Reportages & Reizen

Chili is een boeiend wijnland met zeer uiteenlopende wijnen gemaakt door gepassioneerde wijnmakers. Zo, dat is meteen de conclusie van dit verhaal. Onlangs maakte ik een wijnreis door Chili. Met de laptop op schoot mét uitzicht op de majestueuze Andes schreef ik in de bus een verslag van het bezoek aan een aantal viñas. Al deze bedrijven hebben een verschillende achtergrond en een eigen visie. Het zijn bedrijven die al honderden jaren wijn maken óf het zijn juist nieuwkomers die net een eigen herkomstbenaming hebben aangevraagd. Het zijn landverhuizers met een heel eigen stijl óf commerciële bedrijven die de meer gebaande paden volgen. Vele tegenstellingen dus.

Met 2016 hebben de châteaux een zeer bijzondere jaargang in handen. Na het warme ’15 is dit een jaar waarin de druiven wat langer konden rijpen, waardoor fruit en mooie zuren voorop staan. Aanvankelijk zag het er helemaal niet zo positief uit. Het begin van het groeiseizoen in ‘16 was extreem nat, met zo’n 900 mm regen, bijna de hele normale jaarsom, met veel ziektedruk. Maar de tweede helft was extreem droog, zodat er toch waterstress optrad, nodig voor een groot jaar. De nachten in augustus waren al koel, maar na 12 september, met een klein beetje, zeer gewenste regen, werd het nooit meer echt heet, met mooie droge en koele dagen en frisse nachten. Dat is een van dé geheimen achter de grote kwaliteit van 2016. Het heeft de wijnen prachtig, heel puur fruit gegeven, en de zuren op peil gehouden.

‘We had no fear, no idea what we were doing, but we were happy!’
(Tim Ford, Managing Director Domaine Gayda)

Wat krijg je als je een gepassioneerde Fransman, Zuid-Afrikaan en Engelsman loslaat in de Languedoc-Roussillon? Nou, een bonte collectie van meesterlijke 21^e eeuwse wijn van veel verschillende druivenrassen dus. Maar welk ras of welke blend het ook betreft, ze worden stuk voor stuk gemaakt met a sense of place en respect voor natuur en milieu. Getuige Maison Gayda.

Zij die de Bordeaux nog altijd als snobistisch, arrogant en wars van consumentbehoeftes zien, kennen duidelijk Le Grand Cercle des Vins de Bordeaux nog niet. In de Amsterdamse Koepelkerk presenteerde de groep wijnmakers zich aan de Nederlandse pers en horeca. Deze Bordelaise organisatie streeft ernaar om juist kwalitatieve toppers met een prettig prijskaartje te presenteren. Romy Kooij sprak met Alain Raynaud, président en oprichter van Le Grand Cercle, over zijn streven om Bordeaux-wijn toegankelijk te maken voor ieders pallet en elke portemonnee.

Op maandag 14 januari, in het fijne restaurant Parkheuvel in Rotterdam, presenteerde Wijnkoperij Okhuysen hun nieuwste aanwinst voor hun toch al heel goede portfolio: Tenuta San Guido. Dit domein uit Bolgheri in Toscane is natuurlijk met name bekend om hun topwijn, Sassicaia. En daarvan liet Okhuysen tien jaargangen proeven (2014 terug naar 2005), met toelichting van Priscilla Incisa della Rocchetta, de kleindochter van oprichter markies Mario Incisa della Rocchetta.

Ter nagedachtenis aan de in september overleden sommelier en wijnmaker Lotte Wolf is deze week, net voor haar verjaardag, de The WineWolf Foundation opgericht. Een mooi initiatief om de vele plannen die Lotte nog koesterde voort te kunnen zetten.

“In the silence of the cave, they are talking to each other..”
Aubert de Villaine (co-gérant Domaine de la Romanée-Conti)

Denk je na Vega Sicilia en Pingus zo’n beetje alles wel te hebben gehad, doet Le Vin en direct er gewoon nog een schepje bovenop. Aubert de Villaine van Domaine de la Romanée-Conti en zijn neef Bertrand wilden namelijk niet ontbreken op het 25-jarig feestje van de importeur. En ze hadden wat flesjes wijn meegenomen om het geheel met een klapper af te sluiten.

Op de steile hellingen van het Saardal is riesling heer en meester. De groeicondities aan de zijrivier van de Moezel zijn dusdanig ideaal voor het ras, dat bijna 80% van de wijngaarden ermee is beplant. In combinatie met extreem lage opbrengsten resulteert dat in unieke wijnen met een uitzonderlijke kwaliteit en een eigen smoel.

Het borrelt in de zuidelijke Rhône. Sommige gebieden streven naar de benaming Côtes du Rhône Villages met dorpsnaam, andere hebben die al en willen méér: zij gaan voor de status van cru. Zoals het relatief onbekende, maar bijzondere Laudun.

“I’ll stick with the dreamers, the idealists and even the slightly unhinged – they have better liquids in their glass.” Een uitspraak van Simon J Woolf, schrijver van Amber Revolution, een boek over het verleden en de toekomst van orange wines.

How the World Learned to Love Orange Wine; de ondertitel van het 300 pagina’s tellend wijnboek Amber Revolution zegt het allemaal. Orange wines, we snapten ze nog niet zo goed. En misschien nog steeds niet helemaal. Is het bijvoorbeeld hetzelfde als een vin nature? Is het een hype, of here to stay? En is orange wine nou rood, wit, of rosé? In het voorwoord van Doug Wregg wordt met het laatste meteen korte metten gemaakt: ‘Orange has legitimately become the fourth colour on wine lists in many bars and restaurants.’ Dan weten we dat alvast.

Amber is oranje

Tijdens de presentatie van Amber Revolution las de Britse, in Amsterdam wonende wijnschrijver Simon Woolf voor uit eigen werk. Tussen de kook- en wijnboeken van Mevrouw Hamersma nipten wij ondertussen in stijl aan diverse oranje gekleurde glazen. Of eigenlijk moet ik zeggen amberkleurig, aangezien de wijnkleur in land van oorsprong Georgië niet oranje maar amber heet. Amber Revolution gaat over de verre verleden van de oudste manier van wijn maken, maar net zo goed over de wedergeboorte van deze wijn in de moderne tijd. Waarin wijnmakers op basis van lang verborgen tradities de bijzondere wijnstijl weer op de kaart aan het zetten zijn. En dat is best knap, aangezien de meeste ‘klassieke’ wijndrinkers alleen al op basis van zijn kleur de wijn het stempel ‘geoxideerd’ zullen geven. En dan moet het proeven nog beginnen.
Woolf werd lang geleden al door de oranje wijn verleid (om precies te zijn in 2011 bij Sandi Skerk in Carso, Friuli). Hij ontdekte dat de uitstervende traditie sinds de jaren negentig weer behoorlijk aan het opkrabbelen was. Hij dook in de geschiedenis van Georgische qvevri’s en amforen en ontmoette de hedendaagse orange wine makers langs de Sloveens-Italiaanse grens, in Georgië en in tal van andere landen.

Ceci n’est pas un orange

Volgens Woolf – oprichter van het online wijnmagazine The Morning Claret en wijnschrijver voor o.a. Decanter en Meininger Wine Business International – ontbrak er een overzichtsboek over dit bijzondere type wijn. Hij besloot het daarom zelf te schrijven. Het resultaat is een bijna historisch werk, waarin de vele mythes rondom de orange wine worden ontkracht en nieuwe ontwikkelingen uiteen worden gezet. Lekker vlot en persoonlijk geschreven: het is eerder een spannende roman dan een degelijk naslagwerk. Niet in de laatste plaats omdat Woolf ook zijn eigen orange-wine-maak-escapades smeuïg beschrijft. Samen met de Nederlandse Wijngaard Dassemus in Chaam produceerde hij dit jaar Neerlands eerste orange wine: Ceci n’est pas un orange (2017). Het prachtig oranje resultaat van souvignier gris mochten we proeven tijdens de boekpresentatie. Licht troebel was ‘ie, bescheiden in tannines en lekker fris van smaak. Het deed mij aan herfstige, kruidige mandarijntjes denken. Een stemmig Hollands succesje.

Natuur of toch minder puur

Met dit boek op de plank kunnen we trouwens meteen korte metten maken met de verwarring rondom orange wine en natuurwijn. Want ook al hebben die twee veel gemeen qua natuurlijke wijnmakerij, het is toch echt niet hetzelfde. Orange wine is een witte wijn gemaakt als een rode, dus gefermenteerd met de schillen. Dat intense schilcontact (uren, maanden en in extreme gevallen zelfs jaren) zorgt voor tannines, structuur en mondgevoel dat soms vergelijkbaar is met rode wijn. En natuurlijk voor de specifieke oranje kleur (die trouwens lang niet altijd oranje is, maar varieert tussen lichtgoud en diep roodbruin). Het uitgangspunt bij natuurwijn is om de natuur zijn eigen gang te laten gaan en het menselijke ingrijpen tot een minimum te beperken. Schilcontact zoals bij orange wine hoeft daarbij geen onderdeel te zijn. Een natuurwijn kán dus wel een orange wine zijn, maar het hoeft niet.

Hype of kwaliteit

Woolf bereisde zo’n beetje alle oranje landen en regio’s en bezocht de vele kleurrijke personages die het aandurfden zulke wijnen te maken. De hype rondom orange wine mag dan nieuw zijn, de wijnen worden tegenwoordig over de hele wereld gemaakt, de technieken zijn oeroud en behoorlijk divers. Het kostte hem jaren om het allesomvattende verhaal te kunnen schrijven. Dankzij hem is nu (bijna) alles terug te vinden in een overzichtelijk naslagwerk met prachtige foto’s.

Amber Revolution is door een Kickstarter crowdfunding tot stand gekomen en in eigen beheer uitgegeven. Omdat blijkbaar geen enkele uitgever er brood in zag. Met dank aan 388 vrijgevige mensen kwam deze oranje encyclopedie er toch. En hebben wij de kans om heel veel te weten te komen over deze steeds populairder wordende, maar vaak nog onbegrepen wijn. Woolf’s uitgebreide lijst van orange ‘dreamers, idealists and slightly unhinged’ achterin geeft ons bovendien de mogelijkheid de vele stijlen zelf te gaan ontdekken. Interessant, want die vierde wijnkleur lijkt inderdaad een blijvertje.

Amber Revolution is Engelstalig en o.a. te koop via The Morning Claret

Romy Kooij