Columns

In de NRC van afgelopen weekend stond een interessant interview met kinderarts Elise van de Putte. In het interview wordt ingegaan op hoe kinderen tegenwoordig onder druk worden gezet. En over het gebrek aan duidelijke kaders dat ze door hun ouders wordt geboden. In haar promotieonderzoek van twintig jaar geleden beschrijft ze kinderen die te moe zijn om naar school te gaan en hele dagen op de bank hangen. Ze hebben hoofdpijn, buikpijn en spierpijn, zonder behandelbare oorzaak.

Onlangs had ik de – twijfelachtige – eer door Xavier Kat te worden uitgenodigd voor een gesprek onder het motto ‘krasse knarren in de wijn’ voor Vinée Vineuse van Okhuysen. Gelukkig waren deze knarren zo kras dat ik nog tot de jongste helft van de aanwezigen behoorde. Een schrale troost. Maar, toegegeven, ook ik ben de jongste niet meer. Onlangs zaten we hier ter redactie dan ook te mijmeren over vroeger. Ik behoor zeker niet tot degenen die roepen dat vroeger ‘alles beter’ was. Zeker niet. Over sociale media heb ik wel zo mijn twijfels, daar ben ik eerlijk in. Maar de komst van computers, internet en smartphones heeft mijn leven een stuk gemakkelijker gemaakt. Begin jaren tachtig schreef ik nog een paar delen van de Lekturama-encyclopedie op een schrijfmachine met carbonpapier. Ik moet er niet meer aan denken.

Ons proefpanel is een van de vaste waarden van Perswijn. Elke dinsdagavond is gewijd aan een blinde proeverij van één van de proefthema’s die in Perswijn aan bod gaan komen. Mooie avonden, met mooie discussies, waarbij ieder in zijn waarde wordt gelaten. Dat maakt wijn ook zo mooi. Een van de meest flamboyante leden die we hadden was Allard Botenga. Hij verliet het panel enige tijd geleden vanwege zijn gevorderde leeftijd. Maar hij is still going strong. Bij ons jaarlijkse diner kwam hij vaak met opmerkelijke oude flessen uit zijn enorme voorraad. Met het naderen van zijn 90^e verjaardag besloot hij onlangs een groot deel van deze indrukwekkende verzameling te laten veilen. Naar eigen zeggen bestond deze voorraad ooit uit maar liefst 55.000 flessen. De veilinghuizen stond bij hem op de stoep en uiteindelijk was het Christie’s dat de veiling ‘mocht’ doen. Christie’s maakte een speciale video over deze veiling. Afgelopen week was de veiling, met een editie in Hongkong en eentje in Londen. De hamerprijs in Hongkong bedroeg € 5.043.480. In Londen € 2.152.975,50.

Indrukwekkende bedragen, die andere liefhebbers -want Allard is zeker ook een liefhebber- zouden kunnen stimuleren in wijn te beleggen. Anderen doen dat al veel langer, uiteraard. Het mooie van beleggen in wijn is dat je je belegging bij een tegenvallend resultaat altijd nog op kunt drinken. Een bijzondere vorm van liquiditeit, om het zo maar te noemen. Al zal dat lastig worden bij een verzameling van 55.000 flessen, mogen we wel zeggen. Voor diegenen die beleggen in wijn een goed idee vinden, is het verstandig om te beseffen dat iemand als Allard Botenga een flink deel van zijn voorraad bijzondere oude flessen heeft opgebouwd in een tijd dat dit soort wijnen nog relatief betaalbaar waren. Zelf begon ik redelijk serieus met verzamelen met de oogst van 1982. Ik vond ruim honderd gulden destijds voor een fles Margaux of Latour erg veel geld, maar inmiddels is de waarde van dat soort flessen toch wel flink gestegen.

Maar naar aanleiding van de stijging van de prijzen werden de producenten ook wakker. Ze vonden het niet eerlijk dat anderen gingen speculeren met ‘hun’ wijnen en dat ze er zelf relatief weinig aan verdienden. Ze begonnen met het opdrijven van hun prijzen tot een veel hoger niveau, zodat het de afgelopen jaren in Bordeaux eigenlijk al niet meer aantrekkelijk is om wijnen ‘en primeur’ te kopen. Met uitzondering van wijnen die in heel lage oplages op de markt komen. Want dat is ook een trend van de afgelopen decennia. Wijnen zijn vooral duurder als er weinig van zijn, niet omdat ze beter zijn. Pétrus is niet veel beter dan Lafite-Rothschild – in sommige jaren is het eerder andersom, maar er zijn gewoonweg veel minder flessen van. Dat is ook de achtergrond van de prijsstijgingen van wijnen in andere gebieden, met Bourgogne wellicht als beste voorbeeld. Met kleine oogsten en wijnen die altijd kleine oplages hebben zijn de prijzen daar tot duizelingwekkende hoogte gestegen. Andere wijnstreken ‘leren’ hier van. Producenten maken steeds meer topcuvées onder het mom van een bijzondere wijngaard en/of een unieke terroir-expressie. De kleine oplages, in combinatie met een hoge kwaliteit, zorgen voor wijnen die zeer geliefd zijn bij ‘verzamelaars’. Want juist met dit soort wijnen is het goed beleggen, zoals te begrijpen valt. Consequentie is dat echte wijnliefhebbers afhaken. Ik hoor het om me heen. Liefhebbers van mooie rode Bourgogne zijn naarstig op zoek naar alternatieven. Sommige producenten, zeker in de Bourgogne willen dat helemaal niet. Ze gaan werken met strikte allocaties en vragen van hun importeurs in sommige gevallen ook dat de wijnen, die ze voor een nog vrij redelijke prijs verkopen, ook weer zonder al te hoge marges worden doorverkocht aan goede restaurants en échte liefhebbers. Zij vinden, net als ik, dat wijn is om te drinken, en niet om in te beleggen. Als je toch wilt beleggen in wijn, is het recept duidelijk. Grote namen, kleine oplages, goede jaargangen en hoge prijzen op de wijnveilingen. Een saai, maar beproefd recept. Not my cup of tea.

Met dank aan Frank Jacobs

Ronald de Groot

Als je in Frankrijk rondloopt, wat ik nogal eens doe, hoor je wel geklaag over het fenomeen ‘appellation’. Zeker in het zuiden, in de Languedoc-Roussillon. Dat heeft ook een historische oorzaak. Zeer tot ongenoegen van bekende streken, de Bordeaux voorop, hadden de producenten veel succes met druiven als merlot, cabernet-sauvignon en sauvignon blanc. De druiven uit de Bourgogne, chardonnay en pinot noir deden het ook niet slecht. Maar voor de appellations mochten deze druiven, tot nogal wat ongenoegen, niet worden gebruikt.

Zo, inmiddels heb ik weer voet gezet op Nederlandse bodem. Voor wat het weer betreft bepaald geen vooruitgang, helaas. Mijn bezoek aan Argentinië, waarover ik vorige week schreef, was kort, maar krachtig. Maar lang genoeg om te constateren dat Argentinië en Chili op veel vlakken totaal verschillend zijn. Dat is zo op wijngebied, maar ook economisch en politiek terrein. Toevallig worden er op het moment dat ik dit schrijf in Argentinië presidentsverkiezingen gehouden. Vannacht om 1 uur werd bekend gemaakt dat – tot veler verbazing – Millei, met als geuzennaam ‘El Loco’, de gek, was gekozen tot de nieuwe president, met zo’n 55% van de stemmen. De peilingen wezen eerder op een nek-aan-nek-race. Maar als je onderweg met taxichauffers sprak, moest je concluderen dat zijn ideeën op bepaalde punten niet eens zo gek waren. Afschaffen van de peso bijvoorbeeld en alleen nog dollars gebruiken. Je voelde dat Argentijnen klaar waren voor een radicale verandering. Door de inflatie van meer dan 140% zijn pesos in Argentinië weinig waard en zeer onstabiel, door de razendsnelle ontwaarding. Dus wil iedereen dollars hebben, omdat die stabieler zijn. Op dit moment is de officiële wisselkoers 365 pesos voor een dollar. Maar op straat gaat de hoeveelheid pesos die je voor een dollar krijgt richting de 1000. Een waanzinnige en onhoudbare spread. Nu maar zien of Millei de peso echt gaat afschaffen.

Vorige week schreef ik over de vragen die ik had, voorafgaand aan mijn bezoeken aan Chileense wijnbedrijven. Een ‘rondje langs de velden’, zoals dat zo mooi heet, laat zien dat de situatie op dit moment nog veel ernstiger is dan ik had verwacht. Iedereen die je spreekt noemt dit jaar het slechtste jaar ooit voor de Chileense wijnexport. Het getal dat hier bij wordt genoemd, zegt wel genoeg: de export van wijn is dit jaar gedaald met 25%. Ik moet even denken aan de alarmerende berichten uit Bordeaux, waar inmiddels een programma om wijngaarden te rooien is afgekondigd. Dat komt bij ons op het journaal, maar feitelijk is dat een mooi voorbeeld van Europees navelstaren. Want voor een land als Chili, dat de vierde wijnexporteur ter wereld is, is zo’n enorme daling een regelrechte ramp. Wat voor ons in feite niet meer is dan een ver-van-ons-bed-show, waar niet zo veel aandacht voor is.

Mijn overpeinzing ben ik dit keer aan het schrijven in het vliegtuig op weg naar Chili. Een lange reis, met eerst bijna 14 uur naar Buenos Aires en daarna nog een paar uur verder, naar Santiago. Ik heb het er voor over. Het is al weer 10 jaar geleden dat ik hier voor het laatst was. Argentinië, Mendoza eigenlijk, waar ik daarna heen ga, was nog langer geleden. In de huidige wijnwereld is tien jaar een lange tijd. De veranderingen gaan steeds sneller.

Ik klap mijn laptop open. ‘Probeer nu het nieuwe Bing, als uw co-piloot in de wereld van de kunstmatige intelligentie.’ Hm. Techbedrijven zijn er voortdurend op uit om ons hun producten op te dringen. Dit is er (weer) een voorbeeld van. Boetes van de Europese commissie helpen weinig. De techreuzen hebben legers van dure advocaten in dienst om beroep aan te tekenen of veranderingen te traineren.

Boeren blijven de gemoederen bezig houden. En ze houden vooral de politiek in hun greep. Hoe ze het doen, ik weet het niet, maar het lukt ze voortdurend. De Volkskrant deed vrijdag verslag van Het Grote Landbouwdebat, een door LTO georganiseerde discussieavond tussen boeren en vertegenwoordigers van elf politieke partijen.  Rode draad in de discussie is dat boeren beloond zouden moeten worden voor hun ‘landschapsbeheer’. Organisator LTO streeft naar een norm van 3.000 euro per hectare. Volgens Pieter Grinwis (ChristenUnie) lijdt de overheid aan een ‘kruideniersmentaliteit’. ‘Als de boer voor het landschap zorgt, is het toch logisch dat hij daarvoor betaald wordt?’ Zou deze politicus wel eens bij een echt Nederlands weiland hebben gestaan, de klassieke monocultuur van raaigras, die door experts voor het dierenleven een ‘groene woestijn’ wordt genoemd? Ik denk het niet. Harm Holman (NSC) oppert volgens de Volkskrant dat boeren toch minstens hetzelfde per hectare zouden moeten ontvangen als een organisatie als Natuurmonumenten. Alsof de boeren niets verdienen aan hun suikerbieten, tarwe of vee.

De kurk, als afdichting van een wijnfles, is een bijzonder fenomeen. Historici zeggen dat het gebruik van kurken om wijn af te dichten al in de loop van de 17^e eeuw door onder andere benedictijner monniken op enige schaal werd toegepast. Waarschijnlijk gebruikten ook de Romeinen al kurken voor het afdichten van hun wijnamforen, maar ging deze kennis in de middeleeuwen verloren.