Blaufränkisch, natuurlijk!

Met de zonen Triebaumer, zoals ze worden genoemd, loop ik door Ried Mariental, hun beroemdste wijngaard net buiten Rust, in het zicht van de indrukwekkende Neusiedler See. Het is eind augustus, warm en vochtig – lourd zouden de Fransen zeggen – en de wijngaard barst van het leven.

Er zijn muggen uiteraard, maar nog zó veel meer beestjes, vliegend, hollend of kruipend. De begroening tussen de weelderige ranken is een bijna halve meter hoog en bestaat onder anderen uit de lekkerste raketsla die ik ooit proefde. Zelden deed een wijngaard zo natuurlijk aan. En er komt topwijn vandaan. Een verhaal over Weingut Ernst Triebaumer.

Oostenrijk’s eerste grote rode wijn

Weingut Ernst Triebaumer is een van de meest gerenommeerde wijndomeinen van Oostenrijk en gevestigd in Rust, een prachtig dorp op de westoever van de Neusiedlersee in het wijnbouwgebied Neusiedlersee-Hügelland. Ernst, bekend als E.T., was een van de eersten die (inter)nationaal succesvol was met wat nu Oostenrijks Nº1 blauwe druif is qua prestige: blaufränkisch. Zijn Blaufränkisch Mariental 1986 staat bekend als “de eerste grote rode wijn van Oostenrijk” en vestigde Triebaumer’s naam als specialist. De laatste jaren heeft Ernst zich meer en meer teruggetrokken en laat hij de bedrijfsvoering inclusief wijngaardmanagement en vinificatie steeds meer over aan twee van zijn zonen, Gerhard en Herbert.

​

Rust en zijn wijnen

De bijzondere Blaufränkisch van Triebaumer ten spijt, Rust heeft meer specialiteiten dan die blauwe variëteit. Dan doel ik uiteraard met name op de lokale versie van (Trocken)Beerenauslese, Ruster Ausbruch genaamd. Deze edelzoete wijn wordt gemaakt van witte druiven als welschriesling, chardonnay, traminer en weissburgunder, maar ook furmint, grüner veltliner, riesling en – zoals bij Triebaumer – zelfs van sauvignon blanc, die door botrytis aan de stok zijn ingedroogd. Vooral de wat lager gelegen wijngaarden ten zuiden van Rust, waar botrytis snel inzet, zijn geschikt voor de productie van Ruster Ausbruch.

De wijngaarden meer ten westen van Rust, iets verder van het meer af en hoger gelegen zijn daardoor en door hun bodems van metamorfe gesteenten en leem ideaal voor het maken van volle, droge witte wijnen. Triebaumer maakt al dat soort wijnen en ze mogen er wezen, vooral bepaalde jaargangen van hun Ruster Ausbruch. Maar het draait bij Triebaumer meer om rode wijnen en om Blaufränkisch in het bijzonder: van hun 20 hectare aan wijngaarden is nu 75% beplant met blauwe variëteiten. En dus namen de broers me mee naar de hogergelegen wijngaarden ten noorden van het dorp, waar kalkrijke leembodems perfecte omstandigheden voor gestructureerde rode wijnen geven.

Natuurlijke balans

Wat direct opviel, is dat ‘natuurlijke balans’ sleutelwoorden zijn bij Triebaumer. “Moderne landbouw is humus-vreten”, zegt Herbert verbeten, “we leven al tijden veel te veel van de reserves van de aarde. We beseffen niet dat de bodem een bibliotheek is die verloren kan gaan. Dus móeten we teruggeven aan de natuur, en meer dan we eruit halen.” Hier is passie geen marketingwoord, dit is puur. Ze maken hun eigen compost en de begroening wordt niet gemaaid maar geknakt en deels weer in de bodem gewerkt. Dat zorgt niet alleen voor een gezonder biologisch leven in en op de wijngaardbodem en voor een betere waterhuishouding, ook voorkomt het bodemerosie en daarmee uitspoeling van belangrijke mineralen.Hoe groot het verschil kan zijn met bodems die niet begroend worden, lieten ze zien bij hun buurman, die zeker een halve meter grond was verloren en daarmee een aanzienlijk deel van de natuurlijke groeikracht. De bodem onder de planten moet ook bij Triebaumer worden vrijgehouden, maar daartoe gebruiken ze geen herbiciden uiteraard, maar kleine schapen, die voor de véraison ook de fruitzone ontbladeren. Nadien mogen ze de wijngaard niet meer in uiteraard,  want ze zouden de druiven eten.

Oprechte verantwoordelijkheid

Alhoewel Weingut Ernst Triebaumer niet biologisch gecertificeerd is, zijn ze duurzamer bezig dan menig andere producent met allerlei groene logo’s op de flessen. Je kunt stellen dat het zonde is dat ze die moeite (tot certificering) niet nemen, maar het is een feit en het maakt ze niets minder. Ze voelen oprechte ​verantwoordelijkheid voor hun leefomgeving en het ecosysteem van de wijngaarden, vandaar ook dat ze zonne-energie benutten, bijen houden en allerlei groene zones met inheemse vegetatie handhaven tussen hun percelen.Ook het gebruik van middelen tegen schimmelziekten is vanzelfsprekend zeer beperkt hier. Herbert is het sowieso niet eens met zo’n term als ‘schimmelziekten’, voor hem maken schimmels deel uit van het terroir en zijn ze soms zelfs van voordeel. “In de rijpingsperiode helpt meeldauw ons juist, want dan gaat het minder om fotosynthese. Bovendien, planten moeten niet steriel zijn, hoeven niet altijd 100% gezond te blijven, dat is waanzin. Een mens is toch ook wel eens ziek, dan gebruik je toch ook niet altijd medicijnen?”

Blaufränkisch onbetwiste specialiteit

Het mag duidelijk zijn dat ik onder de indruk was van de filosofie van de Triebaumers, maar het draait uiteindelijk wel om wat er in het glas komt uiteraard. Voor de Triebaumers ook: al hun werk staat wel degelijk in dienst van de druiven- en wijnkwaliteit. Blaufränkisch is zoals gezegd de belangrijkste variëteit bij Ernst Triebaumer, en hun onbetwiste specialiteit. Deze natuurlijke kruising van weisser heunisch (gouais blanc) en een nog onbekende andere variëteit (wellicht blauer grobe of blauer zierfandler), in Duitsland bekend als lemberger en in Hongarije als kékfrankos, is bijzonder goed op zijn plek in Burgenland en ook ten noorden van Rust.

Het is een vrij robuuste plant, met druiven die door hun dikke schil niet zo gevoelig zijn voor botrytis (terwijl die druk er vaak is aan het Neusiedler Meer), en zich leent voor de productie van harmonieuze, inhoudsvolle rode wijnen, met gezonde kleur, mooie zuren en duidelijke, maar fijne tannine. Alle wijngaardarbeid van de Triebaumers zorgt voor kleine, maar gezonde en geconcentreerde druiven, waaruit heel harmonieuze wijnen worden gewonnen. En het feit dat ze tot meer dan 60 jaar oude stokken ter beschikking hebben, draagt nog eens extra bij aan de complexiteit van hun wijnen.

Bordeauxblends en meer

Maar net zo trots zijn ze op hun andere rode wijnen, zoals die op basis van de Bordeauxdruiven cabernet sauvignon en merlot, en tegenwoordig ook van syrah. Cabernet sauvignon en merlot zijn in de jaren ’80 aangeplant, zoals op vele plaatsen in de wijnwereld, aanvankelijk vanwege de trend en om te laten zien dat het kón aan het Neusiedler Meer. En Triebaumer heeft door de jaren heen flink wat lof geoogst voor zijn ‘Bordeauxblends’, al dan niet met wat blaufränkisch in de mix, zoals voor de cuvée Tridendron. “Bijkomend voordeel is dat merlot (eerder) en cabernet sauvignon (later) een ander rijpingsmoment hebben dan blaufränkisch, zodat we de oogst goed kunnen verdelen”, zegt Gerhard. Die oogst begint al vroeg hier, met druiven als muskateller, sauvignon en chardonnay voor witte wijnen, en loopt via de blauwe druiven door tot zeer laat in het jaar, voor Ruster Ausbruch en Eiswein.

Hands off

Het zal niet verbazen dat de vinificatie hier vooral een zaak is van weinig ingrijpen. Alle druiven worden handmatig geoogst. Voor de rode wijnen worden ze spontaan vergist in roestvast stalen tanks, met een inwekingstijd van zo’n drie weken gemiddeld. Tijdens de maceratie worden enkel remontages gedaan, geen extractietechnieken als pigeages. Na het persen wordt de wijn weer geassembleerd en overgebracht naar grote oudere vaten (van die mooie Stockingers), waar ze malo ondergaan. De beste wijnen rijpen vanaf december door in 300 liter barriques en demi muids, waarvan er enkele paar jaar vernieuwd worden; die van de Klassische Linie blijven in grote vaten tot botteling. De wijnen worden zeer beperkt gezwaveld.

Van eenvoudig maar goed tot simpelweg groots

Na het uitgebreide wijngaardbezoek was ik wel toe aan de proof of the pudding. De proeverij vond plaats in de oude vatenkelder van Weingut Ernst Triebaumer – niet de beste plek, wel een sfeervolle – en er kwam een batterij aan wijnen voorbij, van eenvoudig maar goed tot simpelweg groots. Hier volgen mijn favorieten:

​Blaufränkisch (Klassisch) 2013

Opwekkend kersenfruit, licht kruidig en floraal, daarachter aards; heel puur en fijn droog, mooie tannine, mooie grip, heerlijk. 15/20 punten

Blaufränkisch Oberer Wald 2012

Uit een van oudste wijngaarden in Rust, aangeplant in 1947; gerijpt in 300 liter barrique; rode en zwarte kersen, jeneverbessen, heel licht aalbessenjam, wat aards, licht animaal en iets rokerig; ook in smaak prachtig fruit, ingetogen kruidigheid, goede tannine, goede zuren, flinke lengte maar heel verteerbaar. 17/20 punten

Blaufränkisch Mariental 2011

Wat gesloten, donkere kersen, aards, compact, licht kruidig; enorme inhoud, rijpe kersen, wat zilte ondertoon, ook wel alcohol, maar stoort niet echt, geeft warmte maar geen disbalans; geweldige wijn, over 2 à 3 jaren beter op dronk, kan nog 15-20 jaar mee. 17,5+/20 punten

Blaufränkisch Mariental 2000

Prachtige wijn, mooi gerijpt, maar heel fris nog door fijne zuren, met warme kruidigheid en geweldige structuur, maar totaal niet drogend of zwaar, heel gaaf. 17,5/20 punten

Tridendron 2012

Cabernet sauvignon/merlot/blaufränkisch; 1989 was eerste oogst; wat zachter en meer ingetogen van geur dan Blaufränkisch, rood en zwart fruit, wat kruidnagel, jeneverbes; ook dit is erg goed, niet zoetig, goede tannine en fijne kruidigheid. 16/20 punten

Ruster Ausbruch Essenz 1999

Het meest geconcentreerde type Ausbruch, Trockenbeerenauslese van chardonnay, weissburgunder en welschriesling; ongelooflijk, wat een heerlijke en zeer complexe geur, met tijmhoning, rozen, bruine rum, karamel, noten, zwarte thee, koffie, abrikozenjam, sinaszest, tarte tatin; wijn heeft 8,5% alcohol, ongelooflijk dikke vloeistof, relatief lage zuren, maar maakt niets uit, zo complex, zo fraai decadent zoet, zo lang, prachtig. 18/20 punten

Spannend en levendig

Wat mij erg aanspreekt in de rode wijnen van Weingut Ernst Triebaumer is het feit dat ze heel harmonieus overkomen, maar ongepolijst zijn. Het fruit is rijp maar zeker niet overrijp en de wijnen zijn aangenaam sappig maar goed droog, met in hun jeugd gezonde ruwere kantjes, die de wijnen spannend en levendig maken. Bovendien kunnen ze, zelfs de meer eenvoudige wijnen, prima ouderen, zoals niet alleen Mariental 2000 aangaf, maar ook de Blaufränkisch-Cabernet 1999 die ik proefde.

En da’s een wijn die in Oostenrijk voor € 10,00 wordt verkocht!

De wijnen van Weingut Ernst Triebaumer worden verkocht bij Alchemist Garden in Amsterdam

tekst en foto’s: Lars Daniëls MV    ​