De Ardèche is een droombestemming voor levensgenieters. Voor zowel die van de sportieve als de hedonistische soort. Lees hier, als nadere aanvulling op het artikel over de culinaire aspecten van de Ardèche in Perswijn 6, nadere informatie over wijn en wijnbouw, regionale specialiteiten en een – noodgedwongen onvolledige – selectie van aangename adressen.
La France profonde
Om te beginnen even een indruk van het departement zelf. Dat mag je rustig typeren als uitgesproken landelijk. Het heeft niet één kilometer autosnelweg binnen zijn grenzen en niet één spoorwegstation met personenverkeer. Uniek, zelfs voor het rurale Frankrijk. De cijfers spreken voor zichzelf:
Oppervlakte: 5.529 km²
Inwoners: ca. 321.000 (minder dan de stad Utrecht)
Bevolkingsdichtheid: 58/km²
Préfecture: Privas
Sous-préfectures: Largentière, Tournon-sur-Rhône
Aantal gemeentes: 339
Aantal gemeenten met meer dan 1000 inwoners: 83
Aantal gemeenten met meer dan 10.000 inwoners: 4
Grootste gemeente: Annonay (ca.16.000)Privas is met slechts 8300 inwoners kleinste préfecture van Frankrijk, Largentière met een anekdotische 1800 de op een na kleinste sous-préfecture. De meeste Ardéchois wonen in het Rhônedal in de omgeving van Valence en in de ‘agglomeratie’ Aubenas, het centrum en de heimelijke hoofdstad van het departement. Met de Nederlandse discussie over megagemeentes en -provincies in het achterhoofd lijkt het alsof de Ardèche op een andere planeet ligt.
L’Ardèche viticole
Eind 19e eeuw telde de Ardèche naar schatting 25.000 hectare wijngaard, hoofdzakelijk gesitueerd in het zuidelijke deel ervan en in veel mindere mate in het noorden langs de Rhône. Aan die verdeling is sindsdien niets veranderd, wel aan de oppervlakte en de aard van de aanplant. Door de phylloxera nam de aanplant dramatisch af en verdwenen tal van originele vinifera rassen van het toneel. Zoals in grote delen van de rest van Zuid-Frankrijk. Nu, ruim een eeuw later, is er met 10.800 hectare minder dan de helft van die aanplant van eind 19e eeuw over.
Rhônewijnen
De bekendste wijnen uit de Ardèche zijn die uit appellations aan de Rhône. In het noordoosten liggen de appellations Côtes du Rhône, Saint-Péray, Cornas, Saint-Joseph en een klein stukje van Condrieu. In het zuidoosten liggen een ander deel van Côtes du Rhône, Côtes du Rhône Villages en Côtes du Vivarais. Hier domineren vanouds de klassieke Rhônedruiven, met respectievelijk syrah en grenache in de hoofdrol.
Veelheid aan druiven
In het zuidwestelijke binnenland zijn de na de phylloxera aangeplante hybriden ingeruild voor een breed palet aan edele rassen van heel uiteenlopende origine. Ze worden verwerkt tot in de regel technisch correcte, maar qua smaak weinig uitgesproken wijnen met de IGP Ardèche. Ze maken ongeveer tweederde van de totale productie binnen het departement uit. Toegestane blauwe rassen zijn o.a. cabernet franc, cabernet sauvignon, caladoc, carignan, chatus, cinsault, gamaret, gamay, grenache, marselan, merlot, pinot noir en syrah. Ook de rij witte rassen is lang met ondermeer chardonnay, clairette, grenache blanc, marsanne, muscat à petits grains, roussanne, sauvignon blanc, ugni blanc en viognier.
Een uniek eigen profiel ontbreekt. Rood en rosé domineren de productie, maar het was wel de Grand Ardèche Chardonnay van Bourgognehuis Louis Latour dat de Ardèche op de kaart gezet heeft. Latour heeft daarvoor een eigen wijnmakerij in Alba-la-Romaine en werkt samen met telers die gezamenlijk 380 hectare onder hun hoede hebben. Verreweg de grootste speler binnen het departement is UVICA, de Union des Vignerons des Coteaux d’Ardèche, alias Vignerons Ardéchois, de koepel van alle lokale coöperaties in de Cévenne Ardéchoise.
19e-eeuwse Chatus
De enige werkelijk typische Ardèchewijn is de rode Chatus, uit te spreken als sja-tu. In de jaren ’90 werd er bij toeval een in 1880 aangeplant perceel met dit door de phylloxera verloren gewaande ras ontdekt. Het doet in zekere zin een beetje denken aan het perceel van Pèrelebade in Saint-Mont (Sud-Ouest), waar ook allerhande wonderlijk obscure rassen de tand des tijds overleefd hebben. Origineel Ardèche dus en terecht reden genoeg om het ras een comeback te bezorgen. Dat is inmiddels aardig gelukt, te meer omdat men steeds beter heeft begrepen hoe je de tannines moet beheersen. Vooral de cave van Rosières, in het historisch epicentrum van de chatus, heeft hierbij een belangrijke rol gespeeld
21e-eeuws Néovinum
De Vignerons Ardéchois openden in 2014 in Ruoms – niet ver van de beroemde Gorges de l’Ardèche – het wijneducatiecentrum Néovinum. In het Frans is dat een espace découverte œenolgique en daar is niets aan miszegd. Of je nu leek of kenner bent, je krijgt er met 21e-eeuwse presentatietechnieken alles te zien van het wijnmaakproces. Met interactieve ruimtes waarin het gaat om Horen, Zien, Aanraken, Ruiken en Proeven. Echt voorbeeldig in zijn soort, inclusief de initiation à la dégustation. Mocht je Frans niet optimaal zijn, dan hoeft dat geen probleem te zijn. ’t Is maar een weet. Aanbevolen.
Fietsen in de wijngaard
Opvallende naam: ‘Des terrasses du Rhône au sommelier’. Die sommelier is Fabien Louis, gek van Rhônewijnen. Aan de rue des Bessards 22 in Tain-l’Hermitage, op een steenworp afstand van de Hermitageheuvel, heeft hij zijn caveau die zowel als winkel en wijnbar dient. Behalve van wijn, en dan met name uit appellations als Crozes-Hermitage en Sait-Joseph, houdt hij ook van artisanale kazen en bieren. En van fietsen. Je kunt bij hem flitsend ogende e-bikes (vélos électriques) huren om op eigen gelegenheid de wijngaarden van Saint-Joseph of Crozes-Hermitage te verkennen tijdens een balade viticole. Je krijgt er een GPS Roadbook bij.
Vignobles et Découvertes
Ook enkele gemeentes in het noorden van de Ardèche – en daarmee van de Noord-Rhône – maken zich sterk voor wijntoerisme. Ze doen dat onder de noemen Vignobles & Découvertes. Gedetailleerde informatie over activiteiten en bezoekmogelijkheden van gecertificeerde bedrijven is te vinden op:
www.rhone-crussol-tourisme.com
Kaas…
Het Pays Beaume Drobie vormt het achterland van de marktplaats Joyeuse. Het ligt in het Parc naturel régional des Monts d’Ardèche in de bosrijke Cévennes ardéchoises. In het gehucht Planzolles, pal naast de kerk, is Terra Cabra te vinden, vrij vertaald ‘Geitenwereld’. De benaming Entre chèvres et Picodon geeft aan waar het om gaat: affinage van geitenkazen van piepjong tot gerijpt en de AOP waardig. Dit atelier d’affinage, opererend onder de naam Peytot, is open voor bezoekers. Je krijgt er het hele proces te zien, van de weide tot aan de verpakking aan toe. En niet onbelangrijk, je kunt er ook proeven.
… en kastanjes
Kastanjes zijn de regionale trots van de Ardèche, zo zeer dat verschillende plaatsen claimen de kastanjehoofdstad te zijn. Tja. De historie van de kastanjeteelt en –verwerking is te zien in het knusse Musée de la Châtaigneraie, 
naast de kerk in het hooggelegen oude gedeelte van Joyeuse. Je leert er ondermeer dat de kastanjeaanplant nog niet zo heel lang geleden bedreigd werd door massale kap ten behoeve van leerlooierijen. Waarom? Vanwege de tannine in het hout! Of waarom kastanjehout niet zo geschikt is voor wijnvaten…
Werelderfgoed
Minstens zo trots als op hun kastanjebomen en Gorges zijn de Ardéchois op hun Grotte Chauvet bij Vallon-Pont d’Arc, door de UNESCO erkend als werelderfgoed. De grot is bijzonder vanwege zijn 36.000 jaar oude tekeningen van dieren als paarden, leeuwen, beren en zelfs neushoorns. Ze zijn vergelijkbaar met die in Lascaux. In aanbouw is een replica met een oppervlakte van 3000 m² als onderdeel van een uitgebreid bezoekerscentrum.
www.lagrottechauvetpontdarc.org
Aan tafel
Reizen maakt hongerig. Geen probleem in de Ardèche waar produits de terroir gekoesterd worden. Leden van de associatie Goûtez l’Ardèche spelen daarbij een voortrekkersrol.
Voor een eenvoudige doch voedzame en betaalbare maaltijd kun je niet alleen in de Ardèche, maar in heel Frankrijk terecht bij zogeheten bistrots de pays.
Ambitieuzer gaat het er aan toe bij de zeven leden van Les Toqués d’Ardèche, naar eigen zeggen ‘helemaal gek’ van hun streek, maar dan wel met een stevige knipoog richting haute cuisine. Ze vormen om zo te zeggen de gastronomische elite van de Ardèche.
Apart
Piet Huysentruyt is een Bekende Vlaming door zijn populaire kookprogramma’s op de zender VTM en tegenwoordig op VIER. Voor hij als tv-kok bekendheid kreeg, had Huysentruyt een sterrenrestaurant in de omgeving van Oudenaarde en Kortrijk.
Voor de rust opende hij een restaurant in de Ardèche, Le Lutin Gourmand (Kabouter Smulpaap, wat hem een gastrol opleverde in een van de films met Kabouter Plop!) maar sloot dat weer toen het een kermisattractie voor zijn nieuwsgierige landgenoten werd. In juni 2013 heropende hij de zaak in Les Vans onder de nieuwe naam Likoké. Hij bewees nog steeds te kunnen vlammen. Na amper een paar maanden kende de Michelingids 2014 hem al een ster toe.
www.likoke.frEen ander sterrenrestaurant dat afwijkt van het normale beeld, is dat van Hôtel Faurie in Saint-Agrève. Voormalig tweesterren chef Philippe Bouissou heropende de zaak van zijn grootouders en kookt daar nu voor hooguit tien couverts. Wel op sterrenniveau!
Algemene informatie
De site voor alle mogelijke (wijn)toeristische informatie: www.ardeche-guide.com.
