Reportages & Reizen

In april keerde wijnliefhebber en vinoloog Willem Gout voor een korte trip terug naar Georgië. Twee jaar geleden deed hij in Perswijn al eens uitgebreid verslag van zijn bezoek aan dit land dat 8000 geleden de bakermat van de wijnbouw vormde. In een ongeremd enthousiast verslag vertelt hij nu over zijn laatste ervaringen, inclusief een introductie op het fenomeen qvevri-wijnen: vins nature en orange wines avant la lettre.

Weerzien

Met mijn wijnvrienden Michael Agniashvili en Gea Teerink reisde ik in 2012 door de wijngebieden Kartli en Kakheti. Sinds 2010 importeert hun bedrijf GeoWine Georgische wijnen in Nederland. Michael kent er de weg en anders vindt hij die wel. Als Georgische Nederlander spreekt hij immers onverstaanbaar goed Georgisch en Russisch.In 2012 maakte ik er de wijnreis van mijn leven: ik leerde toen niet alleen een prachtig land en gastvrij volk kennen, maar ook een roemruchte geschiedenis, gedreven wijnbouwers, boeiende wijnen en verrukkelijke gerechten. GeoWine gaat vanaf 2014 wijnreizen naar Georgië organiseren en nodigde mij uit om met hen ter plekke de laatste voorbereidingen te treffen.

Qvevri-wijnen: uit de aarde

Binnen de Georgische wijnbouw spelen qvevri-wijnen een prominente rol. Daarom eerst een korte uitleg over het ontstaan van deze wijn. Bij de traditionele Georgische manier van wijnbereiding fermenteren inheemse druiven vaak met schillen, steeltjes en pitten in grote, aardewerken kruiken (qvevri’s). Voor zover bekend is dit de oudste manier van wijnbereiding. Op eenvoudige en tegelijk ingenieuze wijze wordt hierbij gebruik gemaakt van de grond. Eerst wordt van de uitgegraven klei op vakkundige wijze een qvevri gemaakt. Na te zijn gebakken krijgt die qvevri zijn definitieve bestemming weer in de grond. Daar doet hij dienst als gistingstank en eenmaal afgesloten, als foeder en vat. Hierbij wordt dankbaar gebruik gemaakt van de koele en gelijkmatige temperatuur van de bodem.

Eigenlijk is dit de meest milieuvriendelijke manier van wijnbereiding. Er hoeft geen energieverslindende apparatuur te worden gebruikt, er komen geen onnatuurlijke gisten of roestvrijstalen tanks aan te pas en er hoeft geen enkele eikenboom voor een wijnvat te sneuvelen. Evenals de wijnstok komt de qvevri voort uit de bodem. Vervolgens ontstaat en rijpt er een unieke wijn in. Als die het daglicht ziet, is dat de geboorte van iets bijzonders. Want juist die ‘geaardheid’, het gebruik van karakteristieke druivenrassen en de daaruit voortkomende typiciteit van kleuren, geuren en smaken, maakt het proeven van qvevri-wijnen tot een ongekende belevenis!

Iago’s Wine

We begonnen onze rondreis met een bezoek aan de volstrekt biologisch werkende wijnbouwer Iago Bitarishvili in het dorpje Chardakhi (Kartli). Als geen ander kan hij over het miraculeuze vinificatieproces van de qvevri-wijnen vertellen. In zijn marani (wijnkelder) toonde hij de qvevri’s en allerlei traditionele gereedschappen die bij de wijnbereiding worden gebruikt. Iago’s Wine is gemaakt van de witte druif chinuri. Met zijn okergele kleur, aroma’s van gedroogd fruit en volle kruidige smaak is dit een gaaf voorbeeld van een qvevri-wijn.

De productie wordt de komende jaren uitgebreid met rode wijnen van de shavkapito. Ook in volume zal de productie stijgen, want Iago heeft in de afgelopen twee jaar zijn wijngaarden uitgebreid en een nieuwe kelder gebouwd. Direct daarboven is een prachtig proeflokaal gerealiseerd. Bij onze entree knapperde het vuur er in de grote haard, was de tafel gedekt en stonden zijn witte wijnen klaar om geproefd te worden. Georgische gastvrijheid in optima forma.

Kakheti

De beste wijngaarden van Kakheti liggen aan weerzijden van de rivier Alazani. Dit is het herkomstgebied van beroemde microzones als Tsinandali, Mukuzani en Kindzmarauli. Net als in Bordeaux en Bourgogne zijn de grote wijnen hier vaak afkomstig uit nietige dorpjes. Daarbij houdt de vergelijking wel op, want in Kakheti zijn de wegen slecht en de dorpjes armoedig. De mensen leven hier veel meer op straat.

Het laatste plaatsje op de wijnroute van Kakheti is het hooggelegen en geheel ommuurde Sighnaghi. In dit mooi gerestaureerde stadje bevindt zich John’s Old Town Studios waar je van de schilderijen, tapijten, wijnen en gerechten van John Wurdeman kunt genieten. Omdat wij hem later die week in Tbilisi zouden ontmoeten, lieten wij zijn domein Pheasant’s Tears ditmaal links liggen en genoten we van de fraaie omgeving en de indrukwekkende uitzichten tot in Azerbeidzjan.

Wel bezochten we Schuchmann-Vinoterra, een middelgroot wijndomein in Kisiskhevi dat zowel conventioneel Europese, als qvevri-wijnen produceert van uitstekende kwaliteit. De marani en vinificatieruimte zijn, samen met de proefruimte en het restaurant, fraai geïntegreerd in een modern en luxe hotel. Het bedrijf bezit 120 ha wijngaarden waarvan ruim 65% beplant is met saperavi, het toonaangevende blauwe druivenras van Georgië. Bij de witte wijnen speelt rkatsiteli met 12 ha een hoofdrol. Andere druiven die gebruikt worden, zijn mtsvane en kisi plus een klein deel Europese rassen als malbec, merlot, cabernet sauvignon en chardonnay.

De jaarlijkse productie overschrijdt inmiddels de 500.000 flessen.Mijn persoonlijke indruk is dat de qvevri-wijnen van Schuchmann Vinoterra vaak iets meer Europees en toegankelijker smaken dan die van andere producenten. Ik denk dat wijnmaker en oenoloog Georgi Dakishvili daar de hand in heeft. Hij heeft zich grondig verdiept in westerse vinificatietechnieken en geeft meerdere qvevri-wijnen een opvoeding in eikenhouten vaten, wat in Georgië zeer ongebruikelijk is. Voor de beginnende proever van qvevri-wijnen is dit domein daarom zeer de moeite waard. Proeven gebeurt hier overigens in een ruimte waar je – via glazen doorkijkjes in de vloer – de qvevri’s ziet en tegelijk kunt genieten van een geweldig uitzicht op de wijngaard en de besneeuwde bergtoppen van de Kaukasus.

Opmerkelijke ontdekking

Het aardige van toeren door Georgië is dat je van de lokale bevolking soms bijzondere tips krijgt. Zo vernamen wij van een taxichauffeur dat er in het dorpje Velistsikhe een eeuwenoude qvevri-kelder was ontdekt. Bij aankomst hoorden we het verhaal over een oude vrouw die op het sterfbed haar verzorger had toegefluisterd dat ‘ze hier moesten gaan graven’. Waarnaar wist ze niet. Als jong meisje had ze iets gehoord dat zij niet onuitgesproken wilde meenemen in het graf.

Na haar overlijden zongen die woorden nog een poosje rond in het dorp. Toen later op de aangegeven plek werd gegraven, is een vrijwel ongeschonden qvevri-kelder uit de 16e eeuw aangetroffen. Die is in de afgelopen jaren omgetoverd tot een prachtig wijnmuseum met originele persbakken, qvevri’s en veel opmerkelijke wijngereedschappen. Je kijkt er recht in de geschiedenis van de Georgische wijnbouw! De eigenaren van dit domein produceren trouwens twee aardige wijnen, chacha (een soort grappa) en brandy. Op het middeleeuws aandoende terras proefden we de witte Rkatsiteli uit een piala, een kleien proefnapje, evenals een krachtige, iets zoet smakende Saperavi.

Passie om stil van te worden

Terug in de hoofdstad Tbilisi wachtten nieuwe vineuze verrassingen. Mike had daar een afspraak geregeld met de van oorsprong Amerikaanse kunstenaar en levensgenieter John Wurdeman. In 2012 ontmoette ik hem voor het eerst op zijn eerder genoemde domein Pheasant’s Tears in Sighnaghi.

Daar proefde ik unieke en intrigerende qvevri-wijnen van een bevlogen wijnmaker. Plaats van handeling was ditmaal wijnbar-restaurant Azarphesha aan Ingorokva 2. We werden er welkom geheten in “the capital of the land that gave the world wine”. Wurdeman is hét voorbeeld van de perfect ingeburgerde buitenlander: hij spreekt niet alleen Georgisch, maar denkt er ook in.Met gepaste trots vertelde hij dat zijn Rkatsiteli 2009 per glas geschonken wordt in het Kopenhaagse Noma. Het assortiment wijnen van Pheasant’s Tears biedt een rijke schakering aan kleuren, geuren en smaken! We proefden tien wijnen ervan uit de wijngebieden Kartli, Imereti en Kakheti. Soms ruik en proef je het aardse van bospaddenstoelen en truffel, dan weer walnoten en geroosterde amandelen, tonen van rozen en droogbloemen, kruidige indrukken van oregano en zwarte peper of fruit dat je doet denken aan kers, cranberry, granaatappel, zwarte bes en framboos. Bij de wijnen heerlijke gerechten, want koken is voor John een nog grotere passie dan wijn: ragout van wilde paddenstoelen, khachapuri (een soort kaasbrood) met verse groenten en een pasta op basis van fijngemalen spinazie en wortelen. Daarbij ook nog eens prachtig meerstemmig Georgisch gezang. Om stil van te worden.

Georgische Châteauneuf-du-Pape?

De opvallendste wijn van de avond was de Tibaani 2013, een rode van, geloof het of niet, 417 (!) verschillende druivenrassen. John vertelde dat de wijn afkomstig is van een wijngaard in Tibaani waar hij van veel rassen soms maar twee of drie stokken heeft staan. Alle druiven waren vorig jaar kort na elkaar rijp en werden in drie plukgangen binnengehaald. Na een ‘wilde vergisting’ rijpte de wijn drie maanden met schilletjes in de qvevri.

Tijdens het proeven ervan dwaalden mijn gedachten af naar Châteauneuf-du-Pape, de Franse appellation waar sommige wijnen van 13 verschillende druivenrassen worden gemaakt. Dat vond ik altijd al veel. Maar 417? Wat betreft de kwaliteit hoeft die reus uit de Rhône zich geen zorgen te maken om deze experimentele Georgische dwerg. Dit is een leuke, soepel smakende rariteit, maar door het gebruik van zoveel verschillende druiven niet meer te duiden.

Internationale aandacht

Tot onze verrassing begroetten we later die avond ook Iago in de wijnbar. Samen met John en andere qvevri-wijnmakers zou hij de volgende dag naar de Vinitaly in Verona reizen. John ging daarna nog naar Slovenië en London. Het moge duidelijk zijn dat qvevri-wijnen allure hebben en steeds meer internationale aandacht krijgen. Als geen ander kan de charismatische John Wurdeman deze wijnen promoten. Het is mij een raadsel waarom deze bevlogen wijnmaker daarvoor in Nederland nog geen podium heeft gekregen, c.q. gevonden. Na ruim 2½ uur eten, wijnproeven, zang, wijnweetjes en humor bracht hij een laatste toast op ons uit en namen we hartelijk afscheid. Glimlachend vertrok hij met de rugzak over zijn schouder en zei hij: “Please, stay if you want to and enjoy these wines!”

Vino Underground

Voor wijnliefhebbers met belangstelling voor qvevri-wijnen is Vino Underground in Tblisi ‘the place to be’. Deze prachtige en professionele proeflocatie is gevestigd in een kelderruimte aan de Galaktion Tabidze. Het bedrijf wordt gerund door negen wijnboeren die gespecialiseerd zijn in het produceren van natuurlijke wijnen.

Zowel Iago Bitarishvili als John Wurdeman behoren tot dit gezelschap. Tijdens ons bezoek konden er 44 verschillende wijnen per glas of fles worden geproefd. Daarnaast wordt er brood, zonnebloemolie, olijven, kaas en ham geserveerd.

Een of meer van de producenten is geregeld aanwezig om de boodschap van de qvevri-wijnen uit te dragen. Een goede zaak, want het proeven van die wijnen kan juist voor de echte wijnliefhebbers in het begin lastig zijn. Druivenrassen, vinificatie en het gebruik van de qvevri geven wijnen met een volslagen andere harmonie.  Kleur, geur en smaak verhouden zich vaak op een andere wijze tot elkaar. Zo kan de kleur van witte qvevri-wijnen variëren van bleek- tot okergeel en zelfs oranje. En zowel witte als rode qvevri-wijnen kunnen duidelijk zoete geurindrukken combineren met een droge smaak vol aangename zuren en verrassende bitters.

Tot besluit

In de vele wijnlanden en gebieden die ik bezocht kunnen wijnbouwers enthousiast vertellen over de geschiedenis van hun domein, de leeftijd en kwaliteit van hun wijnstokken. Over de bodemgesteldheid van hun wijngaard, de lokale klimaatomstandigheden en de traditionele of eigenzinnige keuzes die ze maken bij de vinificatie. Ik mag daar graag naar luisteren en probeer in hun wijnen dat verhaal terug te proeven. Vaak lukt dat, soms niet. Georgië voegt daar met zijn qvevri-wijnen iets extra’s aan toe: verrassende smaakbelevingen waarvoor je bij het proeven al je wijnkennis en ervaringen moet loslaten en je moet openstellen voor iets anders. Je doet dan als het ware een stap terug in de tijd en proeft de geschiedenis van de wijn. Qvevri-wijnen zijn niet alleen ‘wijnen met een verhaal’, maar ook uiterst serieus. Wijnen met een verleden én een veelbelovende toekomst.   Voor meer informatie over de wijn en wijnreizen naar Georgië: www.geowine.nl.

Willems qvevri top 10:

Wit

Mtsvane 2011 (Kakheti – Pheasant’s Tears)

Amberkleurige wijn van 50 jaar oude stokken in Manavi. Rokerige geur met tonen van lychee en rozen. Strak droge smaak, rijk geschakeerd en vol rijpingspotentieel.

Goruli Mtsvane 2011  (Kakheti – Soliko)

Eveneens amberkleurige wijn die dik traant. Kruidige geuren van rozemarijn en oregano. Breed uitwaaierende smaak met fijne zuren en stevige bitters. Sinaasappelschilletjes en appelstroop vechten om de boventoon. Mooi nablijvend in de mond.

Rood

Tavkveri 2012 (Kartli, Mukhrani – Pheasant’s Tears)

Donkerrode kleur met zwartblauwe gloed. Aardse geur van bospaddenstoelen en truffel. Maar ook zwarte peper en rode bessen. Volle smaak met indrukken van rijpe pruimen en kruidenthee.

Shavkapito 2012 (Kartli, Mukhrani – Pheasant’s Tears)

Aardse wijn met een wat boerse geur waarin ook zwarte truffel te herkennen is. Rijk geschakeerde smaak met indrukken van cranberry, framboos, granaatappel, rozenbottel en geroosterde amandelen.

Saperavi 2012 (Kakheti – Pheasant’s Tears)

Diepe zwartrode kleur. In de geur wat verborgen indrukken van laurier en witte peper. Nog gesloten van smaak maar met tonen van zwarte bessen en walnoten.

Saperavi 2011 (Kakheti – Nika Bakhia)

Dik tranende wijn, diepe donkerpaars-rode kleur, bijna tegen het zwarte aan. De wijn kleurt het glas paars! Nog wat gesloten geur waarin pure chocolade, kersen en leer te herkennen zijn. Krachtige en tanninerijke smaak met fraaie zuren. Breed, boers met pittig rood fruit en kersenpit. Veel potentie!

Saperavi 2011 Our Wine (Kakheti – Soliko)

Ondoorzichtige, diep donkerrode kleur. Zeer gesloten geur met voorzichtig wat specerijen. Een uiterst tanninerijke smaak en kersenkanjer! Breed, zwaar en complex. Geweldige wijn!

Saperavi 2012 (Kakheti – Nikala’s Cellar)

Diepe, donkerrode kleur. Kruidige geur met een herkenbare geur van dennenbomen. Heerlijke smaak vol romigheid, rood fruit en rijpe tannine. Verrukkelijke wijn.

Saperavi Dry Red 2012 (Kakheti – Berishvili)

Diepe donkerpaars-rode kleur. Jonge, krachtige geur met indrukken van chocolade en hazelnoot. Complexe smaak, breed, zoet fruit (bessen en kersen), terroir, geroosterd brood en veel alcohol (14,2%).

Otskhanuri Sapere 2013 (Imereti – Amiran Vepkhvadze)

Toegift van Vino Underground, staat niet op de proeflijst. Gemaakt van sapere (familie van saperavi). Zwartrood en dik tranend, laat een stevige kleur in het glas achter. Bedwelmende geur van specerijen en naaldhout, later zacht en glad.

In smaak is deze wijn zachter en soepeler dan de Saperavi maar hij bulkt van het rode fruit en heeft een goed bewaarpotentieel.

Tekst en fotografie: Willem Gout

Crémants, ultieme zomerwijnen met een feestelijk accent. In Nederland drinkt men een mousserende wijn meestal alleen tijdens speciale gelegenheden. Maar waarom eigenlijk? Zeker een Crémant is een drempelloze bubbel, want zeer betaalbaar. Bovendien is deze te vinden in elke middelgrote supermarkt. Prosecco, move over.

Ooit stond de vermelding ‘Crémant’ op het etiket voor wijnen met minder CO2 dan het echte werk: de Champagne. Deze discrete bruiswijn had een lichte mousse die ‘crémig’ aanvoelde in de mond. Tegenwoordig zit het helemaal goed met het koolzuurgehalte van een Crémant, deze is nu hetzelfde als in een Champagne. Crémants onderscheiden zich nu vooral door hun terroir.

Eigen smaak

Sinds 1975 is de naam Crémant voorbehouden aan mousserende wijnen uit een bepaald herkomstgebied. Ze zijn geproduceerd volgens de ‘methode traditionelle’. Vandaag de dag komen de Crémants uit de grote wijngebieden van Frankrijk (en Luxemburg): Loire, Limoux, Bordeaux, Die, Jura, Alsace en in de Bourgogne. Al deze Crémants hebben hun eigen kenmerkende smaak, logisch natuurlijk, gezien het feit dat elk gebied zijn eigen voorwaarden heeft voor het gebruik van de bepaalde druivenrassen.

Druiven

Deze verschillen werden helemaal duidelijk tijdens een bliksembezoek aan het meest oostelijke wijnproducerende gebied: de Jura. Hier vond het 23ste ‘Concours National des Crémants’ plaats. Dé gelegenheid om alle Crémants die in Frankrijk gemaakt worden te proeven, en ook Luxemburg was van de partij. De conclusie die hieruit getrokken kan worden is dat de druivensoorten chardonnay en pinot noir de back bones blijven van de meeste Crémants;

vooral in de Bourgogne zijn dat naast wat gamay en aligoté de hoofddruiven.De cépages die voor de andere Crémants gebruikt worden en daarmee hun typiciteit geven zijn voor de Loire de ‘sterdruif’ chenin blanc, met daarnaast de cabernet franc. In de Limoux is de mauzac de smaakbepaler, boven op de basis van chardonnay en pinot noir. En in Bordeaux is dat de sémillon naast de sauvignon blanc. Clairette, aligoté en muscat geven de Crémant de Die een heel eigen gezicht, terwijl drie kleuren pinot, auxerrois, riesling en chardonnay de Crémant d’Alsace een uitgesproken karakter geven. De accenten in de smaak van de Crémants van buurland Luxemburg komen van de auxerrois en de pinot blanc.

Crémants de Jura

Maar de meeste aandacht tijdens dit concours ging uit naar de Crémants van gastlocatie Jura. Ook hier weer overwegend chardonnay en soms pinot noir naast de toegestane trousseau. Maar 5% savagnin (naast 95% chardonnay) maakte het grote verschil tussen een prima en een excellente Crémant de Jura. Dit zijn duidelijk proefbare verschillen. Het is wel zaak om te weten waar de voorkeur naar uitgaat qua smaak.Niet dat de keuze overweldigend groot is; het meest verkocht in Nederland is de Crémant de Bourgogne die in veel supermarkten op de schappen staat. De Marsigny Crémant Blanc de Noirs van de C1000 behaalde de hoogste score bij de Kassa consumententest. Daarna, op een goede tweede plaats volgt de Crémant d’Alsace. Naar een Crémant de Jura moet goed gezocht worden. Slechts 12% van de totale productie is bestemd voor de export. Een Perswijn kooptip is de Labet Crémant van importeur De Geluksdruif (zie Perswijn Koopgids Voorjaar & Zomer).De belangrijkste afnemers van Crémants zijn landen als Duitsland, Engeland, Australië, de Verenigde Staten en Japan, maar het grootste deel van de Crémantproductie wordt geconsumeerd in eigen land. Savoir vivre, dat zal ‘m zijn.

Crémants, waar te koop:

Crémant de Bourgogne: AH, C1000, Jumbo, Boni, Coop, Codis, Deen, Jan Linders

Crémants de Alsace: Wijnen uit de Elzas, Mitra

Crémants de Jura: De Geluksdruif, Ton Overmars

De Crémant de Jura Blanc Brut van Bethanie (Fruitière Vinicole d’Arbois, zie onderste foto) was de mooiste Crémant de Jura geproefd. Helaas niet te koop in Nederland.

Als rechtgeaard calvinist en aanhanger van Schopenhauer beschouwen wij, zeker de grenzenloze platheid van het huidige tijdsgewricht beziend, het leven in essentie als een tranendal, maar we genieten daarom des te meer van de verfijnde vertroostingen die het zo af en toe ook te bieden heeft.

En voor het werk naar een luxe hotel op een eiland in de azuurblauwe Middellandse Zee (zie rechts), naar de prachtige Ardèche of naar een bij Michelin als zeer gunstig bekendstaande Brusselse eetgelegenheid voor een champagnelunch, is dan ook wel te verdragen. Kortom, het leven van een beroemd wijnschrijver is zo vervelend nog niets. De afgelopen weken waren we trouwens ook te gast bij enkele opwindende evenementen in eigen land met als participanten overwegend Belangrijke Mensen.

Magie van Bordeaux

Zo was er de proeverij van de Union des Grands Crus de Bordeaux, de eerste in Nederland en met een eervolle faciliterende rol voor ons eigen Perswijn. Een grootse dag derhalve voor onze eigenste Hoofdredacteur, voor wie Bordeaux nu eenmaal alfa en omega is, helemaal die van de prijzige soort. De Bordelais zullen trouwens wel met hun ogen geknipperd hebben bij het zien van de overweldigende belangstelling van het vakpubliek voor hun proeverij. Dat kunnen tegenwoordig nog maar weinig organisatoren van evenementen zeggen. Iedereen die er een beetje toe doet, was er. Van Judith Poot (foto links) tot Jan van Lissum. Over uitersten gesproken. En niet te vergeten Gerhard Horstink, zelf een heuse oenologue de Bordeaux! Wie in Nederland kan hem dat nazeggen? Een leerzame gebeurtenis, die proeverij. Zeker voor al die populistische nitwittypes die menen te moeten uitkraaien dat Bordeaux zijn langste tijd gehad heeft. Flauwekul. Immers, om Jules Deelder te parafraseren, Bordeaux was, Bordeaux is, Bordeaux blijft!

Dat gaat naar Den Bosch toe

Een hoofdrol in deze Wine Society is weggelegd voor Floris Verlinden (foto rechts, uiterst rechts), algemeen directeur van het roemruchte Wijn Verlinden. Hij nodigde ons namelijk binnen een paar weken tweemaal uit voor de lunch in het Bossche etablissement Noble waar chef Edwin Kats (foto rechts, uiterst links) de pollepel zwaait. De eerste keer was bij wijze van goedmakertje voor de gemiste Bollinger Lunch. Verlinden is een nog altijd licht studentikoos acterende wijnhandelaar die er niet van houdt om zelf op een droogje te zitten, dus het werd een uiterst beschaafd hedonistisch feestje. Op het zonovergoten terras, met ondermeer Brabantse asperges, Zeeuwse Oosterscheldekreeft en uiterst aangename zaken in het glas. Zeer bevredigend, mogen we wel zeggen.

De tweede keer was het alibi een alleszins verantwoorde verkoopdemonstratie van Langlois-Chateau, onderdeel van de Champagne Bollinger. Tja, wat je noemt toeval van de prettige soort. Edwin Kats, tegenwoordig bijgestaan door Randy Bouwer (foto rechtsonder, uiterst links) ex-Ivy en -C.E.O. in Rotterdam, als sommelier, lijkt zijn draai in Noble steeds beter te vinden en krijgt van ons een ML ♥(♥).

Terrasborrelpraat

Het toeval wilde dat Pitch PR op dezelfde dag als het déjeuner dégustatoire voor Langlois-Chateau van Verlinden een partijtje organiseerde ter officiële opening van dat terras van Noble. Dat terras dat wij dus al lang en breed op zijn merites hadden kunnen beoordelen en waaraan het onverminderd gretig onderscheidingen uitdelende GaultMillau best wel de prestigieuze Award Terras van het Jaar mag verlenen. Maar ook dit als observatie weer volstrekt terzijde.

Voor dat partijtje waren wij, anders dan collega ML Frank Jacobs, niet uitgenodigd. Bad standing. Ooit hebben wij namelijk wat kritische kanttekeningen geplaatst bij een actie van Pitch om tienermeisjes in krom Nederlands aan meuk uit Pays d’Oc te krijgen door ze te lokken met, godbetere, de naar het schijnt van tv bekende en zelfverklaarde ‘wijnkenner’ Filemon Wesselink. Zucht… We ontwaarden op dat Bossche terras echter de hele top van Résidence Wijnen, dat voor de gelegenheid dranksponsor bleek te zijn. Ha, als dat geen buitenkansje was! Met

grootaandeelhouder Fonger Kranenburg (foto links) minderheidsaandeelhouder, Riedelman én stijlicoon voor alle generaties Yvo Couprie (foto recht, uiterst rechts) en sterverkoper Hans Vianen daarom even de wijnen op verteerbaarheid doorgenomen. Gegeten hadden we al, dus dat was geen punt.Of het met Pitch PR ooit nog goed komt, is twijfelachtig. Want wat bedachten ze daar pas weer? In een mededeling ten behoeve van de enthousiast van schroefdoppen gebruik makende Nieuw-Zeelandse wijnindustrie – prima – , werd gesteld dat kurkproducenten aan hun basismateriaal zouden komen door kurkbomen om te hakken. Ja, ja, zo stond het er echt. Waar ben je dan mee bezig als bureau dat pretendeert ‘no nonsens’ te werken? Gewoon te dom om te weten dat ‘to strip’ echt iets heel anders betekent dan ‘kappen’? Of: hoe klungelig kun je het maken?

Memorabele Vintage Port

Voor wat naar alle waarschijnlijkheid nu al als de mooiste Nederlandse proeverij van het jaar aangemerkt kan worden, tekende de markante Rotterdamse wijnhandelaar Moritz Peeters, regelmatig organisator van proeverijen ‘buitencategorie’. Thema dit keer: Vintage Port uit klassieke jaren tussen 2011 en 1945. Peeters had naar eigen zeggen er jaren aan gewerkt en dat geloven we graag. Locatie: restaurant FG ** van François Geurds (foto rechtsonder, tweede van links) in Rotterdam. Succes verzekerd met zo’n concept waarbij tussen de series door exquise hartige versnaperingen geserveerd werden.Onder de aanwezigen naar zich laat raden veel schoon volk, zoals de detaillisten Arjen de Jong (Wines & Whiskies) en Will Beeren (Le Grand Cru), de importeurs Olaf Kerstens en Mick Kooistra, Edwin Vos van veilinghuis Christie’s en gastheer-sommelier Petro Kools van **restaurant Da Vinci. Of de eveneens aanwezige reporter van de ‘Krant voor Wakker Nederland’ het allemaal begrepen heeft, is twijfelachtig, maar dat mocht de algehele pret niet drukken. Voorwaar een buitengewoon plezierige middag. Wie Taylor’s ’94 in huis heeft, mag zich trouwens ook zeer gelukkig prijzen. Wat een wijn is dat! In een komende uitgave van Perswijn zal een uitvoerig verslag van deze unieke proeverij te lezen zijn.

Een stijlvol dagje Zuid-Afrika

Daags na het Vintage Portfestijn een Zuid-Afrikaanse societydag op niveau: lunchen met wijnen van de Toren en dineren met die van Hamilton Russell Vineyards. In het bijzijn van de eigenaars. Twee bedrijven die serieuze wijnen maken en niet van die obscure ‘goed gevoel’ meuk die we nu ineens lekker zouden moeten vinden vanwege twintig jaar ‘democratie’ in Zuid-Afrika.Of omdat nazaten van Mandela een gat in de markt ontdekt hebben. In een zogenaamd ‘persbericht’ lazen we recentelijk nog dat de dames Mandela een ‘familietraditie’ op het gebied van wijnmaken zouden hebben.

Hoe kom je op zulke aperte onzin, om het woord leugen maar niet in de mond te nemen. Minstens zo bezijden de waarheid als dat kappen van die kurkbomen door Pitch, want ze betrekken hun waar natuurlijk gewoon van een grote ‘blanke’ coöperatie. Maar daar lees je dan natuurlijk dan weer niets over. Ook dit weer volstrekt terzijde.

Lunchen met Emil

Emil den Dulk (foto rechts, tweede van rechts) is een onvermoeibaar promotor van zijn wijngoed De Toren in Stellenbosch. Terecht, want hij mag zich rekenen tot mijn Kaapse favorieten. Hij had bedacht om samen met importeurs Dolf ten Houten de Lange en Paul Frankhuizen (foto rechts, uiterst links en rechts) van Wijnkooperij de Lange een assemblageproeverij te houden. Genodigden mogen daarbij hun zegje mogen doen over de uiteindelijke samenstelling van een van zijn wijnen, in dit geval De Toren Z.Inhoudelijk kunnen we daar eerlijk gezegd weinig mee, maar kom aan. De randvoorwaarden waren immers voortreffelijk. Locatie: het pas geopende restaurant Food Labs in de urban omgeving van het voormalige station Hofplein, al weer in Rotterdam dus en wederom van François Geurds. Conceptueel, trendy, helemaal van deze tijd. Good old Leon IJpelaar, ooit werkzaam bij Chalet Royal (het wereldje is klein!) is hier de nieuwe maître, evenals bij FG. Leuke zaak trouwens, ML ♥.

Onder de proevers van divers pluimage Nederlands onbetwiste wine socialite nr. 1, Janna Rijpma, die zich uiteraard op de haar eigen moederlijk-sensuele wijze over Emil ontfermde. Die leek daar weinig moeite mee te hebben.

Dineren met Anthony en Olive

Kees Klein Velderman (foto links, uiterst links) sterverkoper bij Oud Reuchlin & Boelen, trekt zich  binnenkort terug uit de wijnhandel om zich bezig te gaan houden met studies kunstgeschiedenis en Spaans. En met ‘projecten’ voor Torres. Zijn officieuze afscheid vierde hij alvast met een fijn diner in Wolfslaar *, waarbij Anthony en Olive Hamilton Russell (foto links) eregasten waren. Hoewel een bezoek aan hun wijngoed in Hermanus ons nog liever was geweest, gingen wij om redenen die de lezer(es) zelf mag invullen graag een avondje naar Breda.

Welnu, reken maar dat het de verplaatsing meer dan waard was. Vanwege een serieuze maaltijd, ML ♥(♥), nog serieuzere drank en briljant gezelschap aan de vanzelfsprekende eretafel waaraan wij mochten aanzitten.We ontmoetten onder meer Corinne Hofland (foto rechts), MW in spe, Ton Pinxten, meervoudig SVH Meester en uitbater van Wolfslaar, Koen van der Plas, de ambitieuze jonge sommelier van Inter Scaldes **, en nog een bekende van een dag eerder, Petro Kools van Da Vinci **. Kijk, dat is nu gezelschap dat men in Duitsland zou betitelen als ‘hochkarätig’. We misten alleen wel node de super sympathieke Sara Channell van WOSA. Maar ja, die heeft sinds kort haar handen vol aan het bemoederen van haar zoon Simon. Zou die misschien vernoemd zijn naar ene Simon van de Stel?

Iets meer dan 20 procent van alle wijn afkomstig uit de Languedoc-Roussillon is wit. De klassieke witte druivenrassen uit dit gebied – roussane, marsanne, grenache blanc & gris en bourboulenc – zorgen voor aromatische en complexe wijnen. Dit is goed te proeven tijdens de overzichtsproeverij ‘Les Millesimes en Languedoc 2013’ te Carcassonne.
Hier kon uitgebreid geproefd worden wat de grotere AOC’s uit La Clape, Corbières, Faugeres, Minervois en St Chinian dit voorjaar presteerden.

Algemene indruk

De algemene indruk van de geproefde witte wijnen uit de Lanquedoc-Roussillon: echte eetwijnen met veel body en structuur. Het houtgebruik en de redelijk hoge alcoholpercentages maken het karaktervolle wijnen, en daarmee is het robuuste wit uit deze streek heel goed gastronomisch inzetbaar. Deze wijnen zijn prima te combineren met gerechten die bereid zijn met room en uitgesproken (gerookte of gegrilde) vis- of kipgerechten. Ook zijn het fantastische begeleiders van kaas, het liefst van een steviger smaaktype.

Fris contrast

Deze krachtpatsers vormen een groot contrast met de eveneens gepresenteerde Picpoul de Pinet. Deze wijn wordt gemaakt van de vrij onbekende druif picpoul, die in de streek zelf picquepoul wordt genoemd. Deze wijn, afkomstig uit de wijngaarden rond het dorpje Pinet, is een heerlijke, frisse uitzondering op het machtige wit uit de andere appellations van de Languedoc. Sinds 2013 heeft dit herkomstgebied een felbegeerde eigen AOP. En terecht: ze laten een prettig uitgesproken en eigen gezicht zien. De letterlijke naam van de druif is ‘bekkentrekker’ (pic=bek, poul=trekker) vanwege de nogal uitgesproken citruszuren en het effect daarvan op de gezichtsuitdrukking van de drinker van deze wijnen. Deze zuren zijn zeker ook in jaargang 2013 duidelijk aanwezig. De fles van de Picpoul heeft een heel herkenbare vorm, een zogenaamde ‘Bouteille Neptune’ (fles van Neptunes, god van de zee).

Over de druif

De picpoul is een van de dertien druivenrassen die officieel mogen voorkomen in de wijnen uit de Châteauneuf-du-Pape. Verder is de druif toegestaan in de AOP Languedoc en de AOP Côtes du Rhône. De wijnen zijn levendig en zilt, met fijne citruszuren en zijn vaak aangenaam gastronomisch inzetbaar. Je proeft er wat Zuid-Franse kruiden in, en peer en appel. De Picpoul de Pinet mag uit zes gemeenten komen: Pinet, Pomérols, Castelnau-de-Guers, Montagnac, Mèze en Florensac.

Terroir: zee

De picpouldruif heeft een mooie bakermat. De wijngaarden liggen op gemiddeld 60 meter hoogte op de heuvels en in het vlakkere gebied ten noordoosten en ten zuiden van het plaatsje Pinet. Ze liggen vlakbij het bassin van Thau, dat tussen Pinet en de Middellandse Zee ligt. Hier groeit de druif op een kalkrijke bodem. De zee is dan ook een belangrijk onderdeel van het terroir van de picpoul. De druif haalt tegen het einde van het rijpseizoen zijn complexiteit uit de instroom van vochtige lucht vanuit de zee.

Fruits de mer

De historie vertelt dat men vroeger in dit gebied simpele wijn maakte van overrijpe picpouldruiven voor de productie van Noilly Prat. Maar nu halen de fabrieken de druiven voor dit aperitief uit Spanje en Italië, want dat bleek veel goedkoper. Sindsdien is Pinet bezig met de productie van frisse wijnen van veel minder uitgerijpte druiven. Een goeie zet, want de picpoul heeft een heel eigen identiteit. Het is een geweldige terraswijn, en is met zijn mineralige smaak in de combinatie met oesters en andere fruits de mer, een ware smaaksensatie. Een gouden tip voor als u in de buurt bent van Bouzigues: lunchen met een goed gekoeld glas Picpoul en oesters of mosselen die net uit zee zijn geplukt.Maar zover weg hoeft u helemaal niet te gaan. Deze wijn is ook een prachtige combinatie met een simpel scholfiletje op een bedje van zeewier, of lamsoren. En met zwarte Spaanse olijfjes.

Waar te koop

In de meeste visrestaurants aan de Franse zuidkust staat de Picpoul op de kaart. In Nederland is deze ‘Chablis uit de Lanquedoc’ minder bekend maar wel redelijk goed verkrijgbaar en heel betaalbaar. Hieronder wat kooptips:

1. Picpoul de Pinet les Mouginels (€ 7,58 /liter, Albert Heijn)

Lichte, frisse picpoul met duidelijk aanwezige citruszuren, appel en peer in de neus en mond.

2. Picpoul de Pinet Les Courtelles (€ 6,99, Gall&Gall)

Mineraal, met aangename citruszuren en iets appel en peer in de smaak.

3. Domaine de Felines Picpoul de Pinet (€ 6,95, Wijnkoperij de Hermitage)

Veel mineraliteit en hele subtiele anijs-, acacia- en appelaroma’s met goeie citruszuren.

4. Les Cadastres Picpoul (€ 7,50, Grapedistrict)

Bijzondere en elegante Picpoul met ananas- en dille-aromas en een minerale afdronk.

5. Domaine des Lauriers (€ 6,96, Bensdorp-wijnen.nl)

Strak droge, ziltige variant, met duidelijk aanwezige citruszuren. Iets kruidig in de neus.

Sommelier Jaco van Hensbergen en zijn vrouw Sandra namen begin januari van dit jaar het vliegtuig naar Nieuw-Zeeland om te gaan werken voor Eradus Wines in de Awatere Valley, Marlborough. In deel 1 legde hij uit wat het terroir van Awatere zo bijzonder maakt. Nu geeft hij een inkijkje in het werk voorafgaand aan en tijdens de inmiddels afgesloten oogst 2014.

Wat heb je de afgelopen maanden zo al gedaan?

“Veel in de wijngaard bezig geweest. We zijn in januari begonnen met het dieven van de stam, het verwijderen van bladeren en twijgen. We werkten met z’n vieren: twee Nieuw-Zeelanders en twee Nederlanders. Sandra en ik samen waren elke dag met dezelfde percelen aan de slag, heel bijzonder. In Nederland zagen we elkaar alleen maar ‘s nachts en ‘s morgens.”

Alleen maar werk in de wijngaard?

“Michiel heeft in de Wairau Valley een Cellar Door geopend, een verkooppunt voor wijn. Ik sta daar op vrijdag en dat is geweldig. Juist de Wairau, omdat wij uit het zuiden komen en dus in alles anders zijn dan de rest om ons heen. We laten daar nu de 2013 jaargang proeven. We zijn bezig een voorraad uit Auckland te halen om ook oudere jaargangen aan te kunnen bieden. Michiel had gelukkig voor ons nog wat Pinot Gris 2008 en Pinot Noir 2005 achtergehouden.

Hij is zelf een beetje huiverig om gerijptere wijnen te proeven, maar wij hebben hem een beetje op weg geholpen want beide jaargangen waren geweldig mooi gerijpt en vitaal tegelijk. Hij gaat vanaf de courante jaargang toch maar wat dozen apart houden.In de Cellar Door verkopen we ook Franse en Italiaanse wijnen. Direct geïmporteerd en voor 12,99 NZ Dollar aangeboden. Dit is natuurlijk wel concurrentie voor de eigen wijnen, maar ik heb gemerkt dat toeristen niets willen weten van de Europese wijn. De plaatselijke bezoekers staan daar eventueel wel voor open. Kiwi’s reizen veel, proeven andere smaken en willen dat thuis ook eens proberen.”

Hoe is de aanloop naar de oogst 2014 geweest?

“In december was het weer tijdens de floraison uitstekend. Het warme weer in de lente en zomer was ook zeer positief. Natuurlijk is er regelmatig een bui gevallen, maar we hebben alles onder controle weten te houden. We hadden veel fruit hangen. Dat betekent veel werk aan de winkel om de trossen vrij te laten hangen. Wegknippen is de enige remedie. Ook hebben we ontbladerd aan de oostkant waar de ochtendzon op schijnt. De westkant hebben we meestal met bladeren bedekt gelaten.Als je niet aan fruit drop doet, ga je makkelijk over de 20 ton druiven per hectare! Bij Eradus komen we niet boven de 15 uit. We werken echt vanuit een visie op bodem, klimaat, druif en jaargang. Wat de Fransen terroir noemen. We letten echt op canopy management, dus overdreven pyrazinen en thiolen zijn er in de wijn niet bij.”

Werkt iedereen zo?

“Nou, nee. We hebben ook wel eens bij contractboeren gewerkt waar werd gezegd dat je gewoon een x-aantal trossen per rank af moest afknippen. Hartstikke leuk voor de kwantitatieve knippers, want gedachteloos afritsen is een makkie, maar dan maar dan knip je de ook juiste trossen weg. Bij Eradus kijken we per plant wat nodig is. Kijk, dat is nu iets waar ik helemaal blij van word!”

Is 2014 weer een recordjaar geworden?

“In de aanloop zaten we op rozen, zowel in kwantiteit als kwaliteit. Een stukje in de Marlborough Express vertelde ons dat leveranciers van tanks onder druk stonden om maar aan de vraag te voldoen. Een woordvoerder vertelde dat zij normaal ongeveer 112 tanks moeten afleveren, maar dat het dit jaar op de 375 neerkwam. Een ruime verdriedubbeling! Een grote speler in Awatere Valley, Peter Yealand, vertelde dat hij 20.000 ton verwachtte te oogsten.

In vergelijking met 2008 is dat het vijfvoudige. Tegenover de 250.000 ton van vorig jaar, zou Marlborough in 2014 op 290.000 ton uitkomen.De pluk begon bij ons eind maart, twee weken eerder dan gebruikelijk. In afwachting daarvan hebben we netten gespannen langs de bladwand tegen vogelschade. Sommige huizen gebruiken nog ouderwetse kanonschoten, andere hebben zonweerkaatsende zilverpapiertjes wapperen (in Zuid-Afrika had ik wel eens cd’s zien schitteren) en weer anderen hebben netten die over 6 rijen tegelijk gaan. Wij gebruiken zijnetten die vastgemaakt moeten worden aan de onder- en bovenkant met een soort clips die je bij boterhamzakjes ziet.”

Nog last gehad van onvoorziene omstandigheden?

“Begin maart hebben we in de Awatere Valley te maken gehad met een erg koude week. In de Waihopai Valley heeft men eerder ook nog te maken gehad met een korte, maar fikse hagelbui met een heftig effect. Op sommige plekken was er ruim 20% van het beste fruit vernietigd. Enkele wijnboeren hadden hierdoor eind februari al wat geoogst, fruit dat ze normaliter niet geplukt zouden hebben. Toch besloot men te oogsten om maar alvast een gedeelte van de druiven in de tanks te hebben. Een lager mostgewicht nam men voor lief.In de Awatere Valley bleef het bij heel koel weer met net geen nachtvorst in de eerste week van maart. De windmolens hebben op veel plekken in de wijngaarden aan gestaan. Luchtcirculatie boven de wijnranken zorgt er namelijk voor dat er minder kans op vorst aan de grond is. Een wijndruif is immers geen boerenkool.

Ook hebben we halverwege maart te maken gehad met een nasleep van de tropische storm Lucy. Deze storm veroorzaakte op zondag 16 maart veel regen en wind. De dagen erna werd het warm en dus was er een grote kans op botrytis. De zon kwam ook terug en dit resulteerde in fenolische rijpe Pinot gris en Pinot noir naar het einde van de maand maart toe. Op 23 maart hadden wij alvast een paar rijen pinot noir geoogst om een heuse Awatere rosé te maken. Een Brix niveau van ongeveer 22 is hiervoor perfect.Onze pinot noir is op verschillende momenten geoogst. Per kloon een andere rijpheid op dezelfde dag. We willen telkens druiven met 25 Brix. Onze eerste pinot noir werd op 30 maart geoogst en een ander gedeelte begin april. Voor het laatste gedeelte moesten we nog een paar dagen wachten. De weersomstandigheden waren steeds perfect. Marlborough heeft een lang groeiseizoen en het unieke van de valleien zijn toch wel de echt koele nachten en de warmere dagen tijdens de oogstperiode.”

En de sauvignon?

“Voor onze Pinots en Chardonnay gebruiken we alleen fruit uit eigen wijngaard, voor de Sauvignon Blanc kopen we ook wat fruit van de buurman. Door Lucy kregen we extra te werk te verrichten, want uitgerekend het beste perceel had te maken met wat grijze rot. We hebben tros voor tros gecheckt op aanwezigheid van schimmel en eventueel weggeknipt. Ook was het perceel makkelijker te oogsten, want alle trossen die er hingen waren van topkwaliteit.

We plukten op 28 maart het topperceel met de hand en daarna het andere perceel met de oogstmachine. Oogstmachines anno 2014 zijn wel heel modern en nauwkeurig. Snel waren ze al…”

Hoe kijk je aan tegen het gebruik van oogstmachines?

“Ik denk dat als je de voorbereidende werkzaamheden perfect hebt gedaan en dus geen second set en geen verborgen botrytis hebt, je met een moderne oogstmachine hetzelfde kwaliteitsniveau bereikt als wanneer je met een oogstploeg de wijngaard in gaat. Een oogstmachine laat druiven met droge botrytis hangen en door het schudden aan de rij vallen die met natte botrytis er vanaf voordat ze daadwerkelijk geplukt worden. Deze natte botrytis zit aan de buitenkant van de tros. Als je een paar trossen bij elkaar hebt, verstrengeld en al, heb je kans op botrytis die je niet ziet: de verborgen botrytis.Als de oogstmachines en de crew arriveren, bespreekt men welke rijen er geoogst moeten worden, waar men moet beginnen in een rij en wordt de hoogte van de rijen opgemeten. De harvester kan namelijk in zijn cabine de hoogte verstellen van de buizen die de druiven van de plant af moeten halen. Tevens is een rij druivenstokken onderverdeeld in verschillende bays. Het kan zo zijn dat bijvoorbeeld de eerste bay van een rij iets mindere kwaliteit geeft.

De oogstmachine bevat een sorteertafel en voor 97% geldt dat er alleen maar druiven in de verzamelbak komen. Als deze verzamelbak vol is, komt de Gondola voorrijden en wordt de verzamelbak geleegd. Als de Gondola op zijn beurt vol is, wordt deze geleegd in de bak van een truck en deze brengt de druiven uiteindelijk naar de winery. Dit totale proces duurt in mijn optiek allemaal te lang, maar dit is pas de eerste keer dat ik een gedeeltelijke machinale oogst meemaak.Een oogstmachine plus crew inhuren kost 200 NZ dollar per kilometer per dag. Als wij met de hand oogsten, oogsten wij bins van gemiddeld 10 kilo. Per bin krijg je tussen de 0,80 NZ Dollar en 2,50 NZ Dollar. Een oogstploeg is maar een fractie zo snel als een oogstmachine. In Nieuw-Zeeland zijn veel rugzaktoeristen en Chinezen die komen plukken. Helaas heb ik veel foute trossen de bins in zien gaan om die maar zo snel mogelijk vol te hebben. Mensen met iets minder liefde voor druiven als ondergetekende, laten we maar zeggen. Waar kies je dan voor als wijnboer, dat is de vraag.” Lees deel 1 van het interview met Jaco van Hensbergen.

Ze moeten aangenaam verrast zijn geweest, de leden van de Union des Grands Crus de Bordeaux die deelnamen aan de presentatie van het oogstjaar 2011 in Amsterdam op donderdag 8 mei. Ze trokken immers een afgeladen grote zaal in The Grand. Heel wijnprofessioneel Nederland bleek van de partij.

De onder auspiciën van Perswijn georganiseerde proeverij was een primeur, want nog nooit eerder in het ruim 40-jarig bestaan van de Union stond een bezoek aan Nederland op het programma. Dat het er in 2014 eindelijk van gekomen is, heeft minder met doelbewuste strategie dan met toeval te maken.

De heren van de wijn

De komst van de Bordelais was geïnitieerd door de chique herenproefclub Académie des Cinquante, die nauwe banden onderhoudt met de Académie du Vin in Bordeaux. En daar zitten natuurlijk weer mensen in die ook binnen de Union een rol spelen. Voorzitter Olivier Bernard bijvoorbeeld, eigenaar van ondermeer Domaine de Chevalier. Zo kwam van het een het ander.Rond de 50 châteaux gaven acte de présence, ongeveer de helft van het totale aantal leden. Dat is zowel qua zaallogistiek als proeftechnisch een prima aantal, ware het niet dat een tweetal belangrijke appellations wel erg mager vertegenwoordigd was. Helaas viel er geen enkele producent uit Pauillac te bekennen en slechts een uit Sauternes. Dat mag volgende keer echt wel beter.

Banden met Nederland aanhalen

Perswijn sprak tussen de bedrijven door met Olivier Bernard en legde hem de vraag voor of hij en zijn Union in 2015 weer terugkeren. Olivier geeft toe dat Nederland wel degelijk een belangrijke markt is voor Bordeaux. Geen markt zoals China die in een mum van tijd ontstond, maar een met een lange traditie. Een sterk op prijs gefixeerde markt, maar wel een die weer interessant wordt nu de Bordeauxrage in het Verre Oosten over zijn hoogtepunt heen lijkt en er moeilijk verkoopbare jaren als 2011, 2012 en 2013 aan de man gebracht moeten worden. Het is nu aan de Bordelais om die historische Nederlandse markt weer te gaan bewerken.Van een ding kan hij overtuigd zijn: de belangstelling onder professionals voor de wijnen uit zijn gebied leeft nog altijd. Hij was dan ook aangenaam verrast dat de magie van Bordeaux kennelijk onverminderd werkt.Of de Union in 2015 weer naar Nederland komt, is volgens Bernard nog geen uitgemaakte zaak. Het zal afhangen van de tevredenheid bij de Nederlandse markt en bij de deelnemende châteaux. Een mogelijk alternatief zou een hernieuwd bezoek over twee jaar kunnen zijn, dan met zowel 2012 als 2013 om te laten proeven.

Prijzen

Een onvermijdelijk gespreksthema zijn natuurlijk de prijzen. Bordeaux heeft het imago duur te zijn. Bernard ziet dat anders: Bordeaux is niet alleen maar duur. Van de 10.000 producenten doen ongeveer 260 mee aan de primeurverkoop en daarvan kun je er naar zijn mening maar 50 echt duur noemen. Van de 50 aanwezige châteaux in Amsterdam zouden er 45 heel redelijke prijzen voor hun 2011 hanteren. Naar Bordelaise normen althans.Bernard erkent dat met de oogstjaren 2009 en 2010 een deel van de prijzen ongezond de lucht in geschoten is, maar merkt tegelijkertijd op dat in zijn optiek het daaraan voorafgaande 2008 juist een jaar is met een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding. Ook relativeert hij de publicitaire waarde die aan oogstjaren gehangen wordt. Kijk liever naar de drinkbaarheid van een jaar. Ook 2011 komt wat dat betreft goed voor de dag. Toch aarzelt Bernard niet om te waarschuwen voor illusies dat het algehele prijspeil zal dalen tot het niveau van 2008 of lager. Overmatige Bordelaise zelfverzekerdheid? Dat valt wel mee, want in een adem bepleit hij redelijkheid van de kant van de producenten.

Primeur: ja, mits

Primeurverkoop en –aankoop hebben alleen reden van (voort)bestaan wanneer die zowel bij de handel als de consument voor een glimlach zorgt. Lees: winst oplevert ten opzichte van een latere prijs. Zo niet, dan heeft het geen zin. Een interessante uitspraak nu de primeurcampagnes voor zowel 2011, 2012 en al helemaal die voor 2013 uiterst moeizaam verlopen zijn.

Sprekende van 2013: de anders behoedzaam formulerende Bernard windt er geen doekjes om niet geamuseerd te zijn over de hoge prijs die Pontet-Canet voor zijn 2013 gevraagd heeft. Hiermee is volgens hem een verkeerd signaal afgegeven en het collectief doorbroken. Terzijde: Bernard bracht zelf zijn Domaine de Chevalier voor een door de handel als alleszins redelijk beschouwde prijs uit.

Samen sterk

Eenheid binnen de gelederen is een van Bernards speerpunten voor zijn voorzitterschap. Een tweede is een efficiënte organisatie. Dat kan bijvoorbeeld samenwerking betekenen met de Grand Cercle, die andere club in Bordeaux van serieuze producenten. De derde prioriteit, een vanzelfsprekendheid eigenlijk, is kwaliteit. Over interne zaken wil hij niet zo veel kwijt, hoe men omgaat met zwakke broeders bijvoorbeeld. Een notoir voorbeeld daarvan in het verleden was Croizet-Bages dat jarenlang wijnen uitbracht die een cru classé onwaardig waren. Bernard beperkt zich tot de opmerking dat over zulke zaken binnenskamers gesproken wordt.Anders dan het Classement uit 1855 staat de in 1973 opgerichte Union open voor veranderingen. Sommige châteaux zijn sindsdien al lid, andere zijn er juist bijgekomen. Eenmaal per jaar wordt beslist over kandidaten die zich gemeld hebben. Mocht Latour zich nog eens voor de Union melden, dan zal volgens Bernard de toelating in een ommezien geregeld zijn.

De Union organiseert op jaarbasis zo’n 80 evenementen binnen Bordeaux en ver daarbuiten. Leden ervan reizen tegenwoordig de hele wereld rond. Er worden meer steden aangedaan dan vroeger, met dien verstande dat er villes primaires zijn en villes secondaires. In het eerste geval, bijvoorbeeld New York, is iedereen aanwezig, in het tweede geval, zoals Amsterdam, de helft. Begrijpelijk, want al dat reizen kost natuurlijk veel tijd en geld.

Glimlach

Hoe zou volgens Bernard de perceptie van Bordeaux moeten zijn? Bordeaux moet, zoals hij een paar keer benadrukt, af van zijn dure imago. Producenten zoals hij zelf mikken op gepassioneerde wijndrinkers, wat iets heel anders is dan multimiljonairs. Wijn moet volgens hem altijd een glimlach oproepen, ook als hij een paar centen gekost heeft. Bevrediging schenken.Een bijzonder aandachtsgebied is de gastronomie. Sommeliers moeten afgeholpen worden van het vooroordeel dat Bordeaux identiek zou zijn met ouderwets en alleen iets voor een ouder publiek. Bernard is ervan overtuigd dat Bordeaux ook kan appelleren aan de smaak van een jongere generatie, dat wil zeggen mensen van rond de dertig. Juist daarom zou het ook wenselijk zijn om wat meer betaalbare wijnen op de kaart zien, pak weg tot 100 euro.

2011

Hoe beoordeelt Bernard het gepresenteerde oogstjaar 2011? Aan 2009 en 2010 zou hij naar eigen zeggen ***** met een uitroepteken geven – in 2010 maakte volgens hem 75% van zijn leden hun ‘beste wijn aller tijden’ –,  terwijl 2011 varieert van ***(*) tot ****(*). Vergelijkbaar met 2007. O ja, droge witte en Sauternes deden het in 2011 erg goed.

Zie voor een recente, gedetailleerde beoordeling van 2011 (en 2010) het artikel in Perswijn 2014/2.

Tekst: René van Heusden

Fotografie: Ronald de Groot

Leve de lente! Partijtjes bij ambassadeurs thuis komen dan nog meer tot hun recht dan ze anders al doen. Want die mensen wonen natuurlijk niet drie hoog achter, maar in ruim bemeten panden met terrassen en gazons waarop eekhoorntjes dartel kunnen rondhuppelen.

Zo ook de ambassadeur van Portugal die zijn residentie op een steenworp afstand van het Haagse Vredespaleis heeft. Zijne Excellentie José de Bouza Serrano betoonde zich daar een uiterst aimabele gastheer bij het partijtje ter gelegenheid van 375 jaar Porto Kopke. Aangezien dit huis een bijzondere band heeft met Nederland en al ruim een halve eeuw samenwerkt met importeur Van Ouwerkerk, waren beide partijen op het briljante idee gekomen om een en ander luister bij te zetten met een fijne proeverij van Colheita, het type port dat aangemerkt mag worden als de grote specialiteit van Kopke. Welnu, het was ondanks de ietwat aan finesse ontberende lunch een bijeenkost om in te lijsten. Ambiance en gasten waren namelijk op niveau.

Niveau

Speciaal uit Portugal voor de proeverij overgekomen was CEO Gonzalo Pedrosa van Sogevinus, de groep die eigenaar is van Kopke. Het was wederzijds een aangenaam weerzien, aangezien wij afgelopen jaar bij Pedrosa te gast waren voor het vieren van het jubileum van Barros, een ander porthuis in zijn portfolio, en daar goede herinneringen aan overgehouden hebben. En zo’n CEO voelt zich uiteraard meer thuis in het gezelschap van een sterreporter van een toonaangevende publicatie dan in dat van een of andere derderangs amateur die zich zo nodig voor wijnschrijver wenst uit te geven. Dit echter terzijde. Gesprek op niveau dus onder het genot van een cocktail met witte port, een van de zeer weinige cocktails die in onze optiek het aanraken waard zijn.

Imperium

Sprekende van CEO’s, we wisselden ook van gedachten met Cees Dirkzwager van Koninklijke Distilleerderij Dirkzwager (uiterst rechts op de foto). Van huis uit distillateur, maar met een eindeloze lijst wijnhandels binnen zijn onwaarschijnlijk uitgebreide portfolio en volgens Quote een van de 500 meest vermogende mensen in Nederland. Zo ver heeft zelfs onze Hoofdredacteur het nog niet geschopt. Dirkzwagerj is met zijn imperium een van de machtigste mannen in drankenland, zo niet de belangrijkste. Maar dan zonder blabla of poeha. Zo zien wij dat graag.Namens Wijnhandel J. van Ouwerkerk te werden de honneurs op passende wijze waargenomen door good old Jaap van Ouwerkerk (links op de foto), die tegenwoordig alleen nog maar ‘leuke dingen’ doet, en diens zoon Jan Peter van Ouwerkerk (tweede van links op de foto) die het werk mag verrichten. Beiden zijn boegbeelden van het klassieke wijnkoperschap. Mooi dat dat nog voortleeft in het huidige tijdsgewricht vol platheid.

Natuurlijk gaf ook de als immer perfect gesoigneerde Miquel Porfirio acte de présence. Hij is niet voor niets de wijnman op de Portugese ambassade. Mocht men bij D66 ooit nog eens een dubbelganger van Alexander Pechtold nodig hebben, dan kan Porfirio zo inspringen. En nu we het toch over gelijkenissen hebben, de ambassadeur heeft veel weg van voormalig CDA-coryfee Ernst Hirsch Ballin. Deze observaties echter geheel en al terzijde.

Humor

Hoewel we nu toch al weer een aardig eindje gevorderd zijn in de 21e eeuw, bleek het aantal aanwezige dames helaas wel heel erg beperkt. Dubbel jammer op een stralende lentedag en, erger nog, vanwege de onbedoeld gewekte suggestie dat serieuze port een oudemannendrank zou zijn. Het gemis aan kwantiteit werd gelukkig ruimschoots vergoed door de kwaliteit. Kopkes wijnmaakster Carla Tiago leidde de proeverij (waarover meer in Perswijn) met flair, terwijl haar collega Marta Leite (rechts) ondanks haar functie als marketing manager bij Sogevinus over gevoel voor humor bleek te beschikken. Wat wil je dan nog meer?

Namens Perswijn was ook portkenner Frank Jacobs ML aanwezig. Ondanks zijn verschijning als heer heeft die zich de afgelopen tijd geprofileerd als een vilein twitteraar, zulks tot schrik van types die zich mooier proberen voor te doen dan ze in werkelijkheid zijn. We denken aan snordragers, paleisbewoners en would be Olympiërs. Allez, als er dan zo nodig getwitterd moet worden, dan graag op deze wijze.Met beide Masters of Lunch als deelnemers aan de middagmaaltijd stel je je als gastheer gevaarlijk kwetsbaar op. Want, tja, de Portugezen mogen dan wel aardige mensen zijn, hun keuken kan slechts sporadisch onze goedkeuring wegdragen. En wanneer een Sri Lankaanse chef (zo werkt dat in diplomatieke milieus) zich gaat wagen aan gedateerde Europese bereidingen dan is dat vragen om moeilijkheden. Bij de cuisson en zo. Maar eerlijk is eerlijk, de portionering was afgestemd op de eetlust van ‘hardwerkende mensen’ waar men het eindje verderop in de Hofstad zo graag over heeft.

Bovendien waren de wijnen best binnen te houden, met name de zeldzame witte port uit 1935. We gaan daarom geen gele of rode kaarten uitdelen, maar houden het bij een welgemeende aanbeveling om het de volgende keer gewoon wat beter te doen.

Ontslagen

Dan, in de categorie ‘Opmerkelijk nieuws’: de rechtszaak rond Ted B. We citeren de website van de NOS:“Het Amstel Hotel in Amsterdam moet een ontslagen sommelier weer in dienst nemen. De wijnspecialist was in november ontslagen, onder meer omdat hij tijdens zijn werk meerdere keren op drinken was betrapt. Ook zou hij twee flessen champagne hebben ontvreemd en het onderzoek tegen hem hebben tegengewerkt.

De man, die al 33 jaar in dienst was, pikte dat niet en spande een kort geding aan om zijn werk terug te eisen. Tijdens de zitting stelde de rechtbank vast dat de man bier had gedronken, terwijl dat voor zijn werk niet nodig was. Daar staat tegenover dat het hotel die avond het personeel zelf een biertje had aangeboden. De rechtbank twijfelde ook aan verklaringen die door andere personeelsleden tegen de man waren afgelegd. Het hotel moet hem daarom weer in dienst nemen, op straffe van een dwangsom van 500 euro per dag, met een maximum van 75.000 euro.”

Een lichtelijk bizar verhaal, als men het ons vraagt. Het geval riekt naar een verkapte afrekening binnen het horecamilieu. Hoe dan ook, weer een slechte beurt voor het Amstel dat eerder al besloot om in La Rive geen serieuze lunch meer te draaien.

Klasse

Tot slot nog een vrolijker stemmend feit. In een vorige editie van deze rubriek uitten wij onze verbazing en bedroefdheid over de omstandigheid dat ons geen uitnodiging voor het bijwonen van de Bollingerlunch bereikt had. Naar aanleiding daarvan liet importeur Floris Verlinden ons weten dat alles op een misverstand berustte. En dat een en ander recht gezet zal worden in de vorm van een lange liquide lunch in een als gunstig bekendstaand etablissement waar Bollinger op de wijnkaart staat. Klasse. We zullen daarvan t.z.t. uiteraard een fel realistisch verslag uitbrengen.

Met ‘authentiek’ als een van dé marketingtermen van vandaag de dag, in allerlei sectoren, is het niet raar dat Portugal als wijnland steeds meer aandacht krijgt. Want het land heeft ongekende basisvoorwaarden voor originele wijnen, in de vorm van een flinke diversiteit van klimaten en een schier eindeloos aanbod aan autochtone druivenrassen.

Daarbij heeft het natuurlijk al een paar versterkte wijntypen die uniek zijn (met name Port en Madeira). Maar de wereld lijkt tegenwoordig ook in te zien dat de kwaliteit van niet-versterkte Portugese wijnen, zowel in rood als in wit, enorm is toegenomen. Vandaar dat de eerste jaarlijkse proeverij van Portugese wijnen in het Parkhotel, georganiseerd door het Portugese marketingbureau Krosslink in samenwerking met Perswijn, een succes was.

Witte Vinho Verde

De toename van de kwaliteit van niet-versterkte Portugese wijnen valt goed te illustreren met een klassiek Portugese wijn, die in Amsterdam bij velen op de proeftafel stonden: witte Vinho Verde. Om de cliché’s kom je in dit geval bijna niet heen: Nederland kende tot niet zo lang geleden met name de lichte Vinho Verdes, 
met 10 à 11% alcohol en een flinke stoot CO₂. Het zijn wijnen met een zekere functie, maar ze zijn kwalitatief eigenlijk oninteressant. Het modernere type is dat zeker niet. Zo zijn er steeds meer hoogwaardige blends van druiven als loureiro, arinto en alvarinho. En bepaalde Vinho Verde van 100% alvarinho kan wedijveren met goede Rías Baixas, de inmiddels beroemde witte wijn van dezelfde druif (daar albariño geheten) uit het deel van Spanje direct ten noorden van het Vinho Verde-gebied.

Een mooi voorbeeld van zo’n wijn is Vinho Verde branco Solar de Serrade 2012 *****, verkocht door Sandor Wine Import. Het is een mooi aromatische, droge wijn, met 12,5% tot soms 13,5% alcohol, die al jaren bij de beste Vinho Verdes hoort. Maar er waren meer Vinho Verdes de moeite waard in Amsterdam, zoals de serie van Casal de Ventozelo, geïmporteerd door Bresser & Timmer. Dit huis heeft niets te maken met de beroemde portproducent Quinta de Ventozelo trouwens. Casal de Ventozelo maakt drie witte Vinho Verdes, die alle drie zijn aan te bevelen: een mooi florale, sappige Loureiro ****, een wat stevigere, frisse Arinto **** en een harmonieuze blend, die gewoon Vinho Verde branco **** heet.

Nog een Vinho Verde viel op: die van Quinta de Religães. Dit domein, gelegen in het deel van het Vinho Verde-gebied ten zuiden van de Douro, is in 2006 gekocht door de Nederlander Sjerp Martin, die het niet alleen helemaal renoveerde, maar er ook zelf de wijnen maakt.

Écht Portugees

Zijn heerlijk typische Vinho Verde Loureiro 2012 ***(*) liet trouwens ook het dilemma voor Vinho Verde (en andere witte wijnen) op de exportmarkt zien. Nederlanders en vele anderen willen vaak zo jong mogelijke witte wijnen, omdat we blijkbaar verliefd zijn op de eenvoudige snoeperige vergistingsaroma’s en daardoor feitelijk onbekend zijn met de ware aard van druiven als loureiro en alvarinho, die pas doorkomt wanneer de esters verdwijnen. En dus weten velen niet wat écht Portugees is aan Portugese witte wijnen. Nu wil ik helemaal niet zeggen dat we Vinho Verde allemaal twee jaar flesrijping moeten geven; de wijn smaakt doorgaans echt op zijn best binnen twee jaar, maar niet noodzakelijk binnen één jaar.

Wit populair

Hoewel Vinho Verde verreweg de meest geproduceerde witte wijn van Portugal is, komen ook uit andere gebieden dan Minho steeds betere witte wijnen. In het algemeen valt het sowieso op dat Portugees wit in trek is, nog meer dan rood. Simon Veldman, sommelier van restaurant Vermeer, gaf daar ook blijk van: “Van de tien flessen Portugese wijn die bij ons in Vermeer verkocht worden, zijn er tegenwoordig acht wit.” De enorme keur aan autochtone witte druivenrassen, goed aangepast aan de lokale omstandigheden, speelt daarin zeker een rol. Van Casa de Mouraz uit Dão proefde ik een zeer goede Encruzado 2012 ****, met mooie zuren en bitters, en een zilte ondertoon. Heerlijk en heel apart is ook de Beira Interior Branco Colheita Seleccionada 2011 van Quinta dos Currais ****, waarin het aandeel síria zorgt voor exotisch fruit.

De wellicht boeiendste witte wijn van de proeverij kwam van nog een witte druif die ik niet kende, jampal. Het is dé specialiteit van Vinhos Manz bij Lissabon (importeur: Wijnhoeve Matton); hun witte Cheleiros Dona Fatíma Jampal (Vinho Regional Lisboa) ****(*) is naar eigen zeggen de enige monocépagewijn van deze zeer zeldzame variëteit ter wereld, en hij is echt prachtig.

Vinho Tinto

Manz presenteerde ook een fraaie rode wijn, de Vinho Regional Lisboa Cheleiros Pomar do Espírito Santo 2010 ***(*). Deze blend van touriga nacional, aragonês en castelão, uit wijngaarden bij Mafra, ten noorden van Lissabon, heeft warmte en kruidigheid, maar is niet te zwoel en heel drinkbaar. “Die souplesse is typerend voor het karakter van de rode wijnen van Mafra”, zei Tomás Baiao van Manz.

De kracht van de blend

Zo’n wijn geeft ook mooi aan waar -wat mij betreft- een groot deel van de kracht ligt van Portugese rode wijnen: in de assemblage van meerdere autochtone, blauwe druivenrassen. Alhoewel de markt vaak vraagt om monocépagewijnen, zeker van de internationaal bekende druiven en ook van de wat bekendere Portugese druiven als touriga nacional, is het juist de blend die veel wijnen zo interessant maakt. In warmere gebieden zoals Douro en Alentejo geeft een blend vaak meer complexiteit. Bovendien is het dé manier om herkomsttypiciteit te promoten van gebieden waarvan het grote publiek de lokale variëteiten maar moeilijk kan onthouden.In een gebied als Douro zijn in het algemeen de wijnen op basis van blends uit oude wijngaarden de boeiendste (geldt voor Port én voor rode Douro), zoals ook bleek in Amsterdam. De Estate Douro 2011 van Churchill’s ****, vertegenwoordigd door Menno ten Berge van Van Wageningen en De Lange, is weliswaar geen field blend, maar wel een uitgebalanceerde assemblage van ongeveer gelijke delen touriga nacional, touriga franca en tinta roriz. En dat jaar 2011 hè, wat is dat toch prachtig!

In de Sagrado tinto 2009 van Quinta do Sagrado **** van de beroemde familie Calem zit ook een flinke portie uit vinhas velhas (oude gemengd beplante wijngaarden), naast touriga nacional, tinta amarela en wat touriga franca. Het geeft de wijn complexiteit en een zekere finesse, die soms ontbreekt bij wijnen van een enkele variëteit.

Eerlijke wijn

Wie wijnen met nog meer warmte en kruidigheid wil, maar iets mildere tannine, kan zijn hart ophalen in gebieden als Tejo (voorheen Ribatejo) en Alentejo. Hier wordt niet alleen met autochtone Portugese variëteiten gewerkt, maar zie je ook veel cabernet sauvignon en syrah. Wellicht ben ik bevooroordeeld, maar in het algemeen bevielen me de wijnen van regionale rassen beter dan die van internationale druiven. Casal da Fonte bijvoorbeeld had een lekkere rode Vinho Regional Tejo 2011 staan, genaamd Abaladiço tinto ****, gemaakt van touriga nacional, touriga franca en tinta roriz. De wijn ruikt naar zoet donker fruit en wilde mediterrane kruiden, heeft stevige tannine nog, en smaakt wat aards. “Eerlijke wijn”, heb ik ook opgeschreven. De Abaladiço Cabernet Sauvignon 2012 ***(*), die ernaast stond, was ook niet verkeerd, maar miste wat karakter.

Het zou echter stom zijn om zomaar alle wijnen van internationale druiven uit Portugal te bestempelen als karakterloos. Een bedrijf als Quinta do Arrobe van Alexandre Gaspar, ook uit Tejo, werkt er succesvol mee en de wijnen, zowel Quinto Elemento Reserva Cabernet Sauvignon 2011 ***(*) als Quinto Elemento Reserva Syrah 2011 **** zijn goed gemaakt, zuiver en niet jammig.

Ook in Alentejo spelen internationale variëteiten al tijden een rol van betekenis. Toch zijn bij Herdade do Vau, ook vertegenwoordigd door Bresser & Timmer, bijna uitsluitend Portugese druivenrassen aangeplant, op wat syrah na. De opvallendste daarvan is sousão, een blauwe druif uit Noord-Portugal, wellicht vooral bekend van rode Vinho Verde. Deze geeft wijnen met heel veel kleur en veel zuren, en dat kan de warme wijnen van Alentejo goed doen. De Vinho Regional Alentejano tinto ‘Riso’ 2012 ***(*) is heerlijk puur en aangenaam soepel, de Riso Reserva 2011 ****(*) beviel me zelfs heel goed; een mooi brede smaak, kruidig en zacht, met donker fruit en aardse ondertonen. Herdade do Vau, van eigenaar Miguel de Sousa Otto die zelf aanwezig was, is trouwens veel meer dan een producent van goede wijn; op het landgoed staat een prachtig hotel op uw bezoek te wachten.

Volgend jaar weer

Het moge duidelijk zijn dat het een heel gevarieerde en daarmee interessante proeverij was, die een goed inzicht gaf in de huidige stand van zaken in de Portugese wijnbouw. Dat het land enorme potentie heeft, wisten velen al langer, maar het is duidelijk dat er de laatste tien à vijftien jaar ook daadwerkelijk heel veel gebeurt. En het wijn-minnend publiek van ons land beseft dat blijkbaar goed, gezien de erg goede opkomst in Amsterdam. Er komt dan ook sowieso een tweede jaarlijkse proeverij van Portugese wijnen komt (men heeft het niet voor niets ‘jaarlijkse’ genoemd), waarschijnlijk op 9 maart 2015.

Tekst: Lars Daniëls MV

Fotografie en Video: Gerard Reijmer – FoodteamBekijk voor een impressie van dit jaar ook deze video.

Bijzondere kerels zijn het, die van het trio Sanders van Sanders Wijnkopers uit Leiden. We hebben het dan over vader Ron en zijn zoons Thierry en Eric-Paul. We schreven ooit eens dat ze ‘branie’ zouden hebben, maar dat vonden ze toen niet zo leuk. Met ‘joie de vivre’ zullen ze vast minder moeite hebben.

Wie wel eens een happy hour met ze heeft gemaakt, weet waarover we het hebben. Dit zijn wijnhandelaren die plezier maken hoog in het vaandel hebben staan. Kortom: never a dull moment!

Twijfel

Van gebrek aan verrassende ideeën lijken de heren Sanders nooit last te hebben. Zo ontwikkelden ze een jaar of wat geleden voor de horeca een eigen mousserende wijn die ze BUBB Brut Royal noemden. Een Crémant d’Alsace onder eigen merk. Na het succes van hun witte BUBB hebben ze nu ook een roséversie gelanceerd, de Rosé Royal, wederom een Crémant d’Alsace. Het is een bubbelwijn die met zijn aardbeiensmaak een groot publiek zal aanspreken. Of hij ‘meer elegantie dan een champagne’ heeft, wensen wij echter sterk in twijfel te trekken. Mogen we de heren Sanders herinneren aan die rijk besprenkelde bijeenkomst op de binnenplaats van hun champagneleverancier Guy Charlemagne? Maar kom aan, se non è vero, è ben trovato.

Op aanraden van Joop Braakhekke van Le Garage, een van hun afnemers die het als rasentertainer ook nooit aan bijzondere ideeën heeft, hebben ze voor hun nieuwe creatie ook een bijpassend glas laten ontwerpen dat gegarandeerd de tongen losmaakt. Het is namelijk een coupe! Zo verketterd dat er weer alle ruimte voor is. Verrassingseffect gegarandeerd.

Graag de polder in

Om de lancering van hun nieuwe BUBB niet ongemerkt voorbij te laten gaan, hadden de Sanders een partijtje georganiseerd in een eetgelegenheid van het kaliber waar wij als Master of Lunch graag de polder voor intrekken: De Gieser Wildeman in Noordeloos. Geen suf gedoe met masterclasses, maar een fijne lunch met veel wijn erbij. Zo zien wij dat graag. Dat er ook een dj deuntjes met technobeat van zijn laptop afspeelde, nemen we dan maar voor lief. Een jeugdidool van een van de jonge Sanders, Hetty Heitinga in de rol van artistieke Tante Til uit het tv-programma De Familie Knots, had de eer de eerste fles roze BUBB in ontvangst te mogen nemen. Gelet op de kleurstelling van haar eigen kleding een alleszins verdedigbare keuze.

Sprankelend

Er was sowieso veel schoon volk naar Noordeloos gekomen. Herstel: sparkling people. Na allerhartelijkst begroet te zijn door de in smaakvolle roze accessoires gehulde heren Sanders, ontmoetten wij diverse belangwekkende persoonlijkheden uit de scene. We noemen hier oud-cuisinier en oud-voorzitter van de Alliance, Gerrit Greveling, tegenwoordig zeer actief als gastronomisch consultant. Net als ondergetekende ooit lid geweest van de roemruchte Bollinger Vendangeoir Club, maar daarom nog niet te beroerd om met een coupe BUBB te poseren. Even terzijde: wij worden trouwens al jaren niet meer uitgenodigd voor de ooit fameuze Bollingerlunch. Of: hoe ook gerenommeerde bedrijven soms een lelijk steekje laten vallen. Dit echter terzijde.

Sympathiek

Ook van de partij was Ton de Zeeuw die jarenlang lekkere verhalen over restaurants schreef in De Telegraaf. Temps perdu. Verder een wel heel ongeschoren Karel Bagijn die ooit bij het AD zat. Van de nog wel dagelijks in de horeca actieven noemen we graag good old Erwin Walthaus van Le Garage. Joop Braakhekke was er helaas niet.Aan tafel vielen we trouwens helemaal met ons neus in de boter, want daar zaten ook moeder en dochter Sjanie en Annemarike de Geus van De Watergeus in Noorden aan. Kijk, dat is nu het soort sympathieke damesgezelschap waar wij nog eens een aangenaam gevoel aan overhouden. Patronne Sjanie kreeg van de heren Sanders trouwens een fraaie plaquette overhandigd waarop zij omschreven wordt als ‘Global Reference’ voor BUBB. Het zal je maar overkomen. Vraag ons niet wat de precieze reden was, maar het zal er vast iets mee te maken hebben dat ze een goede klant is.Samengevat: een fijne maaltijd in een prima ambiance, glazen die attent bijgeschonken werden, zoals dat in een nette zaak hoort, en puik gezelschap. Een zeer geslaagd feestje dus. Dat smaakt naar meer.

Ik heb veel met riesling en Duitsland, zoals u waarschijnlijk weet. Maar er is in de wijnwereld zó veel meer dat mij boeit. Daarom zal ik me nooit exclusief toeleggen op een druif en een land, zelfs niet op riesling en Duitsland. “I’m specialized in being not specialized”, antwoordde een beroemd botanicus eens op mijn vraag op welk gebied zijn specialisatie lag (ik dacht dat ik een intelligente vraag stelde…).

Ik ben zijn woorden nooit vergeten en ging hem later steeds beter begrijpen. Het is dé reden waarom ik zo veel mogelijk van terroir, wijngaardmanagement en vinificatie wil weten; deze zaken zijn universeel.

De mooiste der witte druiven

Maar uiteraard fascineert de ene druif meer dan de andere, en is het ene gebied soms interessanter dan het andere. “Home is where the heart is”, en je kunt je hart niet met té veel liefdes tegelijk delen. Een deel van mijn hart ligt bij de Mittelmosel en zijn Rieslings, dat merk ik altijd weer wanneer ik het dal binnenrijdt en de wijnen proef. Laatst was het eventjes Trittenheim, snel omhoog door Piesporter Goldtröpfchen om via de Panoramaweg richting Brauneberg en Bernkastel te gaan, en dan onze bestemming te bereiken: het prachtige wijndorp Ürzig.Daar stond bij Weingut Karl Erbes de jaarlijkse Altweinprobe op het programma. En de proeverij van een kleine vijftig (!) gerijpte Rieslings liet eens te meer de magie zien van de mooiste der witte druiven: riesling. Wat die magie exact is, is best een uitdaging om uit te leggen. Laat ik het zo proberen: riesling kan wijnen geven die enerzijds fraai variëtaal zijn en anderzijds zeer terroirgetypeerd, met een ongeëvenaarde combinatie van kwaliteit, smaakdiversiteit, complexiteit, elegantie, spanning en langlevendigheid.

Ürziger Würzgarten

Mijn zeer gewaardeerde collega Van Heusden heeft trouwens de proeverij verleden jaar mogen meemaken en heeft daarvan, en van de bijzonderheden van Ürziger Würzgarten, uitgebreid en op waardige wijze verslag gedaan (zie hier deel 1 van dit verslag, en deel 2). Mijn verslag zal daarom korter zijn en meer focussen op het hoe en waarom Moselriesling met restzoet zo goed kan ouderen.

Goed ouderingspotentieel

Zo’n uitleg is niet eenvoudig en er komt wat chemie bij kijken, maar ik zal trachten e.e.a. duidelijk en begrijpelijk te houden. Duitse Riesling, vooral die met restzoet, heeft vele goede voorwaarden om goed te kunnen ouderen.

Veel en goede zuren

Allereerst spelen de zuren een rol. Riesling heeft relatief weinig appelzuur (een instabiel zuur, wordt gemakkelijk omgezet in bijvoorbeeld melkzuur), maar een hoog wijnsteenzuurgehalte. Wijnsteenzuur is een stabiel zuur, dat de pH van de wijn laag houdt en deze blijvend frisheid geeft. Bovendien is in de normale pH-range van Riesling (2.8-3.2) SO2 heel effectief, waardoor de wijnen goed beschermd zijn tegen voortijdige oxidatie. En de wijnen worden doorgaans (meer dan) afdoende gezwaveld.Bovendien staan zuren met alcoholen aan de basis van de vorming van esters, die aromatisch zijn. Die worden niet alleen tijdens de vergisting gevormd, maar ook -zij het veel minder en langzamer- op de fles, waardoor interessante rijpingsaroma’s kunnen ontstaan. In het geval van laat geoogste rieslingdruiven gaat het bij zuren niet alleen over esters op basis van organische zuren, maar ook over verbindingen van fenolische zuren. Deze tot de niet-gekleurde fenolen behorende polyfenolen, komen meer voor in wijnen van druiven van late oogst, kunnen zorgen voor interessante aroma’s en hebben een sterke anti-oxidante werking (zie ook verderop bij fenolen). Een direct verband tussen meer zuren en een verhoogde estervorming tijdens flesrijping is naar mijn weten nog niet aangetoond, maar is niet onwaarschijnlijk.

Restsuiker

Volgens sommigen nog belangrijker dan zuren, is de aanwezigheid van restsuiker. Het is overduidelijk dat witte wijnen met (wat) restzoet doorgaans beter ouderen dan echt droge witte wijnen. Champagnes met iets hogere dosages zijn daarvan voorbeelden, de grote edelzoete wijnen nog betere.

De rol van suiker is complex, maar zeker is dat suiker Firne maskeert, waardoor vegetale en bittere tonen van geoxideerde fenolische bestanddelen minder snel als smaaktechnisch storend worden ervaren. Daarnaast worden uit suikerdegradatie stoffen gevormd die boeiend kunnen bijdragen aan tertiair aroma, zoals sotolon en furaneol. Een mooi voorbeeld van een gerijpte wijn waarin sotolon een bepalende aromatische rol speelt, is goede Vin Jaune.

Weinig alcohol

Ook alcohol is van indirect van invloed. Duitse Riesling met restzoet heeft weinig alcohol, maar veel aroma, waardoor het langer duurt totdat oxidatiegeuren duidelijk worden. Want de belangrijkste ouderdomsgeur, die aangeeft dat het einde nadert, blijft uiteindelijk de geoxideerde vorm van ethanol, ethanal (acetaldehyde). Bovendien benadrukt alcohol in principe bitterheid en astringentie; bij laag alcoholgehalte is dat effect dus geringer dan in wijnen met een hoog alcoholgehalte.

Fenolische zuren

Tenslotte zijn er de fenolen. Wat?, denkt u, fenolen in witte wijn? Jazeker, want fenolen zijn meer dan de anthocyanen en tannine, zo bekend van rode wijnen. Een en ander ligt bij witte wijnen behoorlijk ingewikkeld, maar toch een uitleg. Voor veel Duitse Riesling, en zeker die van laat geoogste druiven met (ietwat) botrytis, worden de druiven niet eerst gekneusd en ingeweekt, maar direct en voorzichtig geperst. Hierdoor bevatten de wijnen weinig flavonoïden (catechine, quercetine, tannine) die zich vooral in de vaste delen van de druif bevinden (schil en pitten) en die weliswaar een anti-oxidante werking hebben, maar ook bijdragen aan bitterheid en astringentie, ongewenst is in witte wijnen en vaak gezien wordt als ouderdomssmaak. Duitse Rieslings, zeker van druiven van late oogst (zie eerder) bevatten wel veel niet-flavonoïden (niet-gekleurde fenolen, met name fenolische zuren) die zich ook in de pulp van de druif bevinden. Ook zij hebben anti-oxidante kwaliteiten en dragen positief bij aan structuur en mondgevoel van witte wijn, maar (waarschijnlijk) niet of nauwelijks aan astringentie of bitterheid.

Uiteraard, maar ik zeg het toch maar even, gaat deze uitleg alleen op voor goed gemaakte wijnen van hoogwaardig druivenmateriaal uit goede wijngaarden.

Altweinprobe

Zo, nu het hoe en waarom van het goede ouderingspotentieel hopelijk enigszins duidelijker is, over naar nóg interessantere materie: de wijnen zelf. Want, the proof is in the pudding, uiteraard. En dat was-ie op overtuigende wijze tijdens de Altweinprobe bij Karl Erbes.

Een van de mooie dingen van dit jaarlijks terugkerende festijn van gerijpte Riesling, is dat niet alleen oudere wijnen van de organisator op tafel komen, maar ook van vele andere goede, en zeer goede producenten in de Mosel. Dat maakt mooie vergelijkingen mogelijk tussen herkomsten, jaren en stijlen. Wat ook zo gaaf is, en we moeten er dankbaar voor zijn: niet alleen de wijnen van topproducenten kunnen goed ouderen, ook die van minder beroemde Winzer, en die zijn soms nog gewoon te koop en vaak heel erg betaalbaar! Zo kun je bij Weingut Karl Erbes voor nog geen € 13,00 nog Ürziger Würzgarten Riesling Auslese ** kopen – en gelooft u mij, die wijn is dat meer dan waard.Was er helemaal niets aan te merken? Uiteraard wel, maar dat had meer met de organisatie te maken; men had in hun overenthousiasme besloten om maar liefst 34 wijnen te laten proeven, ‘s avonds, na het eten. Het werd dus nachtwerk…

Persoonlijke favorieten

Maar ondanks dat: we mochten niet klagen, want onder die 34 zaten bijna geen teleurstellingen en een paar heel grote wijnen. Hier mijn persoonlijke favorieten met originele aantekeningen:

De beste wijnen (*****):

1989 Scharzhofberger Riesling Auslese, Weingut Egon Müller

wijn heeft surplus aan frisheid, florale tonen, enorme schoon en zuiver, fascinerend fruitig nog, met typerende cassistoon, schitterend zoet-zuur, ongelooflijk fijn en lang. 19 punten

1996 Erdener Prälat Riesling Auslese Goldkapsel, Weingut Dr. Loosen

rijk, compact, nog veel potentie, heeft lucht nodig, geweldig intens zoet-zuur, enorme lengte, grote wijn. 18,5 punten

1969 Leiwener Klostergarten Riesling Trockenbeerenauslese, Weingut Jos. Bender

boerenjongens, honing, karamel, after eight, decadent zoet met geweldige zuren, net niet de verfijning van allergrootste TBA, maar supergoed. 18 punten

1976 Wehlener Sonnenuhr Riesling Trockenbeerenauslese, Weingut Jos. Christoffel jr.

kruidig, warm, iets brandy, kruidenhoning, boerenjongens, whiskylactonen; smaak vol, rond, relatief lage zuren, breed, mooi. 17,5 punten

1993 Ürziger Würzgarten Riesling Beerenauslese, Weingut Karl Erbes

heel fraaie botrytis, veel fruit nog, ook wel wat volatiel, ook in smaak heel mooi fruit, confiture, honing, geweldige zuren, grote lengte. 17,5 punten

1997 Wehlener Sonnenuhr Riesling Auslese, Weingut Joh. Jos. Prüm

nog fris, jong, zelfs wat reductief, citroen, heel fijn, prachtig fruit, heel mooi zoet-zuur, mooie lengte. 17,5 punten

1959 Ürziger Würzgarten Riesling Feinste Auslese, Weingut Jos. Christoffel jr.

umami, noten, kruidig, daarachter nog rozijnen, zwarte thee, mooie zoetheid nog, geweldige zuren, grote lengte, prachtig nog. 17,5 punten

2010 Ürziger Würzgarten Riesling Trockenbeerenauslese Goldkapsel, Weingut Dr. Hermann

betoverende geur, enorm geconcentreerd, prachtig fijn, met honing, zeste, bloemen, ongelooflijk dat dit van druiven kan worden gemaakt, amandelspijs, marsepein, karamel, abrikozenjam, enorme zuren, grote lengte. Met het oog op de toekomst! 17,5+ punten

Curiosa: niet meer groots, maar bijzonder om te proeven (***(*)):

1904 Trarbacher Schlossberg Riesling Auslese, Weingut Bökking

fascinerend, sotolon, zwarte thee, vissaus, zeer umami, droog, zuur, notig, boeiend als ervaring. 14,5 punten

1955 Wehlener Sonnenuhr Riesling Auslese, Weingut Mayer-Hauth

heel bijzonder, prachtig fris nog, citroenschil, kruidig, iets umami, mooie zuren, zeer mooi drinkbaar nog! 16,5 punten

1921 Trarbacher Schlossberg Riesling Spätlese, Weingut Melsheimer

ver ontwikkeld, notenschil, thee, koffie, totaal droog nu, licht, nog zeer drinkbaar zijn voor leeftijd. 14,5 punten

De conclusie is simpel voor mij: er is geen enkele andere witte druif die zo consequent wijnen voortbrengt die op gevorderde, tot zeer gevorderde leeftijd (20 tot 100 jaar oud) nog zó fabelachtig goed en/of bijzonder en bovenal: drinkbaar zijn.Met dank aan Stefan Erbes van Weingut Karl Erbes en Christian Hermann van Weingut Dr. Hermann, beide te Ürzig, Mosel, Duitsland.

Tekst en foto’s: Lars Daniëls MV