Wat wist ik van Israël? Natuurlijk, ik had gehoord over Jeruzalem en Nazareth, historische plekken. En uiteraard kent iedereen de religieuze en politieke conflicten. Maar Israëlische wijnen waren mij volledig onbekend. Des te interessanter om dit land samen met Mireia Pons te ontdekken. Zij was een van mijn eerste wijncursisten 15 jaar geleden, jarenlang importeur van Spaanse wijnen en vanwege haar grenzeloze liefde voor haar Israëlische vriend twee jaar geleden naar Israël verhuisd.
We bezochten samen 8 wijnhuizen, 8 van de 300 (!) boutique wineries die Israël kent. Mireia had echter een strenge selectie gemaakt: een goede reputatie en moderne stijl waren het uitgangspunt. Eenmaal op pad, kregen we steeds meer tips van andere wijnmakers: Staat Shvo wel op het programma? Hij maakt rosé van Barbera… En soms het advies om een bepaalde winery niet te bezoeken, omdat het gebied daar niet helemaal veilig was. Ook dat is Israël. Ik ging zonder verwachting hier naar toe en heb mij meerdere keren verbaasd over de goede kwaliteit van de wijnen.Laat ik voorop stellen dat Israëlische wijnen duur zijn. De gemiddelde prijs van de wijnen die wij hebben geproefd bedroeg 100 shekel, dat is ongeveer 25 euro. Deze stevige prijzen komen niet tot stand doordat de wijnbedrijven het zo hoog in hun bol hebben en daarom de hoofdprijs vragen. Nee, het heeft alles te maken met de hoge kostprijs. Alles, van pers tot kurk, vat en capsule, moet geïmporteerd worden. Ook de arbeidskosten zijn op Nederlands niveau. Daarnaast is het voor wijnbouwers niet mogelijk om eigen grond te kopen. Alle grond moet worden ‘geleased’ van de overheid. De vaste èn variabele kosten zijn dus heel hoog. Daarom heb ik de wijnen eerst beoordeeld op hun kwaliteit, zonder naar de prijs te kijken. Na de proeverij heb ik de prijzen erbij gezet en de wijnen beoordeeld zoals ik dat jarenlang voor Gall & Gall heb gedaan: is deze wijn interessant voor een Nederlandse wijnliefhebber? Vanwege een unieke stijl, een bijzonder goede kwaliteit of een goede prijs/kwaliteitverhouding?
In de wijngaard
Dit wijnland is enorm in ontwikkeling. Er wordt volop geëxperimenteerd met druivenrassen en aanplantingen op verschillende terroirs. Judean Hills is één van de mooiste gebieden. Er zijn hier wijngaarden aangelegd op een hoogte van 650 tot 800 meter. Je vindt hier voornamelijk witte kalksteen en terra rossa. Noordelijker, in Upper Galilee, vind je verschillende microterroir wijngaarden, maar over het algemeen is de grond hier een mix van terra rossa, kiezel of silex en soms basalt. Hier liggen de wijngaarden rond de 540 tot 900 meter. In de Golan Heights, het meest noordelijke gedeelte van Israël, grenzend aan Libanon en Syrië, zijn de wijngaarden tot wel 1200 meter aangeplant. De grond is hier zeer rijk in terra rossa en basalt. Het temperatuurverschil tussen dag en nacht loopt op tot wel 20 graden. Van 35 graden in de zomer overdag tot 15 graden ’s nachts. Behoud van zuren en frisheid is het resultaat.
Druivenrassen
De gewoonte was om veel te werken met Bordeaux variëteiten als merlot en cabernet sauvignon. De afgelopen jaren echter zijn veel andere druivenrassen aangeplant, veel Rhône variëteiten als syrah, grenache en roussanne. Druivenrassen die beter bestand zijn tegen het warme klimaat. Bijzonder is dat hier ook goede sauvignon blanc gemaakt wordt. Voor kwalitatieve sauvignon blanc is de aanplant op hoger gelegen gebieden een vereiste. Ook heb ik prachtige chardonnays en chenin blancs geproefd. Zonder uitzondering van de hoger gelegen wijngaarden (van Judean Hills tot Golan Heights).
Opvallend was dat bij de meeste proeverijen vooral de witte wijnen goed in balans waren. In zo’n warm land zou je verwachten dat de rode variëteiten beter gedijen, maar vaak schieten de rode wijnen uit balans door een te hoog alcoholpercentage. Door zeer vroeg de witte druiven te oogsten, al vanaf half juli, is het mogelijk om voldoende zuren te behouden, met acceptabele alcoholniveaus in de wijn en zonder de noodzaak om aan te zuren. Dat verklaart waarom vooral de witte wijnen uit Israël juist zo interessant zijn. Bij rode wijnen is zo vroeg oogsten niet mogelijk omdat de schillen nog niet rijp genoeg zijn (phenolisch onrijp) waardoor je veel groenheid in de smaak zou krijgen. Later oogsten dus van de rode druiven, wat leidt tot hoge alcoholniveau’s en zelfs bij syrah, die warmte zo fijn vindt, soms de noodzaak tot aanzuren.
Wijnmakers
Alle wijnmakers die ik hier heb ontmoet hebben hun opleiding in het buitenland gehad. Van Stellenbosch tot Spanje, Italië en Frankrijk. Israël heeft ook een Master of Wine, Eran Pick. Hij maakt wijnen voor Tzora Vineyards. Daarnaast wordt veel gewerkt met buitenlandse consultants. Tzora Vineyards werkt bijvoorbeeld met de wijnmaker van Château Petrus, Jean-Claude Berrouet.
Vinificatie
De vinificatiemethoden zijn zeer divers en verschillen per wijnhuis, maar je ziet ook dat ze elkaars voorbeeld volgen. Zo zagen we veel enthousiasme voor lagering in beton. Bijna ieder wijnhuis bleek afgelopen jaar in betonnen lageringscapaciteit geïnvesteerd te hebben. Het zou de rode wijnen meer rondheid en fruit in de smaak hebben gegeven.Uiteraard zijn er ook in Israël verschillende overtuigingen over de beste vinificatie. Het adagium van Doron Rav Hon, wijnmaker van Sphera uit Judean Hills is bijvoorbeeld: minimale interventie, dus geen toegevoegde gisten, suiker of aanzuren en uitsluitend houtlagering voor z’n allerhoogste wijn, de “white signature”. De overige wijnen rijpen in roestvrijstalen vaten. Hij laat hierbij zoveel mogelijk de natuur z’n gang gaan. Dit levert een prachtige riesling en een schitterende chardonnay op. Maar bij andere wijnmakers zagen we juist wel veel lagering op eikenhouten vaten. Soms een beetje overmatig of van tè getoaste vaten, waardoor veel rode wijnen rokerig overkomen. Opvallend goed waren de zeer geconcentreerde, houtvergiste – en houtgelagerde chenin blancs, rijp en intens van smaak. De 9 maanden op vat gerijpte Chenin Blanc van de expressieve wijnmaker van Shvo, die in tegenstelling tot zijn andere collega’s met trots zijn etiketten in het hebreeuws opmaakt, was verbluffend goed. Voor veel wijnmakers is goede rosé maken nog een stap te ver. Een uitzondering hierop vormde de Domaine rosé van Netofa, die zich kan meten met een goede Provence rosé.
Prijs/kwaliteit
Bij een aantal wijnhuizen proefde ik zeer correct gemaakte wijn, maar helaas voor veel Nederlandse wijnliefhebbers te hoog in prijs in verhouding tot de kwaliteit (de wijnen van Pelter, Dalton en Castel). Wijnen die voor mij eruit sprongen door hun zuiverheid waren de wijnen van Sphera uit Judean Hills. Deze wijnen zijn ook relatief duur maar de chardonnay en riesling waren zo goed dat het de moeite loont om deze wijn te kopen.
Veruit de allerbeste wijnen waren gemaakt door Eran Pick, de Israëlische Master of Wine. Ik viel bij zijn wijnen van de ene verbazing in de andere. Deze wijnen hebben van alles véél: veel smaak, redelijk veel alcohol, flink hout maar ze zijn door hun goede concentratie perfect in balans. Ook in de basisserie: de Judean Hills en Shoresh waren uitstekend. Uiteraard zijn ook deze wijnen prijzig, maar zijn beste wijnen kunnen zich meten met top Europese wijnen. Misty Hills is hun grootste rode wijn, in zeer kleine volumes gemaakt en hierdoor altijd al uitverkocht voordat de wijn gebotteld is.
Wat zijn Koosjere wijnen?
In Israel ontdekte ik ook de bijzonderheden van koosjere wijnen. Zo mag een koosjere wijn alleen bereid worden door religieuze Joden. Dit zijn Joden die de Joodse traditie tot op de letter naleven. Dit in tegenstelling tot traditionele Joden die uitsluitend de Joodse tradities toepassen die in hun levensstijl passen. De traditioneel Joodse wijnmaker Eran Pick van Tzora winery mag zijn wijnen tijdens bereiding dus niet aanraken, maar uitsluitend aan religieuze Joodse medewerkers vertellen wat te doen met de wijn. Ook het bezoeken van de productieplaats van de wijnen kan uitsluitend indien er een religieuze Jood aanwezig is. Als niet-Joodse kon ik de plek waar de wijn gemaakt wordt wel zien, maar vanuit een afgeschermd gedeelte met glas, of in aanwezigheid van een religieuze Jood.
Een andere bijzonderheid is dat ik als niet-Joodse vrouw wel de gesloten fles kan vasthouden maar eenmaal geopend niet meer. Want dan is de wijn niet meer koosjer. Ik verbaasde me er al in het proeflokaal van Netofa Winery over dat de flessen erg ver van mij vandaan geplaatst werden. Zo ver dat ik er niet bij kon. Achteraf begreep ik waarom. Mijn metgezel Mireia, die werkzaam was bij Flam winery, vertelde dat ze proeverijen gaf waarbij ze aan religieuze Joden moest vragen om zelf de wijnen in te schenken, tenminste, indien ze een koosjere proeverij wensten…. De wijn moet dan namelijk geopend worden door een “shabbat observant jewish” en ook door hemzelf in geschonken worden.
Bijzonder om weer mee te maken dat wijn maken zo verweven is in de culturele normen en tradities van een land of geloof.
Ontwikkeling & toekomst
In oktober verscheen er in Winespectator een special over Israëlische wijnen. Van de 140 geproefde wijnen kregen er 30 een score van 90 punten of hoger. Niet slecht voor een land met een relatief jonge geschiedenis van wijnmaken. De internationale opleiding van de wijnmakers en de gedrevenheid om mooie wijnen te maken hebben er ongetwijfeld aan bijgedragen dat er afgelopen jaren enorme sprongen in kwaliteit zijn gemaakt. Deze ontwikkeling zal zich vast en zeker voortzetten. Zeker gezien de bereidheid van de wijnmakers om veel kennis met elkaar delen. De wijnen zullen ongetwijfeld kostbaar blijven, maar in de toekomst steeds meer de moeite waard om te leren kennen. Op dit moment zijn de wijnen van Tzora en Sphera absoluut hun geld waard.
Proefnotities van de beste wijnen
Tzora, Judean Hills White 2015, Judean Hills * te koop bij Wellofwine 37,50Een blend van 85% chardonnay,15% sauvignon blancNougat, gebakken ananas, vanille, mooie complexe neus, gele appel en perzik in de smaak met een zeer frisse afdronk eindigend in een kruidige toets. Mooie complexiteit en goede concentratie. Tzora, Shoresh 2015, Judean Hills*
100% sauvignon blanc
Zeer stuivend, veel buxus en grapefruit, citrus en passiefruit. Mooie complexiteit, veel concentratie en prachtige lengte. Proeft als een combinatie van een Loire – en een Nieuw-Zeelandse sauvignon blanc. Houtvergist en – gelagerd. Doet door de houtlagering denken aan Torres’ Fransola.Tzora, Shoresh red 2015,Judean Hills*
Een blend van cabernet sauvignon, syrah en petit verdot
Kruidig, zwart en rood fruit, leer, tabak, complexiteit. Zeer intense smaak, heftig, veel structuur, grip door tannines, hele lange afdronk.Tzora, Misty Hills 2014, Judean Hills*
55% cabernet sauvignon- 45% syrah
Beetje animaal, cassis, rode bessen, tabak, vrij hoge zuurgraad. Kruidige impressie met veel structuur. Sphera Chardonnay White Concept 2106 , Judean Hills
Te koop bij Vendanges Grands Vins € 37,50
Bloemig, meloen, ananas èn ‘spicy’. Veel concentratie en frisse ananas in de smaak, prachtige lengte, veel smaaklagen. Sphera Riesling 2016,Judean Hills
Te koop bij Vendanges Grands Vins € 37,50
Gele appel, zeer kruidige, ronde aanzet, beetje restsuiker, daarna prachtige zuurgraad, veel smaak en vooral kruidigheid die in de mond achterblijft. Shvo Chenin Blanc 2014, Golan Heights
Appel, bloesem, zeer intens van smaak, met duidelijke tonen van rijping op gistdepot, vanille, dikte en veel frisheid in de afdronk die een en ander perfect in balans houdt.Flam Merlot Reserve 2014, Judean Hills *
Te koop bij Wellofwine 41,50
Cassis, bosfruit, elegant, ruikt als een gerijpte Pomerol uit een warm jaar.Netofa Domaine Rosé 2016, Basse Galillee*
Blend van grenache, syrah en mourvèdre
Framboos, aardbei en perzik. Dikke, filmende aanzet, daarna verfijning en lichtheid in de smaak. Perzik en framboos met een lange afdronk. Pelter Méthode Traditionelle Blanc de Blanc 2009, brut nature Golan Heights
Gistige geur, gele appel, boeiend, complexe neus, veel smaak, strakdroog, vrij sterke/harde mousse.Koosjere wijn is aangeduid met *Bezochte wijnhuizen: Flam, Tzora, Sphera, Netofa, Shvo, Pelter, Dalton en Castel
Verkoop in Nederland via:
www.vendanges-vins.com
www.wellofwine.nl
Tekst en foto’s: Birthe van Meegeren
[…] kunt meer lezen over Israelische wijn in dit artikel van Perswijn. Of kijk deze aflevering over koosjere wijn van Jigal Krant in De Koosjere […]
Het Israël Producten Centrum in Nijkerk is al vele jaren importeur van diverse Israëlische wijnhuizen waaronder Barkan en Hevron Heights. Deze huizen werken met een aantal sub namen die elk staan voor een bepaalde kwaliteit, smaak en prijs. Wijnen uit gebieden die buiten de groene lijn liggen betalen een extra accijns waardoor de verkoopprijs hoger wordt. IPC geeft jaarlijks een aantal proeverijen die voor zowel de consument als wijnhandel vrij toegankelijk zijn. Na diverse wijncursussen help ik het IPC als vrijwilliger met de proeverijen. IPC werkt vanuit het geloof om het Joodse volk te helpen en doet op geen enkele manier aan politiek. Veel van onze wijnen, en andere producten, worden verkocht aan de Joodse gemeenschap of aan christenen die Israël willen steunen. Wij staan altijd open voor samenwerking met wijnbladen maar doen meestal niet mee met wijnconcoursen omdat de hogere prijs al snel in het nadeel werkt.
Beste,
Is het mogelijk om te komen helpen bij het druiven plukken, ik verlang er naar om zo het het land en de omgeving beter te leren kennen. Als evangelisch christen zijn mijn wortels van geloof in het land Israël. Ben gepensioneerd bij de brandweer en heb dus tijd om het als vrijwilliger te doen.
Mvg