Columns

In de landelijke pers zie je regelmatig verhalen over groeiende ongelijkheid in de maatschappij, vooral bij vermogens. Ik wil over deze discussie niet oordelen. Maar als we naar wijn kijken, moeten we constateren dat bij topwijnen grote vermogens steeds meer ingezet worden om topdomeinen te verwerven – en uit te breiden.

In Bordeaux besprak ik deze ontwikkeling onlangs met Jean-François Quenard, de 74-jarige eigenaar van Château de Pressac, in Saint-Emilion. Hij maakte zich duidelijk zorgen over de gang van zaken. ‘Jullie zitten nu aan de keukentafel met de eigenaar, maar dat is op veel châteaux al lang niet meer mogelijk. Je ziet in de streek steeds meer overnames door grote bedrijven, zoals verzekeraars en andere instellingen en personen met veel financiële armslag. Daarmee gaat het persoonlijke karakter en het persoonlijke gesprek verloren. Ik vind dat een slechte ontwikkeling, ook voor de streek als geheel.’

Je ziet ook dat de grote en rijke châteaux buren inlijven. Zo verwierf Cheval Blanc Château La Tour du Pin Figeac, en dat is inmiddels opgeheven. Dat mag, omdat Cheval Blanc uit de classificatie is gestapt – en dus niemand om toestemming hoeft te vragen. De wijn van buurchâteau Bellevue gaat nu bij die van Château Angélus, dat evenmin deel uitmaakt van de classificatie. Wel zo handig, kennelijk. Op de linker oever kocht Cos d’Estournel onlangs Cos Labory, dat er direct naast ligt.

De eigenaren van deze châteaux behoren zelf tot de rijken der aarde. Cheval blanc is (mede-)eigendom van Bernard Arnault, die afgelopen jaar Elon Musk van de eerste plek verdrong als rijkste mens op aarde. Via ‘zijn’ bedrijf LVMH is Arnault ook eigenaar van Château d’Yquem, de beroemdste Sauternes.

Het rijtje rijken dat châteaux in Bordeaux verwierf, is inmiddels lang. François Pinault, grote rivaal van Arnauld, maar met zo’n 50 miljard aan vermogen nog niet half zo rijk, werd eigenaar van Château Latour. De gebroeders Bouygues, met zo’n 7 miljard maar kleine krabbelaars – hun vermogen werd vergaard met bouw en telecom – kwamen niet verder dan tweede grand cru classé Château Montrose. Ook geen gekke bezitting, overigens. Champagne Roederer kocht Château Pichon-Lalande in Pauillac. Een van de grote klappers was de aankoop van Château Beauséjour-Duffau-Lagarosse in Saint-Émilion in 2021 door de eigenaren van cosmetica-concern Clarins. Het wijngoed van zo’n 7 hectare ging van de hand voor zo’n 75 miljoen euro. De lijst is nog veel langer, maar hier laat ik het even bij. Er zijn bijvoorbeeld ook rijke Chinezen en Amerikanen actief in deze markt, die grote sommen neertellen voor prestigeuze châteaux.

Dezelfde rijken die in Bordeaux actief zijn kopen ook elders toppers op. Sterker nog, het lijkt er op dat miljardairs Pinault en Arnault er een soort persoonlijke wedstrijd van hebben gemaakt. Bernard Arnault (ook via LVMH) kocht in 2014 het Clos des Lambrays in Morey-Saint-Denis voor 100 miljoen euro. In 2017 kocht Pinault Clos de Tart, aan de andere kant van de muur, voor 250 miljoen euro.

Op het eerste gezicht zou je kunnen denken dat die miljardairs hun gang maar moeten gaan. In feite, als je te veel geld hebt en het niet van de bank hoeft te lenen, kun je met zo’n investering zelfs een aardig rendement halen, als je de flessen maar duur genoeg weet te verkopen. En wij zijn niet verplicht ze te kopen. Alternatieven genoeg.

Maar zo simpel ligt het helaas niet. De enorme bedragen die voor dit soort wijngaarden worden betaald – voor Clos de Tart meer dan 33 miljoen per hectare – drijven de prijzen van de wijngaarden op tot astronomische hoogte. In landen als Frankrijk is de erfbelasting gebaseerd op de waarde van de wijngaarden. Bij een overlijden kunnen de erfgenamen worden geconfronteerd met bedragen die ze niet op kunnen brengen. Dit leidt er toe dat de rijke eigenaren en domeinen nog meer wijngaarden kunnen verwerven, en hun bezit verder uit kunnen breiden. Een cynische ontwikkeling.

Het aankopen van wijngaarden door rijke buren is naar mijn idee niet minder cynisch. Een voorbeeld is de aankoop van een groot stuk wijngaard van Château Phélan-Ségur in Saint-Estèphe door Château Montrose in 2010. Het stuk wijngaard van 22 hectare werd zonder omhaal bij de wijngaard gevoegd, met het argument dat het ooit behoorde tot de ‘historische bezittingen’ van Montrose. Tja. Montrose kan per fles veel meer vangen dan Phélan-Ségur ooit zou kunnen. Dus een meer dan aantrekkelijke deal voor deze tweede cru. De wijn van Montrose is top, maar van de manier waarop dit soort zaken gaan, word ik niet vrolijk.

Ronald de Groot

Soms kom je op buitenlandse websites bijzondere verhalen tegen over Nederland. Waaruit maar weer blijkt dat buitenlanders een verrassende blik op ons land kunnen hebben. Zo kwam ik op de website van de BBC een artikel tegen over de manier waarop Nederlanders uitputting en depressie aanpakken, veroorzaakt door te veel werk en stress. Hoe denkt u? Wel, door te niksen. Dat wordt geschreven door de Nederlandse correspondent, Olga Mecking, die er zelfs een boek over heeft geschreven: ‘Embracing the Dutch art of doing nothing’. Ze spreekt zelfs van een ‘Dutch wellness trend’.

Zo had ik het eerlijk gezegd zelf nog nooit bekeken. En voor veel Nederlanders, die zich overwerkt voelen of op een andere manier lijden onder hun werk, zal deze observatie wellicht ook als een verrassing komen. Als we de kranten moeten geloven, staat iedereen hier bol van de stress.  Maar een blik op de statistiek leert dat Olga Mecking wel degelijk een punt heeft. Nergens in Europa, en zelfs nergens ter wereld, is de werkweek volgens de OESO gemiddeld zo kort als in Nederland: 30,6 uur. Zelfs in Frankrijk, waar een officiële werkweek van 35 uur geldt, wordt per week gemiddeld 38,2 uur gewerkt. Er is wel eens ergernis over het gebrek aan personeel in alle sectoren in ons land, maar dat gebrek is uit deze cijfers heel goed te verklaren, lijkt me zo. Laat ik het zo formuleren: van samen de schouders er onder zetten, lijkt hier geen sprake.

Wat is niksen dan eigenlijk? Niksen is écht nietsdoen, zo stelt Mecking. Dus, helemaal niks, en zonder enig doel. Niet scrollen op facebook of zelfs niet mediteren. In alle eerlijkheid lijkt me dat best moeilijk. Maar dat ligt ongetwijfeld aan mezelf. Ik vrees dat ik van jongs af aan heb geleerd dat een mens juist niet moet niksen. Niet eens vanuit een gereformeerde achtergrond of een andere overtuiging. Als je even niks deed, vroegen je ouders of je je misschien zat te vervelen. Maar ik verveelde me nooit. En écht helemaal niets doen. Oei, dat lijkt me heel moeilijk, in alle eerlijkheid. Ooit combineerde ik een baan met het maken van een wijnblad. Met het opzeggen van mijn baan kwam een hoop tijd vrij, maar dat was niet het moment om niets te gaan doen – integendeel.

Een paar dagen geleden kreeg ik een mail van iemand die me vroeg hoe zich te ontwikkelen tot een goed wijnschrijver. Tja. Dat is vooral een kwestie van niet te veel niksen. Voortdurend wijnen proeven, op bezoek bij zoveel mogelijk wijnboeren, kennis opslurpen. Als ik op wijnreis ga, wordt me nog wel eens een ‘fijne vakantie’ gewenst – liefst op een grappige toon. Ik wens iedereen een vakantie toe waarin je tientallen wijnen per dag te proeven krijgt. Waarop je moet opstaan om 8 uur en om 1 uur in de nacht je bed in rolt na een lang diner. Ik zal echt niet klagen, want het is ook leuk. En het is zonder meer een voorrecht om hierin je passie te kunnen volgen. Maar het is wel werk, uiteindelijk.

En als ik dan wél echt op vakantie ben, dan is er altijd wel een moment, of zijn er zelfs meerdere momenten, waarop ik een bezoek breng aan wijnproducenten en/of een proeverij bijwoon. Het is domweg te leuk en te leerzaam om dat te laten, moet ik eerlijk zeggen. Het bijzondere van de wijn is ook dat je overal goed wordt ontvangen. De betere wijnproducenten hebben dezelfde passie als ik. Dus waar je ook bent, je voelt je eigenlijk geen toerist. Je hebt direct contact met de bewoners van de streek waar je bent, je maakt op een heel andere manier kennis met een land of een gebied dan door het bezoeken van toeristische attracties.

Op het moment dat ik bij een proeverij, afgelopen week, de vraag kreeg of ik al ‘in de pensioenstand’ stond, kon ik dan ook antwoorden dat ik nog niet zo ver was. Nog te veel te doen, nog te veel plannen. En nog mooie, leerzame reizen in het verschiet. Mijn werk is voor de maatschappij natuurlijk niet zo belangrijk, maar anders zou ik zeggen: ‘íemand moet het doen’.

Niksen is niks voor mij.

Ronald de Groot

Een van de bijzondere fenomenen in wijnland zijn medailles. Al sinds ik in de wijn zit heb ik me over medailles voor wijnen verbaasd. Aan het begin van mijn wijncarrière had je bekende wijnconcoursen in Mâcon en Ljubljana, die niet erg serieus werden genomen. Tegenwoordig zijn het er nog veel meer. Bekende voorbeelden zijn de concoursen van Decanter en Mundus Vini, en het Concours Mondial de Bruxelles. Maar dat zijn lang niet de enige, het zijn er tegenwoordig tientallen.

Zo, mijn artikel voor Perswijn #4 over 2022, de nieuwe oogst Bordeaux die eind april werd gepresenteerd, is af. Geen moment te vroeg. Ik zag de eerste aanbiedingen om en primeur wijnen te kopen al weer langs komen. We redigeren nu de notities, en die komen van de week beschikbaar voor wie ze wil raadplegen. Voor Bordeaux zijn de primeurproeverijen en de daarop volgende verkoopcampagne een belangrijke gebeurtenis. Voor ons als journalisten is het fijn om er na de pandemie weer gewoon heen te kunnen, en ‘live’ de wijnen te proeven en te bediscussiëren.

Afgelopen week kreeg ik een uitvoerige en nuttige reactie van Arnoud Bloemendaal op mijn artikelen over natuurwijn in Perswijn en op de website. Aanleiding om mijn standpunt nog eens te verduidelijken. In cursief zijn tekst, waaruit ik, voor de duidelijkheid, een deel moest weglaten omwille van de lengte. Daaronder mijn reacties.

Op dit moment zijn we bezig met het maken van een bijlage over rosé, die u terug zult vinden bij het volgende nummer van Perswijn. Rosé als wijn is een bijzonder fenomeen, dat de afgelopen jaren flink in populariteit is toegenomen.  Grappig genoeg is vooral de Franse dorst naar meer rosé vrijwel onstilbaar. Dat land is goed voor de consumptie van maar liefst meer dan een derde van de totale productie van rosé. Tweede op de ranglijst is de V.S., met zo’n 15% van het totaal. In Frankrijk, waar de afgelopen zomer drie hittegolven plaatsvonden, gaat de stijgende consumptie van rosé ten koste van die van rode wijnen, uiteraard vooral in de zomermaanden. Frankrijk importeert goedkope rosé uit Spanje voor eigen consumptie en exporteert zijn dure rosé, met name uit de Provence, naar landen die bereid zijn daarvoor te betalen – met name de V.S.

Deze week ben ik weer in Bordeaux voor de proeverijen van de primeurwijnen. Voor de hoeveelste keer? Ik ben de tel een beetje kwijt, na de onderbrekingen door covid – die je al weer bijna vergeten zou zijn. Maar toch ook niet. De sfeer van hier proeven is toch heel anders dan thuis de monsters op een rijtje te zetten. Even een praatje maken, dat gemakkelijke contact, je collega’s van over de hele wereld weer even terugzien, dat voelt toch warm. Het blijft een bijzondere gebeurtenis.

In Amsterdam is een soort wijnoorlog gaande. Nou ja, oorlog, laten we het wedstrijd noemen. Wat voor wedstrijd? Zo hoor ik u denken. Een wedstrijd wie de meeste natuurwijnen op de kaart heeft staan. Voorlopige winnaar: de Bottleshop, een nieuwe wijnbar/restaurant aan de Wibautstraat, met naar eigen zeggen – in het Parool – 350 natuurwijnen op de kaart. Een fijne keuze, zou je zo zeggen. Maar hoe maak je als liefhebber een keuze uit deze stortvloed aan wijnen? Ik heb een beetje in hun kaart zitten neuzen. Ik zou het eerlijk gezegd niet weten. Bij natuurwijnen raak ik nóg sneller de weg kwijt op een wijnkaart dan bij conventionele wijnen – overigens ook lastig. Bij conventionele wijnen kan ik wel zo’n beetje bedenken hoe een rode Bourgogne smaakt. Of een mooie Riesling of Chardonnay. Bij natuurwijnen weet je dat eigenlijk nooit, want daarbij wordt het karakter nogal eens bepaald door de vinificatie, met niet zelden een zekere of sterke vorm van oxidatie. Dat kan onaangename verrassingen opleveren.

Ik kan het me nog levendig herinneren. Ik was uitgenodigd voor een truffeljacht in de Spaanse Pyreneeën. Dat wilde ik wel eens meemaken. Van truffels krijg ik niet gauw genoeg. Ik had altijd gehoord dat varkens dé dieren waren om truffels te zoeken. Maar helaas, de varkens bleken vervangen te zijn door honden. Niet de enige anticlimax overigens van deze reis. In Barcelona aangekomen bleek ik mijn paspoort vergeten te zijn. Op Schiphol werd je destijds niet – en nu nog steeds niet – gecontroleerd op je identiteit. Instapkaart scannen en klaar was je. Dus werd mijn truffeljacht mede gedomineerd door de jacht op een tijdelijk paspoort, anders zou ik niet meer terug kunnen. Gelukkig kreeg ik veel hulp.

Afgelopen week mocht ik aanschuiven bij een presentatie van het porthuis Dow’s, onderdeel van het imperium van de familie Symington. Aanleiding was het feit dat Dow’s gaat samenwerken met DGS Wijn, onderdeel van Delta, Neerlands grootste wijnimporteur. Een pragmatische en logische keuze, lijkt mij. Zeker als je bedenkt dat het voor producenten van port op dit moment knokken is om hun marktaandeel te behouden. Dat kwam ook duidelijk naar voren tijdens de presentatie van de verschillende ports van Dow’s. De Symingtons hebben altijd de focus gehad op kwaliteit, maar tussen de regels door kon je beluisteren dat zoiets in deze tijden niet zomaar genoeg is voor stijgende verkopen.