Achtergrond & Interviews

Wijnproducent Stefan Erbes in Ürzig houdt jaarlijks een bijzonder proeverij van oude Rieslings uit zijn woonplaats en naaste omgeving, Riesling-Raritäten. Met in de hoofdrol: de Ürziger Würzgarten.

Tekst en fotografe: René van Heusden

Wijnen van deze wijngaard bieden zowel in hun jeugd als op leeftijd fascinerend proefmateriaal. Moezelrieslings uit grote jaren, gemaakt van perfect rijpe druiven, kunnen zich uitstekend ontwikkelen. Decennialang zelfs, mits de flessen in goede conditie blijven. In de vorige aflevering hebben we gezien waarom de Ürziger Würzgarten enig in zijn soort is. Deze week deel 2 van het tweeluik: de wijnen.

Gastheer Stefan Erbes liet voorafgaand aan de proeverij van gerijpte jaargangen eerst 17 Rieslings uit zijn collectie 2011 proeven. Dat bleek bepaald geen straf. Het was juist een glorieuze demonstratie van wat hij in zijn mars heeft. Stefan werkt sinds 1984 in het in 1967 door zijn vader Karl gestichte wijngoed en heeft er sinds 2002 de leiding over. Was zijn vader nog opgeleid als kuiper, zelf is hij gelernter Kellermeister.

Zijn proeflokaal ligt vlakbij de Moezel, zijn kelder boven Ürzig aan de Würzgartenstrasse. Toepasselijk, want Stefans 5,2 hectare wijngaard, uitsluitend beplant met 50 tot 70 jaar oude wurzelechte stokken, bevindt zich hoofdzakelijk in de Würzgarten. Ook heeft hij een perceeltje in de aangrenzende Erdener Treppchen. Hij laat zijn wijnen spontaan vergisten en gebruikt zowel staal als hout. Speciale trucs komen er niet aan te pas.

Erbes is de afgelopen paar jaar definitief doorgebroken als een van de smaakmakendste producenten in Ürzig. Het heeft hem steeds hogere waarderingen opgeleverd in zowel Eichelmanns Deutschlands Weine als GaultMillau Weinguide Deutschland, de twee invloedrijkste wijngidsen van Duitsland. Zijn wijnen hebben namelijk gewonnen aan finesse. Zelf omschrijft hij ze als ‘vibrerend mineraal’, en gelijk heeft hij.

Zie de Rieslings uit 2011, met als rode draad spanning en speelsheid van wijnsteenzuren. Hun elegantie is ook te danken aan de lage alcoholpercentages. Bij de droge Spätlesen is dat 12,5 %, bij de restzoete wijnen 7 à 8% en bij de Trockenbeerenauslesen slechts 5,5%.

Ook laag, ondanks de stijgende reputatie van het wijngoed, zijn de prijzen. Ter plaatse betaal je voor alle bottelingen tot en met Spätlese minder dan 10 euro per fles, voor de duurste Auslese nog geen 20 euro en voor een halfje Beerenauslese zegge en schrijve 23 euro. Zelfs de 65 euro voor Trockenbeerenauslesen is weinig geld gelet op de kwaliteit.

Mijn favorieten binnen de overigens voorbeeldig homogene collectie 2011:

• Ürziger Würzgarten Riesling Spätlese trocken
• Erdener Treppchen Riesling Spätlese halbtrocken
• Ürziger Würzgarten Riesling Kabinett
• Ürziger Würzgarten Riesling Spätlese Kranklay
• Ürziger Würzgarten Riesling Auslese *** Goldkapsel
• Ürziger Würzgarten Riesling Beerenauslese
• Erdener Treppchen Riesling Trockenbeerenauslese

(NB mostgewicht 265 ºOechsle, restsuiker 471 g/l, zuren 12,0 g/l)

Duitsers mogen te boek staan als doorgaans gedisciplineerde lieden, bij proeverijen kunnen ze moeilijk maat houden. Bij Erbes’ proeverij van gerijpte Rieslings uit de Ürziger Würzgarten en naaste omgeving – lees: vooral uit Erden – kwamen 34 (vierendertig) wijnen in het glas. In overgrote meerderheid minimaal 25 jaar oud, met als oudste een 1949.

Eerlijk gezegd boden ze niet allemaal aanleiding tot extase. Firne is niet erg, veel te hoge zuren wel. Moezelrieslings zitten structureel stevig in de zuren, ook in zeer goede jaren. Zolang dat wijnsteenzuren zijn, is er niets aan de hand. In dat opzicht zijn we sinds de jaren negentig aardig verwend geraakt met jaren die op zijn minst voor een correcte rijpheid gezorgd hebben. Een gevolg van klimaatverandering? Zo ja, dan is dit ieder geval een positief  effect.

Tot in de jaren tachtig kwamen immers regelmatig onrijpe, schrale jaren voor met wijnen die stijf stonden van appelzuren. Bij het proeven van oude Moezelrieslings is het daarom lang niet altijd jubel en gloria. Problematische flessen, al dan niet veroorzaakt door matige kurken, waren er gelukkig maar weinig. Dat verschijnsel is nu eenmaal een reëel gevaar als je oude wijnen proeft, ongeacht hun herkomst.

Onder de proevers twee markante veteranen uit de Ürziger wijnscene: Karl Erbes (Weingut Karl Erbes, links op de foto) en Karl-Josef ‘KaJo’ Christoffel (Weingut Jos. Christoffel jr.). Mannen met decennia ervaring en ondanks/dankzij hun rijpheid een wijngeheugen om jaloers op te worden. Christoffel kan kennelijk nog uitstekend tegen wijn, want hij viel niet eenmaal te betrappen op uitspugen… Maar ja, bij die lage alcoholpercentages kun je het wel aardig lang volhouden.

♥

1967 Ürziger Würzgarten Riesling Naturrein – Wgt. Jos. Christoffel jr.

1975 Erdener Treppchen Riesling Auslese – Wgt. Peter Nicolay

1979 Ürziger Würzgarten Riesling Auslese – Wgt. Karl Erbes

1971 Erdener Prälat Riesling Auslese – Wgt. Christoffel-Berres

1969 Ürziger Würzgarten Riesling hochfeine Auslese Kranklay – Wgt. Gerlach

1983 Ürziger Würzgarten Riesling Auslese – Wgt. Karl Erbes

1976 Ürziger Würzgarten Riesling Auslese Kranklay – Wgt. Karl Erbes

1971 Erdener Treppchen Riesling Auslese – Wgt. Dr. Hermann-Christoffel

♥♥

1962 Ürziger Würzgarten Riesling feinste Auslese – Wgt. Jos. Christoffel jr.

1959 Graacher Himmelreich Riesling feinste Auslese – Wgt. Kees-Kieren

1949 Ürziger Würzgarten Riesling feinste Auslese – Wgt. Christoffel Erben

1996 Ürziger Würzgarten Riesling Eiswein – Wgt. Karl Erbes

1994 Ürziger Würzgarten Riesling Trockenbeerenauslese – Wgt. Dr. Hermann

♥♥♥

1971 Wehlener Sonnenuhr Riesling Auslese *****  – Wgt. Jos. Christoffel jr.

1994 Ürziger Würzgarten Riesling Trockenbeerenauslese – Wgt. Karl Erbes

span class=”type_subhead_color bold”>Riesling Weingut Karl Erbes

Moseluferstrasse 27-29, Ürzig/Mosel

www.weingut-karlerbes.de

Tekst en fotografie: René van Heusden

Moezelrieslings uit grote jaren, gemaakt van perfect rijpe druiven, kunnen zich uitstekend ontwikkelen. Decennialang zelfs, mits de flessen in goede conditie blijven. Ondanks hun lage alcoholpercentages behoren ze tot de klassieke bewaarwijnen.

Tekst en fotografie: René van Heusden

Wat ze zo lang op de been houdt, zijn restsuiker en zuren. Een teveel aan (appel)-zuren kan echter het genoegen wreed verstoren. Maar wanneer de balans wel klopt, dan is het groot feest, zoals bij wijnproducent Stefan Erbes in Ürzig. Hij houdt jaarlijks een bijzondere proeverij van oude Rieslings uit zijn woonplaats en naaste omgeving, Riesling-Raritäten.

Stuivende jonge Rieslings proeven uit een jaar als 2011 is al net zo opwindend. Ook dat onderdeel stond bij Erbes op het programma. In de hoofdrol bij beide proeverijen: de Ürziger Würzgarten. Een wijngaard die zonder overdrijving enig in zijn soort genoemd mag worden. Deel 1 van een tweeluik.

Met zijn schilderachtige vakwerkhuizen is Ürzig een van de mooiste wijndorpen van de hele Moezel. Een van de bekendste dorpen ook dankzij de wijnen die het produceert. De naam Ürzig is synoniem met Würzgarten, de enige Lage van omvang in het dorp. Tja, wat heet omvang?

Al zijn er aan de Moezel nog wel ergere gevallen aan te wijzen – denk maar aan Marienburg in Pünderich of Altärchen in Trittenheim –, de Würzgarten in zijn huidige vorm is een voorbeeld van een in 1971 onverantwoord opgerekte Einzellage. De schaalvergroting betekende het einde van tot dan toe zelfstandige Lagen van topkwaliteit, zoals de Sonnenuhr en de Kranklay. Ze verdwenen om de banale reden dat ze te klein waren om aan de norm van minimaal 5 hectare te voldoen. Alleen kleine Lagen die zich in 1971 in het bezit van één enkel wijngoed bevonden, zoals de Goldwingert met nog geen 0,3 hectare, ontsnapten aan de dans.

Gelukkig komt er geleidelijk aan eerherstel voor zulke door bureaucraten gelijkgeschakelde wijngaarden nu ze steeds vaker als perceelnaam op etiketten verschijnen. Dit geldt niet alleen voor de Würzgarten, maar voor de hele Moezel. Het maakt de zaken niet ingewikkelder, maar juist duidelijker. Terroir en nivellering staan immers op gespannen voet met elkaar.

Wat betreft de Würzgarten, van de in totaal 65 hectare daarvan ligt het beste gedeelte aan de kant van Erden, als je met je rug naar de Moezel toe staat aan je rechterhand. Geografisch gezien: aan de oostkant. Würzgarten betekent letterlijk vertaald ‘kruidentuin’, maar de benaming heeft volgens de Vinothek der deutschen Weinberg-Lagen Mosel-Saar-Ruwer (1982) geen betrekking op zo’n tuin.

Gegeven de natuurlijke en cultuurhistorische context is dat ook een weinig waarschijnlijke optie. De naam zou daarentegen aan de oorspronkelijke Lage Pichter gegeven zijn als eerbetoon aan een middeleeuwse erfpachter daarvan met in zijn naam het woord wurzegarde. Het is maar een weet. Nog een weet: in de classificatie van de gespecialiseerde en super serieuze site Mosel Fine Wines krijgt de Lage als geheel een plaats in de op een na hoogste categorie en komt het kernstuk ervan in aanmerking voor de allerhoogste status. Daar is heel veel voor te zeggen.

De Moezel loopt bij Ürzig van zuidwest naar oost, zodat op de linkeroever de beste percelen in het zogeheten Filetstück van de Würzgarten profiteren door hun ligging op het zuiden en zuidwesten van een optimale instraling en late middagzon. Die aan de mindere westkant liggen meer op het (oost)zuidoosten.

Wat de Würzgarten zijn werkelijk unieke status verleent, is zijn rode bodem. Behalve rode leisteen met een relatief jonge verwering in de lagere, recenter gevormde jongere hellingen komt in de hogere, oudere delen ook rotliegend voor. Rode leisteen is in het Moezeldal vrij zeldzaam maar niet uitzonderlijk; rotliegend (ook wel aangeduid als rhyoliet) is dat wel. Het is als gesteente van een wijngaardbodem alleen in Ürzig te vinden, waar de Moezel het letterlijk en figuurlijk heeft aangesneden.

Dit verweerd gesteente van vulkanische oorsprong is ontstaan door vulkaanuitbarstingen bij de vorming van de Wittlicher Slenk binnen het Rijnse Leisteenmassief. Deze slenk loopt parallel aan de directe noordkant van Mittelmosel. Het oorspronkelijke tufsediment verweerde tot een mengsel van leem en gruis dat vermengd raakte met löss en dat de basis vormt voor de tegenwoordige bodem.

Ongeveer een zesde van alle bodems langs Moezel, Saar en Ruwer bestaat uit rode Devoonleisteen. Zo ook het grootste deel van de Würzgarten, afgezien van die plaatsen waar rotliegend ligt. De oorsprong van de Rotschiefer is ouder dan die van het rotliegend – het Devoon van de eerste ligt miljoenen jaren voor het Perm van de tweede –, maar is in zijn huidige, verweerde  vorm jonger. De Moezel heeft er immers miljoenen jaren over gedaan om zich in te slijpen.

Hoe lager in het dal je komt, des te jonger de verwering van het gesteente. Het grote aandeel leem en löss in de bovenlaag zorgt ervoor dat ondanks het gelijktijdig hoge steengehalte de verzorging met water en voedingsstoffen toch goed is.

De rode kleur van de grond in de Würzgarten duidt op het sterk ijzerhoudende karakter ervan. Zowel bij de rode leisteen als bij het rotliegend – de naam zegt genoeg – is die veroorzaakt door geoxideerd ijzer. Vooral aan de kant van Erden, waar grillige kliffen tussen de zee van wijnstokken uitsteken, springt de afwijkende rode kleur duidelijk in het oog. Echt opvallend, want grijs is aan de Moezel immers de overheersende bodemkleur. Inwoners van Ürzig danken er trouwens hun bijnaam Rotschwänzchen (roodstaartjes) aan die rode bodem!

Een belangrijk gegeven is dat de kleiachtige toplaag met zijn hoge gehalte aan löss aan de bovenkant makkelijk opwarmt, behoorlijk diep is en veel stenen bevat. Deze bodem zorgt ervoor dat regenwater snel wordt opgenomen zonder dat dit tot stuwing leidt, dat dit water door de remmende werking van de vele stenen geen kans krijgt om erosiegeulen te vormen, en dat de stokken ook in perioden van droogte voldoende water en voedingsstoffen kunnen opnemen.

Die stokken staan aangeplant op overwegend steile tot zeer hellingen tussen 110 en 320 meter boven zeeniveau. Veelal gaat het nog om wortelechte, ongeënte stokken die niet gerooid zijn in het kader van ruilverkaveling en al evenmin last van phylloxera hebben gehad.

De combinatie van nagenoeg perfecte zoninstraling en een voor de Moezel unieke bodemsamenstelling verleent aan Rieslings uit de Würzgarten een heel eigen karakter dat naar voren komt in een weelderig, exotisch fruitig aroma. Dat doet volgens de boeken denken aan noordelijke appels en peren, mediterrane grapefruit, bloedsinaasappel, perzik en abrikoos, alsmede aan tropische ananas en passievrucht. Altijd met een pikant kruidige toets – Ürzig rijmt niet voor niets op würzig!) – en een al even markant mineraal accent.

De smaak is in de regel vrij vol, bloemig en sappig, met weer een minerale, aardse ondertoon en prima zuren. Het ontwikkelingspotentieel ervan is indrukwekkend. Na rijping ontwikkelen de wijnen vaak een nadrukkelijk muntaroma. Zoals overduidelijk bewezen in de proeverij van gerijpte jaargangen. Daarover meer in deel 2.

Tekst en fotografie: René van Heusden

Bruggelingen mogen zichzelf gelukkig prijzen. Ze wonen niet alleen in een sprookjesachtig mooi decor, ze hebben ook de keuze uit een onwaarschijnlijk aanbod aan sterrenrestaurants in de stad zelf en in de naaste omgeving daarvan.

Tekst en fotografie: René van Heusden ML

Een van de rijzende sterren in het Brugse is restaurant De Jonkman. Chef Filip Claeys leerde het vak onder meer bij Geert Van Hecke in De Karmeliet en als souschef van Sergio Herman in Oud Sluis. Het kan minder.

Claeys en zijn vrouw Sandra, die ook in Oud Sluis gewerkt heeft, openden in 2006 hun eigen ‘eethuis’ aan de Maalsesteenweg in Sint-Kruis, aan de oostelijke buitenkant van Brugge. Ver weg van het door massatoerisme geteisterde centrum. Ze vonden er al snel hun draai, want in 2008 vond De Jonkman een eerste ster waardig. In 2012 volgde de tweede.

Perswijn liet er zich een middag lang verwennen met een uitgebreide lunch. Reservering vooraf was een verstandige beslissing, want op een doordeweekse middag bleek het restaurant goed gevuld met overwegend recreatieve eters. Zou het dan toch waar zijn dat Vlamingen een volwassener eetcultuur hebben dan Nederlanders? Het heeft er alle schijn van.

Zeker die in Brugge, want de beide plaatselijke driesterrenrestaurants Hertog Jan en De Karmeliet hadden eerder al laten weten die middag ‘volzet’ te zijn.

In de keuken van Claeys neemt vis een prominente plaats in. Als visliefhebber hecht hij grote waarde aan het werken met de beste producten uit dagelijkse aanvoer. Hij werkt daarom nauw samen met Vlaamse Noordzeevissers.

Ook is hij een van de initiatiefnemers van North Sea Life dat streeft naar duurzame visserij. Dat hij wat betreft de kwaliteit van zijn vis de lat hoog legt, blijkt wanneer hij aan tafel komt uitleggen waarom hij het vandaag nodig vindt een gang van het menu aan te passen. De beoogde Schotse schulle wordt daarom vervangen door griet. Het tekent de perfectionist.

Overigens betrekt Claeys niet alleen zijn vis uit de directe omgeving, voor andere producten als groente en vlees geldt hetzelfde. Je mag dus rustig spreken van een streekgebonden keuken. En al net zo van een seizoensgebonden keuken. De chef is geen man die met technische hoogstandjes probeert te imponeren, maar het juist zoekt in bijzondere smaakaccenten, bijvoorbeeld door de Green Egg barbecue te gebruiken.

Niet minder dan negen kleine hapjes gaan vooraf aan wat formeel de eerste gang van het Lentemenu zal zijn. Sommige calvinistische zuurpruimen onder de ‘restaurantcritici’ vinden het nodig om daarover te klagen. Wat een gezeur. Beperk je dan tot simpele eetcafés. Het ene mondvermaakje bij De Jonkman is nog subtieler dan het andere. Inderdaad, zoals we dat uit Sluis kennen. En dan het menu:

Gemarineerde horsmakreel met komkommer, radijs en muntbouillon

Frisse starter met een ‘discrete’ makreel, d.w.z. niet overdreven olieachtig, en met als verrassend accent natuurlijk die muntbouillon. Cruciaal in het gerecht is de fijne rooksmaak van het stukje zuurdesembrood dat op de barbecue heeft gelegen.

*****

Twee bereidingen van duinasperges

Kraakverse ‘terroirasperges’ van teler Marc Deswarte in het Frans-Vlaamse Ghyvelde, net over de grens bij Duinkerke. Ze zijn iets zachter van smaak dan de Mechelse. Tweemaal bereid met paling als smaakmaker. Afzonderlijk geserveerd, dus in feite een dubbele gang.

Eenmaal in een koude bereiding met gegaarde en gemarineerde zoetwaterpaling uit de Damse Vaart en eenmaal in een warme met gebakken zeepaling, extra lekker gemaakt met witbier en hazelnootboter. Tweemaal met een perfecte beet. Kijk, zo worden die van zichzelf eigenlijk nogal flauwe witte asperges ineens wel heel erg lekker.

*****

Langoustine met lamsoor, erwtjes en fenegriek

Fenegriek is natuurlijk niet echt een Vlaams kruid dat typisch is voor het Brugse land, maar dat mag de pret in dit gerecht allerminst drukken. Smaakbepalend is de bereiding van de langoustine in het Green Egg. Fijne groene accenten van het zilte lamsoor en de zoet-aardse erwtjes.

*****

Griet met morieljes, artisjok en uienbouillon

Perfect gegaarde vis! Zoals je van een viskok mag verwachten, maar toch. En wat zijn die morieljes toch lekker. Wonderpaddo’s! Laten we hier vooral ook de linzen niet vergeten. Ze geven net als de morieljes een geraffineerd aardse toets aan het geheel. Heel apart: de bouillon van geroosterde ui.

*****

Lamsvlees met aubergine, gerookte paprika en puree van daslook

Lam uit Damme, waar ook de zoetwaterpaling vandaan kwam. Zo mals dat het nauwelijks gegaard hoeft te worden. Zuiglam, om zo te zeggen. Niet in de omschrijving op het menu, maar wel op het bord: een stukje

smaakmakend buikspek. Weer zo’n kleinigheidje dat binnen het gerecht dat het verschil maakt. Hm!

Al had de ontwikkelde Elzasser Riesling er best bij gekund, het gerecht vormde natuurlijk het perfecte alibi om eens wat roods te gaan drinken. Altijd het probleem met verantwoorde lunches. Tweede alibi: van die Riesling moest nog een verantwoord glas wit bewaard blijven voor bij de kaas.

*****

Assortiment van artisanale kazen

Kazen van de Antwerpse kaasmeester Van Tricht, dé affineur van België. Tja, dan zijn verdere opmerkingen eigenlijk overbodig. Zowel de rijpe Riesling als de jonge Marsannay met zijn expressieve fruit smaakte er heerlijk bij. Ook al was die tweede dan rood…

*****

Twee kleine nagerechten

Net als de asperges aangekondigd als één gang, maar in feite twee aparte gangen. Het eerste hoog op smaak met pure chocolade, pinda’s en sinaasappel als ingrediënten, het tweede lichtvoetig en fris met aardbeien, rabarber en yoghurt.

De wijnkaart van De Jonkman is vrij klassiek en eerlijk gezegd niet zo heel spannend. Duitse wijnen schitteren door afwezigheid, wat extra jammer is gelet op de aard van de keuken. Daar staat wel een uitgebreide selectie champagnes tegenover, plus het gegeven dat er pas glas wel eens wat avontuurlijker geschonken wordt.

Het arrangement vermeldde bijvoorbeeld een assemblage van Chardonnay en Riesling uit, jawel, Brazilië! En toegegeven, ook per glas aangeboden werd een Badense Weissburgunder van Dr. Heger. Vreemd genoeg gevolgd door een Alsace Pinot Blanc… Bij wijze van educatie? Ik dronk echter à la carte en kan dus niet oordelen of een en ander zinvol was.

De attente sommelier maakte een uitstekende indruk door de gekozen wijnen op een perfecte temperatuur te schenken. Het ging daarbij om Riesling Cuvée Frédéric Émile 2004 – op de ietwat armoedig, want op een velletje uit een notitieboekje uitgeschreven rekening gespeld als ‘Frederick Emiel’! – van Trimbach en een halfje Marsannay 2010 van Méo-Camuzet.

Vooraf bij de amuses uiteraard een glas champagne, de Brut Intense van Lenoble. Speciaal het vermelden waard: de mooie keuze aan artisanale Belgische bieren op de aperitiefkaart!

De rekening voor het eten bedroeg 126 euro voor het 6-gangenmenu, inclusief supplement voor de kaas. Daar krijg je dan ook wat voor. De drank kostte, zoals te doen gebruikelijk, een stuk meer. Maar ja, wanneer je zo nodig een halve liter water à 6 euro en wijn à la carte wilt drinken, heb je dat in België net zo snel als in Nederland. Alleen al de Fédéric Émile kostte net iets meer dan het hele menu. Soit, hij smaakte fantastisch.

Bij de koffie heb ik het simpel gehouden met een madeleine in plaats van nog eens een hele parade friandises. Een madeleine op sterrenniveau, want sterrenniveau is wat je bij De Jonkman kunt verwachten.

Wanneer men nu ook even wat aandacht besteedt aan dat paar gesignaleerde kleinigheidjes, dan is het een uitstapje naar Brugge extra waard.

Restaurant De Jonkman

Maalsesteenweg 438

Sint-Kruis Brugge

www.dejonkman.be

Tekst en fotografie: René van Heusden ML

De (hotel-)restaurants van het Van der Valk concern hebben een nieuwe wijnkaart gekregen. Gelet op de grote rol die ze spelen binnen de Nederlandse gastronomie, is dat beslist even een nadere kijk waard.

Tekst: René van Heusden ML

De ‘maatschappelijke relevantie’ ervan is immers oneindig veel groter dan die van de wijnkaarten van, pak weg, Oud Sluis of De Librije. En goed voor gemengde gevoelens. Die nieuwe wijnkaart van Van der Valk laat namelijk tegelijkertijd zien hoe het wel moet en zo mogelijk nog meer hoe het niet zou mogen.

Het voorspelbaar sterke punt zit ‘m in de klantvriendelijke prijsstelling van de wijnen. Een verademing. Van der Valk heeft wat dat betreft al jaren een naam hoog te houden – denk bijvoorbeeld aan een klassieker als Château Poujeaux – en vergeleken met nog niet zo heel lang geleden is het aanbod sterk uitgebreid.

Het is zelfs behoorlijk compleet, gelet op de positionering van Van der Valk binnen het Nederlandse horecaspectrum. Afgestemd op een breed publiek, maar ook met de nodige zaken die het hart van de gevorderde wijnliefhebber sneller doen kloppen. Niets dan lof daarvoor.

Het is daarom dubbel jammer dat de tekstuele uitvoering van zo’n bedroevende slordigheid getuigt. Simpel gezegd: de kaart wemelt van de spelfouten. Het zijn er zelfs catastrofaal veel. Kon dat nu echt niet anders? Dat ook sterrenzaken het regelmatig niet zo nauw nemen is geen excuus voor Van der Valk om dat dan ook maar te doen. In tegendeel zelfs. Hierover zometeen meer.

Laten we eerst eens zien wat er zo al op de kaart staat. Eerst maar even de getallen. We tellen 7 huiswijnen die zowel per fles als per glas te bestellen zijn, 2 alcoholvrije wijnen per fles en per glas, 3 rosés per fles en per glas, 2 dessertwijnen per glas, 1 mousserende wijn per fles en per glas, 5 champagnes per fles, 23 rode per fles en 20 witte per fles.

Een keurige spreiding, met als enig serieus kritiekpunt het ontbreken van een champagne per glas. Die zou immers een naar de treurige Nederlandse horecamaatstaven extreem aantrekkelijke prijs kunnen hebben. Dat halfjes en magnums ontbreken is minder onoverkomelijk.

En dan de prijzen. De politiek bij Van der Valk is simpel. Men gebruikt geen calculatiemodellen waarbij er lustig op los vermenigvuldigd wordt en wijnen diverse keren over de kop gaan, maar een vaste lage opbrengst die het bestellen van wijn buitengewoon laagdrempelig maakt. Bravo! En dat terwijl Van der Valk net zo’n commercieel bedrijf is als iedere andere Nederlandse horecaonderneming.

Een paar voorbeelden aan de hand van prijsvergelijkingen voor wijnen die zowel particulier verkrijgbaar zijn via Van der Valks eigen Wijnhandel De Gouden Leeuw als in de restaurants. Bij de rode Quatro 2011 van het Chileense Viña Montgras is de winkelprijs € 9,50 en de kaartprijs € 25,50. Bij Château Chantalouette 2008, de tweede wijn van Gazin in Pomerol, is het € 20,50 om € 32,50 en bij de Brunello 2008 van La Pieve € 36,95 om € 43,50. Hoe duurder de wijn, des te lager de opslag.

De prijs van de generieke huiswijnen, zonder naam van producent of oogstjaar, ligt tussen € 3,30 (glas) / € 16,50 (fles) en 3,60/18,50. Bij de flessen à la carte kom je voor drie tientjes al een heel eind en voor vier tientjes ben je zelfs spekkoper. De duurste wijn op de kaart is Baron de L 2008 voor € 59,50.

Alles bij elkaar kosten slechts vier ander wijnen meer dan 50 euro: Moët & Chandon Brut Impérial, Meursault 2010 van Olivier Leflaive, Chassagne-Montrachet 2009 van Château de Puligny-Montrachet en Chambolle-Musigny Les Bussières 2010 van Domaine Sigaut. Château Poujeaux 2010 heb je al voor € 45,50.

De meeste wijnen op de kaart zijn nog erg jong. Al te jong misschien, maar niettemin. Hopelijk kunnen ze gekaraffeerd worden. Een beetje show aan tafel komt de restaurantbeleving bovendien ten goede, ook bij Van der Valk.

In tegenstelling tot vroeger komen de wijnen niet meer uitsluitend uit eigen import via Poot Agenturen, maar van diverse leveranciers, waaronder Oud Reuchlin & Boelen en Activin. Ondanks alle opwaardering is de oude vertrouwde Graves Supérieures nog altijd van de partij, evenals de non-descripte zoete rode. Een hele geruststelling, toch?

De al even vertrouwde Gewurztraminer van vroeger is daarentegen verdwenen – typerend voor de structurele teloorgang van Elzaswijnen op Nederlandse wijnkaarten? Serieuze droge wijnen als de Riesling trocken 2012 van Weil uit de Duitse Rheingau en de Grüner Veltliner Fass 4 2012 van Ott uit de Oostenrijkse Wagram zijn ervoor in de plaats gekomen.

Bij rood heeft een klassieker als de Châteauneuf-du-Pape van Jérôme Quiot de modernisering weten te overleven, maar schittert Beaujolais door volledige afwezigheid! Wie had dat ooit durven voorspellen?

Nu het pijnlijke deel van het verhaal. Zelden heb ik een kaart onder ogen gehad die zo bol stond van de fouten en inconsequenties. Slordige spelling – vooral wat betreft het gebruik van accenttekens –, een rommeltje bij herkomstaanduidingen, foutief gebruik van spaties (dé taalplaag van deze tijd?!), inhoudelijk dubieuze informatie inzake gewonnen prijzen en Parkerpunten, etc.

Neem de eerste wijn uit de sectie wit. Volgens de kaart zou die Gran Vina (Viña) Sol heten, uit Penedes (Penedès) komen en geproduceerd worden door Miquel (Miguel) Torres. Tja. De naam Hugel wordt abusievelijk gespeld als Hügel, maar Grüner Veltliner wordt – driemaal raden – Gruner Veltliner.

En wat moeten we aan met een wijn die als volgt omschreven wordt: Vergelegen Chardonnay Reserve (Chardonnay) – Klein Constantia 2010,  afkomstig uit Constantia? Bedoeld is hoogstwaarschijnlijk de Chardonnay van Vergelegen in Stellenbosch, want Klein Constantia in Constantia produceert helemaal geen Chardonnay. Maar daarmee zijn we nog niet van de verwarring af.

Want wat lezen we als deel van de toelichting bij deze wijn? “In 1992 nam Baron Eric de Rothschild, eigenaar van het beroemde Château Lafite Rothschild, dit wijngoed onder zijn hoede en sindsdien vallen de wijnen elk jaar in de prijzen.” Opmerkelijk, want de genoemde heer De Rothschild is noch bij Klein Constantia noch bij Vergelegen betrokken. In 1992 niet en anno 2013 nog steeds niet.

Dat een schappelijk geprijsde wijn van dat beroemde Château Lafite op de kaart van Van der Valk ontbreekt, is zo erg niet. Al die fouten wel, want ze getuigen van een zekere minachting voor de lezers daarvan. Alsof die voor analfabeten versleten worden. Nu ja, wanneer ze verondersteld worden in Parkerpunten geïnteresseerd te zijn – wat overigens niet erg waarschijnlijk is –, dan kun je zo’n grove veronachtzaming wel verwachten.

Helaas is daarmee nog niet alles gezegd. Ook de vreemde wijze waarop het bedrijf communiceert maakt geen sterke indruk. Omdat ik niet bij de presentatie van de nieuwe kaart op 23 april aanwezig kon zijn, vroeg ik of men mij de kaart wilde toesturen. Dat gebeurde vrijwel direct. Attent dus. Toen ik na het vaststellen van de vele fouten daarin voor de zekerheid en met enige bezorgdheid informeerde of ik de definitieve versie had ontvangen, was het antwoord dat men nog iets aan de spelling zou doen. Vreemd als je dat pas na een presentatie doet, maar vooruit, we maken in wijnland wel vaker ongewone dingen mee.

Na herhaalde verzoeken om een beetje haast te maken met het toezenden van de in het vooruitzicht gestelde aangepaste uitvoering, kreeg ik op 27 mei voor de tweede keer de kaart toegestuurd. Maar wat bleek? Het was gewoon de oorspronkelijke versie, met als datering 22 april. Hoogst merkwaardig. Of is ‘knullig’ hier misschien een beter woord?

Laat de conclusie zijn, dat een bedrijf als Van der Valk zich behalve met een voor de gast aantrekkelijke calculatie, óók met een verzorgde uitvoering van de wijnkaart moet profileren! Wie zich daarbij van de Franse slag bedient, laat blijken die gast onvoldoende serieus te nemen. Voor het geval je als samensteller dyslectisch bent, laat die kaart dan even nakijken voor je hem in je restaurant(s) gaat gebruiken. Daarmee voorkom je al heel wat problemen.

René van Heusden ML

Hans Vos, eigenaar van Wijnhuis Oktober in Breda, straalt uit dat hij van het goede des levens weet te genieten. De door hem georganiseerde proeverij met wijnen van het Nieuw-Zeelandse Misty Cove ging daarom gepaard met à la minute in zijn zaak bereide gerechtjes.

Tekst: René van Heusden

Minstens zo’n aantrekkelijk gegeven was de aanwezigheid van Andrew Bailey, alias Mister Misty Cove. Die had zich naar eigen zeggen speciaal voor de gelegenheid netjes aangekleed vanwege de lancering van zijn Signature. Een primeur dus.

Andrew Bailey is een geval apart. Als zoon van een druiventeler had hij in Nieuw-Zeeland geruime tijd in de wijnindustrie gewerkt, toen hij in 2005 naar Nederland kwam. Het was de bedoeling dat zijn verblijf slechts van korte duur zou zijn en hoofdzakelijk om cricket spelen zou gaan. Het liep anders. Bailey bleef hangen, ging Nieuw-Zeelandse wijn importeren en trouwde met een Nederlandse vrouw.

Die bemoeienis met wijn bracht hem ertoe om in 2008 in zijn geboorteland een eigen project te beginnen. Een beetje als liefhebberij, maar zelfs dan makkelijker gezegd dan gedaan. Je vliegt immers niet zomaar even op en neer naar Nieuw-Zeeland. Bailey deed het niettemin zeven tot acht keer per jaar.

De prima resultaten van zijn onvermijdelijk uit de hand lopende liefhebberij deden hem in 2011 besluiten om serieus werk te gaan maken van zijn Misty Cove en de productie uit te breiden. Die is inmiddels gegroeid van 5000 tot 250.000 flessen, maar desondanks doet hij nog steeds bijna alles zelf. Dit jaar nog hoopt hij met zijn vrouw Marieke en dochtertje Ella Maria definitief naar Nieuw-Zeeland terug te keren en daar te gaan werken vanuit een nieuw onderkomen in Central Otago.

Een naam als Misty Cove is in Central Otago een beetje out of place, want hij verwijst naar de fjordenkust bij Marlborough, het sauvignonwalhalla aan de noordkant van het Zuider Eiland. Bailey’s belangrijkste wijn, onvermijdelijk Sauvignon Blanc, komt daar vandaan. Hij heeft er 15 hectare eigen wijngaard.

Voor zijn wijnen van buiten Marlborough kan hij een beroep doen op naaste familieleden. Zijn vader heeft 10 hectare in Canterbury (voor Pinot Gris), een oom 4 hectare in Central Otago (Pinot Noir). Daarnaast koopt hij fruit van derden.

Terug naar Marlborough. Voor de naam Misty Cove liet Bailey zich inspireren door de mist boven de Marlborough Sounds, ondergelopen valleien. Het weer in de wijngaarden van de subregio Rapaura in de omgeving van de Sounds wordt gekenmerkt door een afwisseling van zonnige dagen en koele nachten, een garantie voor een lange hangtijd en een langzame rijping.

Een andere belangrijke kwaliteitsfactor is hier de arme bodem met zijn ondiepe toplaag en goede drainage. Zijn pinot noir betrekt Bailey uit de Gibbston Valley in Central Otago uit percelen op een hoogte van 320 tot 420 meter boven zeeniveau en met bodems waarin schist en alluviaal materiaal de ondergrond vormen en stenige leem de toplaag. ’s Winters daalt het kwik er tot -6, ’s zomers stijgt het er tot 30 ºC. Voeg daar intense zonneschijn en een neerslag van 300-350mm aan toe je hebt regen.

Of Bailey er een speciale ‘filosofie’ op nahoudt. Naar zijn eigen zeggen niet, maar hij is geen man van grote woorden. Gewoon geen trucs uithalen en altijd streven naar elegantie, dat volstaat voor hem. Nog iets dat aandacht verdient: binnen de Nieuw-Zeelandse context hanteert hij ondanks zijn status van rijzende ster nog steeds realistische prijzen. Zou dat iets met zijn langdurige verblijf in Nederland te maken hebben?

Andrew Bailey liet in Breda de volgende bottelingen proeven:

Misty Cove Marlborough Sauvignon Blanc 2012 (€ 8,95)

Bailey’s basiswijn. Voorbeeldig geprijsde Sauvignon die in de verte wel een beetje doet denken aan droge Riesling van de Saar. Expressief, slank, strak, pittig en met maar 12% verrassend licht in alcohol. Geen nare grassigheid, wel citruszeste en tintelfrisse zuren. Oesters! Oesters!! Oesters!!!

Misty Cove Marlborough Signature Sauvignon Blanc 2012 (€ 17,95)

Gemaakt van fruit uit geselecteerde percelen in de zone van de Lower Wairau River. Meer ‘typisch’ Nieuw-Zeelands in stijl. Intense neus met aroma’s van verse groene kruiden, sappige smaak met veel pit en spanning, kruidig-minerale toets, ook nu weer de citroenzeste. Beheerste alcohol met 13%. Duidelijk wat rijper, breder en complexer dan de standaardversie. Uitgesproken gastronomische wijn in de beste zin des woords. Karafferen aanbevolen.

Misty Cove Marlborough Ella Maria Sauvignon Blanc Limited Edition 2012 (€ 21,95)

Een wijn die Bailey na aan het hart ligt, vernoemd naar zijn begin dit jaar geboren dochter. Met een productie van slechts 1840 flessen inderdaad een ‘limited edition’. Reden voor het kleine volume was de lage opbrengst van de oogst 2012 die beïnvloed werd door vorstschade. Daardoor kon nog niet de helft van de normale opbrengst geplukt worden, maar wat geplukt werd was wel goed rijp. Aanvulling van 6% sémillon.

Vergisting op 3 jaar oude vaten van Frans eiken, 8 maanden op het gistbezinksel met bâtonnage. Krachtig gestructureerde wijn. In de neus vanillearoma’s van hout dat nog niet helemaal is opgenomen en wit fruit. Brede smaak, 13,5% alcohol, fijne lie-toon, de gebruikelijke zuren en een mineraal bittertje na. Erg jong nog. Zou aardig moeten kunnen rijpen. Nu absoluut karafferen en stevig beluchten.

Misty Cove Central Otago Pinot Noir 2011 (€ 21,95)

Stevig rood met 14,8% alcohol en 13 maanden opvoeding op gebruikt hout. Intense kleur. Intense geur ook, expressief en puur, eerder zwart dan rood fruit, super verleidelijk dankzij de discrete dosering van het hout. Volle, rijke smaak, weer volop fruit met daarnaast kruiden als tijm en rozemarijn. Aangename pit van tannines. Ondanks de alcohol harmonieus en zelfs elegant. Veel wijn voor een nette prijs. Kwamen we dat in Central Otago maar vaker tegen!

De genoemde prijzen zijn die van Wijnhuis Oktober in Breda. Wijnen van Misty Cove worden ook gevoerd door Jean Arnaud en Vindict.

Tekst en fotografie: René van Heusden

Het portjaar 1991 bracht een kleine, maar kwalitatief goede oogst, en ook 1992 was een uitzonderlijk jaar. Nu de beide jaargangen, twintig jaar na de oogst, langzaam tot volwassenheid zijn gekomen, is het tijd voor een proeverij.

Tekst: Frank Jacobs

Na een droge winter volgde van januari tot april 1991 een regenachtige periode. Van mei tot en met augustus was het heet en droog, wat resulteerde in kleine druiven met dikke schillen. De regen medio september deed de druiven veel goed.

Ze werden mooi rijp geoogst en er konden hoge suikerwaarden worden gemeten. De wijnen hadden mede daardoor veel kleur, een goede rijkdom, kracht, structuur en harmonie en een ruggengraat van vooral stevige, maar tegelijkertijd goed rijpe tannines, in de stijl van 1983.

Het was een idee van Ibert van der Waal MV om eens een proeverij te houden van een serie Tempranillo’s met daarbij wat fatsoenlijks te eten. Van der Waal, werkzaam bij Wijnimport J. Bart, wijdde zijn scriptie voor het behalen van de titel Magister Vini aan Tempranillo, vandaar.

Tekst en fotografie: René van Heusden

Zijn locatiekeuze viel op Villa de Duinen in Noordwijk. Een prima keuze, naar bleek. Idem zijn keuze voor de derde gast in de persoon van Alicia Martinez Rolland van Vinos de España.

Waar in Frankrijk zoek je opwindende wijnbars? In Parijs natuurlijk. En misschien ook in Lyon. Maar verder, in de provincie? Dan wordt het tamelijk lastig. Er zijn echter uitzonderingen. In Béziers bijvoorbeeld.

Tekst en fotografie: René van Heusden

We kennen Béziers als een van de wijncentra, zo niet hét wijncentrum, van de Languedoc. Ooit genoot het de twijfelachtige reputatie hoofdstad van de pinard te zijn en in 1907 vormde de stad het turbulente toneel van een groot oproer van wanhopige wijnboeren dat Frankrijk op zijn grondvesten deed schudden.

Op 15 april jl. werden in Chambéry Les Trophées des Vins de Savoie bepaald en uitgereikt. Tijdens dit jaarlijkse evenement was vooral de toekomstige nieuwe AOC/AOP Crémant de Savoie, die in 2014 haar debuut moet maken, onderwerp van gesprek.

Tekst: Lars Daniëls MV

De avond ervoor had ik al een voorproefje gekregen van het type wijnen dat die nieuwe, eigen beschermde herkomstbenaming moet gaan krijgen. Daarbij werd het duidelijk dat mousserende wijnen uit de Savoie, gemaakt volgens de méthode traditionnelle en van met name lokale druivenrassen als jacquère en altesse, een mooie en originele aanvulling zijn voor het spectrum van mousserende wijnen.

Dat wereldspectrum wordt nogal gedomineerd door chardonnay, met pinot noir in de belangrijkste bijrol. Dat dat zo is, heeft meerdere redenen. Naast het feit dat chardonnay en pinot noir zich, zeker in koelere wijnbouwgebieden, uitstekend lenen voor Méthode Traditionnelle, is daar natuurlijk ook het succes van champagne; dat ieder ander wijngebied ook wel zou willen. Omdat je je kunt afvragen of je je als wijngebied kunt onderscheiden met mousserende wijnen van chardonnay, heeft Savoie, met zijn eigen originele druiven als jacquère, altesse, maar ook molette en gringet zeker een aardige basis voor succes.

Het was weer zo ver. In verband met Pasen een week later dan gebruikelijk, maar ook dit jaar trok het circus rond de ‘Primeurs’ weer een hoop volk.

Tekst en fotografie: Ronald & Sjoerd de Groot

Minder Aziatische bezoekers, volgens veel boeren. Wellicht hebben zij zich af laten schrikken door de verhalen over de mindere kwaliteit van de jaargang op de proeftafel, 2012. Deze bleek achteraf echter best mee te vallen. Nu de prijzen nog…

Een Amerikaanse collega had er niet veel vertrouwen in. “Ik koop niets dit jaar. Het is niet goed genoeg. En bovendien, ik wacht liever even. Ik koop nu wijnen uit 2004 en 2005 voor prijzen die lager liggen dan de primeurprijzen van toen.” En dat is natuurlijk helemaal waar. Er zijn zelfs bekende châteaux die er over nadenken niet meer mee te doen aan het primeurcircus. Château Latour heeft de daad al bij het woord gevoegd, zij verkopen dit jaar hun wijn niet meer ‘en primeur‘.