Achtergrond & Interviews

Sommige dagen zijn extra boeiend. Zoals woensdag 29 augustus j.l., toen Benier Global Wines niet alleen de prachtige wijnen van Lukas van Loggerenberg officieel introduceerde in ons land, maar dat ook nog eens deed in het binnenkort te openen Graphite van Peter Gast en Jacqueline van Liere (voorheen ’t Schulten Hues*).

Voordat ik over Lukas en zijn wijnen ga schrijven, eerst even over Graphite (Paardenstraat 15 in Amsterdam). Het nieuwe restaurant van de voormalige eigenaren (chef en gastvrouw) van ’t Schulten Hues* in Zutphen, was nog verre van af toen wij er desalniettemin mochten lunchen. Het concept is spannend. Het moet een speak-easy restaurant worden, waartoe de gasten die gereserveerd hebben toegang krijgen door middel van een QR-code die aan de blinde buitendeur moet worden gescand. Binnen treffen ze dan een wijnbar en een restaurant, met drie kookeilanden en een keuken voor speciale gerechten. Het grootste menu zal bestaan uit maar liefst 21 gerechtjes. En de wijnen worden deels verzorgd door Benier Global Wines, dat vooral bekend staat om de uitstekende Zuid-Afrikaanse wijnen in het portfolio.

Nieuwste aanwinst van Robert Benier is Van Loggerenberg Wines, oftewel de wijnen van Lukas van Loggerenberg. Hij geldt toch wel een beetje als ‘the rising star’ van de Zuid-Afrikaanse wijnbouw, volgens menig échte kenner als Tim James en Christian Eedes. En op basis van de enige wijn die ik tevoren van hem had geproefd, zijn Chenin Kameraderie 2017, kon ik me daar wel wat bij voorstellen. Lukas komt uit Rawsonville bij Worcester (Breedekloof) en studeerde aan de goed bekend staande agrarische hogeschool Elsenburg. Na omzwervingen in o.a. Frankrijk, waar hij verliefd werd op Cabernet franc uit Loire, en in de Verenigde Staten, waar hij ervaring opdeed in de Finger Lakes (New York), kwam hij uiteindelijk terecht bij de familie Carinus in Devon Valley, Stellenbosch. De deal: hij maakt de wijnen voor Carinus Family Vineyards, die uitstekend zijn, en mag daarnaast ook zijn eigen wijnen maken. Zo’n constructie is niet ongebruikelijk in Zuid-Afrika en levert al jaren meerdere van ’s lands meest boeiende wijnen op.

En boeiend, dat zijn Lukas’ wijnen zonder meer. Maar meer dan dat, ze zijn heel erg goed. Lukas is bescheiden maar weet tegelijkertijd heel goed wat hij wil. En ‘in hokjes denken’ hoort daar niet bij. Hij is duidelijk geïnspireerd door de producenten uit Swartland en hun visie op wijn(bouw), maar vindt dat Stellenbosch meer te bieden heeft aan terroirs en potentiële wijnkwaliteit. ‘Stellenbosch is de laatste jaren te veel over het hoofd gezien’, zegt hij onomwonden. Da’s niet zo raar, want Stellenbosch was grotendeels lang niet zo boeiend de laatste tien jaar als Swartland met zijn visionaire Independents. Maar hij kan goed gelijk hebben dat Stellenbosch in wezen een beter kwaliteitswijnbouwgebied is dan Swartland. Feit is dat Stellenbosch de Eben Sadie’s, Adi Badenhorst’s en Mullineux’s van deze wereld nodig heeft gehad om wakker te worden en te beseffen hoe groot het onbenutte potentieel van het beroemdste district van de Zuid-Afrikaanse wijnbouw is. Lukas beseft dat terdege en wil samen met een groep bevriende wijnboeren, jongere wijnmakers waaronder ook geboren Australiër Mick Craven, Stellenbosch weer beter op de kaart zetten.

Dan naar zijn wijnen. Allereerst kwamen de wijnen die hij voor Carinus Family Vineyards maakt aan bod. Carinus Chenin blanc 2017 is mooi zuiver, heeft ingetogen geel fruit, is iets kruidig, zilt en heeft passende warmte. Een wijn met een mooie textuur, die niet zwaar is, maar wel smaakvol. De tweede Chenin blanc van Carinus, genaamd Rooidraai, komt van rijkere rode bodems, die beter water vasthouden (dan het sterk verweerde, ‘zanderige’ graniet) en meer zuren geven. Rooidraai 2017 heeft inderdaad meer zuren en veel spanning; de wijn is vrij slank, boeiend en zal mooi ouder worden. Tenslotte kwam Carinus Syrah 2017 op tafel. Lukas vindt dat Zuid-Afrika een paar van de beste Syrahs ter wereld maakt, maakt hij duidelijk. ‘Alleen is de preconception vaak verkeerd, men verwacht een dikke wijn en dat is jammer.’ Carinus Syrah is haast ‘Beaujolais-achtig’, ook doordat Lukas voor deze wijn hele trossen vergist. De wijn rijpt elf maanden oud Frans hout en is een echte drinkwijn: hij zit boordenvol puur syrah-fruit (cassis, bramen), heeft wat peper, er is zeker rijpheid, wat leer ook, maar niets is gestoofd, alles is vers. Ook de smaak is lekker puur en fris, met fijne ruwe tannine, die de wijn Frans doet overkomen. Syrah is bij Carinus trouwens geplant op een zeer veel gebruikte onderstok voor tafeldruiven (Ramsey). Op mijn vraag of die niet té productief is voor een kwaliteitswijndruif als syrah, legt Lukas uit dat Ramsey prima functioneert in de zeer zanderige bodems van Devon Valley. De wortels gaan diep en de groeikracht is in de praktijk niet te groot, want bodem is arm. Weer wat geleerd.

Dan naar Lukas’ eigen wijnen, die nog beter zijn, in de zin dat ze nog meer persoonlijkheid en precisie hebben. Geronimo (€ 22,95) is een pure Cinsault. 60% komt uit Stellenbosch (van graniet), 40% uit Paarl (van kleirijke bodems). De naam komt van de kreet die Lukas en zijn jeugdvrienden immer riepen tijdens de sprong in de zes meter lager gelegen canyonpoel waar ze in zwommen. 80% hele trossen gebruikt hij voor deze wijn, die maximaal acht tot negen maanden rijpt in houten vaten. ‘Cinsault is een geweldige druif, maar je moet frisheid en knapperigheid behouden’, zegt hij. Geronimo 2017 ruikt naar rood fruit en is floraal en iets aards. De smaak is heel pinot-achtig, maar wel met iets grovere tannine en peper. Erg lekker; mijn favoriete rode wijn van Van Loggerenberg op basis van mijn eerste ervaring.

Zelf is hij duidelijk het meest trots op zijn Breton 2017 (€ 29,95). Dit is een 100% Cabernet franc, de lieveling van Lukas. De druiven stammen uit Polkadraai, waarschijnlijk Zuid-Afrika’s beste terroir voor cabernet franc (ook specialist Raats zit daar). Belangrijk zijn de plaatselijke harde granietbodems, die frisheid geven en mooie droge mediterrane kruidigheid, zegt Lukas. Ook voor deze wijn werkt hij deels met hele trossen. Breton 2017 zeer getypeerd Cabernet franc, want iets groen (van pyrazine, een aromastof die de bekende groene paprikageur geeft), een kant van cabernet franc die hij overigens bewust opzoekt. Want hij is ervan overtuigd dat die pyrazine enerzijds frisheid geeft maar ook deels polymeriseert in de wijn en het mooie zwarte fruit onthult. Lukas wil Cabernet franc maken zoals die in de jaren 70 en 80 in Frankrijk werd gemaakt, geeft hij aan. ‘Die rijpte beter en was ook meer terroirgetypeerd (dan die van nu, red.).’ Breton 2017 is erg mooi, maar nog wat ruw, heeft duidelijk tijd nodig. Ik ben benieuwd hoe deze wijn over vijf jaar smaakt.

Afsluitend komen we bij zijn twee eigen Chenins: Trust Your Gut 2017 (€ 29,95) en Kameraderie 2017 (€ 35,95). Vooraf zegt Lukas dat chenin blanc een van de meest veelzijdige druif is ter wereld, en daarin heeft hij natuurlijk gelijk. Van chenin kun je diverse topwijnen maken, van heel goede mousserende wijn tot briljante edelzoete. Op mijn vraag wat er werkelijk toe doet als je in Zuid-Afrika heel goede Chenin wilt maken, benadrukt hij naast het respect voor oude wijngaarden o.a. het belang van het juiste oogstmoment. ‘De picking date is super belangrijk in Zuid-Afrika; twee dagen maken een enorm verschil en twee dagen te laat betekent groot verlies van frisheid en precisie. Voor frisheid oogst ik niet alles tegelijk, maar een perceel vroeger en een ander wat later.’ Trust Your Gut 2017 stamt van fruit uit meerdere terroirs in Western Cape,:45% uit Polkadraai (Stellenbosch), 45% uit Paardeberg (Swartland) en 10% uit een oude wijngaard in Paarl, waar ook Kameraderie vandaan komt. De wijn heeft vrij rijp fruit, geel en oranje, het fruit straalt het glas uit; er is niet veel ziltigheid, ook zijn er weinig andere nuances nu. De smaak is rond maar fris, mooi droog, en nog wat gesloten. Ons restte enkel nog Lukas’ topwijn: Kameraderie 2017. Deze stamt van een in 1960 geplante wijngaard van 2 ha in Paarl, die van nature weinig opbrengst geeft. ‘In 2016 dacht ik dat met 1.6 tons/ha het dieptepunt wel bereikt was’, zegt Lukas, ‘maar in 2018 haalde ik maar 1.2 tons/ha binnen… (slechts 8 à 9 hectoliter per hectare!; dat verklaart mede de gezonde prijzen die Lukas vraagt). De wijn heeft van nature een enorme concentratie en een pH (zuurgraad, die de kracht van de zuren bepaalt) die zelfs in dat soort droge jaren OK blijft. Het onderste deel van de wijngaard oogsten we als eerste, the top part later’, vertelt Lukas. Onderwijl denk ik, “dit is serieus goed”. Kameraderie 2017 is nog wat gesloten en dus ingetogen fruitig, verder licht kruidig en zilt, heeft warmte en frisheid tegelijk. De smaak is heel intens en spannend, met prachtige ‘druk’, textuur en grote lengte. Een wijn die ik nu al tot de beste tien à vijftien Chenins van Zuid-Afrika reken. En aangeeft dat Lukas van Loggerenberg inderdaad wel eens ‘The Next Big Thing’ van de Zuid-Afrikaanse wijnbouw kan zijn.

De wijnen van Lukas van Loggerenberg (Carinus Family Vineyards en Lukas van Loggerenberg Wines) worden geïmporteerd en gedistribueerd door Benier Global Wines.

Lars Daniëls MV

Sulfiet, sinds 2005 zo’n beetje de meest omstreden toevoeging in wijn. En even los van wat mensen ervan denken te krijgen sinds de verplichte vermelding op het wijnetiket, echt lekker is het natuurlijk niet. Niet zo gek dus dat er wordt gezocht naar een gezonder alternatief. Nu is er SURE, een natuurlijke sulfietvervanger op basis van een kruidenextract van citroenmelisse. Zijn we dan eindelijk van de wiebelige natuurwijn af?

Johannes Gebeshuber is een man met een missie. Het dorpje Gumpoldskirchen (net onder Wenen) had ooit een grootse reputatie – naar verluidt brachten de wijnen de hoogste prijzen op van heel Oostenrijk – en de excentrieke plaatselijke witte druivenrassen zierfandler en rotgipfler waren de sterren van de regio. Gebeshuber zal niet rusten voordat de oude glorie in ere is hersteld. Vandaar dat hij ons, een select gezelschap uitverkorenen, heeft uitgenodigd voor een proeverij met wijnen van zierfandler die teruggaan tot 1948.

“I’m not going anywhere. I hope. It’s been an adventure. We took some casualties over the years. Things got broken. Things got lost. But I wouldn’t have missed it for the world.” – Anthony Bourdain, uit ‘Kitchen Confidential, Adventures in the Culinary Underbelly’

De legendarische bad boy chef, culinaire verhalenverteller en televisiepersoonlijkheid Anthony Bourdain is op 61-jarige leeftijd overleden. Voor vele fijnproevers, chef-koks en reizigers was hij een onophoudelijke bron van inspiratie en amusement. Hij leerde ons met een frisse blik naar de wereld om ons heen te kijken.

Anthony Bourdain werd dood aangetroffen in zijn hotelkamer in Straatsburg, aldus CNN. Hij zou zelfmoord hebben gepleegd. Bourdain was in Frankrijk voor opnames van het elfde seizoen van de bekroonde CNN-serie Parts Unknown.

“Your body is not a temple, it’s an amusement park. Enjoy the ride.”
– uit ‘Kitchen Confidential’
Bourdain brak door met Kitchen Confidential, Adventures in the Culinary Underbelly (2000), zijn boek over de donkere kanten van het restaurantbestaan. De in 1956 geboren Bourdain werkte al sinds 1978 als chef-kok in verschillende restaurants in New York, waaronder de beroemde Brasserie Les Halles. Ook zijn eigen uitbundige drank- en drugsgebruik uit die periode komt in het boek uitgebreid aan bod.

“To me, life without veal stock, pork fat, sausage, organ meat, demi-glace, or even stinky cheese is a life not worth living.”
– uit ‘Kitchen Confidential’
In zijn culinaire reisprogramma’s No Reservations en Parts Unknown nam hij geen blad voor de mond. Zijn rauwe taalgebruik werd – zoals het Amerikaanse televisie betaamd – regelmatig ‘weggebiept’. Hij zocht in zijn programma’s wereldwijd naar culinaire tradities, gastronomische diversiteit en de daarbij behorende gerechten. Geslachtsdelen, een zeehondenoogbal, of gefermenteerde haai. Bourdain at het en ontrafelde met een open vizier de achterliggende verhalen.

“Unlicensed hooch from a stranger in a parking lot. Good idea? Yes, of course it is.”
– uit ‘No Reservations (Hudson Valley, NY)’
Naast die gastronomische diversiteit werden ook de lokale vloeibare geneugten niet vergeten. Zo bezocht hij in het hart van de Côtes de Nuits Bourgogne-outsider Ray Walker van Maison Ilan. Deze jonge Amerikaan maakte met een beetje hulp van 19e-eeuwse wijnteksten en gekochte druiven een “outrageously good Chambertin Grand Cru”, aldus Bourdain. Achteraf bezien lijkt Walkers werkwijze overigens verre van zuiver. Hij wordt tegenwoordig zelfs als een van de meest omstreden wijnmakers van Bourgogne gezien. Maar tijdens het bezoek was Bourdain nog apetrots op zijn landgenoot die even aan al die Fransen liet zien dat het ook anders kon.

“Travel is not reward for working, it’s education for living”
In 2010 reisde hij af naar de Massaya Winery in de Libanese Bekavallei. In 2006 kwam hij net boven Beiroet (samen met zijn crew) midden in het conflict tussen Hezbollah en Israel terecht. Hij moest toen worden geëvacueerd door Amerikaanse mariniers. Het weerhield hem er echter niet van een paar jaar later terug te keren en het wijnhuis alsnog te bezoeken. Overigens werden ook minder omstreden wijngebieden zoals de Provence, delen van Italië en Georgië op typisch Bourdainiaanse wijze in beeld gebracht.

“This is the dream of all the world. The dream is to live in Granada. You know, work in the morning, have a one-hour nap in the afternoon, and at night go out and have that life. Go out and see your friends and eat tapas and drink red wine and be in a beautiful place.”
– uit ‘Parts Unknown (Spain)’
We moeten nu verder zonder ‘the Elvis of the bad boy chefs’. De man die het onbekende onbevreesd tegemoet trad, die met behulp van voedsel een wereldwijde broederschap in beeld wist te brengen. En daardoor van ons allemaal leukere mensen maakte. Anthony Bourdain, hij die ons leerde eten, drinken en reizen met ons hart.

Romy Kooij

Foto: Flickr Peabody Awards

Sommeliers zijn de nieuwe sterren van de horeca. Waar eerst voornamelijk de eigenaar van een restaurant centraal stond, was daarna de chef-kok de held, terwijl nu (ook) steeds vaker de sommelier de aandacht trekt – samen met de wijnkaart. De belangstelling voor wijn is groter dan ooit en daarmee ook de druk op de sommelier. In deze serie vragen we bekende en minder bekende wijnschenkers naar hun visie op wijn in het restaurant.

In 2005 begon Arjen Pleij met ‘nul verstand’ van Zuid-Afrikaanse wijn bij Kasteel Engelenburg, een luxe hotel-restaurant in Brummen, even onder Zutphen. ‘In de kelder lagen vierduizend flessen Zuid-Afrikaanse wijn, maar dat waren slechts tien verschillende soorten.’ Kasteel Engelenburg kreeg een nieuwe eigenaar, de focus op Zuid-Afrika bleef. Ook bij Arjen. Er liggen nog steeds vierduizend flessen in de kelder van Kasteel Engelenburg in Brummen. ‘Maar nu zijn het ruim tweehonderd verschillende’, zegt Arjen. ‘We hebben de grootste collectie Zuid-Afrikaanse wijn van Europa en misschien wel de grootste collectie buiten Zuid-Afrika.’ Als hij tegenwoordig in Zuid-Afrika komt kennen mensen hem al, en ook met Kasteel Engelenburg zijn ze bekend. Dus wanneer wijnmakers Nederland bezoeken, willen ze dáár een wijnevent, bij Arjen, die inmiddels Zuid-Afrikaspecialist is. U kunt het volledige artikel lezen in PERSWIJN #4 – juni/juli 2018.

PERSWIJN is te koop in de betere boekhandel, bij onze ambassadeurs of in de webshop.

De top 5 van Arjen

Scali, Blanc 2013, Voor-Paardeberg

̒‘Oxidatief gemaakte wijn van Willie en Tania de Waal. 60% chenin blanc van oude stokken, 15% chardonnay, 15% roussanne, 5% sauvignon blanc en 5% viognier. Complexe wijn, diep goudgeel van kleur met smaken van rijpe appel, honing en gele bloemen. Spannend en levendig. Ze verkopen het grootste deel van hun druiven, maar na het proeven van deze wijn vraag je je af: waarom?’ 
(WineMatters, 2013 is uitverkocht, 2015 kost € 17,95)

Reyneke, Natural Chenin Blanc 2016, Stellenbosch

̒‘Van eigen wijngaard van de Polkadraai Hills. Eerste natural wine van Johan Reyneke. Loepzuiver, met veel geel fruit, typiciteit van de chenin blanc en opwekkende frisheid. Biologische en biodynamische wijnbouw in combinatie met hands-off winemaking. Klassewijn met zomerfruit, gele citrusvruchten en mineraliteit. Voor iedereen die niets op heeft met vin nature!’
(Daxivin, € 75)

Kershaw, Clonal Selection Chardonnay 2016, Elgin

̒‘Richard Kershaw heeft op diverse terroirs in Elgin, met het koelste klimaat van de West-Kaap, verschillende klonen chardonnay aangeplant. Deze wijn is dus van verschillende klonen van verschillende bodems. Geurige wijn met tonen van perzik en citrus, en met kruidigheid. Stevig, maar volkomen in balans en met een aanhoudende afdronk. Zuiver, mineraal en fris. Daagt vele witte Bourgognes uit.’
(Les Généreux, € 39,95)

Porseleinberg, Syrah 2014, Swartland

̒‘Uit de koker van Boekenhoutskloof en gemaakt door Callie Louw. Open en geurig, met zowel florale tonen als bosbessen en bramen. Veel structuur, rijpe, aanwezige tannine en alles wat je van een Syrah verwacht: donker fruit in combinatie met leer, kruidigheid, zwarte peper en mineraliteit. Afkomstig van eigen wijngaarden op de Porseleinberg, met veel schist in de bodem. De krachtigste vintage sinds het debuut in 2010.’
(DGS, prijscategorie 10)

de Trafford, Cabernet Franc 2013, Stellenbosch

̒‘Van eigen wijngaarden en van die van buurman Keermont, allemaal op de Helderberg. De wijnen van David Trafford zijn altijd krachtig. In de neus rode bessen en fynbos. In de mond rechtlijnig, met veel rood fruit, tabak, kruiderij en een hint paprika. Krachtige tannine en een heerlijke lengte en frisheid.’
(niet verkrijgbaar in Nederland)

Rectificatie

Bij de Reyneke Natural Chenin Blanc (importeur: Daxivin) staat in de gedrukte versie van PERSWIJN #4 een prijs van €19,- vermeld. Dit moet € 75,- zijn.

Cariñena heeft al een eeuwenlange geschiedenis als wijngebied van betekenis. De kwaliteit van de wijnen werd geprezen in klassieke literatuur en historische geschriften; Cariñena behoorde tot de favoriete wijnen van Spaanse koningen en edellieden. Het is dan ook een bijzonder wijngebied, dat zich tot op de dag van vandaag heeft weten te vernieuwen.

Advertorial: Cariñena/ Aragón Exterior

Op dinsdag 15 mei werden sommeliers, handel, pers en andere wijnprofessionals door de directeur van de Consejo Regulador van de DOC Rioja bijgepraat over de nieuwste ontwikkelingen in dit beroemdste Spaanse wijngebied.

Er lijkt geen einde te komen aan nieuw filmisch wijnmateriaal. De derde SOMM is in de maak, de hilarische Britse The Wine Show heeft zijn tweede serie achter de rug. En in Amerika ging André: The Voice of Wine – gebaseerd op de iconische wijnmaker Tchelistcheff – in première. En dit is nog maar het topje van de wijnberg.

De truc met de kleine wijnflesjes zal uw wijnliefhebbersleven misschien veranderen. Het principe is eenvoudig: giet wijn uit een wijnfles van 75 cl, bijvoorbeeld restjes na een maaltijd of proeverij, over in een glazen flesje van 37,5 cl, 25 cl of kleiner, afhankelijk van de hoeveelheid. Vul het flesje helemaal tot aan de rand, sluit het en bewaar het in de koelkast. Rode of witte wijn, het maakt niet uit. De wijn zal, afhankelijk van de soort, gemakkelijk een week en soms zelfs een paar maanden, goed blijven. Neem bij voorkeur een flesje dat sluit met schroefdop. Ik gebruik ook 25 cl flesjes van Schweppes omdat Vinolok-afsluitingen (glazen wijnstoppen) er toevallig perfect op passen. Spreekt voor zich dat je de flessen eerst grondig reinigt met warm water. Er zullen na verloop van tijd verschillende flesjes in de koelkast steken dus schrijf er best de naam van de wijn op, bijvoorbeeld met kalkstift.

Rosé uit de Provence is weer hip and happening. De exportprijzen stijgen fors en Provençaalse wijndomeinen zijn in trek. Voornamelijk dankzij het succes in de Verenigde Staten, waar de omzet vorig jaar met zo’n 40% steeg. Provence-rosé is bezig met een indrukwekkende opmars. Dat blijkt uit cijfers die donderdag 8 maart j.l. werden gepubliceerd door het Conseil Interprofessionnel des Vins de Provence (CIVP). Daaruit blijkt dat het handelsmerk van de Provence de status van inferieur terraswijntje achter zich heeft gelaten en serieus handelswaar is geworden.