Achtergrond & Interviews

Op 22 april jl. schreef hij zijn laatste stukje op de site, op 14 mei werd zijn vertrek aangekondigd en op 1 augustus overleed John Bindels, hoofdredacteur van de site WijnWijs.

Bindels, geboren in Oosterhout op 17 april 1935, was een klassiek geschoolde journalist, een generalist van de oude stempel in de beste zin van het woord. Na zijn diensttijd bij de marine begon hij in 1957 als leerling-journalist bij Dagblad De Stem in Breda. Zijn journalistieke opleiding volgde hij in Nijmegen en Utrecht. Zijn lange carrière in de journalistiek bracht hem in diverse functies bij meerdere kranten en tijdschriften naar de meest uiteenlopende plekken op de wereld. Zo werd hij bijvoorbeeld uitgezonden naar Kirgizië om daar een krant te reorganiseren. Maar het bleef niet louter bij de journalistiek. Ook werkte John Bindels onder meer voor de Vereniging Eigen Huis, een woningbouwcorporatie in Brabant en was hij adviseur bij het ministerie van VROM (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer).
Daarnaast beperkte zijn schrijfwerk zich ook niet louter tot proza en verschenen er enkele dichtbundels van zijn hand. Bij sommigen in de wijnwereld was Bindels daarnaast befaamd, of misschien zelfs eerder berucht, vanwege zijn pianospel, met name na afloop van een proeverij of ander wijnevenement. Wanneer hij ergens in de ruimte een piano ontwaarde, viel hij het instrument aan als een echte klavierleeuw, als ware hij Horowitz, waarna hij werkelijk met geen tien paarden meer van het toetsenbord te scheiden was.

Met wijn kwam hij naar eigen zeggen pas in een latere fase van zijn journalistieke carrière in aanraking. Dat resulteerde na zijn pensioengerechtigde leeftijd in zijn hoofdredacteurschap van de website WijnWijs, die hij samen met Cornelis Heystek opzette. Bindels beschouwde zich in die functie als de enige onafhankelijke en objectieve wijnjournalist van Nederland. Hij was iemand die anderen graag (taalkundig) de maat nam, maar zelf toch ook regelmatig op een uitglijder werd betrapt. Daar kon hij echter uitermate fair op reageren. Toen hij mij ergens in 2015 meende te hebben betrapt op een fout in een artikel op de website van Perswijn, maar ik hem erop wees dat hij mij op zijn eigen website juist foutief had geciteerd door een komma aan mijn tekst toe te voegen waardoor de strekking ervan compleet veranderde, reageerde hij niet alleen bijzonder snel en sportief per e-mail, maar plaatste hij ook onmiddellijk een rectificatie op zijn eigen website waarin hij zijn eigen ontsporing ruiterlijk toegaf en zijn excuses daarvoor aanbood. Dat kenmerkte en sierde hem. Het was weliswaar mieren-, nee liever kommaneuken op de vierkante centimeter, zo stelden we later glimlachend samen vast, maar taalkundig voor echte liefhebbers toch interessant en van belang.

Op de redactie van Perswijn was John Bindels een van de weinigen die voorzien was van een bijnaam: ‘het orakel van Ulicoten’. Een bijnaam die hij uiteraard te danken had aan onze collega René van Heusden. René en John kruisten op de websites van Perswijn en WijnWijs veelvuldig de degens met elkaar en vlogen elkaar als twee agressieve katers in de haren, waarbij ze elkaar regelmatig beschuldigden van onoorbaar handelen. Vaak hadden die wederzijdse beschuldigingen een hoog ‘de pot verwijt de ketel’ gehalte. Waar die aanhoudende wederzijdse irritatie vandaan kwam? Ik denk dat beiden veel van zichzelf in de ander herkenden. Beiden waren erudiet, belezen, scherpzinnig, welbespraakt en muzikaal, maar ook tegendraads en eigenzinnig. Ze herkenden niet alleen hun goede, maar vooral ook hun eigen minder goede eigenschappen in de ander, hetgeen er uiteindelijk toe leidde dat ze elkaar zagen als hun ‘meest geliefde vijand’. Eerlijk gezegd vond ik hun openbare gekrakeel en onderlinge beschuldigingen vaak veel te ver gaan en beneden (hun) niveau. Tijdens een persreis naar Duitsland in 2014 stelde ik John voor eens met zijn drieën te gaan lunchen om te proberen het steeds verder escalerende gekissebis te beëindigen. John had daar wel oren naar, maar René wilde absoluut niet. Op verzoek van John heb ik daarna nog meerdere pogingen gewaagd, maar René bleef bij een onwrikbaar ‘njet’. Het vroegtijdig overlijden van René in 2017 heeft er daarna mede voor gezorgd dat het er ook nooit van gekomen is. Na het overlijden van René schreef John een mooi in memoriam, waarin hij onder meer sprak over een opponent met wie het de moeite waard was de degens te kruisen, wederzijds respect en evenwijdigheden in opvattingen. Heel jammer dat die lunch nooit heeft plaatsgevonden…

De laatste jaren liet de gezondheid van John te wensen over. Tijdens de VDP-proeverij in Wiesbaden in 2017 werd hij onwel en mailde hij mij korte tijd later dat hij geregeld last had van instabiliteit en duizelingen op onverwachte momenten. In het bericht over zijn overlijden op WijnWijs wordt gemeld dat ook zijn smaak de laatste jaren veranderd was en hij last had van allergieën. Na een val in de tuin als gevolg van evenwichtsstoornissen ging zijn gezondheid verder achteruit en belandde hij achtereenvolgens in het ziekenhuis, een zorghotel en een hospice, waar hij op 1 augustus rond 18.30 uur op 87-jarige leeftijd overleed. Daarmee kwam een einde aan het allesbehalve kleurloos leven van een markant man.

Rust zacht, John.

Frank Jacobs

In 2006 vertrok een Rotterdammer samen met zijn vrouw naar Macedonië om druiven te verbouwen en de allerbeste droge mousserende wijn van Griekenland te maken. Misschien niet de eerste wijn die bij je opkomt als je aan dit land denkt, maar Amyntaio, het gebied waar het Hollandse duo zich vestigde, blijkt er uitermate geschikt voor.

Amyntaio is onderdeel van het grotere gebied Florina en ligt in Macedonië, in het noorden van Griekenland. Naastgelegen wijnstreek is Naoussa, waar volle, krachtige rode wijnen van xinomavro vandaan komen. Deze lokale variëteit wordt ook in Amyntaio verbouwd, maar de wijnen zijn anders. Dat zit ’m in de overwegend lichte, zanderige bodem en in het semicontinentale klimaat. Amyntaio is een van de koelste wijngebieden van Griekenland, met koude winters en relatief milde zomers met een groot verschil tussen de dag- en nachttemperatuur. Dat laatste heeft direct te maken met de hoge ligging van de wijngaarden, op 590 tot 750 meter boven zeeniveau. Het is behoorlijk ruig in dit deel van Griekenland. De hooggelegen vlakte wordt omringd door drie gebergten: Vermio (2052 meter), Vitsi (2128 meter) en Voras (2554 meter), en een aantal meren. Amyntaio is klein, maar groeiend, terwijl het totale wijngaardareaal in Griekenland daalt. Enkele grote, toonaangevende wijnhuizen in combinatie met kleine producenten hebben de kwaliteit een lift gegeven en Amyntaio van een terecht stempel voorzien als het gebied voor cool climate wines.

Op zoek

Een van die kleine wijnhuizen is in handen van Nederlanders. Laurens Hartman-Karanika, zoon van een Nederlandse vader en Griekse moeder, werkte succesvol in de uitgeverswereld, maar wist dat hij ooit uit Nederland zou vertrekken. Zijn vrouw, Annette van Kampen, opgegroeid in een boerenbedrijf ten zuiden van Rotterdam, deelde die wens. Hartman: ‘Al vanaf mijn studententijd heb ik interesse in wijn. Mijn huisgenoten en ik reden regelmatig naar Frankrijk om domeinen te bezoeken en wijn te kopen. Druiven verbouwen, wellicht wijn maken, sprak mijn vrouw en mij aan, en we zochten in Italië, Duitsland en Oostenrijk een mogelijkheid om ons leven een nieuwe invulling te geven. Maar daar lagen de prijzen te hoog. Griekenland, hoewel vertrouwd voor mij als half Grieks, was geen optie. Ik vond de wijnen er domweg nooit goed genoeg.’

Andersdenkenden

Tijdens een verblijf aan Griekenland besloten Laurens en Annette echter toch de wijngebieden in Macedonië serieuzer te bekijken. In die tijd hadden Angelos Iatrides (Alpha Estate) en Yiannis Boutaris (Kir-Yianni) de vergeten wijngaarden van Amyntaio ontdekt, met stokoude, ongeënte xinomavro en assyrtiko. Laurens en Annette bezochten deze grote bedrijven, maar spraken ook met de kleinere wijnboeren die er al generaties lang druiven verbouwden. Zij en hun gebied stonden in de schaduw van Naoussa. Hun druiven van de lichtere bodems van Amyntaio vormden hooguit de basis voor eenvoudige rosé en de zoete, mousserende wijn (gemaakt volgens de Charmatmethode) die de Grieken traditioneel na een diner bij vers fruit drinken. Hartman: ‘Hun verhaal was ontmoedigend. Ze vertelden over het onmogelijke klimaat in Amyntaio, waar de druiven onvoldoende rijpten en met een extreem lage pH werden geoogst. Die zure wijnen van onrijpe druiven vonden overigens gretig aftrek om wijnen uit warmere gebieden mee op te frissen. Maar voor de meeste wijnboeren ontbrak elke noodzaak om zelf wijn te maken. Sterker nog: de lokale bevolking geloofde niet in kwaliteitswijn uit hun Amyntaio.’ Hartman rook kansen: ‘Andersdenkenden, nieuwkomers zoals wij, waren daardoor juist welkom. En de kenmerken van xinomavro uit deze koele streek klonken mij briljant in de oren voor mousserende wijn.

Betere bodem, betere wijn

In 2006 begon het avontuur van Laurens en Annette met Domaine Karanika: 1 hectare wijngaard, verdeeld over vier verschillende plots, beplant met ongeënte xinomavro van 50 tot 100 jaar oud. Dat de druiven in het gebied niet rijp werden, kwam natuurlijk deels door het klimaat, maar ook door het gebruik van kunstmest, waardoor er torenhoge opbrengsten per hectare werden bereikt. Het duurde vier à vijf jaar van biologisch en later ook biologisch-dynamisch werken voordat de stokken op Karanika druiven produceerden met de beoogde kwaliteit. Laurens Hartman: ‘De bodem herstelde, de opbrengst ging fors omlaag en de planten raakten in balans.’ In 2006 had hij wat Xinomavro met gist en kristalsuiker gebotteld voor de tweede vergisting. ‘We waren daar toen nog niet serieus mee bezig. De bouw van de kelder en het werk in de wijngaard vroegen alle aandacht. Maar op een feestje in 2009 proefden we onze eerste mousserende wijn. Die bleek schrikbarend lekker. Het bevestigde mijn vermoeden dat xinomavro in Amyntaio perfect was voor een bubbel van hoge kwaliteit en dus besloten we om, naast de stille wijnen die we toen deden, duizend flessen mousserend te maken. Ik kocht flessen bij een producent van mousserende wijn in de buurt, maar dat bleek een fout. De druk in de traditionele zoete, mousserende Afrodis ligt lager dan de 5 à 6 bar in een wijn met tweede vergisting op fles. We begrepen algauw dat het veel veiliger was om voor flessen, kroonkurken, gyropalettes en kennis naar het gebied te gaan waar ze al eeuwen ervaring hebben met mousserende wijn: de Champagne.’

Eerste generatie

In 2011 kwam journalist Tom Stevenson, gespecialiseerd in mousserende wijnen, langs bij Karanika en werd overdonderd door de kwaliteit en eigenzinnige stijl van de mousserende blanc de noirs van xinomavro. Aangestoken door zijn enthousiasme werd het voor Laurens en Annette nog duidelijker dat ze zich daarop moesten focussen. Er werden pupitres aangeschaft en een tweedehands apparaat voor het dégorgement. In 2013 kwamen er 4000 flessen op de markt; inmiddels zijn dat er 60.000. Toen zijn Extra Cuvée de Reserve van 100% xinomavro als huischampagne werd geselecteerd bij driesterrenrestaurant Eleven Madison Park, naast Krug en Agrapart, begon Laurens er echt in te geloven. Hartman: ‘Maar toen begon ook de “ellende”. Die eerste wijnen waren het probleem niet, toch een soort toevalstreffers. Om bij de echte top te horen en te blijven, dat is moeilijk. Ik weet namelijk niet precies waarom onze wijnen eruit springen voor de kenners. We deden het op ons gevoel, maar nu wil ik begrijpen waarom dat werkt. Ik ben geen zoveelste generatie champagnemaker en sommige simpele dingen moet ik als beginneling zelf ervaren.’ Als eerste-generatie-wijnmakers hebben Laurens en Annette ongetwijfeld een achterstand, maar ook een voordeel. Met hun open en kritische blik op wijnbouw en vinificatie zijn ze te vergelijken met kleine terroir-champenois als Prevost, Leclapart en Marguet. Hartman vond een goede gesprekspartner in Anselme Selosse, die hem met de cruijffiaanse opmerking ‘Vergeet de norm, je wilt toch geen normale wijn’ deed beseffen dat hij geen champagne, maar mousserende Amyntaio moet willen maken. Champagnemakers Françoise Bedel en Eric Rodez inspireerden hem om aromatherapie in de wijngaard te gebruiken en zo min mogelijk in te grijpen bij het wijnmaken.

Volle maan

‘Soms begrijp ik iets pas achteraf’, vertelt Hartman. ‘We beschikken bijvoorbeeld over sterke natuurlijke gistculturen. Ik was ervan overtuigd dat die met de hoge leeftijd van de stokken hadden te maken, maar ze komen uit de kelder. Omdat wij hier een septic tank als riolering hebben, mogen we alleen met natuurlijke middelen als soda schoonmaken. Doordat we nooit synthetische spullen gebruiken, neemt de diversiteit in gisten toe en dat draagt bij aan de verfijning en complexiteit van de wijn. Puur toeval. Natuurlijk ontwikkelen we ook een visie. Al doende komen we erachter dat biodynamie het beste bij ons past. Bij stress in de wijngaard – door droogte en hitte, zoals in de afgelopen zomer – hebben etherische oliën van valeriaan en kamille een kalmerende invloed. Olie van grapefruit werkt goed tegen meeldauw. We doen onderzoek naar het effect van kobaltpreparaten op de mineraliteit (pH) van de wijn. In de kelder houden we ons aan de kalender van Maria Thun. Het dégorgement doen we bijvoorbeeld uitsluitend op de dag na volle maan. De wijn is dan volledig in rust, er ontsnapt nauwelijks koolzuur. Bij een andere maanstand krijgt de wijn een ongelooflijke opdonder van het dégorgement; dat heeft invloed op de fijnheid van de mousse.’

De smaak van ongeënt

Inmiddels beschikt Domaine Karanika over 10 hectare wijngaard, waarvan er 7 in productie zijn. ‘Dit terroir heeft veel potentie. Het koele klimaat, getalenteerde inheemse variëteiten, percelen met oude, ongeënte wijnstokken, sneeuw in de winter: perfect als mousserende wijn je doel is.’ Nieuwe aanplant gebeurt uitsluitend op forse afstand van wijngaarden waar niet biologisch wordt gewerkt. Op de zanderige bodems, sommige met een ondergrond van mergel, is beplanting met ongeënte planten (dus zonder Amerikaanse onderstok) officieel niet toegestaan, maar wel mogelijk, omdat phylloxera daar niet toeslaat. Volgens Hartman is de mineraliteit, complexiteit en intensiteit in wijnen van ongeënte stokken vele malen groter.

Wijn op sabbatical

Tot zover het succesverhaal. Want toen kwam de coronacrisis, die direct invloed heeft op de bedrijfsvoering. Annette van Kampen: ‘We moeten deze maand eigenlijk bottelen, maar we kunnen geen flessen kopen. Onze omzet is sinds de uitbraak met 80 à 90% gedaald. We houden net genoeg over voor de vaste lasten, maar extra uitgaven kunnen we ons nu niet permitteren.’ Hartman ziet toch ook een voordeel. Hij is er groot voorstander van om de basiswijn langer op vat te laten liggen. ‘Door de grote vraag van voor de crisis lukte dat voor de meeste cuvées niet, maar als we nu niet kunnen bottelen, krijgt de basiswijn een jaartje extra rust op vat. Een soort sabbatical. Dat zou een onverwachte stap naar die constantere hoge kwaliteit kunnen zijn.’ De pandemie gooit hopelijk slechts tijdelijk roet in het eten, want Amyntaio is een rijzende ster, een plek waar overheid en producenten gezamenlijk werken aan onder meer bodemonderzoek, het promoten van biologische programma’s en, verzucht Hartman, ‘eindelijk ook aan de bescherming van xinomavro, zodat we niet overspoeld worden door chardonnay en syrah.’

Domaine Karanika

Eigenaar: Laurens Harman en Annette van Kampen
Wijngaard: 10 ha waarvan 7 ha in productie
Aanplant: assyrtiko, xinomavro, limniona
Productie: 70.000 flessen, waarvan 60.000 mousserend, gemaakt volgens de traditionele methode
Export: 60%, met name naar de VS, Canada, Japan en Noord-Europa

Amyntaio in het kort

Amyntaio, spreek uit: a-mien-deo, ook gespeld als Amyndaio en Amyndeo
Wijngaarden: 800 tot 850 ha
Duivenrassen: xinomavro, circa 500 ha; en verder assyrtiko, malagousia, roditis, sauvignon blanc, chardonnay, merlot, syrah, pinot noir
Producenten: 12, onder meer Alpha, Karanika, Kir Yianni en Tsantali
Klimaat: semicontinentaal, koel
Bodem: overwegend zand
Hoogte: 590 tot 750 meter

Magda van der Rijst

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in Perswijn #3-2020

‘In Swartland reed ik altijd door een oude wijngaard van chenin blanc om naar mijn jonge Columella-wijngaard te gaan. Op een gegeven moment dacht ik, ik ben ook gek, ik moet wit maken’, verhaalt Eben Sadie. Palladius was geboren.

Kariem Hamed (46) is het schoolvoorbeeld van een wijnimporteur die als echte wijnliefhebber en door passie gedreven het besluit nam zijn oude baan vaarwel te zeggen om zijn droom te volgen en zelf wijn te gaan importeren.

Complexiteit. Het is een woord dat sterk wordt geassocieerd met wijn van hoge kwaliteit. De beste wijnen ter wereld zijn niet eendimensionaal, maar gelaagd, harmonisch en in balans. Ze laten zich niet in een paar woorden vatten. Ze ontwikkelen zich bij flesrijping positief en blijven fascineren. Maar waar komt die complexiteit vandaan? En hoe kun je die positief beïnvloeden? In dit tweeluik wil ik die vragen op hoofdlijnen onderzoeken en trachten te beantwoorden. Daarbij gaan we van wijngaard naar wijn.

Eind verleden week werd ik door een aantal radiospotjes plus mailtjes en appjes van Perswijnlezers geattendeerd op een televisie-uitzending van omroep Max. In de betreffende uitzending van het programma Meldpunt zou gesjoemel en frauduleus handelen met betrekking tot de werkelijke leeftijd van een aantal typen port aan de kaak worden gesteld. Het ging hierbij om ports uit de categorie tawny met leeftijdsindicatie en in het bijzonder om 10 years old en 20 years old tawny.  Dit naar aanleiding van, naar eigen zeggen, jarenlang onderzoek van onderzoeksjournalist en fotograaf Eelco van Wieringen.

Op het moment van de uitzending, vrijdagavond even na achten, zat ik nog aan tafel, dus ik heb de uitzending zaterdagmiddag via NPO Start in alle rust teruggekeken. Wat ik al verwachtte kwam volledig uit: veel gespin en weinig wol; een storm in een glas port. Want de wijn in een 10, 20, 30 of 40 jaar old tawny – altijd een blend van meerdere, soms wel tientallen, wijnen uit verschillende oogstjaren – hoeft helemaal niet 10, 20, 30 of 40 jaar oud te zijn (en ook niet gemiddeld 10, 20, 30 of 40 jaar zoals je abusievelijk nog wel eens leest of hoort zeggen!), maar moet volgens de Portugese wetgeving analytisch en organoleptisch louter de smaak en de karaktereigenschappen hebben van een wijn van die leeftijd. Dat is de basis voor de certificering door het IVDP (Instituto dos Vinhos do Douro e do Porto). Het heeft dus ook volstrekt geen enkele zin om middels een isotopentest en koolstof-14 metingen onderzoek naar de werkelijke leeftijd van de wijn in de fles te doen! Dat is bij dit type port volslagen irrelevant! Zoals viel te verwachten gingen daarmee in dit programma een paar zelfbenoemde ‘portkenners’ in de fout… Pas aan het eind van het gesprek gaf Van Wieringen toe dat dit binnen de Portugese wijnwetgeving inderdaad gewoon is toegestaan.

Waarom dan dit zinloze onderzoek – dat nota bene met Europese subsidie is uitgevoerd – waarvan de uitkomst tevoren al was te voorspellen? Waarom het geluid van een muis die brult? Het antwoord? Onze helaas veel te vroeg overleden redacteur René van Heusden zou het wel geweten hebben. Hij zou, met zijn karakteristieke opgeheven wijsvingertje en een lichtjes opkrullende mondhoek, ongetwijfeld een uiterst vilein antwoord hebben geformuleerd waarin de typering ein begnadeter Selbstdarsteller niet had ontbroken…

Wanneer je hier al tegen zou willen ageren, dan moet je niet bij de importeurs in Nederland en eveneens niet bij de portproducenten zijn, maar bij het IVDP en bij de Portugese overheid. Dat zou kunnen via een Europees traject, want de Europese wetgeving gaat boven de nationale wetgeving en ook Portugal zal zich daaraan moeten conformeren. Dus of rechtsreeks naar de Portugese overheid, of naar Brussel als deze wetgeving je niet bevalt, dat is de enige logische route.

De producenten houden zich namelijk gewoon aan de (ik geef het toe, inderdaad nogal rekkelijke) Portugese wetgeving op dit gebied. En ja, die producenten zijn nu eenmaal ook ondernemers en sommige van hen zoeken de randjes van de wetgeving op in een poging een positie in de markt te verwerven en rendement te genereren. Opvallend was ook dat de grote huizen en de A-merken met sterke posities in de markt en een reputatie te verliezen in dit onderzoek niet door de mand vielen. Het zogenaamde probleem zat vrijwel louter bij BOB’s – buyers own brands – en goedkope ‘B-merken’ in de supermarkt en horecagroothandel. De Nederlandse consument, die weer eens voor een dubbeltje op de eerste rij wil zitten, zou ook eens bij zichzelf te rade moeten gaan en zich moeten realiseren dat het simpelweg niet mogelijk is een wijn 10, 20, 30 of 40 jaar op eikenhouten vaten op te voeden en dan voor een grijpstuiver in het schap van de supermarkt te zetten. Alle waar is naar zijn geld en alles heeft nu eenmaal zijn prijs. Een flesje truffelolie van een paar euro zit nu eenmaal ook niet boordevol met truffels…

In de uitzending was ook Peter van Houtert, de voorzitter van de KVNW, aanwezig. Hij deed zoveel mogelijk aan damage control, trok het boetekleed aan en beloofde op alle fronten medewerking van de branchevereniging van wijnhandelaren. Als je geschoren wordt, kun je immers maar beter stil blijven zitten… Uiteraard snap ik die reactie van Van Houtert, maar ook hij had kunnen verwijzen naar de Portugese wetgeving en het IVDP. De producent doet iets wat de wetgever toelaat en de importeur koopt een product dat is toegestaan. Nogmaals, het gaat hier om een onderzoek naar de categorie tawny ports met leeftijdsindicatie – alleen dat woord al: leeftijdsindicatie, geen leeftijdsgarantie! En zoals hoofdredacteur Ronald de Groot in zijn wekelijkse overpeinzing van afgelopen maandag ook al schreef, is de reactie van enkele supermarkten en groothandels om de ports van dit type naar aanleiding van deze uitzending daarom maar uit het schap te halen ook ronduit dom en hypocriet te noemen.

De aankondiging van de uitzending

De uitzending terugkijken

De reactie van enkele portproducenten en het IVDP

Tot slot hieronder een vertaling in het Engels van datgene wat in de Portugese wijnwetgeving over deze categorie port staat vermeld.

Frank Jacobs

Article 5: Tawny Port with an Indication of Age

1. “Tawny Port with an Indication of Age” – Port wine with high organoleptic characteristics, derived from wines matured in wood and a blend of several vintages in order to get complementary organoleptic characteristics recognized by the IVDP with express right to use the designation, in the terms of the following statements:
2. The age specified in print on the label expresses the characteristics of the wine in respect to the organoleptic qualities created by the ageing in cask, which corresponds to the indicated age.
3. To get the designation “Tawny Port with an Indication of Age” approved, six sample bottles should be delivered to the IVDP of the wine to be analyzed, representative of the blend produced.
4. The ages authorized for labelling as “Tawny Ports with an Indication of Age” are:

• 10 years old
• 20 years old
• 30 years old
• “More than 40 years old” for all countries except the USA, in which this should be labeled “40 years old.”

Tawny Port wine with an indication of age of 10 years, 20 years or 30 years may use mention “Velho” or “Old” and for an indication of age more than 40 years old, it can use the verbiage “Muito Velho” or “Very old.”

Andrej Bole staat in zijn wijngaard, die boven en rondom zijn huis ligt. We zijn hier minder dan drie kilometer van het centrum van Triëst. Hier, in deze heuvels die rondom de stad liggen, waren tot 1950 zelfs 1.500 ha wijngaarden, vertelt hij. Andrej laat mij de oude kaarten zien waaruit blijkt dat het gebied toen groter was dan het huidige Collio.

De geel-blauw-rode vlag van de Bourgogne wuift je tegemoet als je het hoekpand op de hoofdstedelijke Reguliersgracht no. 70, tegenover de Amstelkerk en het Amstelveld, nadert. Reinout Albrecht en Mildred Janssen begonnen in 2011 een groothandel in zelf-geïmporteerde Bourgognewijn en sinds juni 2015 hebben ze hier op de Reguliersgracht ook een wijnwinkel: Albrecht & Janssen.

Risico spreiden

In de winkel is het rustig, maar de grootste afnemers zijn de wijnspeciaalzaken, vertellen ze. Horecaklanten hebben Mildred en Reinout bewust veel minder: ‘Tussen 2011 en 2016 was onze klandizie vooral horeca, maar een paar klanten hebben ons toen fors laten zitten. Dat wilden we niet meer meemaken, we moesten ons risico spreiden. Daarom zijn we ons vanaf 2016 vooral op de wijnspeciaalzaken gaan richten. Daardoor hebben we in het coronajaar eigenlijk ontzettend geluk gehad. Consumenten gingen thuis meer en duurdere wijn drinken en dat merkten wij aan onze verkopen in de winkel en aan de wijnspeciaalzaken.’ De consumentenprijzen beginnen bij zo’n 12 euro, voor wijnen uit de Mâconnais (van deze wijnen van Domaine Des Terreaux van de familie Pornay verkopen ze zeven à acht pallets per jaar!).

Rode Bourgogne: ongeëvenaard

Reinout werkte in zijn vorige leven in restaurants en deed daar ook de financiële administratie voor. Mildred was, en is, architect-stedenbouwkundige. Ze komen er al vele tientallen jaren, in hun geliefde streek: de Bourgogne. Vroeger vooral in het vakantiehuisje van de moeder van Mildred, ten zuiden van Chalon-sur-Saône, tegenwoordig meestal in Nuits-Saint Georges. Ze houden van de rust, de landelijkheid en vooral: de wijn. Met name Bourgondische Pinot Noir kan ze kippenvel bezorgen. ‘Je hebt in de wereld ook andere hele mooie witte wijnen, maar eigenlijk niet echt rode wijnen die kunnen tippen aan de elegantie en verfijning van rode Bourgogne,’ zegt Reinout lachend doch bloedserieus. Het eten vinden ze iets minder: ‘De Bourgondische keuken is heel boers, daar is niet veel aan. Maar dan wel zulke wijn maken!’

Exclusieve import

Elke zes weken rijdt Reinout naar de Bourgogne, vooral om contact te houden met de wijnboeren, maar ook om de meest kostbare wijnen ter plekke in te slaan. ‘Het bestelbusje komt altijd vol terug. Maar de overgrote hoeveelheid wijn die we importeren komt gewoon met de vrachtwagen naar Nederland, hoor,’ licht hij toe. Voor verreweg de meeste domaines zijn Mildred en Reinout exclusief importeur voor Nederland. Ze leerden ‘hun’ wijnboeren kennen op beurzen zoals de Grands Jours de Bourgogne, maar ook wel in Lille en Parijs, en heel vaak via-via. ‘Dat de ene producent de ander bij ons tipt. Het is een kwestie van netwerken, mensen kennen. En uiteraard: de taal spreken.’

Mildred vertelt over een rode Mercurey van Domaine Trémeaux die ze twintig jaar geleden dronken in een lokaal restaurantje. ‘Die vond ik zó lekker, dat dat bijna de reden was dat we zelf de import in wilden.’ De vrouw des domeins vond export echter zodanig ingewikkeld – vanwege alle administratie en papieren – dat ze de wijnen pas sinds kort verkopen. ‘Toen ik haar recent op de Grands Jours vertelde wat hun wijn toen voor mij had betekend, smolt ze. Dus nu, als we langsgaan om in te kopen, haalt ze er iemand bij om haar te helpen met de computer en zitten ze samen alles in te tikken.’

Cowboyhoed en geruit overhemd

Ook van Nicolas Perrault (nu 4 hectare in Maranges, biodynamisch) waren ze de eerste buitenlandse, niet-Franse klant. Ze leerden hem kennen via Jean Monnier (een relatief groot wijnhuis, met 15 hectare in Meursault en Pommard, van wie ze vanaf dag 1 afnemen). ‘Nicolas is in Frankrijk behoorlijk bekend, maar hier gek genoeg niet. Toen hij het bedrijf overnam van vader Christian moest hij de helft verkopen om de belastingen te kunnen betalen. Hij kon alleen de 3 hectare mooiste wijngaarden behouden. Dat was te weinig om van te kunnen leven. Dus werd hij ook viticulteur bij andere wijnbouwers, zoals Château de la Crée in Santenay. Dat was toen al van een Zwitser, maar die verkocht het domein aan een Amerikaan uit Californië, inclusief cowboyhoed en geruit overhemd. Nicolas nam onmiddellijk ontslag, want hij ging niet voor zo’n Amerikaan werken. Hij vertrok naar het dure en beroemde Château de la Tour in Vougeot om hun wijngaarden (6 hectare, waarvan 5(!) in de grand cru Clos de Vougeot) biologisch-dynamisch te gaan maken. Daardoor heeft hij zoveel bekendheid gekregen dat hij zich – nu wel, haha! – laat inhuren in Oregon, om de Amerikanen les te geven over wijnbouw. Hij spreekt geen woord Engels, dus alles moet met een tolk erbij.’

Van Nicolas Perrault drinken we een vitale, op en top Bourgondische Chardonnay: een Maranges Premier Cru La Fussière 2019 (€34). Net als Maranges is buurdorp Santenay interessant qua prijs-kwaliteit, omdat deze plaatsen in het uiterste zuiden van de Côte de Beaune liggen en het prijspeil daardoor wat gunstiger is dan bij producenten uit de beroemdere dorpen boven hen.

Kleurrijke types

Mildred en Reinout vertellen over hun uiteenlopende producenten. Van echte boeren zoals Gérard Raphet – die de allermooiste grands crus maakt, maar nors lijkt en vreselijk verlegen is – tot de keurige 84-jarige graaf van Montlivault, van Chapelle de Blagny. Of de kleurrijke François Leclerc. Mildred: ‘Zijn wijn zat al in onze allereerste buslading. Hij slikt – maar dat doen ze eigenlijk allemaal – alle wijn door. En zegt dan ook gerust: “Ik ga zitten, ik ben dronken.” Hij is zijn rijbewijs ook al tig keer kwijtgeraakt. Een onverbeterlijk figuur, met wie we een lange band hebben en om wie ik vreselijk moet lachen. Hij is ook bijna altijd op onze najaarsproeverij.’

Zorgen

Veel producenten zijn zwaar getroffen door de ernstige voorjaarsvorst dit jaar. ‘Het heeft zó hard gevroren, en dit jaar juist in de hoger gelegen, betere wijngaarden. Om middernacht was het al 7 graden onder nul, en dan heb je geen verweer. En de planten waren al uitgelopen – vooral de chardonnay –, mede door een extreem warme week in maart. De Chablis is dit jaar heel erg getroffen, in de Côte de Nuits valt het nog wel mee. In de Côte de Beaune zijn ze altijd de sjaak: vooral in de buurt van Le Montrachet (Meursault, Chassagne, Puligny, Saint-Aubin). Chapelle de Blagny heeft nog maar 10% van z’n oogst over! ‘We maken ons echt zorgen of mensen het wel gaan redden daar. Daarom zeg je in de Bourgogne nu steeds tegen elkaar: “2022 wordt het meest fantastische wijnjaar dat je je maar kunt voorstellen!” Aan die hoop moet men zich vasthouden.’

En de klimaatverandering? ‘Wijnen worden soms echt te zwaar. Bijvoorbeeld rond de Montrachet in 2018. Van sommige wijnen slaan we het inkopen van 2018 bewust over. 2019 is een stuk beter.’

Lastig

Zorgen hebben Reinout en Mildred zelf gelukkig minder. Ze vinden het vooral lastig aan hun business dat niemand bereid is om een voorraad aan te houden. Reinout: ‘Iedereen wil tegenwoordig wijn hebben die op dronk is. Wijnboeren hadden vroeger wel wat jaren voorraad liggen, maar daar zijn ze in de afgelopen slechtere oogstjaren doorheen geraakt. Dus degenen die gedwongen worden om een voorraad aan te houden, dat zijn wij. Dat moet echt anders.’ Anderzijds is het lastiger geworden om aan bepaalde wijnen te komen, want er is niet genoeg. ‘Er zijn nogal wat wijnen die op rantsoen zitten, zeker op dit moment. We moeten onze afname echt voor elk jaar vastleggen.’

‘Bourgognewijnen te duur? Absoluut niet!’

Met de stelling dat Bourgognewijn buitenproportioneel duur is, is Reinout het hartgrondig oneens. Verfrissend om te horen. ‘Dat meen ik. Afgezien van prijzen voor bijvoorbeeld een Domaine de la Romanée Conti (DRC), maar dat is een heel ander publiek en mechanisme. En Meursault is nu relatief te duur. Maar neem nou deze Maranges Premier Cru La Fussière 2019 van Nicolas Perrault, voor €34. Of die rode Santenay Premier Cru Clos des Mouches 2018 van Domaine de l’Aste; een kippenvelwijn voor mij, voor €48. Dat ben je ook kwijt voor een hele mooie Duitser of Italiaan, of die enkele mooie Spanjaard. Voor een goede wijn van waar ook ter wereld ben je gewoon 30, 40, 50 euro kwijt. En dat geldt ook voor een goede Bourgogne.’

‘200 euro voor een fantastische avond’

Reinout: ‘Sommige Grands Crus zijn te duur geworden, maar een Grand Cru Chablis is absoluut zijn geld waard, of bijvoorbeeld deze Corton (zie foto hierboven; resp. €68 en €88). Daar kun je echt een héle fijne avond mee hebben. Maar inderdaad, sommige zijn enorm in prijs gestegen omdat er zoveel vraag naar is; daar is gewoon weinig aan te doen. Toch vind ik niet dat top-Bourgogne daardoor minder toegankelijk is geworden. Zelf zie ik het zo: als ik 200 euro voor een wijn betaal, dan heb ik iets waar je met zijn tweeën een fantastische avond mee kan hebben. Maar dat is vergelijkbaar met wat je ook voor een ander soort mooie avond betaalt: als je uit eten of naar een concert gaat. Voor mijn gevoel klopt die verhouding. Met een Jayer, DRC of een Pétrus van €10.000 wordt die avond niet fijner; bij mij ligt de grens zo rond die €200. Daarom zeggen wij: we nemen geen wijnen in ons assortiment op boven de €300.’

In het assortiment vind je – naast biodynamisch werkende – overigens aardig wat vrouwelijke wijnmakers. ‘Dat is best gebruikelijk in de Bourgogne. Het zijn vaak zulke kleine bedrijfjes dat relatief veel echtparen alles zelf doen. En in die gevallen zie je regelmatig de verdeling dat de man het fysiek zwaardere wijngaardwerk doet, en de vrouw de wijn maakt,’ lichten de twee toe.

Tip: ‘Dijon is veel leuker dan Beaune!’

Hebben ze nog goede insider-tips voor een bezoek aan de Bourgogne? Reinout: ‘Proeven bij wijnboeren wordt helaas steeds lastiger. Het kost ze te veel tijd en wijn. En de allermooiste stukken qua omgeving zijn eigenaardig genoeg niet de plekken waar de mooiste wijnen vandaan komen.’ Mildred: ‘Langs de strook met de beroemdste wijngaarden zie en hoor je eigenlijk overal de snelweg.’

‘Maar de Couchois bijvoorbeeld, ten westen van de Côte Chalonnaise, is landschappelijk prachtig: idyllisch en afwisselend, met bos, riviertjes, heuvels, middeleeuwse dorpjes, wijngaarden en het kasteel van Couchois. En het ruigere stuk van de Hautes Côtes de Beaune, net ten noordwesten van Beaune, vanaf Savigny-lès-Beaune is werkelijk prachtig. En als je van Maranges naar Saint-Aubin rijdt.’

En tot slot nog een hele goede tip: ‘Veel mensen gaan naar Beaune als ze naar de Bourgogne gaan, maar je kan eigenlijk beter naar Dijon; dat is hártstikke leuk, en mooi! In Beaune is het Hospice natuurlijk indrukwekkend, maar dat is het wel zo’n beetje. Dijon heeft een prachtig middeleeuws centrum en er is ontzettend veel te doen; een heel verrassende stad, met kleine straatjes en een fijne sfeer. En je moet vooral gaan LUNCHEN, overdag. Dat geeft zoveel meer vakantiegevoel. Lekker uitgebreid en lang lunchen met een mooie fles wijn.’

Een stukje Bourgogne in eigen land

In de etalage aan de Reguliersgracht zweven aan draadjes ‘oude’ stokken pinot noir van bevriende producent François Leclerc: ‘Die had nog een stuk weiland in de appellatie Gevrey-Chambertin waar nog geen stokken op aangeplant waren. Kostbare grond dus. Hij probeerde het en dat ging vijftien jaar lang goed, tot in een koude winter in één keer werkelijk alles doodvroor. Toen begreep hij: dat lapje was dus gewoon te koud voor wijnbouw… Ah, c’est ça.’

Inmiddels is er een klant de winkel binnengelopen, die met alle geduld van de wereld geholpen wordt. Heerlijk, die rust; een stukje Bourgogne in eigen land.

Albrecht & Janssen, Reguliersgracht 70, Amsterdam

Karin Leeuwenhoek

Geen andere domeinen in Chablis spreken zo tot de verbeelding als Domaine François Raveneau en Domaine Vincent Dauvissat. Dus wat doe je als je twee weken vakantie houdt in de streek? Precies, je probeert bezoeken te regelen. Dat lukte en ze waren om nooit te vergeten.

Wijn wordt gemaakt van geheel of gedeeltelijk vergist druivensap. In dezelfde Europese wet is vastgelegd dat likeurwijn – simpel gezegd – het resultaat is van het toevoegen van een distillaat aan druivensap. In beide gevallen heb je een alcoholische drank met de druif in de hoofdrol. Het grootste verschil zit hem in de manier waarop de alcohol is verkregen. Dat lijkt op papier een detail, maar blijkt in de praktijk nogal wat uit te maken. Een introductie in de wereld van likeurwijn, vin de liqueur, en mistelle.