Nieuws

Bartolo Mascarello en Giuseppe Mascarello behoren tot de meest gerenommeerde producenten van Barolo. Ze hebben meer gemeenschappelijk dan alleen hun familienaam, maar er zijn ook duidelijke verschillen. Ze belichamen Barolo; elk op eigen, grootse wijze. ‘Kiezen kun je bijna niet.’

Het gebeurt niet vaak dat je op één dag op bezoek kunt bij twee grootheden van een beroemd wijngebied. Ooit had ik die mazzel in Chablis, met Raveneau en Dauvissat. En dit keer, eind januari 2024, konden we langs bij Bartolo Mascarello en Giuseppe Mascarello. Twee legendarische namen, befaamd in binnen- en buitenland. Allebei hebben ze bijgedragen aan de status van Barolo als een van de grote wijnen ter wereld.

Bartolo Mascarello

Cantina Mascarello Bartolo, zoals de officiële naam luidt, is gevestigd in het dorp Barolo zelf, aan de Via Roma, waar ook de kleine parkeerplaats voor het centrum is. Niets aan de buitenkant doet vermoeden dat hier sinds 1918 een van de beste en beroemdste producenten van Barolo huist. Behalve misschien een bordje dat spontane bezoekers moet ontmoedigen aan te bellen.

Eigenaresse is Maria Teresa Mascarello, dochter van Bartolo. Hij maakte faam met een klassieke Barolo én met zijn afkeer van barriques en de politiek van Silvio Berlusconi. Maria Teresa, die de leiding heeft sinds het overlijden van haar vader in 2005, heeft de wijnen verder verfijnd. Haar bedrijf heeft slechts 5 hectare wijngaarden, verdeeld over vijf Menzione Geografiche Aggiuntive (MGA’s; zeg maar onofficiële crus), te weten Cannubi, Rué, San Lorenzo (alle in Barolo), Rocche dell’Annunziata (in La Morra) en Monrobiolo di Bussia (in Monforte d’Alba). Het perceel in die laatste cru wordt gehuurd sinds 2015, toen San Lorenzo werd herplant. De helft van de totale productie is Barolo.

Maria Teresa Mascarello van Bartolo Mascarello  (foto: Lars Daniëls)

Stevige mening

Bartolo Mascarello stond erom bekend dat hij geen blad voor de mond nam. Hij was een tegenstander van het
gebruik van barriques voor Barolo, en verzette zich op politiek vlak tegen Berlusconi. In 1998 en 1999 
maakte hij Barolo met op het etiket ‘No barrique, no Berlusconi’. Het waren flessen die een cultstatus 
verwierven. Zijn dochter Maria Teresa, de huidige eigenaresse, is nauwelijks minder uitgesproken, zo 
bleek ooit tijdens een discussie over Cannubi en ook nu weer, bij ons bezoek.

Giuseppe Mascarello

 Mascarello Giuseppe e Figlio werd in 1881 opgericht door Giuseppe Mascarello, maar het was zijn achterkleinzoon Mauro die het huis beroemd maakte. Dat deed hij vooral met zijn afzonderlijke botteling van de MGA Monprivato (Castiglione Falletto), die hij vanaf 1970 produceerde. In 1993 volgde de uiterst zeldzame Riserva Cà d’Morissio, gemaakt van 100% michét, een historisch biotype van nebbiolo. Michét is in feite een nebbiolo die besmet is met het grapevine fanleaf virus, wat onder andere zorgt voor een lagere opbrengst.

De cru Monprivato beslaat 7 hectare en is nu vrijwel volledig in handen van Giuseppe Mascarello, op een halve hectare na. Naast Monprivato bezit het huis ook wijngaarden in de MGA’s Villero (Castiglione Falletto) en Perno (Monforte d’Alba). In totaal omvat het domein 15 hectare, met Barolo als belangrijkste wijn. Vandaag de dag wordt het familiebedrijf geleid door Mauro’s zoon Giuseppe en dochter Elena.  ‘Papa is minder betrokken tegenwoordig, hij doet van alles wat’, zegt Elena. ‘Hij wil vooral de belangrijke beslissingen nemen voor de Monprivato, dat is zijn kindje.’

Een MGA is een officieel erkende wijngaardlocatie binnen de DOCG Barolo. Het helpt om de herkomst van 
een wijn preciezer aan te duiden en geeft aan dat de druiven uit een specifiek afgebakend gebied komen.

Mauro Mascarello met zijn dochter Elena (foto: Lars Daniëls)

Grensgeval

Mascarello Giuseppe e Figlio is een geval apart qua ligging. Het bedrijf is gevestigd in Monchiero,
buiten de officiële grens van de DOCG Barolo. Het bedrijf heeft om historische redenen een speciale 
uitzondering om Barolo te mogen produceren buiten de grenzen van de DOCG Barolo. Monchiero was vroeger
een belangrijke plaats aan een spoorlijn en de ligging van de wijnmakerij daaraan was een belangrijk 
pluspunt.

Verschillende visies

Zowel Cantina Mascarello Bartolo en Mascarello Giuseppe e Figlio zijn ‘traditierijke’ producenten van grote naam. Beide maken Barolo in een smaakstijl die klassiek wordt genoemd, maar ze hanteren een verschillende visie op wat Barolo zou moeten zijn. Lange tijd bestond Barolo uit wijnen afkomstig van meerdere wijngaarden en dorpen. De markt werd gedomineerd door een vijftiental producenten, wier naam het merk was, dus moesten ze iedere jaar een zo consistent mogelijke wijn maken. Blenden van wijnen uit verschillende dorpen bood daarbij de meeste zekerheid: het zorgde voor balans en regelmaat. Pas in de jaren ’60 begon het idee van wijngaardwijnen op te komen.

Bartolo Mascarello is altijd trouw gebleven aan de traditie van blends uit meerdere wijngaarden. De Barolo komt van oudsher van vier wijngaarden, verspreid over twee dorpen: Barolo en La Morra. Officieel hoort Monforte d’Alba daar inmiddels ook bij, omdat het bedrijf een perceel huurt in Monrobiolo di Bussia.

Giuseppe Mascarello koos onder leiding van Mauro Mascarello juist voor een andere benadering, met Barolo’s afkomstig uit één enkele MGA. Die keuze was mede ingegeven door de aanzienlijke bezittingen in Monprivato, dat sinds 1991 zelfs bijna een monopole is van Giuseppe Mascarello. Toen stopte Mauro ook met het bijkopen van druiven en werd op (bijna) alle wijnen de naam van de wijngaard gezet. Een voorbeeld is Santo Stefano di Perno uit de MGA Perno, die niet alleen voor een Barolo, maar ook voor een Dolcetto d’Alba wordt gebruikt.

De wijngaarden van Barolo

Bewuste keuze voor blend of MGA

Dat verschil, blend tegenover cru, is het verschil tussen de Mascarello’s dat het meest wordt benadrukt. Bartolo Mascarello wordt steeds meer een unicum, met één Barolo afkomstig uit meerdere wijngaarden en dorpen, zonder de naam van een specifieke MGA op het etiket.Dat staat haaks op de trend van de afgelopen jaren, waarbij steeds meer kleine, individuele producenten juist kiezen voor wijngaard-specifieke Barolo’s. Gangbaar is tegenwoordig de zogenaamde kwaliteitspiramide Langhe Nebbiolo – Barolo met dorpsnaam – Barolo uit een MGA.

Bartolo Mascarello doet daar echter niet aan mee. Niet alleen vanwege de traditie. Maria Teresa heeft een sterke mening over hoe je om moet gaan met klimaatverandering. ‘Klimaatverandering is een reëel probleem. De noordhellingen zijn beslist niet geschikt voor topkwaliteit en meer de hoogte opzoeken zou het gebied groter maken, terwijl er al meer dan genoeg Barolo is. De beste oplossing is dus blenden!’

Daartegenover staat Mauro die de kwaliteiten van zijn Monprivato roemt: ‘De wijn van Monprivato is altijd in balans, altijd verfijnd en nooit heftig. Hij heeft zijdeachtige tannine, fijne aardse tonen, is vol in de mond en heeft een heel lange afdronk. Monprivato vraagt tijd om zichzelf te tonen en gaat heel lang mee.’ Kortom, een wijn met een uniek en groots karakter, die erom vraagt individueel gebotteld te worden.

Erop of eronder

Er zijn meer verschillen tussen de Mascarello’s, bijvoorbeeld ook als het gaat om vinificatie. Op het eerste gezicht is duidelijk dat het klassieke producenten zijn, die spontane gistingen doen en hun Barolo opvoeden in grote vaten van Slavonisch eikenhout, gedurende 32 tot 38 maanden. Toch zijn er verschillen die later merkbaar zijn in de wijnen. Bij Giuseppe Mascarello duurt de maceratie – de periode van contact tussen sap en schillen – gemiddeld wat minder lang dan bij Bartolo Mascarello. Voor Monprivato duurt ze ongeveer 20 tot 25 dagen, afhankelijk van de jaargang. Bij Bartolo Mascarello kan ze wel 60 dagen duren. En waar de maceratie bij Giuseppe Mascarello geschiedt met een zogenaamde cappello emerso, waarbij de hoed van druivenschillen op de wijn drijft en van tijd tot tijd nat wordt gehouden door middel van remontages, houdt men bij Bartolo Mascarello de hoed graag ondergedompeld (cappello sommerso) door een simpele constructie van planken. Tenminste, als de druiven goed genoeg zijn. In topjaren 2010 en 2016 werd de hoed 60 dagen ondergeduwd gehouden, in 2019 helemaal niet. Een lange periode van cappello sommerso (plus remontages) zorgt voor meer extractie van kleur en vooral tannine.

betonnen gistingsvaten bij  Bartolo Mascarello (foto: Lars Daniëls)

‘Kiezen kun je bijna niet’

De verschillende manieren van wijnmaken geven verschillende wijnen, nog los van verschillen die komen van terroir. Heel generaliserend komt de Barolo van Bartolo Mascarello bij een vergelijking wat krachtiger over dan die van Giuseppe Mascarello, die enorm verfijnd is – zie ook mijn proefnotities verderop.

Job Seuren is mede-eigenaar van restaurant Zoldering* en wijnwinkel Lof in Amsterdam. Op zijn wijnkaart staan een kleine vijftig wijnen uit Piemonte, waaronder veel Barolo. De twee Mascarello’s staan er ook bij. ‘Beide producenten behoren natuurlijk tot de absolute top’, aldus Job. ‘De wijnen van Bartolo Mascarello zijn wat meer gewild, merk ik, ze hebben meer cultstatus, ook door de kleinere productie. Qua stijl is die van Bartolo Mascarello wellicht meer wat je van klassieke Barolo verwacht, aards en stoer. Giuseppe Mascarello vind ik meer Bourgondisch; die is elegant en zelfs luchtig te noemen. Ondanks een duidelijk verschil – Bartolo Mascarello maakt traditioneel één enkele Barolo, Giuseppe Mascarello bottelt Barolo’s uit individuele wijngaarden apart – zou ik ze desalniettemin traditionele Barolo noemen.

Welke mijn voorkeur geniet? Dan zeg ik Bartolo, maar het is eigenlijk geen faire vraag, want kiezen kun je bijna niet. Giuseppe Mascarello is ook echt waanzinnig. Een Monprivato met leeftijd doet denken aan een Bourgogne grand cru, maar dan gemaakt van nebbiolo. En terzijde, maar treffend: er zijn maar weinig Barbera’s die ik echt lekker vind, maar die van beide producenten vind ik fantastisch!’

Heel generaliserend komt de Barolo van Bartolo Mascarello bij een vergelijking wat krachtiger over dan die van Giuseppe Mascarello, die enorm verfijnd is

Tweemaal groots

Wat buiten kijf staat, is de grootsheid van zowel Bartolo Mascarello als Giuseppe Mascarello en hun invloed op wat Barolo was, is en moet zijn. Daarom zijn dit soort bezoeken zo wezenlijk, ook al zijn de wijnen schaars en prijzig. Zie het als Barolo benchmarking.

Proefnotities 

Cantina Mascarello Bartolo

Barolo 2020 18,5+ pnt

Heel fraai, kersen, pruimen, tabak, peper, kaneel; heel verfijnd, al best toegankelijk, mooie tannine, enorm lang, veel reserve, groots.

Barolo 2019 18 pnt

Fijn ontwikkeld, pruimen, kruidig, wat thee en tabak, wilde kruiden; heel intens, geweldige zuren, mooie tannine, enorme lengte.

Langhe Nebbiolo 2021 17 pnt

Erg mooi, fijn fruitig, mooi aards, iets floraal en kruidig; mooi intens, prachtige tannine, serieuze Nebbiolo.

Barbera d’Alba 2021 17 pnt

Mooi fruit, puur bosfruit, peper, oregano; mooi intens, zoetzuur, fijne tannine, heel goed.

Langhe Freisa 2021 16,5 pnt

Iets rozen, hazelnoten, prachtig rood fruit, fijn aards; prachtig intens, amandel, wat warmte, mooie tannine, lang.

Giuseppe Mascarello e Figlio

Barolo Monprivato 2019 19 pnt

Prachtige geur, zo verfijnd, kersen, pruimen, licht-kruidig, zwarte olijven, fijnste tabak; krachtig maar toch elegant, prachtige tannine, rijpe zuren, kruidig, zeer, zeer lang.

Barolo Perno Vigna Santo Stefano 2019 17,5 pnt

Prachtig, wat ontwikkeld, iets umami zelfs, tabak, peper, pruimen, indrukwekkend ook; compact, best fris, goede tannine, heel anders dan Monprivato, minder elegant maar mooi en lang.

Langhe Nebbiolo 2021 17 pnt

Heel Monprivato-achtig, prachtige geur, heel getypeerd, rozen, kersen, heel verfijnd; rijk maar fris, erg mooie zuren, grote lengte, heel knap.

Barbera d’Alba Scudetto 2020 17 pnt

Iets ingetogen, mooi bosfruit, specerijen; prachtig fruit, mooie tannine, goede zuren, wat warmte, lang.

Dolcetto d’Alba Vigna Santo Stefano di Perno 2022 16 pnt

Rijp, donker zoet fruit, mooi sappig, flink rijp, wat warmte, krachtig en lang.

Dolcetto d’Alba Bricco Mirasole 2022 16 pnt

Iets minder uitbundig dan Santo Stefano, donker fruit; mooie zuren, compact, eleganter en dieper dan Perno.

Lars Daniels

 

‘1924, het begin van een passie’, staat er op een speciale cuvée uitgebracht ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van Recaredo. Het had ook mogen zijn: honderd jaar visie. Hoe dan ook, we hebben het over mousserende wijnen van het hoogste niveau.

‘Keramiek, voetbal en wijn zijn de drie pijlers van Recaredo’, zegt Ton Mata Moliner, die samen met zijn neef Josep Mata Caldú het bedrijf leidt, als we door de oude kelders lopen. ‘Mijn familie zat in de keramiek en mijn grootvader Josep Mata Capellades, de oprichter van Recaredo, was een begenadigd voetballer. Maar hij was ook een professionele dégorgeur (iemand die flessen mousserende wijn opent om de gistprop te verwijderen, ze bijvult en weer afsluit met een kurk, red.), die werkte in de beste kelders van Sant Sadurní d’Aiona, in het hart van het cavagebied. Ter ere van zijn vader, bijgenaamd Recaredo, begon hij in 1924 zijn eigen wijnmakerij en daar ligt de focus al honderd jaar op mousserende wijn.’

UIT HET HART

Corpinnat is een in 2017 opgerichte DO in het hart van Penedès; cor betekent hart, pinnat verwijst naar Penedès. De huidige twaalf producenten van deze DO onderscheiden zich van cavaproducenten door strenge voorwaarden na te leven. Belangrijkste zijn: focus op lokale druivenrassen, eigen wijngaarden of langlopende contracten met telers, biologisch of biodynamisch geteelde druiven, handmatige oogst, vinificatie op domein, minimaal achttien maanden rijping sur lies. De mousserende wijn van Recaredo heet sinds 2018 geen cava meer, maar corpinnat. Dit is zonder twijfel een van dé producenten die corpinnat inhoudelijke waarde geeft, en dus bestaansrecht.

KOELE WIJNGAARDEN

Voor Recaredo begint het in de wijngaarden, die sinds 2010 helemaal in eigen familiebezit zijn (90 hectare). Sterker nog, we brengen er tijdens ons bezoek veel meer tijd door dan in de wijnmakerij: treffend voor de visie van Recaredo. Ze liggen in de heuvels die vernoemd zijn naar het riviertje de Bitlles, de Coster del Bitlles, ten westen van Sant Sadurní d’Aiona, op hoogten van 170 tot 455 meter. Het is opmerkelijk hoeveel koeler het is in Serral del Vell, een van de wijngaarden, dan in het stadje. Een voordeel voor druiven voor mousserende wijn, want daarvoor heb je goede zuren nodig.

BODEMVERBETERING

Maar wijnbouw hier is uitdagend, vertelt Roger Rovira Roca, oenoloog van Recaredo, ook verantwoordelijk voor de wijngaarden. ‘We werken zonder irrigatie, dus zijn afhankelijk van de natuur. Doel is om 6000 tot 8000 kilo druiven per hectare te oogsten, maar dat halen we niet meer. 5000 is wel het maximum.’ Ze telen hoofdzakelijk xarel.lo, die het best aangepast is aan de omstandigheden, met daarnaast andere lokale variëteiten als macabeu, parellada, garnacha en monastrell.

Bodemverbetering is een hoofdzaak. Want doordat er minder water is, is er meer erosie en verzilting en wordt de bodem steeds armer. ’We leren voortdurend meer over onze bodem, wat niet werkt en wat wel. Van augustus tot maart laten we de natuurlijke begroeiing zijn gang gaan, daarna hangt het van de neerslag af wat we toelaten. Het is vooral belangrijk te weten wat een bodem nodig heeft, stikstof, koolstof et cetera. Uiteraard gebruiken we biologische compost.’

EEN GOEDE BOER

Nadat we langs de prachtige wijngaard voor een van Recaredo’s topcuvées zijn gelopen, Turó d’en Mota, met 84 jaar oude bush vines, stoppen we bij een nog oudere abrikozenboom. Daar geeft Roger uitleg over biodynamie en hoe die helpt de wijngaarden en wijnen te verbeteren. Het blijkt een aangename mix van geloof en wetenschap, met als uitgangspunt zo natuurlijk en duurzaam mogelijk telen. Enerzijds gebruikt Recaredo de preparaten, maar anderzijds zijn er ook veel weerstations die informatie geven over de behoeften van de wijngaarden. ‘Uiteindelijk draait het erom een goede wijnboer te zijn, dat is de basis. Om biodynamisch te werken, moet je een goede biologische boer zijn en om een goede biologische boer te zijn, moet je een goede boer zijn.’ Mooi gesproken.

KURKPARADOX

Ook biodiversiteit is een woord dat veelvuldig valt. De natuurlijke lokale flora wordt beschermd, mede omdat ze fauna aantrekt die schadelijke insecten onder controle houdt. Via massale selectie wordt ook een zekere biodiversiteit in de wijngaarden op peil gehouden. Bijzonder is Recaredo’s aandacht voor diversiteit van gisten, die zeer belangrijk zijn voor het maken van de best mogelijke mousserende wijn. Er zijn twaalf verschillende gistculturen uit de wijngaarden geselecteerd, waarmee de fermentatietanks en flessen worden geïnoculeerd. 

Daarmee zijn we aangekomen bij het wijnmaken. Ook hierin is de visie van Recaredo duidelijk en dat al heel lang. Al vanaf het begin, in 1924, zijn de wijnen brut nature: er wordt geen dosage toegevoegd na het dégorgement, alleen wijn uit andere flessen, met een laag sulfietgehalte (in totaal 20-40 milligram per liter). Een team van zeven mensen doet dit handmatig (!), net als de remuage ervoor. ‘De eerste gisting vindt deels plaats in hout, maar de ware complexiteit komt van de extra lange rijping sur lies op fles’, zegt Ton Mata. ‘En we bottelen alles onder kurk, omdat we lange lierijping doen. We noemen dat de kurkparadox. Een standaard kroonkurk, zoals je vaak ziet vóór het dégorgement, laat aanvankelijk heel weinig zuurstof door, maar naarmate de tijd vordert steeds meer. Bij een natuurkurk is het juist andersom.’

ZEER HOOG NIVEAU

En hoe mooi en inderdaad complex de wijnen van Recaredo zijn, werd overduidelijk tijdens een rondleiding door de adembenemend mooie, ondergrondse enoteca en vooral tijdens het jubileumdiner. De wijnen zijn dusdanig origineel, dat een vergelijking met de beroemdste mousserende wijn ter wereld totaal niet aan de orde is. Alleen waar het gaat om het niveau van de wijnen van Recaredo is een vergelijking met champagne terecht en dan met de allerbeste. De jubileumcuvée en de vijf gerijpte wijnen die tijdens het diner werden geschonken, illustreerden dat op prachtige wijze.

Homenatge a Josep Mata Capellades 2004 18,5 pnt

Prachtige geur, heel complex, rijp citrusfruit, noten, tijm, fijn oxidatief maar fris; gelaagd, romig met heel fijne mousse en zuren, enorm lang.

Enoteca Terrers 2010 16,5 pnt

Dégorgement in 2017, half flesje; rijp oranje citrusfruit, neroli, noten, wat gist, thee en mooie toast; bijzonder, ook gerijpt zonder lie, mousse is minder, smaak is vineus en verfijnd, met een fijne sherrytoon.

Subtil 2011 17 pnt

Laatste jaar met chardonnay; wat rokerig, wat breder en rijper qua fruit, mooie toast; intens, mooie mousse, krachtig, lang, fijne romigheid.

Intens Rosat 2011 17 pnt

Uit magnum; kersen, kruiden, toast, peper, levendig; heerlijk fruitig, intens, wat meer mousse, mooi en origineel.

Brut de Brut 2007 17,5 pnt

Citroentaart, venkel, hartig, mooie toast; heel mooi intens, prachtige zuren, wat room en sap, zeer lang, prachtig.

Turó d’en Mota 2010 18,5 pnt

Overtreffende trap, heel verfijnd, fris en complex, citroen, neroli, amandel, toast; geweldig, zeer verfijnd, heel veel spanning, compleet en zeer lang.

 

tekst en foto’s: Lars Daniëls, Magister Vini.

 

Importeurs:

Smaragd Wijnen, Grand Cru wijnen.

Nu ik in Piemonte ben, leek me het passend om deze Wijnbreinbreker te plaatsen. In Italië, en niet in de laatste plaats in Piemonte, hoor je namelijk vaak de term biotypen vallen, als het gaat om allerlei versies van een druivenras. Maar wat bedoelt men ermee?

Biotype staat voor een groep organismen met dezelfde genetische samenstelling. Een tweede betekenis, die van fysiologische vorm, wordt relatief veel gebruikt woord als het gaat om verschijningsvormen van een druivenras. Vooral in Italië zijn ze er dol op: sangiovese heeft biotypen als sangiovese grosso, catarratto heeft comune en lucido en nebbiolo lampia en michet.

Wetenschappers zijn niet gecharmeerd van deze term, die vaag is.

Wetenschappers zijn niet gecharmeerd van deze term, die vaag is. Zij praten liever over intra-soortelijke genetische diversiteit als gevolg van natuurlijke mutaties. Die celveranderingen vinden o.a. plaats in de stamcellen (meristeem) van de knoppen, waardoor latere bladeren en druiven een andere verschijningsvorm kunnen hebben (andere bladvorm of kleur van druiven). Als die mutaties via vegetatieve vermeerdering worden overgenomen (door stekken te nemen van vruchthout), kunnen nieuwe planten ontstaan die op bepaalde punten afwijken van de moederplant. Deze selecties of klonen zijn genetisch niet 100% identiek aan de moederplant, maar ze behoren nog steeds tot dezelfde variëteit en eenvoudig DNA-onderzoek (‘genetische vingerafdruk’) kan de verschillen niet aantonen. Indien mutaties erg opvallen, zoals veranderingen van kleur, zijn ze vaak bewust verder vermeerderd en kunnen duidelijke subvariëteiten ontstaan, die we als aparte druivenrassen zijn gaan zien, zoals pinot noir, pinot gris en pinot blanc. Maar voor wetenschappers is er maar één variëteit en dat is pinot. Ecotypen is ook een woord dat voorkomt, gebruikt voor varianten van dezelfde variëteit die van elkaar (zouden) afwijken door verschillende ecologische omstandigheden. Nebbiolo heeft ecotypen als picoltener (nebbiolo in Valle d’Aosta), spanna (in Alto Piemonte) en chiavennasca (in Valtellina). Maar omdat ze nauwelijks verschil in karakter vertonen, worden ze ook simpelweg synoniemen van nebbiolo genoemd. Trouwens, iemand die daar alles vanaf weet, is Dr. Anna Schneider, hier uit Piemonte.

Lars Daniëls, Magister Vini.

In Perswijn #1 leest u over het succes van Rueda, Gérard Betrand -de grootste producent van biodynamische wijnen ter wereld, en echt oude wijnen van Château Beychevelle.

Verder aandacht voor appellation Marlborough, topport en superblends van Laurent-Perrier. En de uitdaging van Saint-Chinian, waterwegen in de wijngaard, Crystallum en het laatste deel van de reportage over Rheinhessen. Ook introduceren we een nieuwe serie over de benodigdheden voor wijnbouw en wijnmaken.

Met maar liefst 654 proefnotities rood en wit uit Rioja, sémillon (minimaal 85%) wereldwijd, witte Bourgogne en Duitse Riesling alle stijlen.

En natuurlijk in PERSWIJN #1 de vertrouwde columnisten, rubrieken, diepgravende artikelen, inspirerende restaurants, nieuws en nog veel meer! PERSWIJN #1 is vanaf 27 januari verkrijgbaar in de winkels en bij onze ambassadeurs.  En ook op perswijn.nl/webshop

Nadat ze al samen voor Domäne Wachau hadden gewerkt, begonnen Michael Linke en Franz Hofbauer in 2014 voor zichzelf. De beste vrienden, die ondermeer extra ervaring opdeden in Nieuw-Zeeland en Australië, kozen voor hun wijngoed de koelste plek van de Wachau, diep in de Spitzer Graben. Grabenwerkstatt was geboren. Qua wijnstijl wilden ze terug naar de wijnen van voor het succes van rijpe Smaragd met wat botrytis. Hun wijnen zijn vrij licht qua alcohol, beendroog met goede zuren. Ze hebben wel inhoud, lengte en grote precisie. De wijnen worden gemaakt in roestvrij staal en rijpen lang op de volle gisten. Puristisch en ongekunsteld, zou je ze ook kunnen noemen. Op de WineProfessional waren de heren aanwezig in de stand van hun importeur Karakter Wijnimport. En konden Ronald Wortel en ik de wijnen proeven. We waren zeer onder de indruk en niet verbaasd dat Gault Millau Oostenrijk vindt dat Grabenwerkstatt de Kollektion des Jahres 2025 heeft gemaakt.

proefnotities:

Grabenwerkstatt, Riesling Grosses Werk 2022, Wachau: heel compleet, perzik, bloemig, kruidig, compactintens zoetzuur, fijne bitters, gelaagd, lang. — 17 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Riesling Ried Trenning 2022, Wachau : koel en compact, groene appel, wat mirabellen, fijn rokerig zeer intens, slank maar krachtig, heel lang. — 17,5 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Riesling Ried Kalkofen 2023, Wachau : wit fruit, fijn kruidig, iets reductief maar veel inhoud; ook hier weer de druk van 2023, fijne zuren, heel lang. — 17,5 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Riesling Ried Kalkofen 2022, Wachau: rode appel, wat citrus, peper, mooi fris en precies; heel fijn maar krachtig, geweldige minerale zuren, zeer lang. — 17,5 pnt 

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Riesling Ried Bruck 2023, Wachau: perzik, heel fruitig vergeleken bij 2022, bloemig-kruidig; vrij open en rond, ook slank, zoutig, mooie zuren, veel druk en lengte. — 17,5 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Riesling Ried Bruck 2022, Wachau: licht rokerig, appel, grapefruit, anijs, heel precies; heel goede zuren, weer die slanke stijl, mooi. — 17 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Grüner Veltliner Ried Brandstatt2022, Wachau: gesloten, nu weinig fruitig, wel kruidig, aards, zuiver; prachtig intens, zoetzuur fruit, compact, textuur, zoutig fris en lang. — 17,5 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Grüner Veltliner Ried Schön 2023, Wachau: fijn bloemig, jong, fruitig, perzik, wat peper; mooi krachtig, textuur, rijpe zuren, kruidig, lang. — 17 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Grüner Veltliner Ried Schön 2022, Wachau: witte perzik, peperig, citrusfruit, bloemig en kruidig; mooi zoetzuur, fijn beetje crème, goede zuren, slank en precies. — 17 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Grüner Veltliner Grabenwerk 2023, Wachau: koeler qua fruit dan Wachauwerk, meer grapefruit, fijn kruidig, venkel; heel goede zuren, mooi precies, zoutig, lang. \ 16,5 pnt

prijscategorie 9: €30,- tot €50,-

Grabenwerkstatt, Grüner Veltliner Wachauwerk 2023, Wachau: mooi sappig boomfruit, fijn groen-kruidig, zuiver; heel puur en schoon, geen snoeperigheid, fijn gelaagd, strak. \ 16 pnt

prijscategorie 8: €20,- tot €30,-

importeur: Karakter Wijnimport

door: Lars Daniëls, Magister Vini.

Nederland heeft meerdere bekende wijnschrijvers. De afgelopen zaterdag plotseling overleden Nicolaas Klei (1961-2025) was er daar zonder twijfel een van, ondanks dat hij niet iemand was die proeverijen afstruinde of die de schijnwerpers opzocht. Hij was van een groot wijnjaar, 1961, dat moet een voorteken zijn geweest voor zijn latere carrière.

Nicolaas studeerde rechtsgeschiedenis en ging werken voor het Koninklijk Genootschap ter Bevordering en Verbreiding van Nutteloze Kennis. Toen kwam de wijn. Hij had een wijnrubriek in Trouw, toen men nog zei ‘wijn is rood en komt uit Frankrijk’ (Wirekuf). Dat werd anders, ook voor Nicolaas. Naast zijn rubrieken (o.a. Elsevier, AD) schreef hij vele gidsen en boeken over wijn, waarvan De Omfietswijngids wellicht de bekendste was. Ook maakte hij diverse Supermarktwijngidsen en schreef hij samen met Harold Hamersma het Handboek voor de moderne wijnliefhebber.

Nicolaas ontwikkelde al snel een voorliefde voor ‘natuurlijke’ wijnen en hield van de verhalen achter de wijnen van gepassioneerde, oprechte (bio)boeren. Het schrijven deed hij vol overtuiging in een eigen stijl, erudiet maar niet betweterig, grappig en zonder poespas. ‘Wijn is niet moeilijk, maar lekker’, was een van zijn deviezen. Daarmee heeft hij wijn toegankelijk gemaakt voor vele Nederlanders, zonder wijn te degraderen tot iets simpels. Want altijd was er de oprechte verwondering over wijn, over zijn diversiteit, zijn herkomst en zijn smaken.

Perswijn wenst zijn familie, geliefden en andere nabestaanden veel sterkte met dit grote verlies.

Nicolaas Klei (foto Milton Verseput voor Vinée Vineuse van Wijnkoperij Okhuysen)

Toen eind augustus de nieuwe Grosse Gewächse van de VDP aan de internationale pers werden voorgesteld, werd het snel duidelijk: zowel 2023 voor wit als 2022 voor rood zijn topjaargangen. Magda van der Rijst en Lars Daniëls waren erbij. Zij proefden en beoordeelden ieder zo’n 300 wijnen.

tekst: Magda van der Rijst en Lars Daniëls

foto’s: Peter Bender voor de VDP en Lars Daniëls

Rondvragend naar 2023 voor Riesling en 2022 voor Spätburgunder, de twee belangrijkste kwaliteitswijnen van Duitsland, hoorden we vrijwel alleen positieve geluiden. ‘Een van de beste jaren voor Spätburgunder’, zei Carolin Spanier van Weingut Kühling-Gillot en Weingut Battenfeld-Spanier uit Rheinhessen. En Fred Prinz van Weingut Prinz uit de Rheingau had het zelfs over ‘een perfecte jaargang voor Riesling.’ Grote woorden, maar we kunnen hun enthousiasme begrijpen. De zogenaamde Vorverkostung in Wiesbaden van de nieuwe, droge topwijnen van de leden van het Verband Deutscher Prädikatsweingüter, vooral Riesling 2023 en Spätburgunder 2022, was een feestje dit jaar. Er waren zo’n 360 wijnen te proeven en we hebben vrijwel alle wijnen in onze glazen gehad.

Aantallen

De Grosse Gewächse van de VDP kun je niets anders dan een succesverhaal noemen. De vereniging heeft in iets meer dan twintig jaar haar eigen grands crus overtuigend op de wereldwijnkaart gezet. In 2002 kostte een GG gemiddeld 16 euro, tegenwoordig 45 euro, met een aantal wijnen boven de 200 euro. Dit jaar komen er 561 wijnen op de markt, waarvan 313 Rieslings (56%) en 126 Spätburgunders (22%). De meeste komen uit de Pfalz (17%), Baden (13%) en de Rheingau (13%). Maar dat wil uiteraard niet zeggen dat daar ook de beste wijnen zijn gemaakt.

De meeste witte wijnen komen uit 2023, de meeste rode uit 2022. Maar de trend om wijnen later te releasen, zet door, vooral in de Rheingau, waar het merendeel van de Riesling GG die op de markt komt, van de jaargang 2022 is. Dat maakt de wijnen wat lastig te vergelijken met die uit andere gebieden, die wel 2023 presenteren.

Jaargang 2023 voor wit

2023 was het warmste jaar ooit gemeten in Duitsland. En het zoveelste warme jaar van deze eeuw, ook als je alleen kijkt naar het groeiseizoen (april-september). In de Mittelmosel was de gemiddelde temperatuur tijdens die periode 17 °C, in de Mittelhaardt (Pfalz) zelfs 18 °C. Maart was koel en nat, en ook in april bleef het koel. Mei, juni en juli waren warm en vrij droog.

In de Mosel viel in augustus veel neerslag en ook september was wisselvallig, wat veel schimmeldruk gaf. Clemens Busch: ‘Het was een intensief jaar. We hebben de droogte goed doorstaan, maar de oogst was uitdagend. Het moest allemaal heel snel, want er was veel zuurrot. Streng selecteren was absoluut nodig. Maar de wijnen zijn goed, ik ben zeer tevreden.’

Elders waren de omstandigheden richting de oogst beter. In de Nahe regende het in juli en augustus ook veel, maar dat was welkom na het droge voorjaar. En september was er prachtig. Frank Schönleber van Weingut-Emrich Schönleber is heel positief over 2023: ‘Het is eigenlijk een jaargang op maat, met balans en verfijning.’ En we hoorden meer goede geluiden over Riesling 2023, uit Rheinhessen, de Rheingau en de Pfalz, over mooi weer in september, prachtig gezonde druiven en keurige opbrengsten.

Carolin Spanier van Weingut Kühling-Gillot en Weingut Battenfeld-Spanier heeft een dubbel gevoel over het voor de meeste Rieslingproducenten zo mooie 2023: ‘2023 is een prachtig jaar voor Riesling, maar voor ons wijngoed was het ook een dramatisch jaar. Eind augustus werd 17 hectare die we vooral voor Gutswein gebruiken door hagel verwoest.’

Indruk van 2023 voor Riesling

Magda

2023 lijkt zich, in elk geval wat de witte wijnen betreft, lekker tussen 2021 en 2022 te nestelen. In 2021 waren er niet alleen veel meer zuren, maar ook veel verschillende soorten zuur. In 2022 was alles rijper, het zuurgehalte beduidend lager en de zuren milder en breder. 2023 heeft van beide wat en blinkt nu al uit in toegankelijkheid met sappig fruit, frisse geïntegreerde zuren en in veel gevallen een goede balans. Jong heel verleidelijk, met voldoende materie om in elk geval tien à vijftien jaar verder te rijpen. Dat klinkt als een ouderwets goed Rieslingjaar, waarbij – dat noemt elke producent – alles draaide om een zeer strenge selectie van de druiven tijdens de, in de meeste gebieden, haastige oogst.

Uiteraard zijn niet alle wijnen hetzelfde en de diversiteit in stijlen neemt naar mijn idee toe. De heterogeniteit zit ’m in lokale weersverschillen, maar ook in de hand van de wijnmaker. Er zijn uitgesproken reductieve wijnen versus wijnen waarin oxidatie en een vleugje vluchtig zuur ruimte krijgen, en van alles ertussenin. De stijlen zijn anders terwijl het niveau even hoog kan zijn.

Lars

Ik sla 2023 voor Riesling hoog aan, hoger dan 2022. Dat blijkt ook uit mijn punten; 2023 scoort gemiddeld met 17,14 punt iets hoger dan 2022 met 17,02 punt. Opmerkelijk is dat ik weinig ‘GG-onwaardige’ wijnen heb geproefd, ook al zijn er best grote kwaliteitsverschillen tussen de top en onderkant van de ranglijst. Voor mij zijn intensiteit en balans de sleutelwoorden. De beste wijnen hebben ook veel diepgang, spanning en grote lengte. De zuren zijn aanwezig, maar mooi rijp, en ook de dikwijls wat zoutige bitters geven extra mondgevoel. 2023 zal daarmee ook prima ouderen.

Favoriete gebieden

Magda

Nahe en Rheinhessen staan in 2023 bij mij bovenaan. De elegante zuren en de gemiddelde vulling die bij 2023 horen, lijken in andere gebieden sneller – gechargeerd – tot een wat kalere of juist vlakkere wijn te leiden dan in de Nahe en Rheinhessen. Hier zorgen de zuren precies voor een speelse lichtvoetigheid. In de Nahe maken Schäfer-Fröhlich en Emrich-Schönleber het meer dan waard en straalden ze, als je al hun ingezonden wijnen bij elkaar neemt, op dit moment iets meer dan Dönnhoff. Als helling, los van de producent, scoorde Felsenberg hoog.

De term heterogeniteit valt regelmatig als het over 2023 gaat, maar in de beoordeling van de wijnen uit Rheinhessen was dat bij mij niet het geval. Uiteraard zijn er verschillen, maar overall is er sprake van chique intensiteit ondersteund door mooie zuren. Over de Pfalz werd positief geroezemoesd, maar ik vond veel wijnen momenteel erg gesloten en daardoor wat ongemakkelijker en grilliger dan die van de Nahe en Rheinhessen. Te vroeg voor een oordeel, maar er waren absolute Pfalz-uitblinkers als Christmann en Battenfield-Spanier. Over de Mosel was men daarentegen in de wandelgangen minder te spreken, maar ik ben positiever en dat ligt (ook) aan mijn persoonlijke voorkeur voor minder fladderige floraliteit en, binnen de delicate stijl, meer minerale grip. De vijf knappe GG’s van Clemens Busch lieten dat voor elk terroir zien.

Lars

Ik ben het van harte eens met Magda als het gaat om de twee beste gebieden. De Nahe is wederom heel goed – al heb ik moeite met de (onnodige?) huisstijlreductie in de jonge wijnen van Schäfer-Fröhlich – maar Rheinhessen komt nog beter voor de dag, vind ik, ook zonder dat Klaus Peter Keller wijn had ingestuurd. Wittmann, Kühling-Gillot en Wagner-Stempel maakten Rieslings van absolute wereldklasse. Het is haast ongelooflijk hoe intens, verfijnd en lang wijnen als Brunnenhäuschen (maar ook Morstein en Kirchspiel) van Wittmann, Rothenberg Wurzelecht (maar ook Hipping en Pettenthal) van Kühling-Gillot en Heerkretz (maar ook Höllberg) van Wagner-Stempel zijn. In de Pfalz springen Dr. Bürklin-Wolf en Rebholz eruit, in de Mosel Clemens Busch en Heymann-Löwenstein. In de Rheingau lijkt Leitz weer helemaal terug aan de top: goed nieuws voor de Rüdesheimer Berg.

Favoriete Rieslings 2023

De beste wijnen volgens Magda (MR) en Lars (LD). Alle wijnen uit 2023, tenzij anders vermeld.

Mosel

Clemens Busch, Marienburg Rothenpfad MR 18 pnt; LD 18,5 pnt

Clemens Busch, Marienburg Fahrlay Terrassen MR 18 pnt; LD 18 pnt

Van Volxem, Scharzhofberger Pergentsknopp LD 18 pnt

Heymann-Löwenstein, Laubach LD 18 pnt

Heymann-Löwenstein, Röttgen LD 18 pnt

Heymann-Löwenstein, Kirchberg MR 18 pnt

Fritz Haag, Juffer Sonnenuhr LD 18 pnt

Von Hövel, Scharzhofberger MR 17 pnt

Schloss Lieser-Thomas Haag, Niederberg Helden MR 17 pnt

Maximin-Grünhaus, Herrenberg MR 17 pnt

Nahe

Emrich-Schönleber, Halenberg LD 18,5 pnt

Dönnhoff, Hermannshöhle LD 18,5 pnt

Emrich-Schönleber, Frühlingsplätzchen MR 17,5 pnt; LD 18 pnt

Dönnhoff, Dellchen LD 18 pnt

Gut Hermannsberg, Hermannsberg Reserve 2019 LD 18 pnt

Gut Hermannsberg, Kupfergrube Reserve 2019 LD 18 pnt

Schäfer-Fröhlich, Felseneck MR 18 pnt

Dönnhoff, Im Mühlenberg MR 17,5 pnt

Dönnhoff, Felsenberg MR 17,5 pnt

Schäfer-Fröhlich, Frülingsplätzchen MR 17 pnt

Rheinhessen

Wittmann, Brunnenhäuschen LD 19 pnt

Wittmann, Kirchspiel MR 18,5 pnt; LD 18,5 pnt

Kühling-Gillot, Rothenberg Wurzelecht MR 18 pnt; LD 19 pnt

Wittmann, Morstein LD 18,5 pnt

Kühling-Gillot, Pettenthal MR 17,5 pnt; LD 18,5 pnt

Gunderloch, Rothenberg LD 18 pnt

Bischel, Hundertgulden LD 18 pnt

Kühling-Gillot, Hipping LD 18 pnt

Wagner-Stempel, Heerkretz LD 18 pnt

Wagner-Stempel, Höllberg MR 17 pnt; LD 18 pnt

Battenfeld-Spanier, Frauenberg MR 17,5 pnt

Bischel, Scharlachberg MR 17 pnt

Gunderloch, Pettenthal MR 17 pnt

Rheingau

Leitz, Rosengarten Monopole 2022 LD 18 pnt

Robert Weil, Gräfenberg LD 18 pnt

Pfalz

Dr. Bürklin-Wolf, Pechstein G.C. LD 18 pnt

Reichsrat Von Buhl, Kirchenstück 2022 LD 18 pnt

Christmann, Meerspinne MR 18 pnt

Ökonomierat Rebholz, Kastanienbusch MR 17,5 pnt; LD 18 pnt

Ökonomierat Rebholz, Schäwer MR 17 pnt; LD 18 pnt

Dr. Bürklin-Wolf, Hohenmorgen MR 17,5 pnt

Rings, Saumagen MR 17,5 pnt

Philipp Kuhn, Saumagen MR 17 pnt

Franken

Rudolf Fürst, Centgrafenberg MR 17,5 pnt

Jaargang 2022 voor rood

Samen met 2018 was 2022 het op een na warmste jaar ooit in Duitsland – totdat 2023 nog warmer bleek te zijn geweest – met op meerdere plaatsen de vroegste oogst ooit. In Bad Neuenahr-Ahrweiler (Ahr) bedroeg de gemiddelde temperatuur tijdens het groeiseizoen 17 °C, net als in Schweigen in de zuidelijke Pfalz, twee hotspots voor Spätburgunder. De zomer was warm en droog, en serieuze neerslag viel pas halverwege september, toen de meeste Grosse Lagen voor Spätburgunder al waren geoogst (Riesling had wel last van de neerslag).

Een heel goed jaar voor rood dus, op papier. Carolin Spanier: ‘2022 was een van beste jaren voor Spätburgunder ooit, vind ik.’ Julian Huber van Weingut Bernhard Huber in Baden maakt wel een kanttekening: ‘In 2022 was overconcentratie het gevaar. Minder concentratie en extract laat het fruit meer stralen. En: 2022 heeft tijd nodig.’

‘Voor mij is 2022 een zeldzaam goed jaar, dat veel liefhebbers van Pinot zal aanspreken’ – Carolin Spanier

Indruk van 2022 voor Spätburgunder

Magda

2022 is compact en intens, waarbij in de topwijnen ook sprake is van transparantie, door de liftende aroma’s en zuren van rood fruit.

Lars

Voor mij is 2022 een zeldzaam goed jaar, dat veel liefhebbers van Pinot zal aanspreken. Ik hoorde bepaalde experts wel alweer roepen dat 2022 te open en rijp is, en dat 2021 eleganter is, meer een jaar voor de echte liefhebbers. Tja, iedereen mag vinden wat hij vindt, maar het komt een beetje hautain over, alsof zij iets begrijpen wat de meeste anderen niet begrijpen. In de breedte is 2022 gewoon beter dan 2021. En de beste wijnen uit 2022 hebben zo’n beetje alles wat je moet willen in Spätburgunder: rijp rood fruit, goede tannine, genoeg zuren, niet te veel rook en Würze. Wat betreft de beste producenten is er weinig nieuws onder de zon; alle bekende toppers maakten hun faam waar. En voor het eerst onder mijn absolute favorieten: Christmann met Vogelsang en Battenfeld-Spanier met Kirchenstück.

Favoriete Spätburgunder 2022

De beste wijnen volgens Magda en Lars. Alle wijnen uit 2022, tenzij anders vermeld.

Bernhard Huber, Bienenberg Wildenstein, Baden MR 19 pnt; LD 19 pnt

Bernhard Huber, Bienenberg, Baden MR 18,5 pnt; LD 18,5 pnt

Rudolf Fürst, Schlossberg, Franken MR 18,5 pnt

Rudolf Fürst, Hundsrück, Franken MR 18 pnt; LD 18 pnt

Bernhard Huber, Schlossberg, Baden MR 18 pnt; LD 18 pnt

Bernhard Huber, Sommerhalde, Baden MR 18 pnt; LD 18 pnt

Christmann, Vogelsang, Pfalz LD 18 pnt

Battenfeld-Spanier, Kirchenstück, Rheinhessen LD 18 pnt

Dr. Heger, Winklerberg Wanne, Baden LD 18 pnt

Jean Stodden, Herrenberg, Ahr LD 18 pnt

Bernhard Huber, Alte Burg, Baden MR 18 pnt

Franz Keller, Kirchberg, Baden MR 18 pnt

Jülg, Sonnenberg KB, Pfalz MR 18 pnt; LD 17,5 pnt

Meyer-Näkel, Kraüterberg, Ahr MR 17 pnt; LD 18,5 pnt

Meyer-Näkel, Rosenthal, Ahr MR 17,5 pnt

Kauffmann, Hassel, Rheingau LD 17,5 pnt

Dautel, Schupen 2021, Württemberg LD 17,5 pnt

Gutzler, Morstein, Rheinhessen LD 17,5 pnt

Dr. Heger, Winklerberg Winklen, Baden MR 17,5 pnt

Rings, Saumagen, Pfalz MR 17 pnt

Dautel, Forstberg 2021, Württemberg MR 17 pnt

Kühling-Gillot, Kreuz, Rheinhessen MR 17  pnt; LD 17,5 pnt

Chardonnay

We roepen het al een paar jaar: chardonnay wordt in Duitsland steeds meer aangeplant, en de wijn wordt steeds beter en nadert in sommige gevallen de wereldtop. Het is inmiddels eigenlijk zonde dat Chardonnay alleen in Baden de status van Grosses Gewächs heeft. Daarmee lopen we de steengoede wijnen uit Rheinhessen, de Pfalz, Württemberg en Franken mis. Dat gezegd hebbende, is het ook wel eens goed dat de VDP niet over één nacht ijs gaat en wijngaarden zich eerst laat bewijzen. We moeten het qua Chardonnay GG voorlopig dus met Baden doen, maar da’s geen straf.

Favoriete Chardonnay 2022, Baden

De beste wijnen volgens Magda en Lars. Alle wijnen uit 2022, tenzij anders vermeld.

Bernhard Huber, Schlossberg MR 18,5 pnt; LD 18 pnt

Bernhard Huber, Bienenberg MR 18,5 pnt; LD 18 pnt

Salwey, Henkenberg Steingrubenberg 2021 LD 17,5 pnt

Franz Keller, Kirchberg MR 17,5 pnt

Dr. Heger, Winterberg Hinter Winklen MR 17,5 pnt; LD 17 pnt

Wöhrle, Kronenbühl unten an der Teufelslochgasse MR 17 pnt; LD 17 pnt

Michel, Schlossberg LD 17 pnt

Wit en grijs: fleurige mix

Magda

Weisser Burgunder op GG-niveau stelt me zelden teleur, maar blaast me evenmin van mijn sokken. Gezien de mogelijkheden van de variëteit, ben ik absoluut onder de indruk als je in uiteenlopende jaren als ’21, ’22 en ’23 zulke verrukkelijke, evenwichtige wijnen weet neer te zetten. 2023 komt energiek over met smeuïge zuren. Ook hier een bonte mix aan stijlen, van de meer reductieve aanpak bij Philipp Kuhn tot de eerder oxidatieve werkwijze bij Odinstal.

Saale-Unstrut heeft me voor het eerst verrast dankzij de inbreng van Böhme & Töchter. Hun Edelacker Weissburgunder 2022 toonde een comfortabel evenwicht tussen sappig rijp fruit met de zuren als een koele onderstroom in een warme zee.

Wat betreft Grauer Burgunder vielen de relatief ingetogen aroma’s op, naast een romig mondgevoel met toasty tonen.

Favoriete Weisser Burgunder

Magda

Rebholz, Im Sonnenschein, Pfalz MR 17,5 pnt

Dr. Von Bassermann-Jordan, Langenmorgen 2023, Pfalz MR 17 pnt

Dr. Heger, Ihringer Winklerberg Hinter Winklen 2022, Baden MR 17 pnt

Philipp Kuhn, Kirschgarten 2022, Pfalz MR 17 pnt

Dr. Wehrheim, Mandelberg 2023, Pfalz MR 17 pnt

Staatsweingut Freiburg, Doktorgarten Kleintal 2021, Baden MR 16,5 pnt

Jülg, Sonnenberg 2023, Pfalz MR 16,5 pnt

Böhme & Töchter, Edelacker 2022, Saale-Unstrut MR 16,5 pnt

Favoriete Grauer Burgunder

Magda

Dr. Heger, Vorderer Winklerberg 2022, Baden MR 17 pnt

Schlumberger-Bernhart, Altenberg Weingarten 2022, Baden MR 17 pnt

Rainer Schnaitmann, Lämmler 2022, Württemberg MR 16,5 pnt

Silvaner

Er waren negentien Silvaners, allemaal uit Franken; twaalf uit 2023, zes uit 2022 en één uit 2019. Op de Stettener Stein van Weingut am Stein na, waren er geen echte hoogvliegers, maar ook geen uitvallers. Hoewel er onderlinge aromatische verschillen zijn, komen de ’23’ers fruitig, fris en correct over. Lekker drinken, maar de Stein van Weingut am Stein 2022 maakt het verschil door meer pit, diepgang en definitie. Dat is niet altijd nodig, maar wel wat je zoekt in Silvaner op GG-niveau. Lars is, zoals vaker, gecharmeerd van de wijnen van Weltner.

Favoriete Silvaners ’22 en ’23, Franken

Am Stein-Ludwig Knoll, Stein 2022 MR 17,5 pnt

Zehnthof Theo Luckert, Maustal 2023 MR 17,5 pnt

Weltner, Hoheleite 2023 LD 17,5 pnt

Weltner, Julius-Echter-Berg 2023 LD 17 pnt

Rainer Sauer, Am Lumpen 1655® 2023 MR 17 pnt

Ook de moeite: Lemberger uit Württemberg

Jürgen Ellwanger, Berg 2022 MR 17 pnt

Dautel, Michaelsberg 2021 MR 16,5 pnt

 

NB: hier vind u zo’n 300 proefnotities van de nieuwe Grosse Gewächse.

Wijngaardexpressie in optima forma

De Hermitageheuvel is een wereldberoemde herkomst, maar zeker geen homogeen terroir. M. Chapoutier brengt daarom jaarlijks een reeks wijnen uit individuele percelen op de majestueuze heuvel uit: de sélections parcellaires. Lars Daniëls proefde wit uit 2018 en rood uit 2014, de recente releases van exclusieve wijnen van wereldklasse.

Het is en blijft een van de heiligdommen van de wijnwereld: de heuvel van Hermitage. Een must om minstens eens in het leven te bezoeken voor iedere wijnliefhebber. En een van ’s werelds indrukwekkende cultuurlandschappen, wat mij betreft. Er zijn meerdere manieren om ervan te genieten. Het kan al beginnen op het perron van het stationnetje van Tain-l’Hermitage, van waar je een mooi uitzicht hebt op het centrale deel van de heuvel, met name Les Greffieux en daarboven Le Méal, lieux-dits waar ook Chapoutier delen van bezit. Menigeen rijdt ook naar de parking aan de Chemin du Belvedère bij de top van de heuvel, om naar het beroemdste punt op de heuvel te wandelen: la Chapelle Saint-Christophe, meestal kortweg la Chapelle genoemd. De vele bordjes verraden dat M. Chapoutier ook hier menig perceel heeft, in lieux-dits als Les Grands Vignes, Les Bessards en l’Ermite. Een van de mooiste dingen om te doen, is naar beneden wandelen vanaf het kapelletje, dwars door Les Bessards. Dan ervaar je het landschap echt.

M. Chapoutier

M. Chapoutier komt eigenlijk van Marc Chapoutier, die in 1955 het bedrijf de naam gaf die het nog steeds draagt. Maar voor de meeste staat de M voor Michel Chapoutier, die in 1990, op slechts 26 jarige leeftijd het familiedomein in Tain-l’Hermitage overnam. Hij maakte Maison M. Chapoutier een van de belangrijkste en beste producenten en handelshuizen van het Rhônedal, met in het portfolio niet alleen geweldige witte en rode Hermitages, maar ook wijnen uit zo’n beetje alle andere appellaties van de Rhône. Daarbuiten zijn er domeinen en ondernemingen in de Provence, Languedoc, Roussillon, Beaujolais, Elzas, Ribera del Duero, Douro, Duitsland en Australië. Verder zijn er diverse partnerships met bekende chefs en andere wijnproducenten. Dochter Mathilde en zoon Maxime werken ook in het bedrijf en hebben de vrijheid hun eigen projecten te doen. Clement Bärtschi is de oenoloog en keldermeester.

Terroirexpressie

Van de 31 hectare die Chapoutier in de appellation Hermitage heeft, worden zeven wijnen van individuele percelen gemaakt; drie witte en vier rode. Die percelen worden allemaal volgens de biodynamie bewerkt en de wijnen komen als Ermitage, dus zonder H ervoor, op de markt, als de jaargang goed genoeg wordt geacht. De gedachte erachter is meerledig, zoals Maxime Chapoutier, zoon van Michel, me verleden jaar uitlegde: ‘We willen de unieke karakters van de percelen laten zien. Voor ons is de verscheidenheid belangrijker dan de consistentie (die je zou hebben in een blend van meerdere wijngaarden, LD). Terroir laten spreken, heel puur, via biodynamie. En Hermitage is voor ons meer Bourgogne dan Bordeaux. Elke lieu-dit zou een grand cru kunnen zijn. Het zijn ook de beduidende geologische verschillen op de heuvel die minder aanwezig zijn in Bordeaux en zelfs Bourgogne.’ Het graniet dat de basis vormt van de heuvel maar vooral in het westen aan de oppervlakte komt, is het bekendste gesteente van Hermitage. Maar er zijn ook alluviale bodems van ronde keien en kalkrijke klei uit de laatste alpine ijstijd, en je komt löss tegen. Tel daarbij de aanzienlijke verschillen van hoogte en expositie van de percelen op en je begrijpt: Hermitage is geen homogeen terroir. En dus zijn wijnen uit individuele percelen logisch en verrijkend. 

De wijnen en hun herkomst

l’Ermite (rouge en blanc): in de lieu-dit l’Hermite, vernoemd naar de ridder Henri-Gaspard de Sterimberg, die zich als heremiet terugtrok op de heuvel, heeft Chapoutier zijn beroemdste wijngaarden. Een belangrijk deel ligt rondom La Chapelle Saint-Christophe, het iconische kapelletje van Hermitage. Ook de wijngaarden meteen ten oosten van het kapelletje zijn van Chapoutier, zoals de vele bordjes onmiskenbaar aangeven. Ze zijn hooggelegen (225-285 meter) en de basis is pure graniet. Daarbovenop liggen ondiepe, grof zanderige, arme bruine bodems. Er staat heel oude syrah (120+ jaar) en marsanne, deels op eigen wortels.

Le Pavillon (rouge): komt uit de lieu-dit Les Bessards, waarschijnlijk de meest mythische van de hele appellation. Samen met l’Hermite is het ook het terroir van Hermitage dat het rijkst is aan graniet. Chapoutier heeft er maar liefst 4 hectare, ten westen van Le Méal. Er staat alleen syrah, die gemiddeld 65 jaar oud is.

Le Méal (rouge en blanc): stamt uit de gelijknamige lieu-dit, gelegen in het hart van de appellation en pal op het zuiden. ‘We oogsten Le Méal altijd als eerste’, vertelt Maxime Chapoutier. Dat komt ook door de snel opwarmende, kalkrijke kleibodems met vele ronde stenen, lang gelden afgezet door smeltwaterrivieren (glaciofluviale sedimenten). Er staat ± 50 jaar oude syrah en nog oudere marsanne.

De l’Orée (blanc): komt uit de lieu-dit Les Murêts, ver naar het oosten op de helling. Ook hier bestaan de bodems uit glaciofluviale sedimenten met veel ronde keien, maar er is ook löss. Het zijn goede bodems voor witte wijnen, er staat alleen marsanne (60-70 jaar oud).

Les Greffieux (rouge): Les Greffieux is samen met Le Méal dat erboven ligt waarschijnlijk de meest zichtbare lieu-dit op de Hermitage-heuvel. Vanaf het perron van het station van Tain-l’Hermitage heb je direct zicht op de wijngaard. Grote muurschilderingen laten er geen twijfel over bestaan dat Chapoutier hier een belangrijke eigenaar is. Syrah groeit daar op glaciofluviale bodems met klei en ronde keien.

Vinificatie en opvoeding

Voor de witte wijnen worden de druiven –altijd 100% marsanne– geperst en laat men de most 24 tot 48 uur klaren. De gistingen zijn spontaan, grotendeels in demi-muids (600 liter) met een klein aandeel nieuw hout (10-20%, voorheen meer nieuw hout), deels in vaten van RVS. De rijping van 10-12 maanden vindt plaats in hout, met soms batonnage. Voor de frisheid, houdbaarheid en hun reliëf –zoals Michel Chapoutier het zegt– wordt wat meer koolzuurgas behouden (1,1 g/l).

Voor de rode wijnen worden de druiven (100% syrah) ontsteeld en de spontane gisting vindt plaats in kleine betonnen tanks. Maceraties duurden voorheen zo’n 4 à 6 weken, maar worden korter, vertelde Maxime. De temperaturen mogen best boven 30ºC komen, voor een goede tannine-extractie. Er wordt alleen ‘lekwijn’ gebruikt voor de sélections parcellaires, dus geen perswijn. De opvoeding duurt zo’n 18-20 maanden en geschiedt in klein hout, waarvan een deel nieuw is. 

2018 en 2014 

Ondanks het feit dat ze beide tot de vijf warmste jaren in Frankrijk sinds 1900 behoren (plek 5 en 4 respectievelijk), waren 2018 en 2014 twee zeer verschillende jaren, door het verloop van het weer.

2018: na een koele winter en een nat voorjaar, volgde een van de warmste en droogste zomers ooit, september inclusief. Een beetje regen in september was meer dan welkom. En de goede nachtelijke afkoeling hield de zuren overeind, belangrijk in de rijke wijnen. 

2014: bijzonder milde winter, met in februari temperaturen ver boven het langjarig gemiddelde. Koele zomer, met veel neerslag in juli. Augustus was droog en september relatief warm. De rijping verliep heel geleidelijk en de wijnen hebben balans en elegantie.

De wijnen

De wijnen zijn stuk voor stuk van het hoogste niveau. Ze hebben duidelijk individuele karakters, maar worden allemaal gekenmerkt door frisheid en verfijning, naast de rijkdom van hun warme herkomst. Precisie is het andere woord dat zich opdringt bij het proeven. Het zijn wijnen van absolute wereldklasse, voor de zeer hoge prijzen die daar tegenwoordig bij horen.

 

Witte Sélections Parcellaires 2018

Ermitage blanc De l’Orée 2018 18,5 pnt

GEUR: mooi rijp fruit, abrikoos, perzik, karamel, honing, anijszaad, complex

SMAAK: heel intens, krachtig, grootste textuur, fijne bitters, zoutig, enorm lang

Ermitage blanc Le Méal 2018 18,5 pnt

GEUR: nectarine, gekonfijt citrusfruit, kruiden, compact en verfijnd

SMAAK: jong, nog wat gesloten, fijne grip, heel intens, compleet, zeer lang

Ermitage blanc L’Ermite 2018 19 pnt

GEUR: ananas, kweepeer, poire Williams, honing, zoutig, compact

SMAAK: precies, mooie zuren en bitters, ook veel textuur, kracht, enorm lang

 

Rode Sélections Parcellaires 2014

Ermitage rouge Les Greffieux 2014 18 pnt

GEUR: bramen, pruimen, potloodslijpsel, bloed, zwarte peper, tapenade, salie, tabak

SMAAK: vol, warm en kruidig, mooie tannine en zuren, krachtig en zeer lang

Ermitage rouge Le Pavillon 2014 18,5 pnt

GEUR: kersen, pruimen, grafiet en witte peper, wat tabak, gedroogde kruiden, leer

SMAAK: goed fruit, geweldige tannine, rijpe zuren, kracht, veel reserve nog

Ermitage rouge L’Ermite 2014 19 pnt

GEUR: compact, cassis, gedroogd fruit, Szechuanpeper, leer, potloodslijpsel, fijne tabak

SMAAK: heel intens, super tannine, enorme diepgang, kracht en lengte, groots

 

tekst en foto’s: Lars Daniëls, Magister Vini

importeur: Cordier