Reportages & Reizen

De enorme sleutel in de palm van haar rechterhand riep associaties op met middeleeuwse kastelen, maar we stonden slechts voor een bescheiden, maar pittoresk pershuis midden in de wijngaarden aan de voet van het Zempléngebergte. De hand was van Judit Bott wijnmaakster in de Hongaarse wijnregio Tokaj-Hegyalja, die met haar echtgenoot Jószef Bodó eigenaar is van Bott Pince, oftewel wijngoed Bott. De sleutel paste op de kloeke deur van hun oude pershuis, maar had ook symbool kunnen staan voor het vinden van oplossingen voor de uitdagingen waar Tokaj-Hegyalja mee te maken had en heeft. Ik sprak erover met vier wijnmakers.

De vooroordelen rond Belgische (maar ook Nederlandse) wijn zijn stilaan aan het wegebben. Zoals in ieder wijnland zijn ook in België hele goede, goede en minder goede wijndomeinen. Het percentage goede wijndomeinen is in vergelijking met de grote wijnlanden behoorlijk hoog. Vind ik. Zeker in Limburg, de provincie die het grootste areaal wijngaarden heeft: 97 hectare in 2017, ondertussen meer. Limburg heeft ook het hoogst aantal wijndomeinen: meer dan 40 met een 20-tal professionele.

 Als je met de wagen arriveert in de historische site van de Cisterciënzerabdij van Villers, is het moeilijk te ontkomen aan een gevoel van wauw. Je rijdt letterlijk binnen in de middeleeuwen en je verbeelding slaat op hol.

De belangstelling voor onbekendere druivenrassen is de laatste jaren sterk toegenomen. Hoewel je enerzijds ziet dat landen zoals Oostenrijk langzaam hun focus van ras naar terroir verleggen, is er wereldwijd tegelijk meer aandacht voor spannende “vergeten” druiven.

Het jaar 2020 is net een maandje oud, of we zijn alweer druk bezig met alles wat er dit jaar niet meer mag. Het is immers tijd voor een nieuw taboe nu de rokers en masse zijn gezwicht voor de sociale druk, en terecht. Roken is een aantoonbaar gevaar voor de gezondheid. En niet alleen die van de rokers zelf. Maar nu begint het geroep over wat er nog meer heel slecht voor je is, n.l.wijn. Om precies te zijn: de alcohol in de wijn. Om het verschijnsel eens goed onder de loep te nemen werd er onlangs een symposium georganiseerd door KVNW, een overkoepelende vereniging voor de wijnbranche. Château Petri was erbij.

Afgelopen donderdag, op de eerste dag van Nebbiolo Prima Albeisa Wines, hebben we in de ochtend Roero en Barbaresco 2017 geproefd. En in de middag wijnen uit 2007, 2006, 2005 en 2004. Het was een interessante, leerzame dag. 2017 was een bijzonder jaar, dat vroeg begon en waarin (zeer) vroeg werd geoogst (ruim 2 weken eerder dan langjarig gemiddelde). Al met al was de cyclus maar circa een week korter dan ‘normaal’. De zomer kende een aantal zeer hete perioden, waarin de groei en rijping deels blokkeerden. Dat heeft ervoor gezorgd dat de wijnen uiteindelijk veel maar niet té veel alcohol hebben. Over de fenolische en aromatische rijpheid is men tevreden. Bijzonder is 2017 als het gaat om zuren. De totale zuurgehaltes (som van alle organische zuren, gemeten in de most en wijn) zijn vrij laag, maar de pH (kracht van zuren, vooral wijnsteenzuur) ook. Daarvoor zijn waarschijnlijk twee redenen: de geoogste druiven hadden nog maar weinig appelzuur en door de droogte (gebrek aan water in bodem) is er weinig kalium opgenomen. En dus weinig uitval van wijnsteenzuur (kalium bindt wijnsteenzuur en dat valt dan deels uit als wijnsteen), waardoor de pH nauwelijks omhoog ging.

Zou door de eeuwen heen de angst voor het zoetgevooisde, behekste stemgeluid van de Lorelei ook de druiven eromheen onbemind hebben gemaakt? Het moet bijna wel, want wijnen uit de Mittelrhein zijn niet bepaald bekend. En dat terwijl ze toch behoorlijk indrukwekkend zijn. Hoog tijd dus voor een spotlight op dit kleine, maar kwalitatief hoogwaardige Duitse Anbaugebiet.

Begin oktober 2019 trok ik met Camille Karout, handelaar in Libanese wijn sinds 2013, en mijn vriend Peter, gediplomeerde sommelier, voor een week naar Libanon. Het was een droom van me om dit bijzondere land in het Midden-Oosten te bezoeken. Een klein land met een rijke geschiedenis, qua oppervlakte slechts een derde van België en een vierde van Nederland. Ik vroeg Camille, geboren en getogen in Libanon, Nederlander van nationaliteit maar wonend in het Belgische Retie, om voor mij een wijnreis te organiseren.

Noord-Macedonië, het land van net niet binnen de Europese unie, van veel luide muziek in alle openbare gelegenheden en bonen bij elke maaltijd. Maar ook van wijn van verschillende authentieke druivenrassen. Een verslag van een bliksembezoek aan het prachtige land met Evzal Demiri van Univin -voorvechter van wijn uit Macedonië- en Mirjam van de Veen, specialiste op het gebied van wijn uit de Balkan.

 

Hoge alcoholpercentages

Het is hier heet, zelfs eind oktober volstaat een luchtige outfit tijdens een bliksembezoek.

De zon is dan ook goed te proeven in de wijnen, alleen al in het hoge percentage alcohol. Niemand kijkt hier op van minstens 13,5% in de witte wijnen. En voor rood is een percentage van 15,5% en hoger, doodnormaal.

Kire Ristov, van de Venec Winery vertelt: “Als de Europeanen dit alcoholpercentage niet meer willen, is dat geen probleem. Onze belangrijkste exportmarkt is China, en daar vinden ze wijn met minder dan 14,5 % niet eens de moeite waard. Maar we letten er wel degelijk op. Zo is de aanplanthoogte al verschoven van 200 tot 600 meter hoogte. En het grote verschil van dag-en nachttemperatuur van soms wel 25 graden, geeft frisse zuren naast het hogere alcoholpercentage.”

 

Benchmark druif

Op de vraag met welke druivenrassen men hier de veranderende toekomst met een warmer klimaat wil ingaan, luidt het antwoord steevast: “vranec, onze nationale trots!”

Ja, er wordt absoluut gewerkt met internationale rassen zoals merlot, de cabernets, syrah en chardonnay. Ze zijn alom tegenwoordig. Maar de ogen gaan glimmen als de wijnen van de nationale vranec ter sprake komt. Vranec betekent kracht en succes, en zwart, raafzwart om precies te zijn. Het is een typische Balkan-druivenvariëteit. Vijftig procent van alle wijngaarden zijn hiermee beplant.

 

Vranec’s opleg potentieel

Bij de Popov Winery proeven we wat oudere jaargangen vranec die helaas overleden zijn. Hoe het zit met het vranec oplegpotentieel, legt Petar Manchev, wijnmaker van Popov, uit: “Pas de afgelopen tien jaar is men hier bezig met het maken van kwaliteitswijnen. Ook van de vranec. Daarvoor lag de focus op het produceren van bulk. Er werd vroeg geoogst. Vervolgens werd daar wijn met een laag alcoholpercentage, maar met fikse zuren van gemaakt. Dat werd in bulk over de hele wereld voor weinig verkocht. Heel slecht voor de reputatie. De druif heeft van zichzelf een hoog gehalte anthocyanen, veel zuren en behoorlijk wat tannine. Bij het juiste gebruik van hout, bij voorkeur Frans eiken, kan hij minstens 25 jaar ouderen. Uiteraard is de manier van vinifiëren doorslaggevend voor het eindresultaat. Helaas heb ik er nog geen voorbeelden van.” Ook bij Stobi is de vranec het meest interessant. Wijnmaker Andon Krstevski: “We hebben zelf best moeite om de identiteit van vranec te bepalen. Je kunt er namelijk alle kanten mee op. Van een frisse rosé tot een wijn zijn met veel houtrijping. Je zou er zelfs maceration carbonique op los kunnen laten.”

 

Merlot, maar dan anders

In Europa ligt de merlot een beetje onder vuur. Deze vroege rijper ontwikkelt veel suikers bij hogere temperaturen. Je zou dus verwachten dat deze druif het hier ook niet goed zou doen. Maar niets anders is waar. De merlot is hier onveranderd populair. Hij wordt bij voorkeur dan ook aangeplant op de hoger gelegen hellingen.

En het grappige is dat hij hier veel meer karakter heeft dan de Franse variant. Hij heeft meer structuur, is minder rond en sappig en heeft wat meer pyrazine en tonen van groene paprika. De cabernet sauvignon staat hier ook aangeplant, maar is minder uitgesproken van smaak.

 

Rkaciteli en temjanika, witte autochtone sterren

Wat de vranec hier is voor rood, is temjanika voor witte wijn. Het is inderdaad ook iets heel anders qua wijn, heerlijk fris en crisp, met de aroma’s van muscat. Logisch, het is de Balkan versie van de druif muscat à petits grains. Maar dan de droge versie. Dit is een redelijk onbekende smaak in Nederland. Maar daarom zeer verrassend. Een andere onbekende druif die juist hele aromatische en intense wijnen geeft, is de rkaciteli. We proeven hem gekarafeerd en geschonken in een groot glas. Rijk en aromatisch, zacht zuur, lengte en de smaak van rijpe kweepeer. Absoluut gastronomisch. Waarom is dit niet allang een waardige concurrent van chardonnay? Het is in ieder geval een van de favorieten van Andon Krstevski, de wijnmaker van Stobi, de een-na-grootste winery in Macedonië. Ze telen er ook groente en fruit en maken er kaas van de melk van hun 10.000 schapen. Op 500 hectare worden meer druiven geteeld dan ze kunnen verwerken. Uiteraard worden er op alle niveaus wijn gemaakt, maar de Private Réserve serie is er een van hoge klasse. Prachtige wijnen van de grote druivenrassen, maar ook hier zijn de wijnen van de rkaciteli, merlot en de vranec de mooiste in het assortiment.

Importeur: Schermer wijnen.

 

Verder geproefd:

Popova Kula Aristokrat: fris, aromatisch en een lekker zuurtje. Heerlijke terraswijn (importeur Univin)

 

Popov winery (importeur Univin)

1. Popov Pinot Gris 2018: Een machtige variant op de wijnen van deze druif. Hoog alcoholpercentage, maar dat valt in het niet bij de volle en aromatische smaken. Klein zoetje als tegenhanger tot de frisse zuren. Gastronomisch glas.
2. Temjanika, 2018 (muscat à petits grains): droog, strak, aromatisch en lengte. Heerlijk verfrissend.
3. Domaine Vrshik: blend van gewürztraminer, chardonnay en sauvignon blanc. Favoriet van Wessel Houben, sommelier van restaurant de Allemansgeest: “Deze wijn is gastronomisch zo breed in te zetten, heel goed bij gerechten met een umani accent. Echt geweldig.” Mooie combinatie van fris door de gewürztraminer, sauvignon blanc en de romigheid van de chardonnay.
4. Smolnik vranec: jong en fruitig. Framboos en kers. Nog een beetje jong, maar … jaargang 2017.

 

Venec Winery (Importeur Univin)

1. Chardonnay Oak plus: de naam doet het ergste vermoeden, maar we proeven een uiterst elegante, zuivere chardonnay met een perfecte balans van romigheid, mineraliteit en fijne bitters. Zeer geraffineerd.
2. Venec Orle Franec 2016: krachtige rijpe vrancec met gedoseerde houtrijping. Hij heeft wat flesrijping nodig om echt tot volle wasdom te komen. 2016 komt net kijken, maar is zeer veelbelovend.

 

Stobi winery (Importeur Schermer)

1. Veritas 2015, 100% vranec: intense smaak van zwart rijp fruit, combinatie van frisse zuren en een chocolade en vanille ondertoon. Behoorlijke lengte.
2. Axios Private réserve 2015: merlot krachtpatser met behoorlijke hoeveelheid hout, aardse en kruidige tonen. Zeer lang aanhoudende finish.

 

Chateau Petri

Deze proefnotities horen bij het artikel Alto Adige: bijna perfect (PERSWIJN #7 – 2019). Binnen Italië neemt Alto Adige, of Südtirol, zoals ze hier meestal zeggen, een bijzondere plaats in. De streek werd na de Eerste Wereldoorlog van Oostenrijk naar Italië overgeheveld, en de uitstraling is nog altijd heel Oostenrijks.