Nieuws

De grootste appellation van de noordelijke Rhône is opmerkelijk gevarieerd en dynamisch. Crozes-Hermitage doet zijn wel klinkende naam eer aan, met overtuigende wijnen, ook in het betaalbare segment.

door Lars Daniëls

Hoewel de appellation in de volksmond kortweg Crozes wordt genoemd, is het Hermitage in de officiële naam natuurlijk niet onbelangrijk. Hermitage is de beroemdste cru van de noordelijke Rhône en een van de bekendste herkomstbenamingen van de hele wijnwereld. Als je daarvan kunt meeprofiteren, doe je dat uiteraard. En ook al hebben grote delen van het huidige grondgebied weinig gemeen met de wijngaarden op de wereldberoemde heuvel, historisch gezien is de naam helemaal logisch.

Klein begin, grote uitbreiding

Crozes-Hermitage is een dorp ten noorden van de Hermitage-heuvel en de naamgever van de appellation, die al in 1937 de status van AOC kreeg. Tot en met 1952 gold deze benaming alleen voor de wijngaarden van die kleine gemeente. Pas daarna werd de appellation uitgebreid en aanzienlijk. De dorpen Érôme, Serves-sur-Rhône, Gervans, Larnage, Tain-l’Hermitage, Mercurol, Chanos-Curson, Beaumont-Monteux, La Roche-de-Glun en Pont-de-l’Isère mochten ook AOC Crozes-Hermitage gaan maken. Daarmee werd het de grootste appellation van de noordelijke Rhône (Côtes du Rhône speelt in het noorden een heel bescheiden rol), zij het aanvankelijk vooral potentieel. Laurent Fayolle, de eerste producent die ik bezocht tijdens mijn bezoek, vertelt: “Tot 1990 kwam Crozes-Hermitage vooral uit de dorpen in het noordelijke deel, dus uit Crozes-Hermitage zelf en Érôme, Serves-sur-Rhône, Gervans, Larnage en ook Mercurol. Het inmiddels beroemde plateau des Chassis is voor grootschalige wijnbouw pas 30 jaar oud, op Domaine Combier en Domaine de Thalabert van Jaboulet na. Maar het is nu wel goed voor 75% van de hele productie.” Voorheen was het vooral een gebied waar fruit als abrikozen en kersen werden geteeld.

Terroir: diverser dan gedacht

De ontginning van het zuidelijke deel van de appellation, vaak gemakshalve aangeduid als Les Chassis – hoewel het gebied uit veel meer lieux-dits bestaat dan alleen het eigenlijke Les Chassis – heeft het beeld van Crozes-Hermitage flink veranderd. En ook verrijkt.

Dit heeft allereerst met terroir te maken. Terwijl de noordelijke wijngaarden grotendeels op een granieten ondergrond liggen en de wijnen vaak doen denken aan die van de westkant van Hermitage –alleen dan wat minder krachtig – heeft het terroir van Les Chassis, met zijn galets roulés op rode klei, meer overeenkomsten met dat van de zuidelijke Rhône. De wijnen uit dit gebied zijn ook beduidend mediterraner dan die van het noordelijke deel.

Maar Crozes-Hermitage is veel diverser dan deze grove tweedeling, tussen het graniet van het noorden en de galets roulés van het zuiden. Op meerdere plekken, zoals in de dorpen van het noordelijke deel en bij Mercurol en Chanos-Curson, bestaat de bodem uit löss (op graniet). Heel bijzonder zijn de bodems bij de ruïnes van het kasteel van Larnage, die bestaan uit kaolien, een witte klei.

En dan hebben we het nog niet over de specifieke klimatologische verschillen tussen noord en zuid. Die worden mede bepaald door verschillen in hoogte, waarbij het noordelijk deel niet alleen minder warm is door de noordelijke ligging ‘achter’ de Hermitage-heuvel, maar ook omdat de wijngaarden gemiddeld 50-100 meter hoger liggen dan die in het zuiden. Het zuiden profiteert volop van de warme mediterrane lucht die door het Rhônedal zijn weg omhoog zoekt.

Rode Crozes

Voor de appellation Crozes-Hermitage mogen drie druivenrassen worden gebruikt. Voor rood is dat syrah, eventueel aangevuld met maximaal 15% marsanne en/of roussanne. Die moeten samen met syrah worden vergist en mogen tot maximaal 15% samen met syrah in gemengde wijngaarden staan aangeplant. Syrah geeft net als elders in de noordelijke Rhône heel intense en pure wijnen, met goede kleur, goed fruit, goede tannine en doorgaans genoeg frisheid. Die van het graniet van het noorden zijn slanker en frisser dan die van de rolkeien in het zuiden, die krachtig, kruidig en warm overkomen. Laurent Fayolle vertelt over de uitdagingen van warme jaren, die steeds meer voorkomen: “Syrah geeft in warme, droge jaren veel tonen van réglisse (zoethout, geur van drop). Dat zou een stressaroma kunnen zijn.”

Witte Crozes

De witte Crozes wordt gemaakt van marsanne en/of roussanne, waarbij de aanplant van marsanne groter is. François Tardy van Domaine des Entrefaux vertelt over roussanne: “La Roussanne was eerder in Crozes-Hermitage dan marsanne en is historisch de witte druif van Crozes, maar verdween om haar wisselvalligheid.” Nu is roussanne weer populair om aan te planten en geliefd om aroma’s van gele bloemen, honing en een ronde, sappige smaak. Maar die is iets minder lang in de afdronk dan die van marsanne, geeft Laurent Fayolle aan. En hij licht toe over Marsanne: “Marsanne heeft grotere trossen dan Roussanne en wordt meestal eerder geoogst. Ze geeft meer body en structuur dan Roussanne, het kan zelfs lijken alsof er hout is gebruikt terwijl er geen hout aan te pas komt. Typerend is ook een lichte bitterheid, die echter wel elegant moet blijven; bij lage zuren wordt die bitterheid minder verfijnd.” Dat heeft ook te maken met de timing van de oogst, benadrukt hij: “We kunnen niet meer wachten tot de schil bruinig wordt, want dan is de zuurgraad te laag. We moeten eerder ingrijpen, wat betekent dat je veel in de wijngaard moet zijn en constant moet proeven. Anders ben je te laat. Laboratoriumanalyses geven te weinig informatie en komen vaak te laat.”

Hoewel Syrah zowel uit het noorden als uit het zuiden van Crozes anders maar even goed kan zijn, geldt dat minder voor witte wijnen. Het is algemeen geaccepteerd dat Les Chassis te warm is voor wit. Het noorden, met zijn granieten bodems, en de omgeving van Mercurol en Chanos-Curson, waar löss overheerst, zijn daarentegen veel geschikter.

Recente jaargangen

De warme, droge vintages van de afgelopen jaren worden in het algemeen (zeer) hoog gewaardeerd door de internationale media en de meeste producenten. 2018 was heel goed wat betreft kwaliteiten en opbrengsten, zowel voor rood als voor wit. 2019 was stevig en heel goed, met wijnen die goed zullen ouderen. 2020 komt heel mooi aromatisch, rijp en verleidelijk over. En 2022, met zijn warme, droge zomer en vroege oogst, wordt ook omhoog geschreven. Dat geldt niet voor het koele en uitdagende 2021, dat als matig wordt gezien. Toch is dat te kort door de bocht, want we proefden tal van prachtige wijnen, zowel rood als wit. Emmanuel Darnaud breekt ook een lans voor 2021: “Over 2021 wordt wat neerbuigend gesproken en geschreven,” zegt hij. “Maar ik denk dat, in tegenstelling tot noordelijkere regio’s zoals de Bourgogne, de Syrah-wijnen uit Crozes in 2021 wél voldoende rijp zijn. Daarnaast zijn ze fris, elegant en uiterst doordrinkbaar. Zeker geen slecht jaar.”

Hele trossen of niet

Darnaud merkt terecht op: “Met de wisselende jaren en de vele uitdagingen is de rol van de wijnmaker nog belangrijker geworden, denk ik. Het is cruciaal om de balans in de wijnen te bewaken.”

Dat is een uitdaging waar elke wijnmaker op zijn eigen manier mee omgaat. Een mooi voorbeeld daarvan is het contrast tussen twee van de bekendste producenten van Crozes-Hermitage – en Les Chassis in het bijzonder – wiens wijngaarden deels op steenworp afstand van elkaar liggen: Domaine Alain Graillot en Domaine Combier. Alain Graillot stond bekend om zijn vinificatie met hele trossen, terwijl Laurent Combier juist alle druiven voor zijn Crozes volledig ontsteelde. Hun zonen, Maxime en Antoine Graillot en David en Julien Combier, zetten deze tradities voort.

Maxime Graillot:“Ik begrijp niet waarom vroeger alleen mijn vader en Dard & Ribo met hele trossen werkten. Misschien waren anderen bang voor groene steeltjes, maar de wijnen van toen waren eigenlijk stabieler, met een lagere pH. Dus de lichte stijging van de pH die hele trossen met zich meebrengen, was niet problematisch.”“

Nota bene, doordat de steeltjes relatief veel kalium bevatten dat wijnsteenzuur bindt, neemt de pH altijd
wat toe. ‘Als je niet ontsteeld zit syrah vaak op 3.9 tegenover 3.7 wel ontsteeld. Maar toch komen de 
wijnen frisser over, ook door een vleugje groenigheid dat er altijd wel is. Bovendien voorkom je 
overextractie omdat je bang bent voor te grote invloed van de steeltjes!’

David Combier legt hun visie uit, die anders is maar niets minder: “Bij ons wordt alle Syrah voor Crozes volledig ontsteeld. Alleen voor Saint-Joseph gebruiken we soms hele trossen. We doen gewoon wat al jarenlang goed werkt. We willen mooi fruit, fluwelige tannines en wijnen die al jong drinkbaar zijn.”

Eigentijds: infusie en wine globes

Niet alleen hele trossen is een issue in Crozes, ook maceratie. Meer en meer producenten doen steeds minder extractie. Dat wil zeggen dat actieve technieken als pigeage minder worden gebruikt en remontages veelal genoeg zijn. Steeds vaker praat men over infusie in plaats van extractie, hetgeen logisch is met de goede fenolische rijpheid van de druiven tegenwoordig. Een voorbeeld is hoe Laurent Fayolle te werk gaat: “Ik doe eigenlijk alleen remontages, om de schillen nat te houden tijdens eerste dagen van gisting, en dan een pigeage om de hoed te mengen met de gistende wijn als die nat is. Maar niet veel extractie, meer infusie.”

Tegelijk en in lijn met de trend naar verfijnde, niet te zwoele wijnen, zie je ook dat het gebruik van nieuw hout afneemt en dat men vaker groter hout gebruikt, van 400, 500 en 600 liter (demi-muid) maar ook veel foudres. En daarbij betonnen tanks, betonnen eieren, amforen en zelfs glazen wine globes van verschillende grootte. Bij een producent als Combier gebruiken ze al die verschillende vaten van verschillende materialen om extra complexiteit in de assemblages te krijgen. Heel intelligent.

Ook betaalbaar wit en vooral rood

Cave de Tain, Crozes-Hermitage blanc Nobles Rives 2022 cat. 7

M. Chapoutier, Crozes-Hermitage rouge Petite Ruche 2022 cat. 7

Cave de Tain, Crozes-Hermitage rouge Nobles Rives 2022 cat. 7

Domaine Melody, Crozes-Hermitage rouge Friandise 2022 cat.7

 

De nieuwe generatie

Ik was niet alleen onder de indruk van de kwaliteit van Crozes-Hermitage – van betaalbaar naar duur – of van de natuurlijke diversiteit binnen de appellation. Opmerkelijk was de dynamiek van het gebied, waar de jeugd duidelijk het voortouw neemt, met aanjagers als Daphne Chave, David Combier en Maxime Chapoutier. Kinderen uit traditionele domaines gaan in het buitenland bijleren (of hebben dat al gedaan), proeven vaak samen en wisselen informatie uit. Een mooi initiatief van de nieuwe generatie is Wine & Transat Mercurol bij Le Tour de Mercurol, in de wijngaarden. Het is een grote proeverij waar alle wijnen tegen vriendenprijzen te koop zijn. Er zijn food trucks met lokale specialiteiten en DJ’s. Het is prachtig om iemand als Daphne Chave van Domaine Yann Chave erover te horen praten, met groot jeugdig enthousiasme. Het doet de samenhorigheid binnen Crozes-Hermitage heel goed. En maakt dat de toekomst er goed uitziet voor Crozes-Hermitage, een verrassend gevarieerde en dynamische appellation.

Bezochte domeinen en favoriete wijnen

Eind november 2023 bezocht ik een groot aantal producenten, van allerlei omvang en reputatie. Ik heb ze in het volgende overzicht arbitrair gerangschikt, met daarbij telkens mijn twee favoriete wijnen uit hun assortiment.

Vaandeldragers

Domaine Combier

Een van de topproducenten van de appellation, gelegen aan de N7 en beroemd van hun Clos des Grives. Het domaine is maar liefst 60 hectare groot, waarvan 56 hectare in Crozes. Geweldig bedrijf, geweldige wijnen.

Crozes-Hermitage rouge Domaine 2022 17 pnt

Crozes-Hermitage rouge Clos des Grives 2021 17 pnt

Importeur: Vinoblesse

 

David Combier

Domaine Laurent Fayolle

Het domaine met 12 hectare in Crozes heette voorheen Fayolle Père & Fils, maar Laurent wilde het anders doen dan zijn vader, onder andere biologisch werken. De wijnen zijn zoals hij overkomt, precies en fijn genuanceerd. En hebben prachtige terroirexpressie.

Crozes-Hermitage blanc Les Pontaix 2022 16,5 pnt

Crozes-Hermitage rouge Clos Les Cornirets 2021 17,5 pnt

 

Laurent Fayolle

Domaine Yann Chave

Rugbyman Yann Chave is een bekende persoon en president van de appellation. Dochter Daphne zal het bedrijf van 20 hectare leiden in nieuwe tijden en is net als haar vader enorm betrokken bij Crozes-Hermitage als geheel. Mooie wijnen in een rijpe, brede maar verfijnde stijl.

Crozes-Hermitage rouge 2022 16 pnt

Crozes-Hermitage rouge Le Rouvre 2020 17 pnt

Importeur: Sanders Wijnkopers

Domaine Alain Graillot

Alain Graillot overleed onverwachts in 2022, maar heeft een prachtig bedrijf met 27 hectare achtergelaten aan zijn zoons Maxime en Antoine. ‘Ik doe alles zoals mijn vader’, zegt Maxime,  ‘alleen heb ik de opvoeding een beetje verlengd, doe een langere rijping. Mijn vader kon zich dat niet veroorloven, wij nu wel. Dat is een zekere rijkdom.’ Heel karaktervolle wijnen, soms rustiek in hun jeugd maar prachtig wanneer ze op dronk zijn.

Crozes-Hermitage rouge 2022 16,5 pnt

Crozes-Hermitage rouge La Guiraude 2020 (vatmonster) 17+ pnt

Importeur: Okhuysen

Maxime Graillot

Grote spelers

M. Chapoutier

Over Chapoutier is al veel geschreven. Een grote biodynamisch werkende producent van heel goede en grote wijnen, van betaalbaar tot zeer hoog geprijsd. De stijlvolle wijnen blinken uit door precisie, diepgang en verfijning. Wereldklasse, ook in Crozes-Hermitage, met als vlaggenschip de geweldige Les Varonniers, grotendeels van het graniet van de westkant van Hermitage.

Crozes-Hermitage blanc Les Meysonniers 2022 16,5 pnt

Crozes-Hermitage rouge Les Varonniers 2021 17,5 pnt

Importeur: Cordier

 

Maxime Chapoutier

Cave de Tain

Een van de beste coöperaties van Frankrijk, met breed verkrijgbare wijnen in de betaalbare prijscategorie en opmerkelijk goede sélections parcellaires.

Crozes-Hermitage blanc Les Hauts d’Éole 2020 16,5 pnt

Crozes-Hermitage rouge Les Hauts du Fief 2020 16,5 pnt

Importeur: DGS Wijn

Paul Jaboulet Aîné

Beroemd van La Chapelle, maar ook van Domaine de Thalabert in Crozes-Hermitage, de eerste wijngaard die Jaboulet kocht, in 1834. Thalabert is 40 hectare groot en heeft nog een substantieel aantal heel oude stokken. Heel beroemd en nog steeds heel goed.

Crozes-Hermitage blanc Domaine de Roure 2021 15,5 pnt

Crozes-Hermitage rouge Domaine de Thalabert 2018 17 pnt

Importeur: l’Exception

 

Minder bekend maar goed

Domaine Emmanuel Darnaud

Begonnen in 2001, nu 20 hectare groot, waarvan 16,5 hectare in Crozes-Hermitage (en 1,5 hectare in Hermitage!). Emmanuel houdt van schoon werken, assembleren en precisie.

Crozes-Hermitage rouge Les Trois Chênes 2022 ****(*)

Crozes-Hermitage rouge Au Fil du Temps 2021 ****(*)

Importeur: B.J. de Logie, Van Eyck

Emmanuel Darnaud

Domaine des Entrefaux

Prachtig gelegen domein van François Tardy bij Chanos-Curson, met naast wijngaarden ook graanakkers en eikenboomgaarden voor truffels! Hij is een hoeder van de tradities van Crozes-Hermitage en een voorstander van de herintroductie dorpsnamen. ‘Alle dorpen hadden hun specifieke kenmerken en wijnen: Mercurol, Chanos-Curson, Gervans, Ruoms, etc. Zou mooi zijn als dat terugkomt.’

Crozes-Hermitage blanc Les Pends 2022 16,5 pnt

Crozes-Hermitage rouge Les Machonnieres 2020 17 pnt

Importeur: J. Bart

 

François Tardy

Domaine des Hauts Chassis

Het familiedomein van vader Franck, zoon Raphael en opa Roland Faugier is een solide producent, waar de opvolging met goede nieuwe ideeën komt. Gelegen in het hart van Les Chassis, met 20 hectare in de appellation.

Crozes-Hermitage rouge Les Châssis 2020 16,5 pnt

Crozes-Hermitage rouge Vespera 2022 16,5 pnt

Importeur: Well of Wine, Bosman Wijnkopers

Drie generaties bij Hauts Chassis

Nieuwkomers

Domaine Vendôme

Jong bedrijf van Celine en Robert Roudier, gevestigd in Larnage. Maken zelf hun wijnen sinds 2020, met maar liefst 40% witte druiven, voorwaar geen nadeel met de huidige vraag. Ook abrikozen, kersen, lavendel en truffels.

Crozes-Hermitage blanc Les Bruclas 2022 15,5 pnt

Crozes-Hermitage rouge Ergeron 2020 16 pnt

Céline en Robert Roudier

 Domaine Melody

Dynamisch bedrijf van Marc Romak en Marlène Durand, begonnen in 2010, voordien werden de druiven verkocht aan de Cave de Tain. Hij heeft trouwens Nederlandse ouders, uit Vlaardingen. Totaal nu 20 hectare, vooral wijngaarden in Les Chassis, maar syrah uit Larnage in Étoile Noire.

Crozes-Hermitage blanc Chaos Blanc 2022 16 pnt

Crozes-Hermitage rouge Étoile Noire 2021 16 pnt

Importeur: Wijndijck

Marlène Durand en Marc Romak

Domaine des Combat

Nog een jong domaine, dat in 2017 de Cave de Tain verliet –het was een van de oprichters van de coöperatie– en voor zichzelf begon. Sandra Combat werkt samen met haar ouders en een oenoloog. Ze heeft 22 hectare in Crozes-Hermitage, waarvan 20 in Mercurol en 2 in Larnage.

Crozes-Hermitage blanc 2022 15 pnt

Crozes-Hermitage rouge Exception’Elle 2020 16 pnt

 

Crozes-Hermitage in vogelvlucht:

ligging: op 45º NB, zuidelijk in de noordelijke Rhône, op de oostelijke oever van de Rhône, ten noorden, oosten en zuiden van AOC Hermitage

oppervlakte: 1.869 hectare

gemeenten: Crozes-Hermitage, Érôme, Serves-sur-Rhône, Gervans, Larnage, Tain-l’Hermitage, Mercurol, Chanos-Curson, Beaumont-Monteux, La Roche-de-Glun en Pont-de-l’Isère

druiven: syrah, marsanne en roussanne 

productie: ± 80.000 hectoliter per jaar; 90% rode wijnen, 10% witte wijn 

klimaat: semi-continentaal overgangsklimaat met beduidende mediterrane invloeden; gem. max. temperatuur groeiseizoen: 24,8 ºC, gem. min. temperatuur groeiseizoen: 12,5 ºC; neerslag per jaar: 686 mm, zonuren per jaar: 2196 uur 

geologie en bodems: heel divers; in het noorden vooral grof zanderige, kleihoudende bodems en löss op verweerd graniet, in het zuiden rolkeien op rode klei, bij Larnage witte zandbodems (Kaolin) 

 

Lars Daniels

 

Het supplement over biodiversity hotspot Neusiedlersee geeft veel achtergrondinformatie over dit prachtige Oostenrijkse natuur- en cultuurgebied en uiteraard vele proefnotities van interessante en aanbevelingswaardige wijnen.

In Perswijn #2 leest u over het jubeljaar 2021 voor Barolo, Bordeaux 2022 op fles en de Riesling van het Duitse Dönnhoff. Verder aandacht voor Sauternes van Château de Fargues, wijn uit amforen, ijzersterk Eisenberg en de gevolgen van low– en no alcohol.  Laat u inspireren door Noma’s hoofdsommelier Mees List, uw invloed op de voorzichtige trend naar lokale druivenvariëteiten en Malbec op een dubbelspoor.

Met maar liefst 843 proefnotities rode Bourgogne, Duitse Riesling in alle stijlen (2), rood en wit uit Chili, rode wijn uit Ribera del Duero en sherry in alle stijlen.

En natuurlijk in PERSWIJN #2 de vertrouwde columnisten, rubrieken, diepgravende artikelen, inspirerende restaurants, nieuws en nog veel meer! PERSWIJN #2 met supplement Neusiedlersee is vanaf 10 maart verkrijgbaar in de winkels en bij onze ambassadeurs. En ook in onze webshop.

Bartolo Mascarello en Giuseppe Mascarello behoren tot de meest gerenommeerde producenten van Barolo. Ze hebben meer gemeenschappelijk dan alleen hun familienaam, maar er zijn ook duidelijke verschillen. Ze belichamen Barolo; elk op eigen, grootse wijze. ‘Kiezen kun je bijna niet.’

Het gebeurt niet vaak dat je op één dag op bezoek kunt bij twee grootheden van een beroemd wijngebied. Ooit had ik die mazzel in Chablis, met Raveneau en Dauvissat. En dit keer, eind januari 2024, konden we langs bij Bartolo Mascarello en Giuseppe Mascarello. Twee legendarische namen, befaamd in binnen- en buitenland. Allebei hebben ze bijgedragen aan de status van Barolo als een van de grote wijnen ter wereld.

Bartolo Mascarello

Cantina Mascarello Bartolo, zoals de officiële naam luidt, is gevestigd in het dorp Barolo zelf, aan de Via Roma, waar ook de kleine parkeerplaats voor het centrum is. Niets aan de buitenkant doet vermoeden dat hier sinds 1918 een van de beste en beroemdste producenten van Barolo huist. Behalve misschien een bordje dat spontane bezoekers moet ontmoedigen aan te bellen.

Eigenaresse is Maria Teresa Mascarello, dochter van Bartolo. Hij maakte faam met een klassieke Barolo én met zijn afkeer van barriques en de politiek van Silvio Berlusconi. Maria Teresa, die de leiding heeft sinds het overlijden van haar vader in 2005, heeft de wijnen verder verfijnd. Haar bedrijf heeft slechts 5 hectare wijngaarden, verdeeld over vijf Menzione Geografiche Aggiuntive (MGA’s; zeg maar onofficiële crus), te weten Cannubi, Rué, San Lorenzo (alle in Barolo), Rocche dell’Annunziata (in La Morra) en Monrobiolo di Bussia (in Monforte d’Alba). Het perceel in die laatste cru wordt gehuurd sinds 2015, toen San Lorenzo werd herplant. De helft van de totale productie is Barolo.

Maria Teresa Mascarello van Bartolo Mascarello  (foto: Lars Daniëls)

Stevige mening

Bartolo Mascarello stond erom bekend dat hij geen blad voor de mond nam. Hij was een tegenstander van het
gebruik van barriques voor Barolo, en verzette zich op politiek vlak tegen Berlusconi. In 1998 en 1999 
maakte hij Barolo met op het etiket ‘No barrique, no Berlusconi’. Het waren flessen die een cultstatus 
verwierven. Zijn dochter Maria Teresa, de huidige eigenaresse, is nauwelijks minder uitgesproken, zo 
bleek ooit tijdens een discussie over Cannubi en ook nu weer, bij ons bezoek.

Giuseppe Mascarello

 Mascarello Giuseppe e Figlio werd in 1881 opgericht door Giuseppe Mascarello, maar het was zijn achterkleinzoon Mauro die het huis beroemd maakte. Dat deed hij vooral met zijn afzonderlijke botteling van de MGA Monprivato (Castiglione Falletto), die hij vanaf 1970 produceerde. In 1993 volgde de uiterst zeldzame Riserva Cà d’Morissio, gemaakt van 100% michét, een historisch biotype van nebbiolo. Michét is in feite een nebbiolo die besmet is met het grapevine fanleaf virus, wat onder andere zorgt voor een lagere opbrengst.

De cru Monprivato beslaat 7 hectare en is nu vrijwel volledig in handen van Giuseppe Mascarello, op een halve hectare na. Naast Monprivato bezit het huis ook wijngaarden in de MGA’s Villero (Castiglione Falletto) en Perno (Monforte d’Alba). In totaal omvat het domein 15 hectare, met Barolo als belangrijkste wijn. Vandaag de dag wordt het familiebedrijf geleid door Mauro’s zoon Giuseppe en dochter Elena.  ‘Papa is minder betrokken tegenwoordig, hij doet van alles wat’, zegt Elena. ‘Hij wil vooral de belangrijke beslissingen nemen voor de Monprivato, dat is zijn kindje.’

Een MGA is een officieel erkende wijngaardlocatie binnen de DOCG Barolo. Het helpt om de herkomst van 
een wijn preciezer aan te duiden en geeft aan dat de druiven uit een specifiek afgebakend gebied komen.

Mauro Mascarello met zijn dochter Elena (foto: Lars Daniëls)

Grensgeval

Mascarello Giuseppe e Figlio is een geval apart qua ligging. Het bedrijf is gevestigd in Monchiero,
buiten de officiële grens van de DOCG Barolo. Het bedrijf heeft om historische redenen een speciale 
uitzondering om Barolo te mogen produceren buiten de grenzen van de DOCG Barolo. Monchiero was vroeger
een belangrijke plaats aan een spoorlijn en de ligging van de wijnmakerij daaraan was een belangrijk 
pluspunt.

Verschillende visies

Zowel Cantina Mascarello Bartolo en Mascarello Giuseppe e Figlio zijn ‘traditierijke’ producenten van grote naam. Beide maken Barolo in een smaakstijl die klassiek wordt genoemd, maar ze hanteren een verschillende visie op wat Barolo zou moeten zijn. Lange tijd bestond Barolo uit wijnen afkomstig van meerdere wijngaarden en dorpen. De markt werd gedomineerd door een vijftiental producenten, wier naam het merk was, dus moesten ze iedere jaar een zo consistent mogelijke wijn maken. Blenden van wijnen uit verschillende dorpen bood daarbij de meeste zekerheid: het zorgde voor balans en regelmaat. Pas in de jaren ’60 begon het idee van wijngaardwijnen op te komen.

Bartolo Mascarello is altijd trouw gebleven aan de traditie van blends uit meerdere wijngaarden. De Barolo komt van oudsher van vier wijngaarden, verspreid over twee dorpen: Barolo en La Morra. Officieel hoort Monforte d’Alba daar inmiddels ook bij, omdat het bedrijf een perceel huurt in Monrobiolo di Bussia.

Giuseppe Mascarello koos onder leiding van Mauro Mascarello juist voor een andere benadering, met Barolo’s afkomstig uit één enkele MGA. Die keuze was mede ingegeven door de aanzienlijke bezittingen in Monprivato, dat sinds 1991 zelfs bijna een monopole is van Giuseppe Mascarello. Toen stopte Mauro ook met het bijkopen van druiven en werd op (bijna) alle wijnen de naam van de wijngaard gezet. Een voorbeeld is Santo Stefano di Perno uit de MGA Perno, die niet alleen voor een Barolo, maar ook voor een Dolcetto d’Alba wordt gebruikt.

De wijngaarden van Barolo

Bewuste keuze voor blend of MGA

Dat verschil, blend tegenover cru, is het verschil tussen de Mascarello’s dat het meest wordt benadrukt. Bartolo Mascarello wordt steeds meer een unicum, met één Barolo afkomstig uit meerdere wijngaarden en dorpen, zonder de naam van een specifieke MGA op het etiket.Dat staat haaks op de trend van de afgelopen jaren, waarbij steeds meer kleine, individuele producenten juist kiezen voor wijngaard-specifieke Barolo’s. Gangbaar is tegenwoordig de zogenaamde kwaliteitspiramide Langhe Nebbiolo – Barolo met dorpsnaam – Barolo uit een MGA.

Bartolo Mascarello doet daar echter niet aan mee. Niet alleen vanwege de traditie. Maria Teresa heeft een sterke mening over hoe je om moet gaan met klimaatverandering. ‘Klimaatverandering is een reëel probleem. De noordhellingen zijn beslist niet geschikt voor topkwaliteit en meer de hoogte opzoeken zou het gebied groter maken, terwijl er al meer dan genoeg Barolo is. De beste oplossing is dus blenden!’

Daartegenover staat Mauro die de kwaliteiten van zijn Monprivato roemt: ‘De wijn van Monprivato is altijd in balans, altijd verfijnd en nooit heftig. Hij heeft zijdeachtige tannine, fijne aardse tonen, is vol in de mond en heeft een heel lange afdronk. Monprivato vraagt tijd om zichzelf te tonen en gaat heel lang mee.’ Kortom, een wijn met een uniek en groots karakter, die erom vraagt individueel gebotteld te worden.

Erop of eronder

Er zijn meer verschillen tussen de Mascarello’s, bijvoorbeeld ook als het gaat om vinificatie. Op het eerste gezicht is duidelijk dat het klassieke producenten zijn, die spontane gistingen doen en hun Barolo opvoeden in grote vaten van Slavonisch eikenhout, gedurende 32 tot 38 maanden. Toch zijn er verschillen die later merkbaar zijn in de wijnen. Bij Giuseppe Mascarello duurt de maceratie – de periode van contact tussen sap en schillen – gemiddeld wat minder lang dan bij Bartolo Mascarello. Voor Monprivato duurt ze ongeveer 20 tot 25 dagen, afhankelijk van de jaargang. Bij Bartolo Mascarello kan ze wel 60 dagen duren. En waar de maceratie bij Giuseppe Mascarello geschiedt met een zogenaamde cappello emerso, waarbij de hoed van druivenschillen op de wijn drijft en van tijd tot tijd nat wordt gehouden door middel van remontages, houdt men bij Bartolo Mascarello de hoed graag ondergedompeld (cappello sommerso) door een simpele constructie van planken. Tenminste, als de druiven goed genoeg zijn. In topjaren 2010 en 2016 werd de hoed 60 dagen ondergeduwd gehouden, in 2019 helemaal niet. Een lange periode van cappello sommerso (plus remontages) zorgt voor meer extractie van kleur en vooral tannine.

betonnen gistingsvaten bij  Bartolo Mascarello (foto: Lars Daniëls)

‘Kiezen kun je bijna niet’

De verschillende manieren van wijnmaken geven verschillende wijnen, nog los van verschillen die komen van terroir. Heel generaliserend komt de Barolo van Bartolo Mascarello bij een vergelijking wat krachtiger over dan die van Giuseppe Mascarello, die enorm verfijnd is – zie ook mijn proefnotities verderop.

Job Seuren is mede-eigenaar van restaurant Zoldering* en wijnwinkel Lof in Amsterdam. Op zijn wijnkaart staan een kleine vijftig wijnen uit Piemonte, waaronder veel Barolo. De twee Mascarello’s staan er ook bij. ‘Beide producenten behoren natuurlijk tot de absolute top’, aldus Job. ‘De wijnen van Bartolo Mascarello zijn wat meer gewild, merk ik, ze hebben meer cultstatus, ook door de kleinere productie. Qua stijl is die van Bartolo Mascarello wellicht meer wat je van klassieke Barolo verwacht, aards en stoer. Giuseppe Mascarello vind ik meer Bourgondisch; die is elegant en zelfs luchtig te noemen. Ondanks een duidelijk verschil – Bartolo Mascarello maakt traditioneel één enkele Barolo, Giuseppe Mascarello bottelt Barolo’s uit individuele wijngaarden apart – zou ik ze desalniettemin traditionele Barolo noemen.

Welke mijn voorkeur geniet? Dan zeg ik Bartolo, maar het is eigenlijk geen faire vraag, want kiezen kun je bijna niet. Giuseppe Mascarello is ook echt waanzinnig. Een Monprivato met leeftijd doet denken aan een Bourgogne grand cru, maar dan gemaakt van nebbiolo. En terzijde, maar treffend: er zijn maar weinig Barbera’s die ik echt lekker vind, maar die van beide producenten vind ik fantastisch!’

Heel generaliserend komt de Barolo van Bartolo Mascarello bij een vergelijking wat krachtiger over dan die van Giuseppe Mascarello, die enorm verfijnd is

Tweemaal groots

Wat buiten kijf staat, is de grootsheid van zowel Bartolo Mascarello als Giuseppe Mascarello en hun invloed op wat Barolo was, is en moet zijn. Daarom zijn dit soort bezoeken zo wezenlijk, ook al zijn de wijnen schaars en prijzig. Zie het als Barolo benchmarking.

Proefnotities 

Cantina Mascarello Bartolo

Barolo 2020 18,5+ pnt

Heel fraai, kersen, pruimen, tabak, peper, kaneel; heel verfijnd, al best toegankelijk, mooie tannine, enorm lang, veel reserve, groots.

Barolo 2019 18 pnt

Fijn ontwikkeld, pruimen, kruidig, wat thee en tabak, wilde kruiden; heel intens, geweldige zuren, mooie tannine, enorme lengte.

Langhe Nebbiolo 2021 17 pnt

Erg mooi, fijn fruitig, mooi aards, iets floraal en kruidig; mooi intens, prachtige tannine, serieuze Nebbiolo.

Barbera d’Alba 2021 17 pnt

Mooi fruit, puur bosfruit, peper, oregano; mooi intens, zoetzuur, fijne tannine, heel goed.

Langhe Freisa 2021 16,5 pnt

Iets rozen, hazelnoten, prachtig rood fruit, fijn aards; prachtig intens, amandel, wat warmte, mooie tannine, lang.

Giuseppe Mascarello e Figlio

Barolo Monprivato 2019 19 pnt

Prachtige geur, zo verfijnd, kersen, pruimen, licht-kruidig, zwarte olijven, fijnste tabak; krachtig maar toch elegant, prachtige tannine, rijpe zuren, kruidig, zeer, zeer lang.

Barolo Perno Vigna Santo Stefano 2019 17,5 pnt

Prachtig, wat ontwikkeld, iets umami zelfs, tabak, peper, pruimen, indrukwekkend ook; compact, best fris, goede tannine, heel anders dan Monprivato, minder elegant maar mooi en lang.

Langhe Nebbiolo 2021 17 pnt

Heel Monprivato-achtig, prachtige geur, heel getypeerd, rozen, kersen, heel verfijnd; rijk maar fris, erg mooie zuren, grote lengte, heel knap.

Barbera d’Alba Scudetto 2020 17 pnt

Iets ingetogen, mooi bosfruit, specerijen; prachtig fruit, mooie tannine, goede zuren, wat warmte, lang.

Dolcetto d’Alba Vigna Santo Stefano di Perno 2022 16 pnt

Rijp, donker zoet fruit, mooi sappig, flink rijp, wat warmte, krachtig en lang.

Dolcetto d’Alba Bricco Mirasole 2022 16 pnt

Iets minder uitbundig dan Santo Stefano, donker fruit; mooie zuren, compact, eleganter en dieper dan Perno.

Lars Daniels

 

‘1924, het begin van een passie’, staat er op een speciale cuvée uitgebracht ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van Recaredo. Het had ook mogen zijn: honderd jaar visie. Hoe dan ook, we hebben het over mousserende wijnen van het hoogste niveau.

‘Keramiek, voetbal en wijn zijn de drie pijlers van Recaredo’, zegt Ton Mata Moliner, die samen met zijn neef Josep Mata Caldú het bedrijf leidt, als we door de oude kelders lopen. ‘Mijn familie zat in de keramiek en mijn grootvader Josep Mata Capellades, de oprichter van Recaredo, was een begenadigd voetballer. Maar hij was ook een professionele dégorgeur (iemand die flessen mousserende wijn opent om de gistprop te verwijderen, ze bijvult en weer afsluit met een kurk, red.), die werkte in de beste kelders van Sant Sadurní d’Aiona, in het hart van het cavagebied. Ter ere van zijn vader, bijgenaamd Recaredo, begon hij in 1924 zijn eigen wijnmakerij en daar ligt de focus al honderd jaar op mousserende wijn.’

UIT HET HART

Corpinnat is een in 2017 opgerichte DO in het hart van Penedès; cor betekent hart, pinnat verwijst naar Penedès. De huidige twaalf producenten van deze DO onderscheiden zich van cavaproducenten door strenge voorwaarden na te leven. Belangrijkste zijn: focus op lokale druivenrassen, eigen wijngaarden of langlopende contracten met telers, biologisch of biodynamisch geteelde druiven, handmatige oogst, vinificatie op domein, minimaal achttien maanden rijping sur lies. De mousserende wijn van Recaredo heet sinds 2018 geen cava meer, maar corpinnat. Dit is zonder twijfel een van dé producenten die corpinnat inhoudelijke waarde geeft, en dus bestaansrecht.

KOELE WIJNGAARDEN

Voor Recaredo begint het in de wijngaarden, die sinds 2010 helemaal in eigen familiebezit zijn (90 hectare). Sterker nog, we brengen er tijdens ons bezoek veel meer tijd door dan in de wijnmakerij: treffend voor de visie van Recaredo. Ze liggen in de heuvels die vernoemd zijn naar het riviertje de Bitlles, de Coster del Bitlles, ten westen van Sant Sadurní d’Aiona, op hoogten van 170 tot 455 meter. Het is opmerkelijk hoeveel koeler het is in Serral del Vell, een van de wijngaarden, dan in het stadje. Een voordeel voor druiven voor mousserende wijn, want daarvoor heb je goede zuren nodig.

BODEMVERBETERING

Maar wijnbouw hier is uitdagend, vertelt Roger Rovira Roca, oenoloog van Recaredo, ook verantwoordelijk voor de wijngaarden. ‘We werken zonder irrigatie, dus zijn afhankelijk van de natuur. Doel is om 6000 tot 8000 kilo druiven per hectare te oogsten, maar dat halen we niet meer. 5000 is wel het maximum.’ Ze telen hoofdzakelijk xarel.lo, die het best aangepast is aan de omstandigheden, met daarnaast andere lokale variëteiten als macabeu, parellada, garnacha en monastrell.

Bodemverbetering is een hoofdzaak. Want doordat er minder water is, is er meer erosie en verzilting en wordt de bodem steeds armer. ’We leren voortdurend meer over onze bodem, wat niet werkt en wat wel. Van augustus tot maart laten we de natuurlijke begroeiing zijn gang gaan, daarna hangt het van de neerslag af wat we toelaten. Het is vooral belangrijk te weten wat een bodem nodig heeft, stikstof, koolstof et cetera. Uiteraard gebruiken we biologische compost.’

EEN GOEDE BOER

Nadat we langs de prachtige wijngaard voor een van Recaredo’s topcuvées zijn gelopen, Turó d’en Mota, met 84 jaar oude bush vines, stoppen we bij een nog oudere abrikozenboom. Daar geeft Roger uitleg over biodynamie en hoe die helpt de wijngaarden en wijnen te verbeteren. Het blijkt een aangename mix van geloof en wetenschap, met als uitgangspunt zo natuurlijk en duurzaam mogelijk telen. Enerzijds gebruikt Recaredo de preparaten, maar anderzijds zijn er ook veel weerstations die informatie geven over de behoeften van de wijngaarden. ‘Uiteindelijk draait het erom een goede wijnboer te zijn, dat is de basis. Om biodynamisch te werken, moet je een goede biologische boer zijn en om een goede biologische boer te zijn, moet je een goede boer zijn.’ Mooi gesproken.

KURKPARADOX

Ook biodiversiteit is een woord dat veelvuldig valt. De natuurlijke lokale flora wordt beschermd, mede omdat ze fauna aantrekt die schadelijke insecten onder controle houdt. Via massale selectie wordt ook een zekere biodiversiteit in de wijngaarden op peil gehouden. Bijzonder is Recaredo’s aandacht voor diversiteit van gisten, die zeer belangrijk zijn voor het maken van de best mogelijke mousserende wijn. Er zijn twaalf verschillende gistculturen uit de wijngaarden geselecteerd, waarmee de fermentatietanks en flessen worden geïnoculeerd. 

Daarmee zijn we aangekomen bij het wijnmaken. Ook hierin is de visie van Recaredo duidelijk en dat al heel lang. Al vanaf het begin, in 1924, zijn de wijnen brut nature: er wordt geen dosage toegevoegd na het dégorgement, alleen wijn uit andere flessen, met een laag sulfietgehalte (in totaal 20-40 milligram per liter). Een team van zeven mensen doet dit handmatig (!), net als de remuage ervoor. ‘De eerste gisting vindt deels plaats in hout, maar de ware complexiteit komt van de extra lange rijping sur lies op fles’, zegt Ton Mata. ‘En we bottelen alles onder kurk, omdat we lange lierijping doen. We noemen dat de kurkparadox. Een standaard kroonkurk, zoals je vaak ziet vóór het dégorgement, laat aanvankelijk heel weinig zuurstof door, maar naarmate de tijd vordert steeds meer. Bij een natuurkurk is het juist andersom.’

ZEER HOOG NIVEAU

En hoe mooi en inderdaad complex de wijnen van Recaredo zijn, werd overduidelijk tijdens een rondleiding door de adembenemend mooie, ondergrondse enoteca en vooral tijdens het jubileumdiner. De wijnen zijn dusdanig origineel, dat een vergelijking met de beroemdste mousserende wijn ter wereld totaal niet aan de orde is. Alleen waar het gaat om het niveau van de wijnen van Recaredo is een vergelijking met champagne terecht en dan met de allerbeste. De jubileumcuvée en de vijf gerijpte wijnen die tijdens het diner werden geschonken, illustreerden dat op prachtige wijze.

Homenatge a Josep Mata Capellades 2004 18,5 pnt

Prachtige geur, heel complex, rijp citrusfruit, noten, tijm, fijn oxidatief maar fris; gelaagd, romig met heel fijne mousse en zuren, enorm lang.

Enoteca Terrers 2010 16,5 pnt

Dégorgement in 2017, half flesje; rijp oranje citrusfruit, neroli, noten, wat gist, thee en mooie toast; bijzonder, ook gerijpt zonder lie, mousse is minder, smaak is vineus en verfijnd, met een fijne sherrytoon.

Subtil 2011 17 pnt

Laatste jaar met chardonnay; wat rokerig, wat breder en rijper qua fruit, mooie toast; intens, mooie mousse, krachtig, lang, fijne romigheid.

Intens Rosat 2011 17 pnt

Uit magnum; kersen, kruiden, toast, peper, levendig; heerlijk fruitig, intens, wat meer mousse, mooi en origineel.

Brut de Brut 2007 17,5 pnt

Citroentaart, venkel, hartig, mooie toast; heel mooi intens, prachtige zuren, wat room en sap, zeer lang, prachtig.

Turó d’en Mota 2010 18,5 pnt

Overtreffende trap, heel verfijnd, fris en complex, citroen, neroli, amandel, toast; geweldig, zeer verfijnd, heel veel spanning, compleet en zeer lang.

 

tekst en foto’s: Lars Daniëls, Magister Vini.

 

Importeurs:

Smaragd Wijnen, Grand Cru wijnen.

Nu ik in Piemonte ben, leek me het passend om deze Wijnbreinbreker te plaatsen. In Italië, en niet in de laatste plaats in Piemonte, hoor je namelijk vaak de term biotypen vallen, als het gaat om allerlei versies van een druivenras. Maar wat bedoelt men ermee?

Biotype staat voor een groep organismen met dezelfde genetische samenstelling. Een tweede betekenis, die van fysiologische vorm, wordt relatief veel gebruikt woord als het gaat om verschijningsvormen van een druivenras. Vooral in Italië zijn ze er dol op: sangiovese heeft biotypen als sangiovese grosso, catarratto heeft comune en lucido en nebbiolo lampia en michet.

Wetenschappers zijn niet gecharmeerd van deze term, die vaag is.

Wetenschappers zijn niet gecharmeerd van deze term, die vaag is. Zij praten liever over intra-soortelijke genetische diversiteit als gevolg van natuurlijke mutaties. Die celveranderingen vinden o.a. plaats in de stamcellen (meristeem) van de knoppen, waardoor latere bladeren en druiven een andere verschijningsvorm kunnen hebben (andere bladvorm of kleur van druiven). Als die mutaties via vegetatieve vermeerdering worden overgenomen (door stekken te nemen van vruchthout), kunnen nieuwe planten ontstaan die op bepaalde punten afwijken van de moederplant. Deze selecties of klonen zijn genetisch niet 100% identiek aan de moederplant, maar ze behoren nog steeds tot dezelfde variëteit en eenvoudig DNA-onderzoek (‘genetische vingerafdruk’) kan de verschillen niet aantonen. Indien mutaties erg opvallen, zoals veranderingen van kleur, zijn ze vaak bewust verder vermeerderd en kunnen duidelijke subvariëteiten ontstaan, die we als aparte druivenrassen zijn gaan zien, zoals pinot noir, pinot gris en pinot blanc. Maar voor wetenschappers is er maar één variëteit en dat is pinot. Ecotypen is ook een woord dat voorkomt, gebruikt voor varianten van dezelfde variëteit die van elkaar (zouden) afwijken door verschillende ecologische omstandigheden. Nebbiolo heeft ecotypen als picoltener (nebbiolo in Valle d’Aosta), spanna (in Alto Piemonte) en chiavennasca (in Valtellina). Maar omdat ze nauwelijks verschil in karakter vertonen, worden ze ook simpelweg synoniemen van nebbiolo genoemd. Trouwens, iemand die daar alles vanaf weet, is Dr. Anna Schneider, hier uit Piemonte.

Lars Daniëls, Magister Vini.

In Perswijn #1 leest u over het succes van Rueda, Gérard Betrand -de grootste producent van biodynamische wijnen ter wereld, en echt oude wijnen van Château Beychevelle.

Verder aandacht voor appellation Marlborough, topport en superblends van Laurent-Perrier. En de uitdaging van Saint-Chinian, waterwegen in de wijngaard, Crystallum en het laatste deel van de reportage over Rheinhessen. Ook introduceren we een nieuwe serie over de benodigdheden voor wijnbouw en wijnmaken.

Met maar liefst 654 proefnotities rood en wit uit Rioja, sémillon (minimaal 85%) wereldwijd, witte Bourgogne en Duitse Riesling alle stijlen.

En natuurlijk in PERSWIJN #1 de vertrouwde columnisten, rubrieken, diepgravende artikelen, inspirerende restaurants, nieuws en nog veel meer! PERSWIJN #1 is vanaf 27 januari verkrijgbaar in de winkels en bij onze ambassadeurs.  En ook op perswijn.nl/webshop

Nadat ze al samen voor Domäne Wachau hadden gewerkt, begonnen Michael Linke en Franz Hofbauer in 2014 voor zichzelf. De beste vrienden, die ondermeer extra ervaring opdeden in Nieuw-Zeeland en Australië, kozen voor hun wijngoed de koelste plek van de Wachau, diep in de Spitzer Graben. Grabenwerkstatt was geboren. Qua wijnstijl wilden ze terug naar de wijnen van voor het succes van rijpe Smaragd met wat botrytis. Hun wijnen zijn vrij licht qua alcohol, beendroog met goede zuren. Ze hebben wel inhoud, lengte en grote precisie. De wijnen worden gemaakt in roestvrij staal en rijpen lang op de volle gisten. Puristisch en ongekunsteld, zou je ze ook kunnen noemen. Op de WineProfessional waren de heren aanwezig in de stand van hun importeur Karakter Wijnimport. En konden Ronald Wortel en ik de wijnen proeven. We waren zeer onder de indruk en niet verbaasd dat Gault Millau Oostenrijk vindt dat Grabenwerkstatt de Kollektion des Jahres 2025 heeft gemaakt.

proefnotities:

Grabenwerkstatt, Riesling Grosses Werk 2022, Wachau: heel compleet, perzik, bloemig, kruidig, compactintens zoetzuur, fijne bitters, gelaagd, lang. — 17 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Riesling Ried Trenning 2022, Wachau : koel en compact, groene appel, wat mirabellen, fijn rokerig zeer intens, slank maar krachtig, heel lang. — 17,5 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Riesling Ried Kalkofen 2023, Wachau : wit fruit, fijn kruidig, iets reductief maar veel inhoud; ook hier weer de druk van 2023, fijne zuren, heel lang. — 17,5 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Riesling Ried Kalkofen 2022, Wachau: rode appel, wat citrus, peper, mooi fris en precies; heel fijn maar krachtig, geweldige minerale zuren, zeer lang. — 17,5 pnt 

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Riesling Ried Bruck 2023, Wachau: perzik, heel fruitig vergeleken bij 2022, bloemig-kruidig; vrij open en rond, ook slank, zoutig, mooie zuren, veel druk en lengte. — 17,5 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Riesling Ried Bruck 2022, Wachau: licht rokerig, appel, grapefruit, anijs, heel precies; heel goede zuren, weer die slanke stijl, mooi. — 17 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Grüner Veltliner Ried Brandstatt2022, Wachau: gesloten, nu weinig fruitig, wel kruidig, aards, zuiver; prachtig intens, zoetzuur fruit, compact, textuur, zoutig fris en lang. — 17,5 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Grüner Veltliner Ried Schön 2023, Wachau: fijn bloemig, jong, fruitig, perzik, wat peper; mooi krachtig, textuur, rijpe zuren, kruidig, lang. — 17 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Grüner Veltliner Ried Schön 2022, Wachau: witte perzik, peperig, citrusfruit, bloemig en kruidig; mooi zoetzuur, fijn beetje crème, goede zuren, slank en precies. — 17 pnt

prijscategorie 10: meer dan €50,-

Grabenwerkstatt, Grüner Veltliner Grabenwerk 2023, Wachau: koeler qua fruit dan Wachauwerk, meer grapefruit, fijn kruidig, venkel; heel goede zuren, mooi precies, zoutig, lang. \ 16,5 pnt

prijscategorie 9: €30,- tot €50,-

Grabenwerkstatt, Grüner Veltliner Wachauwerk 2023, Wachau: mooi sappig boomfruit, fijn groen-kruidig, zuiver; heel puur en schoon, geen snoeperigheid, fijn gelaagd, strak. \ 16 pnt

prijscategorie 8: €20,- tot €30,-

importeur: Karakter Wijnimport

door: Lars Daniëls, Magister Vini.

Nederland heeft meerdere bekende wijnschrijvers. De afgelopen zaterdag plotseling overleden Nicolaas Klei (1961-2025) was er daar zonder twijfel een van, ondanks dat hij niet iemand was die proeverijen afstruinde of die de schijnwerpers opzocht. Hij was van een groot wijnjaar, 1961, dat moet een voorteken zijn geweest voor zijn latere carrière.

Nicolaas studeerde rechtsgeschiedenis en ging werken voor het Koninklijk Genootschap ter Bevordering en Verbreiding van Nutteloze Kennis. Toen kwam de wijn. Hij had een wijnrubriek in Trouw, toen men nog zei ‘wijn is rood en komt uit Frankrijk’ (Wirekuf). Dat werd anders, ook voor Nicolaas. Naast zijn rubrieken (o.a. Elsevier, AD) schreef hij vele gidsen en boeken over wijn, waarvan De Omfietswijngids wellicht de bekendste was. Ook maakte hij diverse Supermarktwijngidsen en schreef hij samen met Harold Hamersma het Handboek voor de moderne wijnliefhebber.

Nicolaas ontwikkelde al snel een voorliefde voor ‘natuurlijke’ wijnen en hield van de verhalen achter de wijnen van gepassioneerde, oprechte (bio)boeren. Het schrijven deed hij vol overtuiging in een eigen stijl, erudiet maar niet betweterig, grappig en zonder poespas. ‘Wijn is niet moeilijk, maar lekker’, was een van zijn deviezen. Daarmee heeft hij wijn toegankelijk gemaakt voor vele Nederlanders, zonder wijn te degraderen tot iets simpels. Want altijd was er de oprechte verwondering over wijn, over zijn diversiteit, zijn herkomst en zijn smaken.

Perswijn wenst zijn familie, geliefden en andere nabestaanden veel sterkte met dit grote verlies.

Nicolaas Klei (foto Milton Verseput voor Vinée Vineuse van Wijnkoperij Okhuysen)