Na de proefrondes hebben onze panelleden 101 finalisten gekozen. Uit de finalisten heeft de jury door middel van een blindproeverij de winnaars in de verschillende categorieën bepaald. De winnaars van deze competitie worden, evenals de eervolle vermeldingen, uitgebreid besproken in de PERSWIJN koopgids 101 beste van 2025. Deze koopgids is als bijlage van het magazine PERSWIJN #8 vanaf 1 december 2025 verkrijgbaar.
Black Friday Actie: Profiteer nu van een jaarabonnement met hoge korting!
Dit is hét moment om Perswijn te lezen. Tijdens onze Black Friday Actie betaalt u nu slechts €65,- in plaats van €99,50 én u ontvangt gratis het nieuwe e-book PERSWIJN Nederlandse Wijngids.
Alleen geldig tot en met 1 december 2025.
Bent u benieuwd hoe het ervoor staat in wijnland Nederland? Perswijn is uw deskundige gids. De complete serie over Nederlandse wijn — eerder gepubliceerd in het magazine — is nu gebundeld tot een overzichtelijk en rijk geïllustreerd e-book.
In deze gids vindt u:
– een duidelijk overzicht van de belangrijkste Nederlandse wijndomeinen, per provincie,
– achtergrondverhalen van de wijnmakers,
– bezoekadressen en praktische informatie,
– een overzicht van de gemaakte wijnen en productievolumes,
– én natuurlijk: de beoordelingen door het deskundige proefpanel van Perswijn.
Een ideaal naslagwerk voor de wijnprofessional, de enthousiaste liefhebber en een prachtig cadeau voor de feestdagen.
Wacht niet te lang: deze Black Friday Actie loopt tot en met 1 december 2025.
hashtag#perswijn hashtag#blackfriday hashtag#wijn hashtag#wijnliefhebber hashtag#wijntip hashtag#wijnabonnement hashtag#nederlandsewijn hashtag#wijnvakblad hashtag#wineprofessional hashtag#wijncadeau hashtag#ebook hashtag#actietip hashtag#wijnlandnederland hashtag#perswijnmagazine hashtag#wijnproeven
In de Koopgids presenteren we een groot aantal verschillende wijnen in meerdere prijsklassen, van zalige champagne tot en met prachtige port. Om van te genieten tijdens en rondom de feestdagen.
In PERSWIJN #8 krijgt u een overzicht van 2025 voor wat betreft de oogst in diverse wijngebieden en onze favoriete wijnen en presenteren wij u onze wijnhelden.
Laat u inspireren door de wonderbaarlijke vermenigvuldiging van Bordeaux, Duitse pinot noir met een Bourgondisch trekje en het koele zuiden van Zuid-Afrika.
Met maar liefst 634 proefnotities alle stijlen uit de Verenigde Staten, rood en wit uit Marche en Abruzzo, 10 jaar later: de jaargang 2015, champagne van pinot noir en/of pinot meunier en alle stijlen ruby port.
En natuurlijk in PERSWIJN #8 de vertrouwde columnisten, rubrieken, diepgravende artikelen, inspirerende restaurants, wijn-spijscombinaties, nieuws en nog veel meer! PERSWIJN #8 is vanaf 1 december verkrijgbaar in de winkels en bij onze ambassadeurs. En ook in onze webshop.
Nog meer informatie? Lees dan snel verder:
Het lijkt wel of de klimaatopwarming zorgt voor een soort gelijkschakeling van de omstandigheden in alle West-Europese wijngebieden. Extreme hittegolven bijvoorbeeld zijn geen lokaal fenomeen, maar door krachtige winden uit de Sahara iets wat zich overal op ons continent tegelijk voordoet. De rode draad van 2025 is dan ook dat het (weer) een warm jaar was, met—na de nodige spanning—gezonde druiven van goede kwaliteit.
De wijnkaarten waarvan je hart een sprongetje maakt, de wijngebieden waarin je wilt verdwalen en al die wijnmensen die de wijnwereld extra mooi maken: hier zijn onze wijnhelden van 2025.
Om te vieren dat de familie Lurton honderd jaar eigenaar was, organiseerde Henri Lurton een proeverij van de wijnen van Château Brane-Cantenac, tweede grand cru classé in de appellation Margaux. De proeverij gaf ook een mooi overzicht van ‘zijn’ jaren, nadat hij zijn vader Lucien Lurton opvolgde in 1992.
Een van de ergernissen van de primeurproeverijen in Bordeaux elk jaar in april is dat het aantal châteaux dat wil dat je langskomt elk jaar toeneemt. Ze weigeren monsters in te sturen voor overzichtsproeverijen. Dat laat je de keuze tussen niet proeven of ernaartoe gaan. Waarom?
De theorie van Ronald de Groot: ze willen méér laten proeven dan alleen hun grand vin.
Alles is aan verandering onderhevig, ook in de wijnwereld. Druivenrassen, consument (drinkt nu wit, straks weer rood) en zelfs Bordeaux: niets is meer wat het was. Maar het jaarlijkse lijstje favoriete wijnen? Dat is er gewoon. En geen zorgen: ze zijn net zo mooi als anders.
Het Deutsches Weininstitut organiseerde een persreis met als titel Pinot Paradise. De nadruk lag op de ontwikkeling van de pinots of Burgundersorten. En waar Lars Daniëls in Perswijn 4 van dit jaar over de opkomst van chardonnay in Duitsland schreef, legt Magda van der Rijst de focus op Spätburgunder ofwel pinot noir, zoals hij in Duitsland steeds vaker wordt genoemd.
Wijn komt niet zomaar tot stand. In het proces van wijnbouw en wijnmaken maakt een wijnboer gebruik van allerlei materialen, van plantmateriaal tot gisten en vaten. Deel 8 gaat over de verschillende systemen en manieren van irrigatie.
Lars Daniëls bestudeert één bijzondere wijn van alle kanten. Deze keer een van de fraaiste wijnen uit een hooggelegen deel van Rioja, ook al draagt de wijn die herkomst niet. Hij werd speciaal gemaakt voor de Nederlandse importeur.
Afgelopen september was Ronald de Groot in Zuid-Afrika te gast bij de Agulhas Wine Triangle. Dat is een club van producenten in het zuidelijkst gelegen wijngebied van Zuid-Afrika: Cape Agulhas en omstreken. De meeste leden zitten in subgebied Elim. Andere zijn meer verspreid. Rode draad: wind en koelte van de oceaan.
We staan aan de rand van de rivier, niet meer dan een beek eigenlijk. Ze stroomt rustig richting zee, 16 kilometer verderop. Maar het landschap laat nog duidelijk de schade zien van de overstromingen van twee jaar terug, toen 200 millimeter regen op één dag een tsunami veroorzaakte. ‘De bergen dragen littekens’, zegt Sebastian Beaumont. Toch kan deze tegenslag de stemming niet drukken in Botrivier.
Hoog in Morstein, grenzend aan Brunnenhäuschen, ligt de basis van een van de beste en meest exclusieve Rieslings ter wereld: La Borne Alte Reben van Weingut Wittmann. Een zeldzame line-up van acht wijnen bewees zijn status.
Als inkoper van onder andere de huiswijnen van Albert Heijn kent Barbara Houtzager de smaak van de Nederlandse wijndrinker als haar broekzak. “Wat ik zelf lekker vind, maakt helemaal niet uit”.
Joey de Kruijf en zijn team zoeken de maximale beleving voor de gast. Niet alleen met een vierdelige wijnkaart, ook met de glazen. ‘Met een mooi glas sta je meteen met 5-0 voor.’
Onze tips voor de lekkerste adressen in Nederland en België waar wijn op een voetstuk staat.
We hebben twee lekkere gerechten, een sommelier die bij elk drie wijnen adviseert en een proefpanel dat het allemaal uitprobeert.
De gobelet is het geleidingssysteem dat eeuwenlang de hoofdrol speelde in de wijnbouw in het Middellandse Zeegebied. Sinds het begin van deze eeuw zijn veel van deze ‘struikjes’ slachtoffer geworden van het wereldwijde uniformiseren van geleidingssystemen. Gelukkig begint het besef te groeien hoe bijzonder de gobelet eigenlijk is.
Afgelopen week had ik het voorrecht in Toscane te zijn, in dit geval voor de Benvenuto Brunello. Een mooi event, waar de jaargang wordt gepresenteerd die nieuw op de markt komt. In dit geval Brunello di Montalcino 2021 en de Riserva’s van 2020. Twee heel verschillende jaren. 2020 was warm en de wijnen zijn soepel en toegankelijk. Eigenlijk nu al lekker om te drinken. 2021 is een koeler jaar, waarin de opbrengsten lager zijn door vorstschade. De wijnen zijn geconcentreerd, maar ook nog erg gesloten. Om te proeven niet zo simpel, want je hebt snel de neiging de lichtere wijnen van de jaargang 2020 gewoon ‘lekker’ te vinden – waar het bij wijn natuurlijk ook om draait. Maar je voelt overal om je heen dat, zeker de producenten – 2021 gewoon beter wordt gevonden. En dat Brunello di Montalcino een wijn moet zijn die je weg kunt leggen. Als je een Col d’Orcia 1975 proeft, dan weet je dat de mogelijkheden enorm zijn. Maar ja, wie heeft dat geduld nog?
De wijnen zijn mooi, en als je hier rondrijdt, raak je ook altijd weer onder de indruk van het landschap. Hoge heuvels, tot bijna 500 meter, met diepe dalen, op 150 meter hoogte. Het is goed te beseffen dat dit nog maar 50 jaar geleden een simpel boerenland was, waar de druivenstokken stonden aangeplant tussen de olijfbomen, zoals de eigenaar van Col d’Orcia, Francesco Moreno Cinzano, nog maar even benadrukt, als we zijn wijn uit 1975 in het glas hebben. Sinds begin jaren tachtig, na het verkrijgen van de DOCG in 1980 – als eerste Italiaanse streek – maakt de streek een stormachtige ontwikkeling door. In de jaren zestig waren er nog geen dertig wijnboeren, inmiddels zijn dat er zo’n 250. De drijvende kracht achter het succes is de populariteit van de wijnen op de Amerikaanse markt. Mooi, maar ook een gevaar.
Het succes heeft hier geleid tot hoge prijzen. En hoge prijzen zorgen voor genoeg geld om te investeren. In het wijnmaken, maar vooral in de wijngaard, zoals lage opbrengsten en een strikte selectie op kwaliteit. Zo stuwt populariteit de kwaliteit van de wijnen omhoog. Een ontwikkeling die je overal kunt zien in wijngebieden met succes. Barolo, Bourgogne, Champagne, Napa Valley, we kunnen ze allemaal opnoemen. Het kopen van een goede rode Bourgogne leek dertig, veertig jaar geleden een soort Russische roulette. Nu barst het van de mooie wijnen. Een van de gevolgen is dat het ook voor kleinere producenten rendabel wordt een eigen wijnbedrijf te beginnen. We waren op bezoek bij SanCarlos, met drie hectare wijngaarden en 10.000 flessen productie. Klein maar fijn. Ook in de Bourgogne en de Champagne of Barolo kun je goed leven van een wijngaard van een paar hectare en je focussen op pure kwaliteit.
Dat betekent ook, ik schreef dat hier al eerder, dat kleine producenten de grotere dwingen tot een betere kwaliteit. Inmiddels zijn we er aardig aan gewend geraakt. Kleine importeurs duiken in deze niche, en bieden kleine partijen topwijnen van kleine producenten aan, die rapido uitverkocht zijn. Ik zeg ‘gewend geraakt’, maar ik zou ook kunnen zeggen ‘verwend geraakt’. Het is niet vanzelfsprekend dat het zo blijft. Want wereldwijd staan de prijzen van dit soort topwijnen onder druk. Ik wist het wel van Bordeaux en Rioja, maar het speelt ook in Italië. Omdat de V.S. zo’n belangrijke markt is, lijden de producenten in Brunello onder de importtarieven van Trump en de algemene onzekerheid op de Amerikaanse markt, inclusief de lagere wijnconsumptie. We kunnen onze schouders er over ophalen, of zelfs denken dat het goed is dat de prijzen een keertje omlaag gaan. Maar het kan ook het hele ecosysteem aantasten, en veel kleinere producenten de kop kosten. Dat kan leiden tot een omgekeerde weg, met een verschraling van het aanbod, met minder producenten die genoeg geld hebben om in hun wijnen en wijnbedrijven te investeren. Er zal altijd een toplaag zijn voor mensen met (te) veel geld, maar juist het mooie middenveld zou wel eens flink onder druk kunnen komen te staan. Met rijke Amerikanen die voor miljoenen wijngaarden in Napa Valley kochten, en die nu hun druiven hebben laten hangen, omdat niemand ze wil hebben, heb ik niet zoveel medelijden. Maar kleine familiebedrijven in goede Italiaanse wijngebieden, die van generatie op generatie zijn opgebouwd, zie ik niet graag verdwijnen. Dat zou een grote verarming van het wijnaanbod betekenen.
Ronald de Groot, hoofdredacteur.
Tekst Bart de Vries
In 1976 was Malat in het Kremstal het eerste wijngoed in Oostenrijk dat een volgens de traditionele methode, kleinschalig geproduceerde, artisanale schuimwijn op de markt bracht. In de Champagne zou je nu van een grower Champagne spreken en in Duitsland van een Winzersekt. Een halve eeuw ervaring dus, maar de ontwikkeling is langzaam verlopen. Eigenlijk kan je zeggen dat er pas in de laatste 10 jaar, met de introductie van een officiële herkomstbescherming en parallel aan de toenemende vraag naar mousserende wijn, ook in Oostenrijk meer aandacht komt voor deze categorie. Een goed moment dus om de Oostenrijkse schuimwijnen eens aandachtig te proeven.
Sascha Speicher, Chefredakteur van Meininger Sommelier, presenteerde samen met Andreas Wickhoff MW, CEO van het wijngoed Bründlmayer in Langenlois, vier flights van vijf schuimwijnen met de thema’s rosé, blanc de blancs, blanc de noirs en assemblage. Iedere flight bestond steeds uit vier Oostenrijkse schuimwijnen en één van daarbuiten.
Wat viel op? Het vijftal blanc de noirs was veruit het meest consistent en gelijkmatig van kwaliteit. De vraag welke de beste was, die na iedere flight werd gesteld, was moeilijk te beantwoorden. Wickhoff bevestigde dat Oostenrijk hier vooralsnog inderdaad het beste presteert.
In vier gevallen was pinot noir het enige ras dat gebruikt werd, behalve in Fred Loimer’s Brut Nature NV Grosse Reserve Niederösterreich g.U. Gumpoldskirchen. Hierin zat ook een klein deel zweigelt en sankt laurent. Zowel Wickhoff als Speicher benadrukte het potentieel van zweigelt. Het is niet al te aromatisch en heeft een ruime periode waarin je kunt oogsten zonder dat de zuren teruglopen. Met de dalende vraag naar rode wijn, verwachten zij dat een flink deel van de zweigelt in de toekomst zijn weg zal vinden naar de mousserende wijn.
Fred Loimer is een van de gezichten van Oostenrijkse schuimwijn, en deze bijna beendroge, subtiel gistachtige maar ook rood fruit tonende Brut Nature is een mooi voorbeeld van wat Oostenrijk vermag. Maar de Bründlmayer Extra Brut Reserve Niederösterreich g.U. 2016 deed er nauwelijks voor onder. Met een beetje meer restsuiker (4 vs. 0,8 g/L) was deze schuimwijn net iets meer benaderbaar, terwijl de zuren de wijn toch een mooie verticaliteit gaven. De Brut Signature Collection 2019 van Christian Madl, een sektspecialist, was met zijn klassieke stijl ook zeer de moeite waard.
Zoals te verwachten speelt zweigelt bij de Rosé Sekts al een grotere rol. Met zijn licht vuursteenachtige neus, zijn subtiele noten van rode appels en bessen en een ziltige afdronk laat Jurtschitsch’s Brut Rosé, die naast wat sankt laurent en pinot noir voor het grootste deel van zweigelt is gemaakt, zien dat Oostenrijks belangrijkste rode ras een nuttig ras is. Ook Wieningers wat warmere, rijpere stijl deed het met een deel zweigelt heel goed.
Wickhoff is lid van het Sekt Austria Comité dat de regels opstelt waaraan de schuimwijnen moeten voldoen voordat ze als Sekt Austria, Sekt Austria Reserve of Sekt Austria Grosse Reserve gelabeld mogen worden. Voor de eerste twee geldt dat de druiven uit één bondsstaat afkomstig moeten zijn, voor de Grosse Reserve moeten ze uit één gemeente komen. De naam van de bondsstaat en eventueel de gemeente moeten vervolgens ook op het etiket zijn terug te vinden. Op Bründlmayer’s etiket staat dus Niederösterreich g.U.– het is een Reserve –, terwijl er op Loimer’s etiket Niederösterreich g.U. Gumpoldskirchen (een Grosse Reserve) is geprint. De afkorting g.U. staat voor geschützte Ursprungsbezeichnung, oftewel beschermde herkomst, en is vergelijkbaar met AOP of DAC.
Voor een “gewone” Sekt Austria zijn de eisen aan de productiewijze duidelijk laagdrempeliger. Oogsten met de hand is niet verplicht, en iedere productiewijze is toegestaan, terwijl voor de Reserve en de Grosse Reserve de trossen met de hand moeten worden geplukt en alleen de traditionele methode met de tweede vergisting in de fles is toegestaan. Ook de eisen aan het aantal maanden opvoeding op de lie verschilt. Voor de drie niveaus is dat respectievelijk minimaal 9, 18 en 36 maanden, waarbij Sekt Austria die is gemaakt via de tankmethode slechts 6 maanden op de dode gistcellen hoeft te rijpen. Voor de consument is het ook belangrijk te weten dat de schuimwijnen met de indicatie Reserve of Grosse Reserve alleen in de stijlen Brut Nature, Extra Brut or Brut gemaakt mogen worden. “Gewone” Sekt Austria kan dus meer dosage hebben dan de maximale 12g/L die is toegestaan voor Brut. Hou je niet van zoet, dan moet je hier dus even op letten.
Bij de assemblages liet Topf’s Brut 2014 Grosse Reserve Niederösterreich g.U. Straß zien dat Oostenrijkse Sekt ook rijpingspotentieel kan hebben. Een lange opvoeding van de basiswijn speelde een belangrijke rol in het ontstaan van het smaakprofiel: vleugjes hartige champignons, tarte tatin en gebutste appel waren niet te missen.
Voor de Blanc de Blancs gebruiken de Oostenrijkers naast riesling en grüner veltliner ook graag chardonnay. Minder vreemd dan het wellicht lijkt als je bedenkt dat de Cisterciënzers dit ras al in de 11 eeuw in de Alpenrepubliek introduceerden. De drie rassen leverden wel heel andere wijnen. De chardonnays waren het meest verticaal en de riesling het meest aromatisch. De grüner zat daar tussenin. De zeer aromatische, fruitige stijl van Steininger’s Brut Ried Heiligenstein Riesling 2019 (Sekt Austria Grosse Reserve) is overigens niet per se representatief voor alle Oostenrijkse Riesling-schuimwijnen.
Vitikultur Moser’s Extra Brut Blanc de Blancs 2021 van 100 procent chardonnay liet, met zijn licht crèmige, fris expressieve en licht rokerige karakter, goed zien dat een Österreichischer Sekt (een mousserende wijn van druiven die in Oostenrijk zijn verbouwd en verwerkt, dus geen Sekt Austria g.U.) ook van prima kwaliteit kan zijn.
En hoe deden de Oostenrijkers het ten opzichte van de internationale concurrentie? Bij de Blanc de Noirs stond Griesel’s Brut Nature Pinot Noir Prestige 2020 op ooghoogte met zeker drie van de vier Oostenrijkse wijnen. Bij de rosé’s was de rabarberachtige Lambrusco di Sorbara Brut Rosé Spumante 2018 van Cantina della Volta een geweldige ontdekking, maar Jurtschitch en Wieninger bleven overeind.
Bij de Blanc de Blancs was de vergelijking wat lastig en misschien oneerlijk. Antoine Chevaliers complexe, zeer gistachtige Extra Brut “Carkonnia” Le Jardin de Meunier 2020 (van 100 procent chardonnay, le Jardin de Meunier is een wijngaardnaam) is een beetje een cult-Champagne voor fijnproevers (Chevalier is bevriend met Jura’s Ganevat) die moeilijk is te vergelijken met de Oostenrijkse Riesling (van Steininger) of de Grüner Veltliner (van Markus Huber). De prijs van Chevaliers wijn is ook een factor twee à drie hoger. De vergelijking met de Brut Grand Siècle Grande Cuvée No. 26 in de assemblage flight was om dezelfde redenen ook wat scheef.
Over het geheel genomen hoeven de Oostenrijkers zich niet te schamen voor hun schuimwijnen. Maar zoals Wickhoff zei, “we moeten niet proberen copycats van Champagne te zijn.” Het beeld dat achterblijft is dat van een divers palet aan schuimwijnen van veelal hoge kwaliteit. In die diversiteit kan wellicht ook een risico schuilen. In de woorden Wickhoff: “We moeten onze weg nog vinden. De Oostenrijkse oplossing om iedereen tevreden te stellen, kan ons probleem zijn.” Maar op basis van de 16 Sekts die ik proefde, zie ik het zonnig in. Met de feestdagen op komst heb je een goede gelegenheid er een paar te proberen.
*) Bron: Dokumentation Österreich Wein, 7 juli 2025, p.92 e.v.
Jurtschitsch
Brut Rosé NV, Sekt Austria Niederösterreich g.U.
~ €26,00
Cantina della Volta
Brut Rosé Spumante 2018, Lambrusco di Sorbara DOC
€24,00
Harkamp
Brut Rosé NV, Sekt Austria Steiermark g.U.
€24,00
Wieninger
Brut Nature Rosé Cuvée Katharina NV, Sekt Austria Reserve Wien g.U.
€18,50
Josef Fritz
Brut Rosé Pinot Noir 2020, Sekt Austria Große Reserve Niederösterreich g.U. Zaussenberg
€ ?
Markus Huber
Brut Blanc de Blancs Grüner Veltliner 2021, Sekt Austria Reserve Niederösterreich g.U.
€20,00
Vitikultur MOSER
Extra Brut Blanc de Blancs 2021, Österreichischer Sekt
< €35,00
Antoine Chevalier
Extra Brut Blanc de Blancs Carkonnia Le Jardin de Meunier 2020, Champagne AOP
~ €66,00
Buchegger – Vorspannhof Mayr
Extra Brut 2019, Sekt Austria Große Reserve Niederösterreich g.U. Gedersdorf
€34,50
Steininger
Brut Ried Heiligenstein Riesling 2019, Sekt Austria Große Reserve Niederösterreich g.U. Zöbing
€42,00
Weingut Gruber Röschitz
Brut Nature Blanc de Noirs 2021, Sekt Austria Große Reserve Niederösterreich g.U. Röschitz
€32,00
Christian Madl
Brut Blanc de Noirs Signature Collection 2019, Österreichischer Sekt
€34,00
Griesel & Compagnie
Brut Nature Pinot Noir Prestige 2020, Deutscher Sekt
€27,00
Weingut Bründlmayer
Extra Brut Blanc de Noirs 2016, Sekt Austria Reserve Niederösterreich g.U.
~ €48,00
Weingut Fred Loimer
Brut Nature Blanc de Noirs NV, Sekt Austria Große Reserve Niederösterreich g.U. Gumpoldskirchen
€44,00
Weingut Schloss Gobelsburg
Brut NV, Sekt Austria Reserve Niederösterreich g.U.
€26,00
Weingut Malat
Brut Nature 2019, Sekt Austria Reserve Niederösterreich g.U.
€37,00
Weingut Weszeli
Brut Nature Blanc de Blancs 2018, Sekt Austria Große Reserve Niederösterreich g.U. Langelois
€38,80
Weingut Johann Topf
Brut 2014, Sekt Austria Große Reserve Niederösterreich g.U. Straß
€32,50
Laurent-Perrier
Brut Grand Siècle Grande Cuvée No. 26 NV, Champagne AOP
~ €200,00
Deze keer: het huisaperitief
Door Thijs Akkerman
Als klein kind creëerde ik met vriendjes toverdranken. We mixten water met alles wat we in de koel-, keuken- en kelderkast konden vinden. Van specerijen en ketjap manis tot koffiepoeder en poffertjesmix. In zekere zin is de fascinatie voor toverdranken altijd gebleven. Zo zoek ik graag naar wijnen die gemaakt zijn van onbekende druivenrassen en distillaten van bijzondere grondstoffen. Een uniek productieproces maakt me helemaal gelukkig. Niet voor niets schreef ik artikelen over Japanse wijnen van de koshu-druif, geuzebier en Aziatische rijstdistillaten… Ik geniet ervan wanneer het een eigenzinnig persoon lukt een bijzondere plek te vangen in een fles. Of in een glas. Dat laatste kom je als het goed is tegen bij het betere huisaperitief. Hieronder volgen enkele van mijn favorieten.
Het leukste vind ik dranken die je uitsluitend op één plek kunt bestellen. Zo dronk ik jaren geleden in de Maastrichtse Sjinkerij de Bóbbel een Bitter Bóbbelke. Het recept was geheim, maar de barman verklapte dat brandewijn de basis vormde en dat daar in ieder geval Angostura bitter aan toe was gevoegd. Het aperitief werd ijskoud geserveerd in een jeneverglas. Net als bij een kopstootje schonk men het kelkje zó vol dat er een kop op zat, die je er vervolgens vanaf moest slurpen zonder het glas op te tillen van de bar. Ik schrijf bewust in de verleden tijd; sinds de overname van het café is deze traditie verloren gegaan.
Nog iets zuidelijker vinden we het Brusselse café Le Cirio, ooit de stamkroeg van Jacques Brel. Hier schenkt men sinds 1939 ‘Half en half’, bestaande uit gelijke delen champagne en witte wijn. Er doen verschillende verhalen de ronde over de ontstaansgeschiedenis van dit elegante huisaperitief. Was de aanleiding een tekort aan mousserende wijn? Of liet een handelaar die op de naastgelegen beurs geld had verloren de schuimwijn aanlengen? Hoe dan ook: tijdens het nippen kun je de prachtige art-nouveaustijl van de gelagkamer bewonderen.
We zakken verder af naar het Noord-Italiaanse Mantova. Daar bevindt zich, aan het Piazza delle Erbe, onder de portico naast de krantenkiosk, Café Caravatti. Deze bar staat bekend om het gelijknamige aperitivo della casa. Ook dit recept is geheim, maar ik vermoed dat er in ieder geval wijn, vermout en een amaro in zit. Het is donkerrood van kleur en wordt geserveerd in een wijnglas. Zoals het een goed Italiaans café betaamt, serveert men er rond aperitieftijd heerlijke hapjes bij.
Voor we via de Brennerpas weer noordwaarts gaan, maken we een tussenstop in Bassano del Grappa. Aan het begin van de houten Ponte Vecchio bevindt zich Grapperia Nardini, waar men naast grappa ook glaasjes Mezzoemezzo schenkt. Dat is een mix van Nardini Rosso en Rabarbaro – een aperitivo bitter en een amaro – met bruiswater en een schijfje citroen. Het leven is goed, met de Adige die onder je door stroomt en de ondergaande zon die in de verte de Dolomieten rood kleurt.
Onderweg naar huis stoppen we nog één keer. In Düsseldorf, niet ver van de Rijnoever, vind je op een straathoek de Stube ‘Et Kabüffke’. Je klopt op een luikje in de muur, steekt twee vingers op, leegt samen met één teug de glaasjes Killepitsch en de laatste avond kan beginnen. Terwijl de kruidenlikeur je gedachten prikkelt, besef je hoeveel intrigerende toverdranken Europa kent. Genoeg voor een leven lang ontdekken.
Als ik zeg dat we leven in een verwarrende, laten we zeggen onrustige wereld, dan mogen we dat gerust een understatement noemen. We leven tussen conflicten waar we totaal geen greep op hebben. Nou ja, als er een drone overvliegt, dan stelt de Europese Unie een onderzoek in, dus in dat opzicht kunt u rustig gaan slapen. Hoe gaan wij er zelf mee om? Lastige vraag. Eén reactie lijkt duidelijk: meer (be)sparen. Zelfs toen de rentes de afgelopen jaren record laag waren, bleven we met zijn allen driftig doorsparen. Voor je weet maar nooit.
Wat Nederlanders daarnaast bijzonder maakt, is dat ze in hun bespaardrift vooral tuk zijn op acties. Met als toverwoord één plus één gratis. Je wordt er mee doodgegooid. Een bedrijf als Jumbo, dat ooit bezwoer dat het zou blijven werken met ‘elke dag lage prijzen’, is zelfs door bocht gegaan. Ze moeten kennelijk wel. Maar dat ‘gratis’ niet bestaat, weten we allemaal. Dus dat de ‘gewone’ prijs daardoor extra hoog wordt, nemen we voor lief. Gewoon wat extra hamsteren tot de volgende aanbieding, en klaar is kees.
Voor wijn is één plus één tegenwoordig verboden: 25% korting is het maximum. Gelukkig maar. Want de prijsdruk op wijn is al hoog genoeg. Voor ons artikel over de oogst van dit jaar maak ik, zoals dat zo mooi heet, een ‘rondje langs de velden’. Zo spreek ik altijd even met Louis Geirnaerdt, eigenaar van Bodegas Bodem in Aragón, Spanje. Fijn om in het Nederlands onversneden meningen te horen over de situatie in wijnland. De Nederlandse directheid is in dit soort gevallen een zegen. Hij windt er geen doekjes om. Geirnaerdt noemt de situatie heel moeilijk. Maar naar zijn mening wordt het nog zwaarder. ‘Het doet me denken aan 2008, de tijd van financiële crisis. Net als in 2007, dat was al de voorloper. Toen al werd er minder geld uitgegeven en bespaard op wijn. Wijn is een luxeartikel, het is een product met een grote prijselasticiteit, waar je als wijndrinker gemakkelijk op kunt besparen. Dus gingen de prijzen naar beneden.’
Waarom nu ook? ‘Je ziet de laatste jaren al een daling van de consumptie. Maar nu is er in de V.S. een duidelijke kentering te zien. De directe verkoop van de wijnbedrijven aan consumenten is in de V.S. voor het eerst in 30 jaar fors gedaald.’ De maand september was rampzalig. ‘De verkopen daalden zo’n 15% ten opzichte van het jaar er voor. Dat is een teken van een haperende consumentenmarkt en -vertrouwen. Ga er van uit dat de middenklasse zit te besparen. Dus markt gaat volgend jaar écht haperen. Want niemand zegt eerlijk hoe slecht het écht gaat. Mensen geven minder geld uit, ik ook. Overal zie je problemen, Bordeaux, Piemonte. Denk niet dat wijnstreken als Barolo of Barbaresco gespaard worden, ook daar moeten ze omlaag met de prijzen.’
‘Spanje zit nog vrij goed, met een totale wijnexport naar de V.S van 10%. Frankrijk en Italië exporteren als land bijna 25% naar de V.S. De Amerikaanse problemen zijn zo groot, dat gaat een grote klap geven. Door shutdown ligt ook nog eens alles stil. Als ik een wijn met een nieuw etiket op de markt wil brengen, kan ik dat vergeten, want die moeten eerst worden goedgekeurd. Het werk van het Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau ligt voor 100% stil, dus je kunt niets goedgekeurd krijgen. De rentabiliteit van de hele sector staat onder druk.’
Goed beschouwd begint de situatie in de V.S. trekjes te krijgen die doen denken aan de oude Sovjet Unie. Met een autocratische leider, die geen slecht nieuws wil horen. Die wil dat de rente verlaagd wordt, terwijl de staatsschuld – die nu al 124% van het bbp bedraagt- explodeert. Volgens columnist Peter de Waard van de Volkskrant durven de Amerikaanse kredietbeoordelaars Moody’s, S&P en Fitch de rating van de VS niet te verlagen, wellicht uit angst voor Trump. Dat is slecht nieuws voor ons allemaal, en het zou nog waar kunnen zijn ook.
Wie had ooit kunnen denken dat de wereld zo zou veranderen, dat de wijnhandel op grote schaal te lijden zou krijgen door (geo)politieke spanningen? Ik niet, eerlijk gezegd. De oogst is binnen. Nu moet hij nog verkocht worden.
Ronald de Groot, hoofdredacteur.
Tekst: Bart de Vries
De jaarlijkse proeverij van de nieuwste releases van de Erste Lagen (premiers crus) van de Oostenrijkse Traditionsweingüter (ÖTW) is een paar jaar geleden omgedoopt in de Single Vineyard Summit (SVS). Nu Steiermark, Leithaberg, Eisenberg en de Wachau al enige jaren achtereen als gasten van de partij zijn, is het evenement uitgegroeid tot dé gelegenheid om vrijwel alle Oostenrijkse wijngaardwijnen die ertoe doen te proeven. Maar het waren vooral de oorspronkelijke appellations (Kamptal, Kremstal, Traisental, Wagram) die dit jaar hun jaargang 2024 presenteerden. Zoals altijd was de kwaliteit hoog, maar dat kon niet verbloemen dat 2024 een moeilijk jaar was.
Als je 226 wijnen van een jaargang proeft, kun je allicht iets zeggen over de kwaliteit van die vintage. Maar het is niet zo makkelijk als het lijkt. Als je er zoveel achter elkaar probeert, loop je het risico dat je die wijnen die eruit springen hoger of lager beoordeelt dan ze eigenlijk waard zijn. Dit jaar gold dat voor sommige appellations en voor sommige druivenrassen – de meeste wijnen zijn monocépages – extra sterk, omdat de wijnen soms nogal eenvormig overkwamen. Vooral de Grüner Veltliners uit Kremstal en Wachau, 62 in totaal, waren een beetje een gebed zonder eind. Vrijwel alle wijnen hadden een licht gebrek aan frisheid, veel hadden een net niet aangename bittertoon en/of een enigszins deegachtige textuur. Toch waren er ook hoogtepunten – de belangrijkste heb ik in de proefnotities onderaan bij elkaar gezet.
Josef Fischer van het gelijknamige wijngoed op de zuidoever van de Donau in de Wachau gaf me tijdens een flying diner in het pittoreske Schifffahrtmuseum in Spitz an der Donau een korte uitleg.
“In wijn heb je drie belangrijke variabelen: suiker/alcohol, tannine en zuren. Voor een goede wijn moeten alle drie in balans zijn. Als de zuren (te) laag zijn, zoals bij de wijnen van 2024 vaak het geval is, raakt de wijn uit balans waardoor de andere elementen te veel op de voorgrond treden. Hoewel het alcoholpercentage op het oog vaak niet te hoog lijkt, kan je toch die sensatie hebben. De bittertoon kan komen doordat de tannine zich meer opdringt.”
In vogelvlucht geeft Fischer een overzicht van de problemen in dat jaar. “De winter was relatief warm, waardoor de wijnstokken al begin april begonnen uit te lopen. Eind april trad er vervolgens nachtvorst op waardoor veel wijnstokken beschadigd raakten.” Het opbrengstverlies als gevolg daarvan loopt uiteen per regio, wijngaard en producent, maar ik hoorde cijfers tussen de 33 en 70 percent.
“Door de regen in het late voorjaar was de vruchtzetting vervolgens niet optimaal”, gaat Fischer verder. “De zomer was heet en droog. Tot slot viel er aan het begin van de oogst een desastreuze hoeveelheid regen, vooral in het Kamptal.”
Sommige wijnboeren vertelden me dat de watertoevoer naar de druiven toen al gestopt was waardoor het druivensap niet kon verwateren, maar volgens Fischer heeft het in veel gevallen weldegelijk tot een ongewenste groeispurt van de druiven geleid. Fischer maakt de kanttekening dat met name riesling hieronder heeft geleden. De dunne huid kan bij snelle groei makkelijk barsten, waardoor rot kan ontstaan. Grüner veltliner heeft een dikkere schil. Het feit dat de oogst door de enorme wateroverlast vaak enige tijd moest worden uitgesteld heeft ongetwijfeld ook niet geholpen. De wijngoederen die al een deel van de oogst voor de zondvloed binnen hadden, waren natuurlijk spekkoper.
Hoewel riesling volgens Fischer harder werd getroffen dan grüner veltliner, waren de Rieslings, waarschijnlijk door hun van nature hogere zuren, toch levendiger en interessanter. Tegenstrijdig genoeg, vond ik de Grüners uit het Kamptal, ondanks dat deze DAC het zwaarst door de septemberregen werd getroffen, iets aantrekkelijker dan die uit het Kremstal, het Traisental, de Wachau, en Wagram, maar heel groot waren de verschillen niet.
Het wijngoed in het Donaugebied (Kamptal, Kremstal, Wagram, Traisental, Wachau) dat er met consistent hoge scores dit jaar voor mij bovenuit stak was Bründlmayer. In vrijwel alle wijnen werd een mooie kern van concentratie gepaard aan een fijne textuur, subtiele reductieve noten, verkwikkende zuren en finesse. Gevraagd waarom het wijngoed dit jaar zulke mooie wijnen heeft kunnen afleveren, zei Andreas Wickhoff MW, general manager van Bründlmayer: “De start van onze oogst was na 2018 de vroegste ooit. Tot het onweer (start op vrijdagmiddag 12 september) hadden wij 60 procent van de oogst binnen. Op 11 september, bijvoorbeeld, oogstten wij al een deel van de Heiligenstein.” En verder? “Een, zoals altijd, nauwgezette selectie stond garant voor zuiverheid en precisie.”
De DAC’s Thermenregion en Weinviertel, waarover ik al eerder op deze site schreef, waren dit jaar voor het eerst officieel vertegenwoordigd. Onder de wijnen van de eerste viel op dat de appellation vooruitgang boekt met het slanker en eleganter maken van zijn Rotgipflers, die normaalgesproken nogal opulent kunnen zijn. Schneiders Tagelsteiner Rotgipfler is een goed voorbeeld.
In de DAC Weinviertel stond Ebner-Ebenauer op eenzame hoogte. Op basis van de oudere jaargangen zijn Taubenschuss (iets klassieker) en Gruber-Röschitz (iets moderner) ook namen om te onthouden.
In de kleine Traisental-DAC ten zuiden van de Donau vielen de wijnen van Markus Huber op. De afgelopen jaren belandden ze bij mij meestal in de middenmoot, maar dit jaar staken ze erboven uit. De wijnen van Bernhard Ott in de Wagram DAC waren fantastisch, maar omdat hij langere rijpingstijden hanteert, presenteerde hij niets van de jaargang 2024. Wijnen van het ook zeer goede wijngoed Fritsch, dat onterecht vaak over het hoofd wordt gezien, waren er gelukkig wel.
Domäne Wachau presenteerde helemaal geen wijnen. Het wijngoed zit midden in de overgang naar langere rijpingstijden. Volgend jaar zijn ze er hopelijk weer bij. Ook Carnuntum, waar Dorli Muhr en Gerhard Markowitsch de standaard zetten, toont zijn Zweigelts en Blaufränkisch van 2024 pas in 2026.
In Burgenland, de Oostenrijkse deelstaat tegen de Hongaarse grens, waren de wijnboeren fortuinlijker, vertelt Georg Prieler mij via e-mail. “De uitloop van de wijnranken was tot zes weken vroeger dan normaal met als gevolg dat we een vroegere bloei hadden. Er was geen noemenswaardige nachtvorst. Tot eind juni regende het veel, wat leidde tot sterke en gezonde wijnstokken. Precies op 1 juli begon de hitte. Door de vroege uitloop begonnen de meeste wijnboeren tussen midden en eind augustus bij een hoog suikergehalte en fenolische rijpheid met de oogst. Bij bijna iedereen was de oogst binnen voor de grote regen.” De Leithaberg en Eisenberg appellations presenteren hun vintage 2024 pas in 2026, maar het belooft veel goeds.
Steiermark heb ik, met pijn in het hart, overgeslagen omdat Perswijn in het printmagazine onlangs al veel aandacht aan deze regio heeft besteed.
Hieronder volgen de proefnotities van mijn highlights van de jaargang 2024 en de distibuteurs/verkoopadressen.
Bründlmayer Ried Loiserberg Grüner Veltliner
Iets lichts, stenig, tikje floraal, subtiel geel fruit eerder richting gele appel, citroen en gele pruim dan specifiek steenfruit, tikje gistig. Lichte, citroenschilachtige textuur, verticaal niet breed. Heel mooi.
Weingut Eichinger Ried Lamm Grüner Veltliner
Stuivend fris steenfruit, zachte maar presente zuren, iets fenolisch rokerig, witte peper.
Weingut Topf Ried Offenberg Grüner Veltliner
Intense, sappige en frisse abrikozen, breed, wat specerijen, in balans gehouden door prima zuren. Ondanks flinke body ook heel drinkbaar.
Bründlmayer Ried Heiligenstein Riesling
Sesamachtige reductieve noten op de neus, daarachter doemt fruit op. Zachtfrisse zuren, mooi subtiel geel fruit, iets stenig-kalkige grip, lang en harmonieus.
Weingut Hirsch Ried Heiligenstein-Rotfels Riesling
Ietsje lie-achtig, vaag hoppig, ingetogen fruit, mineral. Zachte zuren, naast steenfruit vooral frisgele appels stenig-kalkige mineraliteit, iets grip, medium concentratie zet door.
Weingut Hiedler Ried Heiligenstein Riesling
Vuursteen, stenig mineraal, daarachter sappige abrikoos. Heel mooie balans van fruitconcentratie, stenige mineraliteit en vrij perfecte zuren, misschien iets saline, ietsje grip.
Weingut Huber Ried Zwirch Grüner Veltliner
Iets rijks bijna tropisch, druivig, maar ook rijpe reine claude op de neus. In de mond ook steenfruit, en subtieler als verwacht. Harmonieus, fijne zuren.
Weingut Stift Göttweig Ried Pfaffenberg Riesling
Iets rijps, abrikoos, frisse gele appels lie-achtig, pregnante zuren, citroenschilachtige textuur, veel concentratie bij aangenaam lage alcohol (12,5% abv).
Weingut Georg Frischengruber Ried Kreuzberg Riesling
De start lijkt fruit-gedreven, maar glijdt al snel door naar stenige mineraliteit. Citroenfrisse zuren die mooi in balans blijven door een heel klein beetje restsuiker, beetje grip, lang. Een van de beste van de SVS.
Weingut Simon Gattinger Ried Steinriegl Riesling
Eerst zijn er wat snoepjes, dan rijpe, krachtige abrikoos, gevolgd door een flinke dot vuursteen, vol fruit maar niet niet ordinair, balans, precies goede zuren, elegant.
Weingut Knoll Ried Kellerberg Riesling
Subtiel steenfruit, ietsje fenolische grip, beetje gemalen steen, iets floraal, slank maar niet skinny, elegant, het geheel goed in balans.
Weingut Alzinger Ried Steinertal Riesling
Evenwichtige frisronde abrikoos, iets kruidig, stenig.
Weingut Josef Fischer Ried Kreuzberg Riesling
Citroenschil, vuursteen, beetje gesloten, vaag iets groens, eerder mineraal dan fruitig, hintje bitter op de finish.
Weinberghof Fritsch Ried Steinberg Grüner Veltliner
Subtiel maar intense frisse abrikoos, zachte maar pregnante zuren, iets zilt.
Weingut Ehmoser Ried Hohenberg Grüner Veltliner
Wat terughoudend op de neus. Rond, lichtvolle body, ietsje broodachtig, aangenaam bittertje op de finish, grip fenolische grip
Weingut Mayer am Pfarrplatz Ried Langteufel Riesling
Weingut Stadlmann Ried Igeln Zierfandler
Reine Claude pruimen, rijp maar met een duidelijke groene noot, iets specerijen, frisheid waar het water je van in de mond loopt, mooi subtiel fruit, dit jaar eleganter dan legendarische Mandel-Höh.
Weingut Ebner-Ebenauer Ried Hermannschachern Grüner Veltliner
Barrel sample. Gistig, hoppig, iets broodachtig, frisse gele appels, abrikoos en perzik, beetje cremig niet alleen als mondgevoel maar ook als smaak, mooie niet opdringerige fruit concentratie, verfijnd, karakteristiek peppertje, zachte maar presente zuren, tikje ziltig op de finish.
Weingut Bründlmayer – Anfors-Imperial
Weingut Eichinger – Q-Vignes, Wijnhandel de Bergse Cave en Henri Bloem
Weingut Topf – Wine & Spirits en Dikkers
Weingut Hirsch – Grandi Vini en NOTK
Weingut Hiedler – Anfors-Imperial en Heisterkamp Wijnkopers
Weingut Huber – Les Genereux
Weingut Stift Göttweig – Andre Kerstens
Weingut Georg Frischengruber – WOW Oostenrijkse Kwaliteitswijnen
Weingut Gattinger – Le Connaisseur
Weingut Emmerich Knoll – Anfors-Imperial
Weingut Alzinger – Vughtse Wijnkoperij
Josef Fischer – Les Genereux
Weinberghof Fritsch – Vinites en Wijnhaven Wijnimport
Weingut Josef Ehmoser – Colaris
Weingut Mayer am Pfarrplatz – Invited By, Wijnhaven Wijnimport en Ingo Wewer
Weingut Stadlmann – Jos Rijnaarts
Ebner-Ebenauer – De WijnWarrior en Good Grapes
In de jaren dat ik me met de Champagne bezighoud, is de streek enorm veranderd. En zeker ten goede, waardoor mijn liefde voor champagne in de loop der jaren ook steeds groter is geworden. Mede omdat ik champagne ook beter ben gaan begrijpen, moet ik zeggen. Zeker van de grote terroirverschillen in de streek, die een veel grotere rol spelen dan ik aanvankelijk had gedacht.
In mijn begintijd werd de markt gedomineerd door grote huizen, waarvan een deel te boek staat als grandes marques. Een deel van deze huizen had het vizier gericht op massaproductie, en daarmee niet in de eerste plaats op kwaliteit. Maar champagne groeide en werd wereldwijd populair. Omdat veel grote huizen geen of weinig eigen wijngaarden hebben, moeten veel druiven worden gekocht. De kiloprijs steeg fors, zodat kleine druivenproducenten goed konden cashen. Een deel investeerde dat in eigen productie, naast de verkoop aan de grote huizen waarmee direct geld in het laatje komt. Daarmee werd de opkomst van individuele boeren in gang gezet, met bijzondere eigen terroirchampagnes, waardoor de keuze in bijzondere champagnes een grote sprong vooruit maakte. Zeker voor de liefhebber een heel positieve ontwikkeling. Maar voor de grote huizen uiteindelijk toch wat ongemakkelijk.
Deze ontwikkeling heeft de grote huizen tot herbezinning gedwongen. De kwaliteit van de ‘boerenchampagnes’ is daarmee een voorbeeld. Daarnaast staan de verkopen wereldwijd onder druk, zelfs op de Franse thuismarkt. Na een hoogtepunt in post-covid 2022 zijn de verkopen jaar op jaar gedaald. Afgelopen maandag was ik bij een proeverij van de Champagnes van Lanson, en daar werd het een aantal keren herhaald: Lanson heeft het roer omgegooid en kiest nu voor kwaliteit in plaats van kwantiteit. Lanson is sinds 2006 onderdeel van Lanson BCC, eigenaar van acht champagnehuizen, onder leiding van directeur-grootaandeelhouder Bruno Paillard. Ook huizen als Philipponnat en Besserat de Bellefon behoren tot deze groep. Ongetwijfeld speelt dit een rol bij de veranderingen en verbeteringen die zijn doorgevoerd.
Met wijnen die voor minimaal 50% uit premiers crus en grands crus worden gemaakt, met een veel langere flesrijping dan voorheen, worden nu champagnes gemaakt met meer complexiteit. Bij de millésimé en de blanc de blancs wordt geen malolactische gisting gedaan, om de wijnen meer spanning en frisheid te geven. Daarbij past ook een verandering in de namen en cuvées. De belangrijkste wijn van het huis, de Black Label, is sinds 2023 omgedoopt tot Le Black Création, met een nummer dat verschilt per opeenvolgende jaargang en dus cuvée. Een vorm van marketing, uiteraard, maar ook een manier om de verschillen tussen de wijnen aan te geven. Zoals eerder producenten als Jacquesson deden, met veel succes.
Van het eigen Domaine de Malmaison, met 16 hectare biodynamisch verzorgde stokken, wordt een van de betere wijnen gemaakt van Lanson, de Green Label Organic. Een mooie champagne met veel diepgang en een fraaie balans, droog en fijn in zijn mousse. Je zou net zo goed kunnen zeggen dat dit ook een soort boerenchampagne is. Ook de andere wijnen, zeker de millésimé, in dit geval 2013, zijn van een fraai niveau. Waarmee we constateren dat de grote champagnehuizen, al of niet onder druk van de onafhankelijke boeren, stukje bij beetje ook in die richting opschuiven. Wat voor de kwaliteit van de streek als geheel ook weer goed nieuws is.
De champagnes van Lanson worden geïmporteerd door De Monnik Dranken (www.monnik-dranken.nl).
Ronald de Groot, hoofdredacteur.
In Perswijn #7 maakt u kennis met een bont gezelschap uit Los Chacayes en klaterfrisse wijnen uit zowel de Haute-Savoie als Slovenië. U leest over Vulkanland Steiermark, rode wijnen uit Saint-Chinian, Clos Landelin en nog veel meer.
Met maar liefst 778 proefnotities van wijnen uit België, Zuid-West Frankrijk, de Noordelijke Rhône en rode wijnen uit Zuid-Afrika. En natuurlijk in PERSWIJN #7 de vertrouwde columnisten, rubrieken, diepgravende artikelen, inspirerende restaurants, wijn-spijscombinaties, nieuws en nog veel meer!
PERSWIJN #7 is vanaf 18 oktober verkrijgbaar in de winkels en bij onze ambassadeurs. En in onze webshop.
