeld in. Het is een landgoed van meer dan 167 hectare, waarvan slechts 110 hectare met wijnstokken is beplant. Daarnaast zijn er koeien, schapen en bijen, en teelt men aardappelen, maïs, bonen en olijven, veelal voor eigen ‘gebruik’. Het is een soort van holistisch en bijna zelfverzorgend gemengd bedrijf, dat geheel in de traditie biologisch (en tegenwoordig als gezegd helemaal biodynamisch) wordt bewerkt. Colin liet de volgende uitspraak zien om zijn beleving van biodynamie te duiden: “The anthropochene Epoch can be a positive time for our planet”. Hij legde uit: “Mensen kunnen wel degelijk in harmonie met de natuur leven, iets opbouwen en teruggeven in plaats van alleen maar af te breken. Biodynamie brengt mensen gewoon dichterbij de aarde en de goede intentie erachter is van groot belang”. Helemaal waar, wat mij betreft.

Pinot Noir steeds beter

Terug naar de wijnen. Sauvignon Blanc is de belangrijkste druif bij Seresin, maar wie denkt dat het daarmee gedaan is, heeft het fout. Hun Seresin Reserve Chardonnay is al jaren een vlaggenschip en ook meer aromatische variëteiten als gewürztraminer, riesling, pinot gris en viognier krijgen verdiende aandacht. Maar hun echte troef naast Sauvignon Blanc is Pinot Noir. Hoofd wijnmaker Clive Dougall, zelf al geen onbekende met goede Pinot Noir gezien het feit dat hij voor Seresin assistent wijnmaker was bij Pegasus Bay (Prima Donna!), heeft met wat hulp van bijvoorbeeld Olly Masters (ex-Ata Rangi) het niveau van de Pinots van Seresin naar grote hoogten gebracht. De Pinot Noirs die bij Duin & Kruidberg op tafel kwamen, hadden stuk voor stuk duidelijke persoonlijkheid en waren steengoed, met name de ‘Home’ Pinot Noir 2009 en de Raupo Creek Pinot Noir 2010. Ze vallen perfect binnen de typering van de wijnen van Seresin door Colin Ross: “Onze wijnen zijn autumnal (letterlijk: herfstig)”. Maar ik zou ze in elk jaargetijde willen drinken.

Vier favorieten

Tot slot mijn vier favoriete wijnen van de proeverij:

Seresin Sauvignon Blanc 2012 (foto): 94% sauvignon blanc en 6% semillon, 15% vergist en gerijpt in Franse barriques; in de geur echt Marlborough, maar niet té grassig, aromatisch boeiend, met tonen van asperges, grapefruit en een beetje passievrucht; sappig, mooie zuren, niet zoetig of lomp, erg knappe, elegante Sauvignon Blanc. 16,5/20 punten

Seresin Sauvignon Blanc Reserve 2010: 100% sauvignon blanc van wijngaard bij de wijnmakerij (Home Vineyard), 30% vergist en gerijpt in Franse barriques; compacte geur, duidelijk een wijn met kracht, maar ingetogen qua geur; smaak is helemaal in balans, heeft even tijd nodig, maar dan volgt enorme power, zilt, breed maar niet zwaar, geweldige nahang; met de rijping zijn de thiolgeuren afgenomen en proef je andere sauvignontonen en terroir, fascinerend. 17/20 punten

Seresin Home Pinot Noir 2009: 100% pinot noir van siltbodems met grote basaltkeien, van Home Vineyard; geweldige geur, mooi etherisch en aromatisch, met warmte, mooi hout en gezond donker pinotfruit; smaak heeft structuur, goede zuren, donker fruit en lichte tonen van tabak, alles in balans, mooi krachtig en lang. 17/20 punten

Seresin Raupo Creek Pinot Noir 2010: 100% pinot noir van kleirijke bodems van Raupo Creek Vineyard; heel precies, fris en zuiver van geur, met zwarte kersen, duidelijk aards en iets rokerig, veel diepte; in de smaak prachtig vers fruit, gezonde tanninestructuur en mooie zuren, prachtige Pinot die zin geeft om te drinken. 17,5/20 punten

Om met het immer inspirerende 'Ten Geleide' in lifestylemagazine Proef& van de op dat moment dienstdoende algemeen directeur van Gall&Gall te spreken: hoera, het is weer herfst! Net zoals die directeuren daar ook altijd overmatig enthousiast doen over winter, lente, zomer en ‘feestdagen’, maar dit terzijde. Dat hoort nu eenmaal bij lifestyle, nietwaar?

Hoera, de herfst komt er dus weer aan. En het wijnseizoen is weer in alle hevigheid geopend. Niet dat wij nu allerhande drankjes zoals ‘burenwijnen’ gaan aanbevelen die zo goed bij dat borrelseizoen zouden passen en, zoals door Proef& geadviseerd, ineens met de buren genuttigd zouden worden om ‘vrienden’ te maken. Heremijntijd, de gedachte alleen al doet ons bijna spontaan in braken uitbarsten! Moesten we een maand geleden ook al niet ineens aan een straat-BBQ doen? Help! Lasciate ogni speranza, voi ch’entrate! Voor eventuele slechts partieel geschoolde lezers: kijk maar even op Google wat dit betekent. Een onsterfelijke regel van Dante, zij het niet van de voetbalspeler met die naam. Om hem te parafraseren met een al even beroemde en treffende regel van Sartre: L’enfer, c’est les autres. Jammer voor Jamie en diens kekke ‘vriendenkring’, maar wij willen helemaal geen vrienden!

Kaapse klasse

Ter zake nu. Het herfstseizoen in Nederwijnland ging gewoontegetrouw vals van start, want op maandag 7 september meende iedereen ineens zo nodig iets te moeten organiseren. We hebben inmiddels de hoop opgegeven dat daar ooit nog verandering in komt. We zijn zelf naar het partijtje van Mister Zuid-Afrikaanse wijn Udo Göebel MV geweest, ooit het gezicht van nota bene Gall&Gall!Voor de vierde keer organiseerde die een proeverij van veilingwijnen van het Kaapse Wynmakersgilde. Ditmaal in The Grand te 020. Een nette gelegenheid en daarmee een oase van beschaving in een verder door wiet, friet, bier, seks en plat toeristenvolk gedomineerde omgeving vol verderf. Wat een contrast met het fijnbesnaarde proefpubliek, waaronder wij ook moeder overste van het NGS Heleen Boom (foto rechts onder) mochten ontwaren. Mooi bly!, zeggen we dan op ons Afrikaans.

Verder waren ondermeer topsommelier Job Seuren van De Librije en Librijes Zusje en onze welhaast onvermijdelijke confrater Frank Jacobs ML aanwezig. Kortom, louter nette mensen. Die Kaapse proeverij van Udo heeft sowieso altijd een intiem en exclusief karakter, want alleen op persoonlijke uitnodiging mag je er aan deelnemen. Geen massaal gedoe dus. Zo zien wij dat graag. Aardig om te weten voor zelfverklaarde Pinotagehaters: de Kanonkop CWG Pinotage 2008 was voor ons de mooiste wijn van de proeverij. Opvallend genoeg niet eens de duurste. Dat overkomt ons niet vaak…

Goud!

Wijnen van een iets ander kaliber worden geproduceerd in Nederland. Daar vond recentelijk de Wijnkeuring van de Lage Landen plaats. De belangrijkste uitkomst ervan is dat Stan Beurskens, Mister Nederlandse wijn, na jaren van tevergeefs proberen, nu eindelijk zijn gouden medaille te pakken heeft. Hoera! Naar wij uit bronnen binnen de jury vernamen, is die medaille eigenlijk naar een 'verkeerde' wijn gegaan en niet naar de wijn die hem wellicht meer verdiend zou hebben, maar dat zal de pret in Vijlen waarschijnlijk niet drukken. Over de kundigheid van de proevers doen wij liever geen uitspraken. Wel geeft het te denken dat die het allemaal heel normaal lijken vinden om gratis hand- en spandiensten te verlenen. Een beetje vreemd voor een concours dat zichzelf zo graag serieus neemt. Dit echter terzijde.In kringen van Wijngaardeniers is men zoals te doen gebruikelijk erg blij met alle vergaarde diploma’s en medailles, want er schijnen weer records gebroken te zijn. Ga zo door! Hoeveel waarde je in de echte grotemensenwereld aan die Nederlandse medailles mag hechten? Tja, umme, wat zullen we zeggen? Voor de ontvangers ervan zal het best een hele eer zijn, maar als consument heb je er weinig aan zolang niet gecommuniceerd wordt hoeveel flessen van zo’n bekroonde wijn beschikbaar zijn. Wij vrezen in dat opzicht het ergste.

Lunchconcepten

Hoewel de eerste officiële lunches op het moment van schrijven nog heel even op zich laten wachten, hebben we ons als ML de afgelopen zomerweken bepaald niet onbetuigd gelaten. Temeer omdat vermeend gezellige straat-BBQ’s aan ons niet besteed zijn. Wel hebben we, bij wijze van hoge uitzondering, met naaste familie geluncht omdat er iets heel bijzonders te vieren viel. Op een zonnige zondagmiddag, op het terras van de Bokkedoorns, met good old maître Peter Bruins (foto rechts) weer eens in topvorm. Idem de keuken. Wat is dat toch een prachtzaak. Deze perfecte julilunch, gewaardeerd met ML ♥♥♥, is daarom voorlopig genomineerd als Lunch van het Jaar.

Voor een andere heel mooie warme middagmaaltijd, maar dan in werksfeer, begaven we ons naar Venlo om nader te vernemen over het nieuwe menuconcept van Valuas. Normaliter hebben we het niet zo op ‘concepten’, al helemaal niet in horecaland,  maar in dit geval bleek alles dik in orde. Gastheren waren de broers Eric en Marcel Swaghoven aan wie het goede leven om zo te zeggen valt af te lezen. We waren te Venlo overigens in het exclusieve gezelschap van culicoryfeeën als Astrid Schreuders (horeca-pr Astrid’s Taste), Cees Helder (voorzitter van Les Patrons Cuisiniers), Iens Boswijk (Iens) en Will Jansen (Bouillon, foto links). Om een even een idee te geven dat het een serieuze bijeenkomst was. En laten we ook de zeldzaam frivole Fred Nijhuis niet vergeten, die overigens nadrukkelijk liet weten niet namens Gault Millau te zijn gekomen. Waarvan akte. We kregen er heel veel lekkers te eten en nog meer te drinken. Ook hier: ML ♥♥♥. Een buitengewoon fijn concept derhalve daar in Venlo.

 

Veertig jaar VVN

Naar het schijnt vieren de Verenigde Vinologen Nederland (VVN) dezer dagen hun 40e verjaardag. Een proficiat aan het adres van de club en zijn grote roerganger Cees van Casteren MW is dus wel op zijn plaats, want we waren bijna vergeten dat de VVN nog bestaat. We vragen ons alleen wel af wat voor wijnbelevingswereld die brave vinologen er op nahouden. We lazen namelijk dat hun galapartijtje volledig in het teken zal staan van Bordeaux. Eerlijk nogal gedateerd 20e-eeuws. Of zou het dan toch waar zijn dat vinoloog zijn in essentie om châteautje raden draait?  

Hijgend en bezweet kom ik dan eindelijk bij de burcht aan. Ik heb me al een paar keer afgevraagd waarom ik dit ook al weer deed. Maar gelukkig is daar dan de eerste beloning van de dag: de schitterende uitzichten vanaf de Burg Hocheppan.

Deze doen me de stevige en vermoeiende klim vanaf het dorp Andrian onmiddellijk weer vergeten: op de hellingen van de bergen aan de overkant van het dal strekken de wijngaarden zich uit en in de vlakte, langs de rivier de Etsch, liggen de appelboomgaarden. In de verte zien we ook Bozen liggen, en zelfs onze eindbestemming, St. Pauls, is al in zicht. De heerlijke lunch in de Burgschenke helpt ook om de vermoeide spieren te ontspannen: de spek van varkens die vetgemest worden aan de voet van het kasteel, de ‘schoorsteen’-worst, de bergkaasjes, het brood met kummel, de verfrissende vlierbloesemlimonade en het kannetje simpele Weissburgunder gaan er uitstekend in.

Wandelen en wijnproeven

Ik ben in Südtirol, of Alto Adige*, zoals het gebied volgens de Italiaanse kaarten heet. Zes dagen lang trek ik mijn bergschoenen aan, om wandelingen door de heuvels en over bergkammen te maken. Onder leiding van Jeanet Bruining, al bijna 25 jaar specialist in het ‘wijnwandelen’, en samen met zes andere wijnliefhebbers verken ik gedurende een kleine week de omgeving van Terlan en Bozen.

Dagelijks maken we een stevige wandeling, waarna we rond 15.00 uur meestal aankomen bij een wijnmaker, die ons kennis laat maken met de specialiteiten van het huis. Deze week staan de Kellereien centraal, de cantinas of coöperaties, waar honderden kleine druiventelers en boeren jaarlijks de druiven van hun vaak niet groter dan een halve hectare wijngaard inleveren. Zondag zijn we al begonnen met een verkennend tochtje in de wijngaarden van Terlan, bekend om de witte Terlaner, waarin diverse druivenrassen gebruikt mogen worden. Naast die van Kellerei Terlan bevalt de Terlaner van de kleine producent Kiemberger, gevestigd pal tegenover ons hotel, erg goed. Zijn Terlaner Klassisch is gemaakt van chardonnay, sauvignon blanc en müller-thurgau.*  Om het lezen te bevorderen gebruik ik in dit artikel slechts de Duitse benamingen. Hoewel alles in Südtirol tweetalig moet zijn, is het gebied waar ik verbleef érg Duitstalig, en waan je je eerder in Oostenrijk dan in Italië.

Vernatsch van oude stokken

Na de lunch in Hocheppan gaat het weer stevig naar beneden. Daar wacht onze tweede beloning, een bezoek aan Kellerei St. Pauls. We krijgen een uitleg tussen de pinot noir (hier Blauburgunder genoemd)-stokken, bezoeken de kelders en proeven vervolgens een aantal heel zuivere en aangename wijnen. Om er in te komen, zo na die stevige wandeling, beginnen we eerst met wat water natuurlijk, maar daarna volgt een mooi glas sekt, van 100% chardonnay.

Christian Gschnell, verantwoordelijk voor de Vinothek, laat ons vervolgens kennismaken met telkens twee wijnen van dezelfde druif: een van de instaplijn en één van de hogere lijn, Passion. Uit deze lijn maakt vooral de Vernatsch, het rode druivenras dat nog altijd het meest staat aangeplant in Südtirol, grote indruk. Maar die wijn is dan ook afkomstig van stokken van 87 jaar oud!

Bozen en de Unterganznerhof

De volgende dag regent het gestaag, dus onze tocht over de beroemde Ritten, boven Bozen, komt helaas te vervallen. Gelukkig maakt het bezoek aan Schloss Runkelstein, met wereldberoemde fresco’s uit de 14e en 15e eeuw, veel goed. Daarna wandelen we toch nog drie kilometer terug naar de stad en lunchen bij Vögele in het centrum van Bozen, een echte aanrader. De wijnkaart is er een fors boekwerk.

En dan het slot van de dag, het bezoek aan de Unterganznerhof in Kardaun, van Lagrein-specialist Josephus Mayr! Wat een charmante man, wat een passie en wat een wijnen. Als hij ’s avonds niet in zijn muziekband had moeten spelen, hadden we waarschijnlijk tot in de late uurtjes nog gepraat over het boerenbedrijf, de Lagrein en zijn experiment met olijfbomen en olijfolie. We leren onder andere dat Lagrein tot de jaren tachtig van de vorige eeuw eigenlijk voornamelijk rosé gevinifieerd werd, als Kretzer (zie linksonder). De diepdonkere Lagreins waar Südtirol tegenwoordig om bekend staat, zijn een vrij recente ontwikkeling.

St. Magdalena

Woensdag is een rustdag voor de andere deelnemers, maar niet voor mij. Ik verken de wijn van de stad Bozen onder begeleiding van Christine Mayr, voorzitter van de sommeliersvereniging van Südtirol. We proeven St. Magdaleners – minimaal 85% Vernatsch, meestal aangevuld met 15% Lagrein – bij het voortreffelijke restaurant Eberle, wandelen over de Oswald Promenade met de mooiste uitzichten over de stad en bezoeken Klosterkellerei Muri-Gries en Kellerei Bozen.

Zes maal Gschleier

Donderdag is het dan weer tijd voor een échte wandeling, door de wijngaarden en appelboomgaarden bij Kaltern, langs de Montiggler Seen door de bossen naar Girlan. Geen zware tocht, alleen af en toe even opletten met de bewegwijzering én voor de voorbijrazende mountain bikers. Tijd voor koffie is er ook, uiteraard met een lekker stuk taart van boekweitmeel, de Buchweizen met Preiselbeeren. Lunchen doen we bij de Rungghof, waar de pastakussentjes van roggemeel met spinazie en almkaas wegsmelten op je tong.

Het serieuze proeven vindt vandaag plaats bij Kellerei Girlan, onder leiding van ‘Geschäftsführer’ Oscar Lorandi. De set van zes jaargangen van de Vernatsch Gschleier Alte Reben is een openbaring: de 1983 enorm fruitig en fris, de 1988 nog drinkbaar maar eigenlijk iets over zijn top, de 1999 een geweldige elegante wijn. Ook in de 2007, 2010 en 2012 vallen de stevige zuren op. Hoge zuren zijn dan ook de reden waarom Vernatsch, ondanks de liters plonk die in het verleden met tankwagens over de Alpen kwamen, ook wijnen met enig ouderingspotentieel kan voortbrengen.

Sekt en witte wijnen

Ik sluit mijn wandelweek af met een echte alpentocht – houten balkons met kleurige geraniums, dennenbossen, groene weiden, lunch in de berghut en koeien met bellen – van Sektkellerei Arunda in Mölten naar het dorpje Verschneid. Arunda (zie foto rechts) verbouwt de druiven niet in Mölten, op 1300 meter, maar koopt ze in van boeren in Eppan (chardonnay) en Montan (pinot noir). Bij Kellerei Terlan tenslotte maken we deze vrijdag aan de eind van onze wandeling kennis met een reeks prachtige witte wijnen, waaronder de Sauvignon Quartz 2012 en de verbluffende Weissburgunder 2002. Het zijn precies die wijnen waar Südtirol zo bekend om is, momenteel. Paradepaardje Lagrein sluit de proeverij af.

Wijndiner

’s Avonds genieten we bij wijnbar Pillhof van nog veel meer moois uit Südtirol, van Tiefenbrunner, Kloster Neustift en Nals Magreid bijvoorbeeld. Jeanet Bruining zocht bij elke gang van te voren twee wijnen uit, één wit en één rood, waarbij de chef een gerecht maakte. De combinaties blijken verrassend én lekker en leveren veel stof tot discussie. Uitermate tevreden rollen we later op de avond ons bed weer in.

Mijn reis zit er nu erop, en via Innsbruck vlieg ik weer naar Schiphol. De reisgenoten lopen nog een dagje langer door de wijngaarden en zullen bij Kellerei Nals Magreid langsgaan. Dankzij mijn bergschoenen en wandelstok, een fles water en een zonnebril heb ik in zes dagen tijd een fantastisch beeld gekregen van een van de mooiste en spannendste wijnlandschappen van Italië, waar de kwaliteit van de wijnmakers en de wijnen over de hele linie enorm hoog is.Wie ook eens op een dergelijke manier wil kennismaken met een – Duitstalig  – wijngebied, kan ik aanraden: kijk op Wijnwandeltochten.org en haal die stappers uit het vet. Van deze combinatie van wandelen en culinair genieten kom je zeker rijker, maar toch ook lichter weer thuis!

In de jongste editie van Perswijn, nummer 5, staat een uitgebreide reportage van Lars Daniëls MV over de Elzas – de oude favoriet die aan het ontwaken is uit een lange, te comfortabele slaap. Zoals aangegeven in het artikel, bij deze de vermelde producenten en hun importeurs in Nederland.

Domaine Schoffit

Wijnimport J. Bart

Domaine Zind-Humbrecht

Wijn Verlinden

Domaine Trimbach

Walraven-Sax

Domaine Léon Beyer

Heeren Van Heusden

Domaines Schlumberger

Sligro

Domaine Albert Boxler

Jan Herbrink Wijnen

Domaine André Ostertag

Sauter Wijnen

Domaine Weinbach

Résidence Wijnen en De Bruijn Wijnkopers

Domaine René Muré

De Geluksdruif

Domaine Marcel Deiss

Verbunt Wijnkopers

Domaine Marc Kreydenweiss

Pallas Wines

Domaine Paul Blanck

Jean Arnaud

Domaine Bott-Geyl

Henri Bloem

Domaine Josmeyer

Vles & Co., Noordman Wijnimport en Wine Companions

Domaine Paul Buecher

Wijnhandel Gommers

Domaine Albert Mann

Goessens Professionals in Wine en Terroirwijn

Domaine Agapé

o.a. Twentsch Wijnhuis en Puur Elzas

Biecher & Schaal

WineMatters

Cave de Hunawihr

De Bruijn Wijnkopers en Neerlands Wijnhuis

Cave de Turckheim

Sligro  

Het is helemaal geen straf om tijdens een boottocht over de grachten van Amsterdam de nieuwste jaargang rosés van Château de Selle van Domaines Ott te proeven. Deze wijn is tenslotte door de Decanter uitgeroepen tot de allermooiste rosé ter wereld.

Als dan ook de rode Bandol ‘Château Romassan’ 2011 geschonken wordt, kan de goede indruk van deze wijnen niet meer stuk. Ik vertrek naar Bandol zelf om meer van deze Hercules onder de wijnen te proeven.

Druiven

“Le mourvèdre doît voir la mer ” volgens Christophe Renard van Domaine Ott. “Hij ziet de zee”, deze voornaamste druif voor het rood en rosé uit Bandol. Het staat aangeplant op de terrassen tussen de heuvels en de zee rond het vissersdorp Bandol. De 3000 jaarlijkse zonuren, de Mistral en de regenval in de herfst zijn het microklimaat die de noodzakelijke late rijping mogelijk maakt van deze dikhuidige druif. Onder de AOP Bandol vallen de plaatsen Bandol, Le Beausset, Le Castellet, La Cadière, Saint-Cyr-sur-Mer, Sainte-Anne-d’Évenos, Sanary en Ollioules. De Bandols uit het meer noordwestelijke Saint-Cyr-sur-Mer en Sainte-Anne-d’Évenos geven iets lichtere en elegantere wijnen vanwege de kiezelbodems.

De rode kleibodem uit de rest van de AOP zorgt voor tanninerijke wijnen die om een blend vragen met cinsault en grenache om het heftige karakter van de mouvedre iets te temperen. Syrah en carignan mogen voor 15% deel uitmaken van de assemblage. De arme bodem zorgt voor een van de laagste opbrengsten in Frankrijk: maximaal 40 hl/ha, en de beplanting is 5000 stokken per ha. Het gebied levert jaarlijks 48.000 hectoliter, geproduceerd door 51 châteaux en 5 coöperaties.  Er wordt vooral rood en rosé (80%) gemaakt.

Geschiedenis en toekomst

Bandol zelf is een kleine kustplaats gelegen aan de oostkust van Frankrijk bij Marseille en Toulon. Het is de bakermat van een van de meest internationaal geroemde wijnen ter wereld, en tevens een van de oudste, nog wijnproducerende wijngebieden. Sinds 1941 heeft Bandol de AOP status. Dat deze wijn al sinds eeuwen indruk maakt, blijkt uit het feit dat Koning Lodewijk XV van Frankrijk (1715-1774) al een grote fan was. De wijnboeren uit het Bandol van nu weten dat ze een waardevol erfgoed in handen hebben. Er is een jonge generatie opgestaan van enthousiaste jonge ondernemers; mannen én vrouwen die het bedrijf van hun ouders overnamen. Ze willen hun ‘Pauillac uit de Provence’ op de wereldwijnkaart hebben staan. Château Vannières, Domaine de Val d’Arenc,

Domaine la Suffrene, Domaine Les Trois Filles, Domaine la Bégude, zomaar een greep van bedrijven waar de jonge generatie nu de scepter zwaait.

Verse rosé?

Rosés drink je normaal zo jong mogelijk. Maar grote uitzondering op die regel is Bandol. Deze moet minstens een jaartje, liefst langer liggen, voordat hij tot z’n recht komt. Te jonge Bandols hebben harde en aanwezige zuren, maar na een paar jaar smaken de rosés kruidig en aards, met een hint van zomerfruit: aardbei en framboos. De rosés uit 2011 zijn nu goed op dronk, bijvoorbeeld de Sainte Catherine van Domaine La Suffrene uit 2011 (zie foto). Een aromatische en karaktervolle rosé én te koop in Nederland (Pallas Wines). De zalmroze tint van de rosé is bedrieglijk, het is een krachtige wijn met veel structuur en is een echte gastronomische partner bij alles wat uit de Méditerranee komt. Wel het liefst bereid met een teentje knoflook, dat is het allerlekkerst.

Krachtig rood

Maar dan het rood; geproefd werd jaargang 2011. En het eerste wat opvalt is de smaak en geur van de garrigue, die velden vol wilde kruiden die je zo duidelijk in de wijn terugvind. De overweldigende aanwezigheid van eucalyptus, laurier, thijm en lavendel naast een mondvol tannines. Mijn eerste indruk van jaargang 2011 is een zeer positieve. De AOP schrijft voor dat de wijn minstens 18 maanden op hout moet ouderen. Maar rode Bandol wordt pas echt mooi als hij minstens 10 jaar de tijd krijgt om te rijpen. Dan pas laat hij zich enigszins kennen en laat hij zien wat hij in huis heeft. Denk aan wat er voor geuren in een geslaagd parfum voor mannen niet zouden misstaan; snufje vanille, wat kaneel, tabak, sandalhout en leer. Dat je een Bandol het beste drinkt bij een goed maal is duidelijk, hij past dan ook geweldig bij de Provençaalse keuken.

Als beste getest

Van de 50 blind geproefde rode Bandols uit het jaar 2011 kwamen er vier unaniem   naar voren als de beste. Het waren de Bandols uit 2011 van respectievelijk La Bastide Blanche, Domaines Ott: Château Romassan (Fourcroy), Château Pibarnon (Okhuysen) en Domaine Val d’Arenc. Allemaal even elegant, met aangename tannines, mooi in balans en qua smaak kruidig en mineraal. Dat beloofd wat voor over 10 jaar. Nog even geduld. Voor meer informatie, kijk op de website van de 51 Bandolproducenten:  www.vinsdebandol.com of naar de individuele sites van de hierboven genoemde bedrijven:www.domaines-ott.com

www.pibarnon.com

www.domainedestroisfilles.com

www.domaine-la-suffrene.com

www.domainedelabegude.fr

www.labastide-blanche.fr

Domaine de Val d’Arenc via www.domaines-seneclauze-en-provence.com

Een van de meest stijlvolle locaties om een verantwoord wijnpartijtje te houden is Grand Hotel Huis ter Duin ***** in Noordwijk aan Zee. Een societygevoelig man als Jaap Kwast viert er bijvoorbeeld wel eens wat. En ja, ook de selectie van Oranje is er regelmatig te gast. Recentelijk waren we op een stralend zomerse dag in Noordwijk te gast voor een studieuze proeverij die georganiseerd was door Xavier Kat van de welbekende Haarlemse wijnkoperij Okhuysen.

Een proeverij van 20 jaargangen Mas de Daumas Gassac in aanwezigheid van wijnmaker Samuel Guibert (links), de oudste zoon en opvolger van Aimé Guibert, de man die in de jaren zeventig met het wijngoed begon.

Gezichtsbeharing van de gastheer

We zullen de lezer(es) technisch geneuzel over de Folin-index voor fenolen – een fijn onderwerp voor een artikel met de nodige tabellen door onze geleerde collega-redacteur Lars Daniëls – en vervelende proefnotities besparen. Dat komt toch allemaal in de komende uitgave van het prachtblad Perswijn te staan. Laten we het liever over echt relevante en interessante zaken hebben. Zoals de ambiance, de aanwezigen, het culinaire niveau van de middagmaaltijd en, onvermijdelijk, de gezichtsbeharing van de gastheer.

Tja, laten we het direct maar eens even over die baard van Xavier (rechts) hebben. Naar eigen zeggen laat hij die nu eens een paar weken wel en dan weer een poosje niet staan. Wij voelen ons meer op ons gemak wanneer hij baardloos door het leven gaat, want zoals bekend hebben mannen met baarden iets te verbergen. We zouden ons trouwens vader Louis Kat – de eerste buitenlandse klant van Mas de Daumas – onmogelijk in ongeschoren toestand kunnen voorstellen. Geen enkele bonafide wijnhandelaar of sommelier trouwens, gelet op het hiervoor aangevoerde argument. Xaviers vrouw heeft naar zijn zeggen echter haar goedkeuring verleend, dus kan hij zijn gang gaan. Maar kom aan, als het meezit, is het slechts een fase en van voorbijgaande aard.

Dubieuze accessoires

Het was uiteraard een select gezelschap dat zich voor de proeverij verzamelde in Latour, het restaurant van Huis ter Duin. Een fijn restaurant, maar met wel als minpuntje dat het geen lunch serveert! Ter zake. De enige domper op de pret was de vaststelling dat er in het gezelschap niet één vrouw te bekennen viel. En dat nog wel op zo’n mooie dag waarop vrouwen zich doorgaans in volle glorie plegen te vertonen. Maar ja, dat leidt je dan ook weer af, verzwakt je discipline en zet je aan tot het geven van veel te hoge puntenwaarderingen aan de wijnen.

Afgezien van Jacques Hermus (foto links), de sympathieke Haarlemse sterreporter van het Dagblad van het Noorden, bestond meerderheid van de proevers uit sommeliers van nette zaken. We noemen van de professionele schenkers o.a. Job Seuren van De Librije *** (foto rechts), met een Oranjedas als dubieuze accessoire, en Bob Jurjens van De Leest ***, twee eetgelegenheden die wij beroepshalve graag frequenteren. Ook de dandy in   sommelierland, Milton Verseput (foto links) van De Vrienden van Jacob, gaf acte de présence, als verklaard stijlicoon uiteraard zonder foute accessoires om te hebben hangen. Sterker nog, hij had het hemd wijd geopend!

Sjors Hamers van restaurant Rozemarijn in Maastricht, afgelopen najaar nog door GaultMillau genomineerd voor een ongetwijfeld prestigieuze sommelier award van die club, was helemaal uit Maastricht gekomen. Bravo, dat getuigt nog eens van liefde voor het vak. Namens het voornoemd GaultMillau was trouwens de Hoofdinspecteur zelf aanwezig. De Hoofdinspecteur en ondergetekende konden overigens eendrachtig vaststellen dat de wegen van sommeliers soms ondoorgrondelijk lijken, want hun voorkeuren en opvallend extreme scores spoorden vaker niet dan wel met de onze. We hoeden ons uiteraard voor het uitspreken van al te krasse waardeoordelen, maar overmatig vertrouwenwekkend was het niet.

Beach House

Vervolgens een verplaatsing van het toneel naar het zonovergoten terras van Breakers, het strandrestaurant van Huis ter Duin. Herstel: het beach house. Wat goddank wel iets heel anders is dan zo’n beach club voor pubers waar zogenaamd trendy partijtjes met schuimbaden Rosé d’Anjou gehouden worden. Breakers dus, waar J.J.C. Kwast en familie afgelopen jaar nog hun jubileumfeestje vierden. Reken maar dat het daar zeer aangenaam toeven was. Na alle tannine van het geproefde rood smaakte het aperitief in de vorm van nota bene de rosé frizzante van Guibert ons dusdanig goed, dat we ons er maar een keer of wat van hebben laten bijschenken. Al hadden we natuurlijk liever champagne van het type Blanc de Blancs gehad. Jammer ook wel dat het plateau met oesters, het mondvermaakje vooraf, slechts één keer langskwam, want die smaken nergens beter dan op plaatsen waar je de zilte zee kunt zien en ruiken. Dit echter terzijde.

Verrassende friandises

De lunch was al net zo studieus als de proeverij, want afgestemd op een paar jaargangen witte Mas de Daumas, maar wel zeer genoeglijk. Onder de parasol, met uitzicht op zee en op welgeschapen dames aan andere tafels, en met enkele uitstekende gerechten op het bord. Waardering ML: ♥♥. Lifestyle voor nette en succesvolle mensen, zullen we maar zeggen. Nog werk ook. En dus een goed gesprek met Samuel Guibert gehad.Over Amerikaanse toestanden bijvoorbeeld.

Zijn vader Aimé bestreed ooit te vuur en te zwaard de plannen van Robert Mondavi om een wijnproject te beginnen in Aniane, daar waar Mas de Daumas te vinden is. Vanwege bezorgdheid om de natuur, en zo. Samuel op zijn beurt liet ons weten juist een flink deel van het jaar met veel genoegen in het Californische San Francisco te wonen. Hij blijkt namelijk getrouwd te zijn met een Amerikaanse! Kijk, zoiets schept onmiddellijk een band, want wijzelf hebben ooit in een vergelijkbare positie verkeerd. Temps perdu. Maar ook dit geheel en al terzijde.Er bleek ter afsluiting van de memorabele lunch nog een bijzondere verrassing te wachten in de vorm van de friandises bij de koffie. Die waren niet alleen van een bevredigend, want royaal mondvullend formaat, maar ook voorzien van de logo’s van de vertegenwoordigde restaurants, media, producent en importeur. Dat is nog eens een sublieme manier om eenieders ijdelheid te strelen. ML: ♥♥♥! Kortom, het was een aller-aangenaamst en uiterst stijlvol dagje aan zee daar in Noordwijk.