Onlangs werd de Californische zanger Jackson Browne bij een concert uitgefloten omdat hij naar de zin van het publiek te weinig oude, bekende nummers speelde: het lot van de oudere popmuzikant. Maar ook de wijnmaker heeft hiermee te maken. De wijndrinker wil vaak meer van hetzelfde, terwijl de wijnmaker graag eens iets anders maakt. Gelukkig, want experimenteerdrang leidt tot vooruitgang. Kijk maar in Californië.
Nederlander Wilco Lam brengt cultdomein Dry River in Martinborough, Nieuw-Zeeland naar nieuwe hoogten
Het verhaal van Dry River begint in 1979, toen dr. Neil McCallum en zijn vrouw Dawn land kochten op de plek waar vroeger een schapenboerderij was, ten westen van het dorp Martinborough. Ze plantten wijngaarden aan ten noordoosten van het dorp, op wat nu The Martinborough Terrace heet en wat een befaamd terroir is geworden.
De McCallums kozen hun locatie aanvankelijk vanwege het lokale klimaat. De smalle strook land bij Martinborough was een van de droogste plekken op het Noordereiland van Nieuw-Zeeland; het was er gunstig voor kwaliteitsdruiven als pinot noir en riesling. Toen onderzoek ook nog uitwees dat het stenige terras –dat de rivieren Ruamahanga en Huangarua zo’n 20.000 jaar geleden hebben afgezet– goed draineert en opwarmt, gingen de eerste stokken de grond in. De aanplant bestond uit pinot noir, chardonnay, gewürztraminer en pinot gris. In 1983 volgde meer pinot noir en McCallums persoonlijke lieveling, riesling, en nog weer later syrah. Nog steeds heeft Dry River een grote reputatie op het gebied van de genoemde witte variëteiten, maar de ware specialiteit van dit bedrijf is pinot noir.
Neil McCallum verkocht de wijngaarden en de wijnmakerij in 2003 aan de New Yorkse zakenman Julian Robertson en de Californische wijnproducent Reg Oliver, maar bleef tot 2011 als hoofdwijnmaker aan. De huidige wijnmaker, Wilco Lam, werkte nog onder McCallum en werd in 2014 verantwoordelijk voor de wijnen. Dat is bijzonder, want Wilco is geboren en getogen in Nederland. Hij deed hotelmanagement in Amsterdam en studeerde in Aberdeen, voordat hij naar het zuidelijk halfrond vertrok. Een carrière ‘in wijn’ was zijn doel. Na een postdoctorale studie wijnbouw en oenologie vond hij in 2009 werk bij Dry River. Tijdens ons interview blijkt al snel dat Wilco iemand is die met veel passie, kennis en nuance over zijn werk praat. Dat hij het niet doet voor een flitsend leven, bewijst zijn keuze voor Martinborough op jonge leeftijd. ‘In Martinborough is weinig te doen. Er wonen maar 1200 mensen, je kunt je sleutels in de auto laten als je in de supermarkt bent.’
Waar hij het wel voor doet, is het werken met geweldige wijngaarden op een uitdagende plek en in de voetsporen van een beroemde pionier, Neil McCallum. Hij praat graag over de specifieke uitdagingen en de voortdurende zoektocht naar de beste balans in de wijngaarden en dus in de wijnen. Een voorbeeld is de uv-straling. Neil McCallum wist dat extra licht een beetje gebrek aan warmte kon goedmaken. Dus ontbladerde hij de druivenzone en legde zelfs reflecterend materiaal onder de stokken. Dat eerste doet Wilco nog steeds, maar het reflecterende materiaal heeft hij in 2014 weg laten halen. ‘Veel ultraviolet licht geeft dikke schillen en donkere aroma’s. Dat paste eerst wel bij Dry River, maar de wijnen werden té donker qua aroma’s. Overigens: aroma’s zijn belangrijk, maar tannine en zuren nog belangrijker. Wat dat betreft kunnen we nog veel leren van Bourgogne.’
Op Dry River wordt niet geïrrigeerd, wat vrij zeldzaam is in Nieuw-Zeeland. Pinot noir doet het er desondanks prima en wordt ieder jaar goed rijp. Wilco: ‘Pinot noir geeft eigenlijk weinig problemen in onze wijngaard. We hebben maximaal twee trossen per scheut. Meestal zijn die vrij open, met veel variatie in de tros zelf, grotere en kleinere druiven, zuurdere en zoetere. Ik hou van die imperfectie, dat geeft spanning. Ook een wijngaard moet niet perfect voor het oog zijn, met alles minutieus weggesnoeid. Dat vind ik vreselijk.’
Ik proefde wijnen van vier verschillende druiven: riesling, pinot gris, gewürztraminer en natuurlijk pinot noir. Dry River heeft een duidelijk eigen signatuur. Die heeft zich in de loop van bijna veertig jaar ontwikkeld. Wilco respecteert die uiteraard, maar veranderende tijden vragen om zelfreflectie en finetuning van de wijnen.
De stijl van de Riesling van Dry River, afkomstig uit de Craighall Vineyard die werd aangeplant in 1983, is vrij duidelijk ontwikkeld. Wilco’s wijn heeft weinig gemeen met andere Rieslings van het zuidelijk halfrond, zoals de strakke, vaak al jong ietwat naar petroleum ruikende Australische versies. ‘Australiërs maken Riesling met hun Sémillon in gedachten –neutraal, laag alcohol en strak in zijn jeugd, met grote potentie zich qua aroma en textuur te ontwikkelen. Mensen begrijpen niet altijd wat jonge Riesling vertelt; geef hem tijd, zo’n wijn zit lang in een keurslijf, maar gaat zich geweldig ontplooien.’ Ook de Riesling van Dry River heeft baat bij geduld, maar heeft gelukkig nauwelijks pétrole.
Dan de ‘Elzassers’: Pinot Gris en Gewurztraminer. Beide wijnen zijn zeer overtuigend; het is duidelijk dat Dry River veel ervaring heeft met deze rassen. Wilco: ‘De Elzas geldt als voorbeeld voor deze wijnen. Ze moeten rijp zijn, mogen zelfs decadent overkomen. Zuren zijn uiteraard van belang, maar het gaat om weelde. Dit zijn wijnen die je drinkt in je luie stoel.’ Het zijn wijnen van late oogst, waarbij botrytis welkom is. Wilco: ‘We gaan voor een breed aromatisch perspectief.’ De gisting vindt plaats in gebruikt hout, voltrekt zich spontaan en langzaam, de Pinot Gris krijgt weinig sulfiet en een spontane malo wordt niet geblokkeerd. Voor Gewurztraminer wordt meerdere malen geoogst, om naast de gewenste rijkdom ook genoeg zuren en rozengeur te hebben. ‘De malo voorkom ik bij Gewurztraminer; niet om het beetje zuurverlies, maar omdat ik er geen aroma’s van boter in wil’, vertelt Wilco.
Ten slotte proeven we drie jaargangen van het uithangbord, de Pinot Noir. De drie verschillende wijngaarden –Estate, Craighall en Lovat– worden biologisch bewerkt en geven behoorlijk verschillend fruit. Wilco: ‘Vooral Craighall is anders. Deze wijngaard is niet noord-zuid aangeplant, maar oost-west, en geeft meer reductie in de wijnen.’ Wilco hecht veel waarde aan het type tannine in zijn Pinot Noir en aan de kwaliteit ervan, ook omdat Pinot Noir van Dry River van begin af aan een wijn is die tijd nodig heeft en lang mee kan. ‘Tannine voor in de mond geeft een gevoel van schuurpapier en verraadt het gebruik van veel hele trossen. Als de tannine vloeiend en fluwelig overkomt, zijn juist weinig hele trossen gebruikt en is er veel ontsteeld. Tannine achter op de tong duidt meestal op hout.’ Tijdens het proeven ervaar ik vooral de eerste twee typen tannine, die elkaar perfect aanvullen.
De wijnen komen natuurlijk en vanzelfsprekend over, ondanks dat de jaargangsverschillen evident zijn én ondanks het feit dat Wilco de stijl van de Pinot Noir langzaam aan het veranderen is. De heel donkere aroma’s, nog wel proefbaar in 2010 en 2014, zijn sinds 2016 verdwenen. Hij gebruikt vaker hele trossen dan voorheen, voor meer florale aroma’s en frisheid. De gisting verloopt sinds 2013 spontaan en de inweekperiode is wat langer dan vroeger (15-21 dagen). Wilco doet nauwelijks pigeages meer (onderdompelen van de hoed), maar vooral nog remontages (overpompen), waardoor de extractie anders is.
Gaaf dat het een Nederlander is die met veel respect voor zijn illustere voorganger en de status van Dry River dit cultdomein naar nieuwe hoogten brengt.
Riesling Craighall Vineyard 2016 16 pnt
11,5% alc., 8,1 g/l zuren, 6 g/l restsuiker
grapefruit, citroen, nauwelijks pétrole, fris, licht aards; duidelijke zuren en bitters, licht maar heel intens, prachtig extract, goede lengte, komt droog over.
Pinot Gris 2016 17 pnt
13,5% alc., 6,1 g/l zuren, ± 20 g/l restsuiker
wat oxidatief (weinig zwavel), zoete kweepeer, gember, honing, rijk, kruidig; niet te zoet, heel intens en krachtig, warmte, genoeg zuren, mooie bitters; Elzas met Pacific twist.
Gewurztraminer Lovat Vineyard 2016 16 pnt
13,5% alc., 5,5 g/l zuren, ± 20 g/l restsuiker
mooi primair en heel herkenbaar, rozen, sappig fruit; goed complex, mooie bitters, erg goede balans, zeer lang.
Pinot Noir 2016 17,5 pnt
12,5% alc., 6,2 g/l zuren, < 2 g/l restsuiker
heeft lucht nodig, iets reductie, daarachter prachtig rood fruit, ook bramen, heel energiek; heeft nog veel tijd nodig, maar geweldige potentie, fijne tannine, heel goede zuren.
Pinot Noir 2014 17 pnt
13,5% alc., 6,5 g/l zuren, < 2 g/l restsuiker
ruikt bijna als noordelijke Rhône, donker, kruidig en dierlijk, wat reductief; rijke wijn, toch mooie balans, genoeg zuren, mooie tannine, grote lengte.
Pinot Noir 2010 17,5 pnt
13% alc., 5,8 g/l zuren, < 2 g/l restsuiker
fijne ontwikkeling, rood fruit, fijn kruidig, wat herfstige bosbodem; zeer fijne zuren en tannine, is heel Bourgondisch, klassieke Pinot Noir, begint nu mooi op dronk te komen. Prachtig, echt heel hoog niveau qua verfijning, typiciteit en gevoel.
Importeur: Les Généreux.
(Dit artikel stond eerder in Perswijn 2020-6)
Lars Daniëls MV
Nu het zomer is, lijkt het voor grote delen van de Europese wijnbouw problematische voorjaar al weer ver weg. Maar zoals in een gebied als Chablis bijvoorbeeld blijkt, gaat dat voor de wijnboeren uiteraard niet op. Er hangen plaatselijk maar heel weinig druiventrossen aan de planten, en wat er hangt, heeft vaak een flinke achterstand in ontwikkeling. De grote schimmeldruk door het natte weer maakt de situatie alleen maar meer penibel. Dus is het goed om nog eens te kijken naar de vorstschade van eerder dit jaar. Joep Speet, Magister Vini en sourcing manager bij Delta Wines, heeft een verhelderend stuk geschreven.
Onlangs schreef ik naar aanleiding van het boekje Swiss Grapes van José Vouillamoz over het druivenras eyholzer roter. Wijngoed Chanton uit het Duitstalige deel van Wallis is het enige dat het ras verbouwt. Deze week verhuizen we naar Valais, zoals de naam van het kanton in het westelijke, Franstalige deel luidt. Hier, in het dorp Fully, zet Olivier Pittet zich in voor het behoud van het ras grosse arvine. En dat is belangrijk!
Ook al is Zwitserland met zo’n vijftienduizend hectare aan wijnstokken een klein wijnland, het aantal aangeplante druivenrassen is enorm. Ruim 250. Veel ervan zijn bekende, internationale rassen en experimentele kruisingen, maar vooral het kanton Wallis biedt een keur aan bijna vergeten autochtone druivenrassen. José Vouillamoz schreef er een mooi uitgegeven boekje over. En ik proefde wijn van twee van de zeldzaamste rassen, eyholzer roter en grosse arvine, gemaakt door gepassioneerde wijnmakers.
In de jaren negentig van de vorige en de eerste jaren van deze eeuw kwam ik minimaal eenmaal per jaar in de Languedoc. Ik huurde er gedurende een paar weken een huis en combineerde een zonnige vakantie in het Franse zuiden met het verkennen van de mooie omgeving en het bezoeken van wijnproducenten in de Languedoc. Al snel werd Saint-Chinian, en in het bijzonder het wijndorp Pierrerue, mijn vaste uitvalbasis.
Jakkerend over de Autobahn langs Keulen, Koblenz en Karlsruhe, nemen de meeste automobilisten pas gas terug als ze bij Basel de Zwitserse grens oversteken. Maar stoppen? Ho maar! De stad waar ’onze’ Erasmus het grootste deel van zijn leven woonde en werkte, is een bezoek meer dan waard, maar de meeste Nederlanders versmaden het. Eenzelfde lot treft de wijnbouw in het Baselbiet. Wie heeft er wel eens een Basler wijn gedronken? Omringd door drie bekende wijnregio’s, de Elzas, Baden en de Jura, lijkt Basel niet meer dan een overgangszone. Dat is jammer, want de wijnen zijn goed, maar ook begrijpelijk, want de regio is klein en divers waardoor het profiel wat diffuus is.
Een van mijn lievelingsbestemmingen voor vakantie in eigen land – de enige mogelijke vakantie tegenwoordig – is het schilderachtige dorpje Torgny in Belgisch Luxemburg. Het ligt helemaal in het zuiden van Wallonië, aanleunend tegen de Franse grens (206 kilometer van Brussel, 187 kilometer van Maastricht). Het dorp zonder een enkele winkel is bijzonder rustgevend en oogt prachtig met zijn oude huizen van warmbruine kalkzandsteen en kleurrijk geschilderde vensterluiken. Niet toevallig werd het verkozen tot een van de mooiste dorpen van Wallonië. La petit Provence wordt wel eens gezegd door de stijl van de gebouwen, hun roodbruine, ronde dakpannen maar ook het warme en droge microklimaat (zie verder). Torgny, deel van de gemeente Rouvroy, behoort tot de geoculturele regio Gaume en telt ongeveer 220 inwoners. Klein maar fijn dus. En leuk is dat er ook goede, originele wijnen worden gemaakt.
Deze pagina bevat de GPS locaties voor de wijnwandeling door de Südpfalz zoals beschreven door Gerd Brabant in het PERSWIJN supplement Wijnconcours Duitsland 2022, verschenen bij PERSWIJN #4 2022. De wandeling leidt u langs beroemde wijngaarden zoals Birkweiler Kastanienbusch en Ilbesheimer Kalmit. De route is niet bewegwijzerd dus download de waypoints voor de wandeling door de Südpfalz.
