Achtergrond & Interviews

Dankzij China blijft de wereldwijde wijnconsumptie de komende jaren stijgen. Naar verwachting zal het land in 2021 de op een na grootste wijnconsument ter wereld zijn, direct achter grootverbruiker de Verenigde Staten.

Dit blijkt uit een uitgebreid onderzoek uitgevoerd door Vinexpo en het onderzoeksbureau International Wine & Spirits Research (IWSR). De groei van de Chinese wijnmarkt wordt geschat op meer dan 30% in vijf jaar. Van 15 miljard dollar in 2016 naar een indrukwekkende omvang van 23 miljard in 2021.

Volwassen vs. groeimarkt

Naar verwachting zal China samen met de VS (een kleine 34 miljard dollar in 2016) zorgen voor een herstel van de wereldwijde wijnmarkt. “ ‘Volwassen’ markten zoals Frankrijk laten internationaal namelijk juist een daling zien. Er is bij de ervaren consument een geavanceerder consumptiegedrag waarneembaar: minder, maar beter”, zegt Guillaume Deglise, CEO van Vinexpo. “De groei van China wordt voornamelijk bepaald door een toename in volume.” Het gaat vooral om wijnen in het lagere prijssegment, met prijzen variërend tussen de vier en de acht euro. Daarboven is de procentuele stijging opvallend lager. In 2017 steeg de premium-wijnomzet (€8 – €16) met 11,4%, terwijl het segment super premium (€20,00 +) niet verder kwam dan een luttele 1,8%.

Jong & vrouw

De stijging is dan ook met name het gevolg van het toenemende enthousiasme van de jeugdige Chinees. Want wijn is hot in China. Het wordt beschouwd als een modern en elegant alternatief voor bier. En zeker verfijnder dan de immens populaire, Chinese borrel Baiji (een tequila-achtige met alcoholpercentages oplopend tot 60%). Vandaar dat ook steeds meer vrouwen kiezen voor wijn. “Naarmate China rijker wordt, verliest juist rijkdom zijn glans als statussymbool. Kennis en algemene ontwikkeling zijn het nieuwe grote goed. Wijn zal hoogstwaarschijnlijk van deze tendens gaan profiteren”, aldus Deglise.
De nieuwe Chinese consument is dus jong en heeft – vooralsnog – minder te besteden. Bovendien zijn ze niet gewend veel te betalen voor alcohol. Zo’n flesje Baiji kost omgerekend vaak minder dan een euro. En het merendeel van Chinese wijnen is niet veel duurder. Niet verbazend dat de groei vooral zichtbaar is in het lagere prijssegment.

Chinese wijnproductie vs. wijnconsumptie

Toch profiteert niet iedereen mee van de toegenomen wijnbehoefte van de Chinees. Binnenlandse wijnboeren zien hun verkoopcijfers juist dalen. Uit de meest recente cijfers van 2017 over de Chinese wijnproductie bleek een afname van meer dan 5% ten opzichte van het jaar ervoor. En dat was al voor het vijfde jaar op rij (ingezet na de nationale campagne tegen corruptie). Een consumentenonderzoek toont dan ook aan dat voor de Chinese consument de oorsprong de meest beslissende factor is bij aankoop van een fles. Met Frankrijk als populairste land van herkomst op kop.

1,4 liter per hoofd per jaar

Ondanks de onstuimige groei in ‘s werelds dichtstbevolkte land, is de jaarlijkse wijnconsumptie per inwoner nog altijd ongelofelijk laag. Ongeveer 1,4 liter per jaar, dat is minder dan twee flessen per hoofd van de bevolking. Dat belooft nog wat voor de toekomst. Deglise: “Als China net zo gaat drinken als Australië (28,9 liter per jaar per persoon), krijgen we nog een tekort aan wijnproducenten.”

Romy Kooij

Hoe langer dit onderwerp me bezig houdt, hoe meer ik overtuigd ben: de traditionele (lees: telkens opnieuw overgeschreven) wijnadviezen uit wijnaankoopgidsen, leerboeken en wijnencyclopedieën zijn ofwel flagrant onjuist, ofwel bijzonder ongenuanceerd. Niemand stelt de adviezen ter discussie omdat men geen flauw idee heeft van de reële temperatuur van de wijn in het glas. Vaak stellen professionelen iets dergelijks voor:

6/8°C: champagne zonder jaartal, jonge witte wijn
8/10°C: champagne met jaartal, witte en rosé prestigechampagne, rijpe witte wijn
10/12°C: oude champagne, complexe oudere witte wijn
12/14°C: zoete wijnen, oxidatieve wijn zoals vin jaune, amontillado-sherry, oloroso-sherry
14/16°C: lichte rode wijnen zoals jonge Gamay, Pinot Noir en Dolcetto, versterkte wijnen zoals porto en Rivesaltes
16/18°C: alle andere rode wijnen

De voorbije jaren vroeg ik medeproevers regelmatig naar de temperatuur van de wijn. Ze zaten er meestal 3 tot 5 graden naast en telkens was het een onderschatting. Ik vermoed dat men zich bij het raden baseert op de aangehaalde adviezen: een koele witte wijn zal wel 10 à 11°C hebben, een rode wijn die goed op temperatuur is 16 à 18°C maar zeker geen 21°C. De schatting is daarom altijd verkeerd. Wit en mousserend gaan bij mij nooit onder de 12°C in het glas, rood nooit onder de 15°C tenzij de alcohol ongebalanceerd hoog is. Mooi wit drinken aan 15-16°C is prima – ja, ook Muscadet en Riesling – , rood aan 20°C: hoe heerlijk! Let wel: eenmaal in het (warmere) glas stijgt de temperatuur. Hoe snel hangt af van het volume wijn en de omgevingstemperatuur. Bij volle glazen gaat het trager. Kleine hoeveelheden, proevertjes, evolueren veel sneller naar de temperatuur van de kamer, zeker bij uitbundig walsen. Net hierdoor krijgen ze vaak de juiste temperatuur, warmer namelijk dan gepland.

Dit alles klinkt veel wijnliefhebbers ongeloofwaardig in de oren. Zoals gezegd komt dit doordat weinigen de temperatuur van de wijn effectief meten. Ik heb het maandenlang systematisch gedaan. De aroma’s van witte kwaliteitswijn en champagne openen zich pas ten volle aan 13 à 14 graden. Blijf je eronder dan mis je een belangrijk deel van het feest. Onder de 10 graden verliezen wijnen hun aroma, aan 6 à 8 graden is de ramp compleet. Alleen bij aromatische zoetige wijnen met weinig zuur zijn deze lage temperaturen zinvol. De bescheiden zuren worden benadrukt en het zoet trekt zich een beetje terug. Rode wijnen met gemiddeld alcoholgehalte, veel tannine en hoge zuren winnen niet alleen aan geur en smaak op 20 à 21 graden, ook de tannine en de zuren worden aangenamer.

Een aantal algemene wetmatigheden over wijn en temperatuur: bij hogere temperaturen worden meer moleculen vluchtig (meer aroma) en zuur lijkt minder zuur, bij lagere temperaturen worden onze smaakreceptoren minder gevoelig voor zoet (meer zuurimpressie) en tannine lijkt minder bitter. Bovendien legt koelte alcohol aan banden. Ook de omgevingstemperatuur tijdens het drinken is belangrijk. In een zomerse hitte van 26°C smaakt een witte wijn aan 18°C best koel

De ideale schenktemperatuur is dus afhankelijk van het type wijn en de omstandigheden. Wijnen met te hoge alcohol, harde tannine, te weinig of teveel zuren kunnen door een aangepaste schenktemperatuur (een deel van) hun evenwicht hervinden. Zwoele zuidelijke rode wijnen zijn mooi aan relatief lage temperatuur (14-15°C). Sommige strakke maar geconcentreerde non-dosé champagnes geven een aangenamer mondgevoel aan 13-14°C. Hun volle aromatische kracht bereiken ze vaak een paar graden hoger, liefst in een groot glas en geen flûte. Door een warmere temperatuur verliest de mousserende wijn iets sneller zijn CO₂. Minder belletjes is echter geen probleem: slappe wijnen verliezen hun camouflage, topwijnen showen hun magnifieke aromabereik duidelijker.

Mooi gebalanceerde wijnen laten zich gemakkelijker op verschillende temperaturen drinken. Op reis in Duitsland dronk ik Moezel-Riesling (feinherb, dus lichtjes zoet) op 8/10°C als aperitief, op 12/14°C bij worst met appelmoes en op 18°C als zoete wijn na de maaltijd. Met mousserende wijn kan men hetzelfde doen: je bestelt een fles en je laat hem aan tafel opwarmen. Bij het aperitief is hij lekker fris. Vervolgens bereikt de fles bij elke menugang een hogere temperatuur: de geur en smaak van de wijn veranderen aanzienlijk. Een boeiend experiment! Hetzelfde principe volgend kunnen sommeliers de temperatuur van de wijn aanpassen aan de schotel, bijvoorbeeld koelere rode wijnen bij koude tomaatgerechten en iets warmere rode wijnen bij zongedroogde of bereide tomaat. Pinot Noir bij vis schenkt men iets frisser (16°C), Chardonnay bij kalf iets warmer (14°C).

In veel restaurants wordt mousserende wijn geschonken onder de 10°C. Ik vind dat hatelijk. Wijnen te koel schenken is minder erg dan te warm maar men moet niet overdrijven. Ik laat het glas champagne gewoon staan tot het warmer wordt. Vervelend soms voor het personeel want het voorgerecht moet wachten. Omdat ik de temperatuur graag zelf regel, vraag ik vervolgens om de fles witte wijn op tafel te laten, met ijsemmer – wat een vervelende gewoonte trouwens om die fles telkens weg te nemen! – Als de zaaltemperatuur boven de 22°C stijgt, wil ik ook voor de fles rode wijn een koelemmertje met water en wat ijs.

Tenslotte: wijnen op proeverijen hebben dikwijls een verkeerde temperatuur: de witte en mousserende wijnen te koel (teveel ijs in het water!), de rode wijnen te warm door de hitte van het proeflokaal. Dit euvel is perfect oplosbaar, kom op!

Stefaan Soenen

Een meer uitgebreide bespreking van het besproken onderwerp vindt men hier. 

For this was on seynt Volantynys day

Whan euery bryd comyth there to chese his make

(1382 Parliament of Fowls, Geoffrey Chaucer)

Valentijnsdag, van oudsher het feest van de romantische liefde. Toch is het commerciële succes van deze dag tanende. Jammer voor de Beaujolais-cru Saint-Amour, die jaarlijks bijna een kwart van haar productie als Valentijnswijn slijt.

‘Want dit was op Sint-Valentijnsdag. Als elke vogel daar zijn maatje komt kiezen’. Deze dichtregels staan bekend als de vroegste historische vermelding van Valentijnsdag. Na dit gedicht van Chaucer (een van de grote schrijvers uit de Middelengelse literatuur) verschenen steeds vaker verwijzingen naar Valentijn en Valentijnsdag in de romantische literatuur. Zo zong in 1600 Shakespeares Ophelia in Hamlet:

To-morrow is Saint Valentine’s day,
All in the morning betime,
And I a maid at your window,
To be your Valentine.

Le Cru des Amoureux

Tijdens Chaucers Middeleeuwen kenden de wijnen van de Beaujolaisregio al een behoorlijke populariteit. De verspreiding van Valentijnsdag gaf door de eeuwen heen een extra impuls aan de wijngemeente Saint-Amour-Bellevue. En dat terwijl de oorsprong van de dorpsnaam allesbehalve romantisch was. Het verwijst waarschijnlijk naar de tot het christendom bekeerde Romeinde legionair Sanctus Amor. Hij ontsnapte in 286 ternauwernood aan een Romeins bloedbad gericht tegen afvalligen, waarna hij zendeling in Gallië werd. En juist zijn naam staat nu aan de basis van Le Crus des Amoureux.

Kwaliteit versus commercie

In 1946 verwierven de wijngaarden rond Saint-Amour-Bellevue hun status van zelfstandige appellation. Toen de commerciële, Amerikaanse versie van Valentijnsdag ook in Europa zijn intrede deed, zat de cru niet alleen meer op een mooie bodem van leisteen en graniet. Maar ook op een prettig gevulde pot met goud. De plaatselijke mairie deed al goede zaken met de vele bruidsparen, net als de restaurants met namen als Au 14 février en Auberge du Paradis. Maar vanaf de jaren 90 kon ook bijna een kwart van de jaarlijkse oogst als het perfecte Valentijnsgeschenk worden weggezet. Dat maakt de prijs soms aan de hoge kant, zeker gezien het schommelende kwaliteitsniveau binnen de cru. Maar toch, grenzend aan het zuidelijke deel van Bourgogne heeft de gemeente een vergelijkbare bodemgesteldheid als de Mâconnais. Een goede Saint-Amour kan dus wel degelijk – zij het wat makkelijker en lichter – eenzelfde verfijning en elegantie ontwikkelen als de Pinot Noir van de bovenburen.

Be My Valentine

Saint-Amour is de meest noordelijke van de tien cru’s en is met 320 hectare een van de kleinere appellations van de regio. Toch zorgen de twaalf verschillende climats (met toepasselijke namen als En Paradis, La Folie, Le Clos du Chapitre en Vers L’Eglise) voor een interessante diversiteit.

Over het algemeen is een Saint-Amour een herkenbare, fruitige Gamay. Charmant, zacht en harmonieus. De wijnen hebben niet het serieuze van een Moulin-à-Vent, noch het volle van een Morgon. Lichte jaren zijn al na twaalf tot vijftien maanden op hun best. Een wat rijker oogstjaar kan met twee tot vier jaar rijping voor een verrassende kirschachtige kruidigheid zorgen. Maar bovenal is een fles Saint-Amour een frivole wijn. En dat past dan weer prima bij haar romantische etiket.

Romy Kooij

Priorat gaat ervoor en Sancerre houdt het juist tegen: de cru-status van hun wijngaarden. International Wine Columnist of the Year 2016 Andrew Jefford beschouwt de voor- en nadelen van de cru.

In de column Jefford on Monday op decanter.com geeft Jefford wekelijks zijn visie op het wel en wee van de internationale wijnwereld. In de column To Cru or not to Cru gaat hij in op het verschil in opvatting tussen de jonge Priorat DOCa en Sancerre AOP, wat betreft hun streven naar de felbegeerde cru-status. De Catalanen zijn bereid grootschalig te investeren en de boel zo snel mogelijk om te gooien. Terwijl de Franse zaak toch ietsje complexer ligt, zo getuige ook de recent gepubliceerde Master of Wine-dissertatie van Catherine Petrie MW (Sancerre’s single vineyard wines versus formal cru classification systems: An investigation of Les Monts Damnés, Les Culs de Beaujeu, and Chêne Marchand).

Later, als ik groot en sterk ben

Waarom wil de een wel en de ander juist niet? Volgens Jefford beschouwen de meeste regio’s zichzelf als volwassen wanneer ze kunnen pronken met hun eigen cru. Je bent pas een echte wijnregio (mét – niet onbelangrijk – bijbehorende prijzen) als bepaalde zones, dorpen of wijngaarden zelfstandig kunnen schitteren. Maar de cru-loze Sancerre heeft allesbehalve haast. Ondertussen stuitert Priorat met jeugdige bravoure door. Op weg naar de heilige graal.

Bourgondische piramide

En die graal is de – sinds 1936 vormgegeven – piramide van Bourgogne: de meest nauwkeurige herkomstindeling van alle Franse wijngebieden. Het kwaliteitsklassement dat op vier verschillende niveaus wijngaarden classificeert. Beginnend bij de appellations régionales (er is trouwens weer een nieuwe: de Bourgogne Côte d’Or), de appellations communales, de premiers crus en ten slotte de 33 grands crus. Het ideale model, ook al is het veel te uitgebreid voor de meeste andere wijnregio’s.

De haast van DOCa Priorat

Desondanks is dit exact de route die Priorat wil volgen. Jefford sprak met de regionale voorzitter Priorat DOCa, Salus Álvarez: “We zijn een kleine regio, met veel kleine wijnmakers. De focus op terroir is voor ons juist de perfecte manier om de noodzakelijke prestige en bekendheid te genereren.” Voor de regio is het nu nog relatief makkelijk om veranderingen door te voeren. Er zijn (nog) geen grote producenten met te grote belangen bij betrokken.
Door snel te handelen kan politiek gesteggel zoals bijvoorbeeld in de Champagne-regio worden voorkomen. Toch vinden sommigen het nog te vroeg. Er is – volgens deze critici uit Priorat zelf – nog minimaal 20 jaar van grondig onderzoek nodig om te ontdekken waar de beste wijngaarden zich bevinden. Bovendien zou een grand cru voor garnatxa nooit hetzelfde kunnen zijn als een grand cru voor carinyena. Maar zelfs deze critici zijn het erover eens dat een cru uiteindelijk zal helpen om de wijnen van Priorat de status te geven die ze verdienen. En daarmee de overlevingskansen van de regio en zijn wijnproducenten te doen vergroten.

De huiver van Sancerre AOP

Terwijl Sancerre helemaal niet op die cru zit te wachten. Prestige hebben ze al lang op basis van hun wereldwijd beroemde lieux-dits. Sterker nog, misschien zou een wettelijk vastgelegd cru-systeem eerder tot meer verwarring leiden, dan tot meer waardering. Het onderzoek van Catherine Petrie MV over specifieke wijngaardwijn (lieux-dits) versus formele cru-classificatiesystemen laat bovendien een andere interessante ontwikkeling zien. Petrie toont namelijk aan dat wijnen geproduceerd onder verschillende Franse (grand) cru-voorschriften – en dus gebonden aan maximale rendementen – minder in waarde zijn gestegen dan de wijn van de door haar onderzochte lieux-dits in Sancerre. Niet bepaald een aanmoediging op te gaan classificeren dus. Bovendien zou zo’n grootschalige verandering de bestaande samenwerkingen onder druk zetten en kunnen leiden tot onderlinge onenigheid. Jefford: ‘Achteraf bezien waren de jaren 50 waarschijnlijk de perfecte periode geweest om de beste wijngaarden van Sancerre te classificeren. Omdat toen de inzet veel lager was.’

Tijd voor de Hollandse piramide?

De cru-status is dus mogelijk voor Priorat te vroeg en voor Sancerre te laat. Maar wat is dan wél het juiste moment om zo’n gedetailleerd kwaliteitsklassement in te voeren? Misschien moeten we in Nederland ook maar even doorpakken, nu de eerste BOB een feit is. Nogal prematuur? Met het oog op de opwarmende aarde en de daarmee verschuivende wijnbouwgrens in noordelijke richting hebben wij nieuwkomers misschien wel ongekende wijnpotentie in handen. Wie weet zeggen we anders over 70 jaar ook wel: “Hadden we het toen maar gedaan!”

Lees het volledige artikel van Andrew Jefford hier.

Romy Kooij

Foto Andrew Jeffords: Mark Smith

De afgelopen jaren is er nogal wat onrust in wijnopleidingland. SWEN veranderde in 2015 in SDEN en ook de titel Vinoloog bleek plotseling niet beschermd. Met alle gevolgen van dien. Vervelend voor de Wijnacademie, maar vooral verwarrend voor de hardstuderende vinologen (in spe) van de opleiding. Nu presenteert de Wijnacademie een nieuw register met andere spelregels. Het online KwaliteitsRegister Vinologen (KRV) moet nationaal én internationaal het baken van vakbekwaamheid worden.

Noem biodynamiek in de wijnbouw en er gebeurt iets. Het blijft een controverieel onderwerp. Godfather Nicolas Joly wordt zowel aanbeden als verguisd en zelfs professionals halen soms fel naar elkaar uit. Het blijft vooralsnog lastig om de exacte wijnwaarheid te achterhalen.

Een dag nadat ProChile tijdens de World Bulk Wine Exhibition in Amsterdam The Voice of Wine Award kreeg uitgereikt, toonde wijnland Chili zich van een heel andere kant. Namelijk nu eens niet door een proeverij met bekende, grote producenten die succesvol zijn in ons land, maar door een proeverij met kleine, onbekende producenten van heel originele wijnen uit oudere wijngaarden in Maule, Itata en Bío Bío.

Na de Keuringsdienst van Waarde-uitzending over de zin en onzin van bekroonde wijn werd ik door menigeen aangesproken over de waarde van de wijnmedaille. Wordt de consument wederom bedrogen? En hebben wijnmakers nu ook al boter op hun hoofd?

Je zou denken dat de Spaanse wijnwetgeving voldoende dekking biedt voor de diverse wijnstijlen. Bovenop de Europese regelgeving hanteert men tenslotte nog altijd hun eigen rijpingseisen. Maar naast de traditionele indeling joven, crianza, reserva en gran reserva eist een subcategorie een steeds overtuigendere plek op. Ribera del Duero claimt de oorsprong van de term roble, maar ondertussen verschijnt het op meer en meer Spaanse wijnetiketten.

Punten en wijnen, een heikel punt. Is Robert Parker als schuldige aan te wijzen voor de opgeklopte prestatie- en concurrentiecultuur in wijnproeverijen? Met punteninflatie als gevolg? En wat is meer punten waard: kracht of verfijning? Stefaan Soenen laat zijn licht schijnen op deze kwestie.