Columns

De stikstof-uitspraak van de rechter, afgelopen week, deed veel stof opwaaien. Maar ik kan me moeilijk aan de indruk onttrekken dat deze niet echt als een verrassing kwam. De voorvrouw van de boerenlobby kon als enige reactie bedenken dat de vorige kabinetten te weinig hadden gedaan om een en ander op te lossen. Alsof er nooit dreigende boeren in de tuin van de vorige minister hadden gestaan, die de euvele moed had om de gebieden met veel stikstof-uitstoot in kaart te brengen. Je moet maar durven.

Nu kan ik me die boerenprotesten op de een of andere manier wel voorstellen. Je zult maar een landbouwbedrijf hebben dat van generatie op generatie in de familie zit, en nu worden geconfronteerd met problemen waar geen oplossing voor is. Zodat er een gedwongen uitkoop moet plaatsvinden, of dure maatregelen moeten worden getroffen. Dit argument weegt naar mijn idee veel zwaarder dan dat wat boeren hier suggereren als ze zeggen dat we zonder boeren geen eten meer hebben. Dat kun je moeilijk volhouden bij een sector die 70% van zijn producten exporteert.

Het lijkt me eerlijk gezegd dat het activistische deel van de boeren mag worden verweten dat ze weinig oog hebben voor de consequenties van hun gedrag. Op meerdere fronten. Niet alleen maar bij hun manier van protesteren, die nogal eens intimiderend overkomt. Maar ook op het vlak van duurzaamheid. Een voorbeeld is het verpachten van landbouwgronden voor lelieteelt, zoals dat gebeurt in bijvoorbeeld Drenthe, alleen maar omdat er dan veel meer geld mee wordt verdiend. Dat gaat voorbij aan de belangen van omwonenden, en het is is ongetwijfeld heel schadelijk voor het boerenimago.

In zuidelijke landen, waar de wijnbouw zit, zijn de problemen anders, maar ook weer vergelijkbaar. Ook daar staat het spuiten van wijngaarden onder druk. Zo is inmiddels de ziekte van Parkinson erkend als beroepsziekte bij boeren die jaren bestrijdingsmiddelen hebben gespoten. Inmiddels mag in Frankrijk niet meer vlak bij bebouwing worden gespoten.

Daarnaast verkeren veel Franse wijnproducenten in grote financiële problemen, met name door de crisis bij de verkoop van rode wijnen. Het probleem met boeren is dat er veel emoties een rol spelen, ook bij het grote publiek, dat boeren dan ook vaak steunt bij hun protesten. Ook in Frankrijk kunnen die behoorlijk intimiderend zijn, met vaak veel schade. Waar het omvallen van een horecazaak met schouderophalen wordt afgedaan, worden boeren met financiële problemen door de politiek liefst met veel subsidies ondersteund. Alsof economische wetmatigheden in dit deel van onze ‘vrije’ markt niet bestaan.

Het probleem is dat het verstrekken van subsidies of het zwichten voor de boerenlobby, die eist dat strenge maatregelen, over mest, stikstof of bestrijdingsmiddelen, uitgesteld of afgesteld moeten worden, de problemen op de lange termijn niet oplost, maar verergert. Natuurlijk, het omvallen van bedrijven die van generatie op generatie zijn voortgezet, doet pijn. Je bewerkt grond die al heel lang in de familie is, dus dat maakt het allemaal zo moeilijk. Maar het kan onvermijdelijk zijn.

Dat een deel van de Franse wijnboeren zelf ook moeite heeft met de vrije markt, kun je zien aan de protestacties tegen de import van goedkope Spaanse wijn. Denk aan het laten leeglopen van tankauto’s met Spaanse wijn, of, zoals onlangs, het bedreigen van Franse supermarkten met goedkope Spaanse wijnen in het schap. Een achterhoedegevecht. Bovendien, deze Franse boeren gaan er aan voorbij dat er in Spanje, net als in Frankrijk, wijngaarden liggen die al generaties in de familie zijn. Veel kleine eigenaren hebben er een betaalde baan naast en verzorgen de wijngaard in hun vrije tijd. En ze verkopen de druiven voor weinig geld, eigenlijk niet genoeg, maar ze willen de wijngaard niet verkopen. En daarnaast is het in het droge Spaanse klimaat mogelijk om met minder bestrijdingsmiddelen, en dus goedkoper wijn te maken dan in veel Franse streken.

Wat we nodig hebben, zijn politici die de boeren en het publiek vertellen dat er geen gemakkelijke oplossingen zijn. Maar dat soort politici is tegenwoordig zeldzaam. Niet onbegrijpelijk, als je ziet aan wat voor bedreigingen ze bloot staan. Toch moet het gebeuren. Of politici die maatregelen treffen die leiden tot structurele oplossingen. Al zijn het maar ‘simpele’ maatregelen, zoals een totaal verbod op het gebruik van herbiciden voor de wijnbouw in Europa. Dat zou betekenen dat een fles een paar dubbeltjes duurder zou worden. Maar het is onvermijdelijk. Als de wijnbouw wil blijven bestaan, zal de productie niet alleen kleiner moeten worden, maar ook duurzamer. Dat is de enige oplossing, alle protesten van boeren en gedraal van politici ten spijt.

Ronald de Groot

De Volkskrant had afgelopen week boven een opiniestuk een mooie kop: ‘Dry January is als een maand paracetamol kopen bij je drugsdealer’. ‘Alcoholist in herstel’ noemt de auteur, Vincent Cardinaal, zich. Hij zegt dat hij het fenomeen van dry january ‘ingewikkeld’ vindt, ondanks dat hij het ook een goed initiatief vindt. Bij hem komt het vooral over als een ‘op sociale media uitgevoerde challenge’. Met als idee dat je moet kijken wie dit het langst volhoudt. Ik ben geen alcoholist in herstel, maar een wijndrinker in bedrijf, maar toch kan ik me goed voorstellen dat hij dit een ingewikkeld fenomeen vindt. Want dat is het naar mijn smaak ook.

Het ‘probleem’ van alcohol zit ‘m in de mogelijkheid dat je er verslaafd aan raakt -zoals deze auteur, aan het gebruik in het verkeer en aan het (te) veel drinken in korte tijd, zeker op jonge leeftijd, het binge-drinken. Dat zijn de problemen die een flinke negatieve impact hebben op onze maatschappij. Dat is -mede- de voedingsbodem van een anti-alcohol-lobby die de laatste jaren alleen maar sterker is geworden. Het zet de hele wijnbranche onder druk. En het heeft daarmee ook gevolgen voor degenen die we de matige gebruikers noemen, want ook die voelen de druk voelen van deze lobby. De lobby richt zich namelijk niet tegen probleemdrinken, maar tegen drinken in het algemeen, dat is het ‘probleem’. En we kunnen dry January zien als een soort overwinning van de lobby. Maar we kunnen het er ook over eens zijn dat het geen oplossing vormt voor problematisch, onmatig drankgebruik.

Als ik naar mezelf kijk, moet ik constateren dat mijn houding ten opzichte van alcohol in de loop der jaren wel degelijk is veranderd. Ik ben me meer bewust geworden van de negatieve effecten. Bij mijn kinderen vond ik het geen probleem als ze als puber ook wat wijn dronken – zoals dat in Frankrijk ook gemeengoed was. Bij mijn kleinkinderen zal ik dat niet meer doen. Niet direct omdat je onder je 18^e geen alcohol mag kopen. Nee, ik heb inmiddels beseft dat alcohol op jonge leeftijd minder onschuldig is dan ik ooit dacht. Ondertussen hoor ik dat er café’s in de buurt zijn waar jongeren niet naar hun ID wordt gevraagd, zodat ze onder de 18 toch gewoon kunnen meedrinken. Tja.

Het lastige van de anti-alcohol-lobby is dat deze op die manier zijn doel voorbij schiet. Degenen die gewoon door willen drinken, doen dat toch wel. Inclusief de kinderen onder de 18 die clandestien aan alcoholhoudende dranken komen. Degenen die twijfelen en die toch al weinig drinken, houden er mee op. Terwijl alcohol in deze groep juist geen aantoonbaar kwaad kan. Uit een stroom aan onderzoeken blijkt dat matig alcoholgebruik, zeker op oudere leeftijd, helemaal geen kwaad kan. Sterker nog, kleine hoeveelheden alcohol – één glas per dag voor vrouwen, twee voor mannen – hebben juist een positief effect op de gezondheid. In eerdere artikelen verwees ik al eens naar een artikel in de Lancet uit 2022 waaruit dat duidelijk naar voren komt. De pdf bij het artikel laat goed zien dat het positieve effect van matig alcoholgebruik toeneemt met de leeftijd. Logisch, de kans dat je er op lange termijn kanker van krijgt wordt steeds kleiner en het positieve effect op het voorkomen van hart- en herseninfarcten gaat zwaarder tellen. En dan zijn onderzoeken naar het effect van alcoholgebruik ook nog gebaseerd op wat mensen zélf opgeven als de hoeveelheid die ze drinken. Iedereen weet dat mensen bij de dokter daar voor het gemak zomaar een glaasje van af trekken. Sowieso is onderzoek naar dit soort verbanden erg lastig. We gebruiken nu eenmaal veel voedingsmiddelen door elkaar, dus het ontdekken van een verband tussen het gebruik van één voedingsmiddel, zeker als deze in kleine hoeveelheden wordt genuttigd, en een gezondheidsrisico is per definitie lastig.

In feite past de lobby van de tegenstanders van alcohol naadloos in deze tijd van polarisatie. Het is zwart of wit. De tijd van vijftig tinten grijs is voorbij. Dat deze lobby de WHO zover heeft gekregen dat deze zegt dat er ‘geen veilige dosis van alcoholgebruik’ bestaat, is in dat opzicht nogal treurig. Zeker gezien het feit dat uit publicaties van de WHO zelf blijkt dat dit domweg niet waar is. Voor deze lobby is alcohol een soort duivel die ten koste van alles moet worden bestreden. Dat overgewicht of liggen in de zon een hoger risico op het krijgen van kanker vormen, doet daarbij kennelijk niet ter zake.

Mijn vader zei vroeger: ‘alles waar “te” voor staat is niet goed voor een mens.’ Zo is het maar net. Te hard rijden op een fatbike: gevaarlijk. Te veel in de zon: ongezond. Te veel alcohol: slecht voor je. Maar een goed glas wijn: geen probleem. Daar kan dry January mij in elk geval niet vanaf houden. Ik hoop u ook niet. Op uw gezondheid!

Ronald de Groot

Bij de periode rond kerst en oud en nieuw wordt niet voor niets gesproken van ‘de donkere dagen rond kerstmis’. Zeker met het grijze weer van de afgelopen periode voelt het soms of het bijna niet licht wordt. Niet zo aangenaam, en sommigen onder ons worden daar – niet onbegrijpelijk – zelfs licht depressief van. Voor mij is het een periode van gezelligheid en mooie flessen. Maar ook een fijn moment om rustig aan het nieuwe nummer van Perswijn te werken. Even geen volle mailbox, even niemand die iets van je wil. Even aandacht voor de rubriek Geselecteerd, waarin we de wijnen voor het voetlicht halen uit de proefnotities die er uit springen in prijs/kwaliteit. Dit jaar hebben we deze rubriek iets meer ruimte gegeven. Zo kunnen we ruim aandacht geven aan bijzondere, soms heel dure wijnen, maar ook aan de zo belangrijke betaalbare categorie.

Het zal toeval zijn geweest, maar op het moment dat ik bezig was met een stukje over een uitstekende, betaalbare Rioja van Albert Heijn, werd ik toch weer afgeleid door een berichtje via Whatsapp. Mij werd een citaat toegezonden uit de Mediacourant, een medium dat ik niet kende, maar dat, als ik het zo mag inschatten, niet vies is van een beetje opschudding. Ik citeer even: “Astrid Joosten zorgt voor woede met haar wijnsnobisme. De presentatrice kijkt neer op wijnen die in de Albert Heijn verkocht worden, maar dat zou ondankbaar zijn. “Elitaire pseudokenners!”” Het artikel deed verslag van een boze reactie op een eerder artikel in dezelfde Mediacourant. Daarbij werd commentaar gegeven op woorden van de bekende presentatrice in de Linda. Ik haal weer even de Mediacourant aan: “…de presentatrice moest laatst bijna huilen toen ze een slokje rode wijn nam. Het betrof een Pommard uit de Bourgogne (sic), gemaakt door de Belgische wijnmaakster Sofie Bohrmann. En zoiets kom je volgens haar niet tegen in de plaatselijke supermarkt. Een wijntje van de Albert Heijn? Dat zou Astrid dus echt nóóit kopen, benadrukt de NPO-miljonair. “Absoluut niet. Samen met Thérèse Boer heb ik al meer dan tien jaar een onlinewijnwinkel, dus ik drink mijn eigen wijn of ik koop een wijn waarvan ik zeker weet dat hij heerlijk is”, zegt ze in de LINDA.””

Hm, een bijzonder verhaal. Inderdaad maakt Sofie Bohrmann heel fraaie Pommard. Ik kan me voorstellen dat je bij het drinken van zo’n mooie Bourgogne geëmotioneerd kan worden. De boze reactie in de Mediacourant gaat daar -gelukkig- ook niet over. Wel over de uitspraak dat Astrid Joosten, goed voor een inkomen van een paar ton per jaar, absoluut geen wijn bij Albert Heijn wenst te kopen. Dat haar om die reden ‘wijnsnobisme’ wordt verweten, kan ik me heel goed voorstellen. Zeker Albert Heijn heeft een mooie keuze aan wijnen onder een tientje die uitstekend van kwaliteit zijn. In een andere tekst kom ik tegen dat ze het had over ‘goedkope’ wijnen van Albert Heijn, maar wat ‘goedkoop’ voor haar is, kan ik moeilijk inschatten.

Maar wellicht zijn er andere redenen voor deze uitspraak? Astrid Joosten heeft – zoals ze zelf ook zegt – naast haar werk als presentatrice een internetwinkeltje in wijn, samen met Thérèse Boer van restaurant Librije. Deze webwinkel, ‘Astrid & Thérèse’, verkoopt deels ook wijnen die oneerbiedig gezegd, ook bij Albert Heijn zouden kunnen staan. Zoals van het overigens uitstekende handelshuis Calmel & Joseph, waarvan de HEMA tegenwoordig trouwens ook wijnen in het schap heeft. Niets op tegen verder, maar blijkbaar is zij gewoon een concurrent van Albert Heijn. Sterker nog, Astrid en Thérèse vallen met logistiek en inkoop onder de paraplu van E-Luscious, zoals blijkt uit de algemene voorwaarden van de webwinkel. Dus het bedrijf van de website wijnvoordeel.nl. Een bedrijf dat in het recente verleden tv-reclames uitzond waarin supermarktwijnen belachelijk werden gemaakt als overbodige, ouderwetse producten. Aha. Dat is toch jammer. Deze twee petten passen de beroemde presentatrice niet, lijkt mij zo. Dat is nog iets heel anders dan gewoon ‘wijnsnobisme’.

Ronald de Groot

Zo, de feestdagen zitten er weer op. Wat een marathon van ‘weekenden’ was het dit jaar, door al die doordeweekse feestdagen. Op een gegeven moment weet je niet meer of het nou zaterdag, zondag, vrijdag of maandag is. Blijft dat het fijn is om met je familie lekker even aan tafel te zitten met een lekker gerecht en een goed glas wijn. Bij ons is het hollen of stilstaan. Op Eerste Kerstdag heeft iedereen verplichtingen elders, dus op Tweede Kerstdag volgt dan hier bij ons een lunch én een diner, beide met de nodige mensen aan tafel. Eerder in december hadden we ons traditionele diner met het proefpanel, waarbij alle panelleden twee bijzondere flessen inbrengen. U begrijpt het al, voor de wijnkelder was dit een goede maand. Eindelijk mogen dan die flessen op tafel komen die soms al jaren liggen te wachten op het moment dat ze open worden getrokken. Want een bijzondere oude wijn openmaken, dat vind ik lastig als ik de enige ben die er van drinkt. 

Het openen van oude flessen is altijd spannend. Want in de praktijk weet je nooit helemaal hoe het gaat uitpakken. Met oude flessen komen namelijk ook de oude kurken. Die kunnen wisselend van kwaliteit zijn, en de ene kurk heeft de tand des tijds duidelijk beter doorstaan dan de andere. Daarnaast was de kwaliteit van het wijnmaken pakweg veertig, vijftig jaar geleden minder dan tegenwoordig, met minder technische kennis en minder mogelijkheden in de wijnkelder om iets goeds te maken. 

Dus het openen van oude flessen blijft in zekere zin een loterij. Maar wel een leuke loterij. De beste kans op een goede fles heb je in uitgesproken goede jaren. Zo leveren flessen uit 1982 maar zelden een teleurstelling op. Ik maak graag flessen open uit de geboortejaren van degenen die aanzitten, maar helaas is niet iedereen in 1982 geboren. Voor het wat lastiger jaar 1979 was ik ‘uitgeweken’ naar de Sauternes, met een Château Rieussec uit dat jaar. Een goede greep, want het zoet is op die leeftijd goed in de balans met de oudere zuren, wat een interessante wijn oplevert. 

Mijn Mouton-Rothschild 1976 had het moeilijk bij het paneldiner. Op zich geen verkeerd jaar, maar deze fles kwam oud over. Een probleem van oudere jaargangen Mouton (van voor 2002) is dat de kwaliteit wisselend kan zijn. Er werd destijds geen goede assemblage gemaakt van alle wijn, zodat de wijn van fles tot fles kan verschillen door verschillende bottelingen. De Mouton-Rothschild 1990 is daar ook een bekend voorbeeld van. Toch weer die loterij. Tegenwoordig zijn de assemblages homogener, al moeten we ons realiseren dat nooit alle wijn van grote châteaux volledig gemengd en in één keer gebotteld kan worden. Dus verschillen blijven. Sterker nog, afgelopen avond, op een diner op Château Cantemerle, gingen twee flessen open van de 2009 van Château Branaire-Ducru: de ene fles gemaderiseerd, de andere in goede conditie. In primeur gekocht, bij verschillende handelaren in Bordeaux. Zeer opmerkelijk. Degene die ze meenam, Abi Duhr, wijnmaker uit Luxemburg, verzekerde ons dat dit bij alle flessen zo was.

Tussendoor waren we ook lunchen bij goede vrienden. De gastheer is een groot liefhebber, heel fijn. Maar ook iemand die tuk is op koopjes. Zo had hij onlangs wat partijtjes wijn gekocht op de veilingsite Catawiki. We begonnen met een tien jaar oude fles Savennières, een Loire-chenin die altijd goed bewaard moet kunnen worden. Helaas, de wijn was oxidatief, en feitelijk niet lekker meer. Zo kun je bij zo’n site toch ook misgrijpen. Hij vertelde dat een Barolo uit 1977 die hij had gekocht, volledig blind (troebel) uit de fles kwam, bij meerdere flessen, en ook feitelijk ondrinkbaar. Hij was in discussie gegaan met de verkoper, maar kreeg nul op het rekest. Eerlijk gezegd denk ik dat het kopen van zulke oude wijnen via zo’n veilingsite linke soep is. Je weet niet hoe de flessen al die tijd zijn opgeslagen, dat is het lastige. Niet voor niets zoekt een veilinghuis als Winefields naar betrouwbare kelders, en vermeldt dit ook in de catalogus. Mijn oudere wijnen hebben meestal altijd in mijn eigen kelder gelegen, en dat is in feite de beste garantie. 

Gelukkig werd de fijne lunch afgesloten met een paar goede, heel leuke flessen, een witte Domaine Madeloc Cuvée Trémadoc en een bijzondere rode Ventoux van Château Bacchus. Dus een loterij zonder nieten is het ook weer niet. Niets mooier dan een fijne lunch met vrienden, zo met de feestdagen, en met een leuke discussie over alle mogelijke en onmogelijke flessen. Dat houdt gelukkig nooit op.

Ik wens u een mooi 2025 toe, met veel mooie flessen, te beginnen met die van dry January. Wat een flauwekul.

Ronald de Groot

Tijdens het schrijven van dit stukje komt de zoveelste oude hit op de radio in de top 4000 van Radio 10. In mijn mailbox valt een bericht welke van mijn favoriete liedjes de top 2000 (weer) niet hebben gehaald. Tikje overdreven allemaal? Wellicht. Maar zeker is dat het einde van het jaar de tijd is van de lijstjes. Blijkbaar zijn we nog lang niet lijstjes-moe. Wij doen ook een fijne duit in het zakje met onze gids, ‘De 101 beste wijnen van 2024’. Nou ja, het is ook voor ons een soort sport om buiten alle reguliere proefthema’s om een aantal heel fraaie en bijzondere wijnen te proeven. Waarbij we natuurlijk een selectie maken die past in onze smaak voor wat goede wijnen zijn.

Want de vraag wat goed en lekker is, is deels ook subjectief. Afgelopen week vroeg ik mijn nieuwe buurman – de buren schijnen een wijnkelder te hebben, heel fijn – wat voor wijn hij lekker zou vinden als ik een fles mee zou nemen om even kennis te maken. Hij antwoordde dat ik de kenner ben, dus dat ik dat beter zou kunnen bepalen. Nee dus. Dat hangt ook van de smaak van beider buren af. Prefereer je een elegante Riesling, of heb je liever een stoere Barolo? Wijn blijft een kwestie van smaak, alle lijstjes met ‘het mooiste’ of ‘het beste’ ten spijt. In beide categorieën, Riesling en Barolo kan ik zeggen welke wijnen ik mooi vind, maar kies vooral wat je lekker vindt. Net als bij de Top 2000, er staan nummers in die weliswaar heel goed zijn, maar niet mijn smaak. En wat ik mooi vind, zullen anderen  ongetwijfeld ‘gitaarlawaai’ noemen.

In onze koopgids is er de categorie ‘Zoet en versterkt’. De prachtige Riesling van Eva Fricke werd uitgeroepen tot de winnaar. Maar je zit natuurlijk appelen en peren te vergelijken. Alleen al de verschillen in alcohol en restzoet tussen de verschillende wijnen in deze finale zijn enorm. In mijn hart had ik een zwak voor de Moulin Touchais 2005, Coteaux du Layon. De wijn met de laagste prijs van de vijf, en met een voor zijn bijna 20 jaar opmerkelijke jeugdigheid. Ik moest even denken aan de ’59-er die ik een paar maanden geleden dronk, en bedacht dat dit soort wijnen een soort eeuwig leven hebben. En dat voor iets minder dan €40 per hele fles. Sowieso is het een uitstekende policy om wijnen als producent zelf in de kelder te houden tot een goed moment om ze te drinken, ondanks dat het een flinke investering vergt.

Proeven van wijnen is prachtig, en het blijft mooi om te zoeken naar de pareltjes voor de juiste prijs. Tegelijk is proeven ook altijd weer een momentopname. Daarom is het goed om wijnen zo vaak mogelijk te proeven. Voor de koopgids proeven we de wijnen in de voorselectie en in de finaleproeverijen voor de tweede keer, dat zorgt voor meer zekerheid over ons oordeel.

Wat ook kan helpen is een fles laten staan en de wijn later nog eens rustig drinken. Het komt voor dat een wijn die op de proeverij heel goed scoorde, later in het glas toch een beetje gaat vervelen. Te machtig, te veel hout, dus in eerste instantie indrukwekkend, maar uiteindelijk minder spannend en bijzonder dan we dachten. Het omgekeerde gebeurt natuurlijk ook. Sommige wijnen hebben even tijd en lucht nodig. Ze verbeteren in het glas, of zelfs ook in de fles, zodat ze een dagje later beter uit de verf komen.

In de eeuwige zoektocht naar wat mooi is voor een goede prijs, herinner ik me een fijne Château La Tour de By 2020, Médoc. Moderne jonge Bordeaux kan tegenwoordig zo mooi zacht en fruitig zijn, zeker in een rijp jaar als 2020. Spannend en heerlijk tot de laatste slok, ook de volgende dag nog. Leeg tot de bodem. En dat voor € 14,95 per fles. Ik weet het, Bordeaux is mijn smaak, maar daar moet u het dan maar even mee doen.

Zo, en dan nu de feestdagen. Ik wens u veel mooie wijnen en fijne dagen toe. Ik ben even met vakantie en weer terug op 6 januari. Dan ben ik in Bordeaux.

Ronald de Groot

Heerlijk, deze tijd van het jaar. Met alle feestelijkheden, verjaardagen en diners is het moeilijk om géén champagne te drinken. Er staat ook altijd champagne klaar, al is het maar als overblijfsel van onze proeverijen. Een open fles champagne laat zich overigens ook heel goed bewaren. Je hebt dopjes die de fles goed afsluiten, waardoor het koolzuur in de fles blijft, zodat de champagne nog verrassend lange tijd kan worden genoten. Ik word er hier altijd een beetje om uitgelachen, als ‘de man met de dopjes’, maar ik kan iedereen verzekeren dat het uitstekend werkt.

Daar komt natuurlijk bij dat ik een groot liefhebber van champagne ben. In de loop der jaren steeds meer, zelfs. Om twee redenen, denk ik. In de eerste plaats omdat ik champagne beter ben gaan begrijpen. Daar waren een paar reizen en meerdere proeverijen voor nodig, want het is een type wijn dat heel veel handelingen ondergaat voordat het bij ons in het glas komt. Een proces dat je goed moet begrijpen, voor je de invloed ervan goed kunt inschatten. Want al deze handelingen hebben invloed op het karakter en op de kwaliteit van de champagne. De basiswijn, de duur van de flesrijping in de kelders en de dosage, om er maar een paar te noemen. En de lijst is nog veel langer. Want er is ook nog de invloed van druiven en terroir.

In de tweede plaats omdat de kwaliteit van veel champagnes de afgelopen jaren duidelijk is gestegen. Meer kennis over het maken van champagne, investeringen van de grote huizen in beter wijnmaken en een hogere kwaliteit van de druiven, meer diversiteit door veel meer champagnes van kleine boeren, het draagt allemaal bij aan een aanbod van meer betere champagnes. Ook het terroir is een steeds meer prominente rol gaan spelen. Zeker bij champagnes van de kleine boeren, die wijnen maken uit één dorp, met wijnen die daarom een expressie zijn van dat specifieke dorp.

Maar toch valt er, ondanks alle kennis, ook voor mij nog steeds veel te leren. Zo kwam ik afgelopen week voor het eerst een fles tegen met de aanduiding ‘Côte des Noirs’: l’Assemblage van het huis Guy Méa. Nu is de Côte des Blancs sinds jaar en dag een bekend begrip, maar de Côtes des Noirs is weer nieuw voor me. Ik kon me ook niet helemaal voorstellen waar die zich zou moeten bevinden, hoewel ik wel enig idee had. Veel blauwe druiven, vooral pinot noir, staan aan de zuidoostelijke voet van de Montagne de Reims. Maar ook in het zuidelijke deel van de champagne, in de Aube, is pinot noir dé druif. Gelukkig hebben we tegenwoordig internet, dat mij vertelde dat dit begrip inderdaad van recente datum was, en werd gebruikt voor vijf wijngemeenten aan de zuidoostelijke voet van de Montagne de Reims. Nu is de informatie op internet wel weer vrij spaarzaam. Aangegeven wordt dat deze Côte loopt van Aÿ naar Trépail, in elk geval langs Tours-sur-Marne. Laten we ervan uitgaan dat Bouzy en Ambonnay ook bij deze Côte des Noirs horen, want deze dorpen zijn zo’n beetje het mekka van de pinot noir. Het levert weer heel andere champagnes op dan die van de Côte des Blancs, waar de chardonnay koning is. Pinot noir zorgt voor vollere, steviger Champagnes, waar de Chardonnays staan voor frisheid, elegantie en fijne zuren. Dus op zich is deze aanduiding niet zo heel gek.

Maar dan valt het op dat deze Assemblage niet alleen is gemaakt van 70% pinot noir, maar ook van 30% chardonnay. Dus zo noir is deze wijn van de Côte des Noirs ook weer niet. Dat is toch weer jammer. Mede daardoor zal er waarschijnlijk nog heel wat water door de Marne moet stromen voor de de Côte des Noirs een écht bekend begrip zal worden. Sterker nog, in de bekende dorpen van de Côte des Blancs, zoals Avize, Cramant of Le Mesnil, hebben ze de vermelding ‘Côte des Blancs’ helemaal niet nodig voor hun bekendheid. Zo ver is de Côte des Noirs voorlopig nog lang niet.

Ronald de Groot

Afgelopen week was ik uitgenodigd voor een presentatie over de volgende editie van Prowein, die plaatsvindt in mei in Düsseldorf. Deze grote wijnbeurs verwierf het afgelopen decennium een bijna onaantastbare positie. Maar de beslissing om Vinexpo uit Bordeaux te halen en in plaats daarvan met ingang van 2022 een jaarlijkse wijnexpositie in Parijs te houden, heeft het speelveld duidelijk veranderd. Het feit alleen al dat Prowein-directeur Peter Schmitz naar Nederland was gekomen om promotie te maken voor ‘zijn’ event – hij trad vorig jaar aan als directeur – liet zien hoe belangrijk deze show de Nederlandse bezoekers vindt. Tijdens de presentatie werd ook duidelijk dat Nederland goed is voor de meeste buitenlandse bezoekers van Prowein. Maar ook uit de cijfers blijkt dat een groot deel van deze bezoekers ’s ochtends naar Düsseldorf reist en ’s avonds weer teruggaat naar Nederland. De reden is duidelijk: tijdens de beurs verhogen de lokale hotels de prijzen tot astronomische hoogte. Kamers voor prijzen boven de € 400 per nacht zijn geen uitzondering. Voor € 200 per nacht ben je al spekkoper, zo wordt duidelijk. Zuinige Hollanders betalen niet zo graag zoveel voor een hotel. Andere buitenlanders kunnen niet zo gemakkelijk ’s avonds weer naar huis. Het kan zomaar zorgen voor lagere bezoekersaantallen. Voor Prowein frustrerend, want de beurs zelf heeft uiteraard geen enkele invloed op de prijsstelling van de hotels.

Dat gegeven is duidelijk in het voordeel van Wine Paris. Parijs heeft zoveel hotelruimte dat zo’n beurs geen invloed heeft op de prijzen. Begin dit jaar sprak ik al over de tweestrijd die mede daardoor is ontstaan tussen de twee beurzen. De cijfers over 2024 laten zien dat Wine Paris inderdaad inloopt, althans volgens de cijfers die door de beide beurzen zijn vrijgegeven. Wine Paris meldde een toename van het aantal bezoekers met 14% tot 41.253. Nog altijd wat minder dan Prowein, dat sprak van 47.000 ‘geregistreerde professionele bezoekers’, met 41% internationale bezoekers uit 135 landen. Wine Paris had 4.074 exposanten uit 48 landen, Prowein 5400 exposanten uit 65 landen.

Wel meldde Peter Schmitz tijdens de presentatie dat Prowein ‘compacter’ zou zijn dan vorig jaar, wat het voor de bezoekers gemakkelijker zou maken de stands te bezoeken, met 11 hallen in de plaats van de 13 van vorig jaar. Op mijn vraag of dit ook te maken had met minder exposanten, gaf hij toe dat dit ook het geval was. Hij sprak dan ook van ‘uitdagende tijden’, wat ook naar voren kwam uit de gesprekken die hij had gevoerd met producenten. ‘Daling van de consumptie, kostenstijgingen, klimaatextremen, economische neergang, dat alles speelt een rol. Ook bij de beslissing om op Prowein te komen staan. Voor de komende editie gaan we uit van 5000 exposanten.’

Om bezoekers te trekken wordt extra aandacht gegeven aan actuele thema’s, zoals wijn met minder alcohol of zonder alcohol. Ook worden masterclasses en speciale proeverijen georganiseerd, waardoor je als bezoeker kunt kiezen voor een meer thematische aanpak. Opvallend is dat de rol van gedestilleerd als heel belangrijk wordt genoemd. Producenten van gedestilleerd hebben domweg meer budget dan spelers in de wijnindustrie, die in de meeste gevallen met lagere marges moeten werken – en dus minder verdienen.

In hoeverre de positie van Prowein vooral onder druk staat door de moeilijke markt of door de concurrentie van Wine Paris, zal uit de cijfers over de beide beurzen in 2025 moeten blijken. Maar dat de wijnwereld het moeilijk heeft, staat buiten kijf. Met een consumptie die afneemt, programma’s om wijngaarden te rooien en nu ook nog een dreigende handelsoorlog ziet het er op korte termijn bepaald niet vrolijk uit. Maar laten we niet vergeten dat er na elke crisis ook een periode komt dat het weer beter gaat. Wellicht valt daar hoop uit te putten.

Bezoekers van Prowein kunnen via deze link minder dure kamers vinden:  https://www.prowein.com/en/Exhibit/Information/Hotel_CityInfos

Ronald de Groot

Afgelopen week was ik te gast bij een lunch met als thema de bijzondere champagnes die het huis Laurent-Perrier op de markt brengt onder de naam Grand Siècle. De naam verwijst naar de Franse ‘Gouden Eeuw’. De tijd van zonnekoning Louis XIV, de grote tegenstrever van ‘onze’ stadhouder-koning Willem III. Prachtige champagnes, en een fijn gesprek met Lucie Pereyre de Nonancourt, kleindochter van de ‘zonnekoning’ van Laurent-Perrier, Bernard de Nonancourt, overleden in 2010. Plaats van handeling: Rijks, het restaurant van het Rijksmuseum, dat met chef Joris Bijdendijk een Michelin-ster rijk is. Altijd interessant, vind ik. We maakten ooit zelf een restaurantgids, Grootspraak. Hoewel we deze na COVID niet met goed fatsoen terug konden laten komen, ben ik toch nog altijd heel nieuwsgierig naar het functioneren van onze top-horeca. Mede omdat we nog altijd een rubriek maken over restaurants, hun wijnkaarten en wijn-spijs-combinaties: ‘Lekkere Trek’.

In dat opzicht was het een leerzame middag. Ik had me lang geleden na een lunch al afgevraagd waarom Rijks een ster had. Het eten was destijds goed, maar niet zó bijzonder, net als de service. Dus tijd voor een herkansing. De gerechten waren goed van smaak, zonder meer, maar zonder de verfijning van die in veel andere sterrenrestaurants. Aan tafel ontstond een gesprek hoe het nu in elkaar zat. De analyse was dat de keuken van Bijdendijk heel slim in elkaar zit. Gekookt op smaak, en goed ook, maar met weinig handelingen op het bord. De Noordzee krab met curry en een tempura van siu mai was een sprekend voorbeeld. Het slimme is dat je met dit soort gerechten veel couverts kunt bedienen, omdat er heel weinig losse elementen aan hoeven te worden toegevoegd als het op het bord komt. Pure efficiëntie, die wellicht goed past bij de huidige tijd.

Je kunt ervan vinden wat je wilt, maar feit is dat het voor de horeca een spannende tijd is, met veel veranderingen in korte tijd, die alles vergen van het aanpassingsvermogen van de ondernemers in deze sector. Zo zie je dat gasten best bereid zijn om veel te besteden, maar dat het aantal avonden dat ze dat doen beperkt is. Vrijdag en zaterdag is het heel druk, donderdag een beetje, en woensdag al bijna niet meer. Je kunt er als restaurant voor kiezen om vier dagen open te zijn, maar veel vaste lasten, zoals de huur, lopen gewoon door. Naar het schijnt is het in het centrum van Amsterdam al lastig om een restaurant draaiende te houden als je geen eigenaar bent van het pand, met de witwas-sector als grote concurrent, die bereid is veel hogere huren te betalen. Probleem is ook dat Nederland geen lunchcultuur kent, dus de meeste restaurants moeten draaien op alleen het diner. Dat maakt de basis om geld te verdienen wel heel smal.

Een apart verhaal is de verkoop van wijn. Ik krijg te horen dat de verkoop van wijnarrangementen terugloopt, en dat gasten liever een mooie fles bestellen. Niet helemaal onbegrijpelijk, want met een arrangement neem je altijd een gok. Je kunt goede wijnen krijgen van kundige sommeliers of -bediening, maar ook oninteressante wijnen die worden geserveerd om de marges op te krikken.

Nog lastiger voor de restaurants is de sterke toename van de vraag naar non-alcoholische arrangementen. Niet dat iemand daar iets tegen heeft, maar omdat de gast geen genoegen meer neemt met simpele oplossingen, zoals fruitsap met een bubbeltje, wordt de vindingrijkheid van de sommelier van dienst zwaar op de proef gesteld. Het is al een klus om bij elk gerecht een bijpassende wijn te vinden, maar om ook nog een originele non-alcoholische variant bij elk gerecht te bedenken is echt lastig. Ga er maar aan staan. En dan in een sector waarin personeelstekorten ertoe leiden dat je moeilijk gekwalificeerd personeel kunt vinden.

Daarbij wordt de gast ook steeds veeleisender. En kijkt iedereen naar ratings en reviews. Het komt zelfs voor dat gasten die hun zin niet krijgen gewoonweg dreigen met een schrijven van een slechte beoordeling op internet. U bent gewaarschuwd als u een negatief oordeel leest. Tevreden gasten schrijven vaak geen beoordeling. Slechte reviews kunnen zo werken als een vorm van terreur, met beoordelingen die niet representatief zijn voor wat de meeste gasten ervaren. Zeker als ze worden ingezet als wapen om je zin te krijgen. Dat is niet alleen in het nadeel van het restaurant, maar ook van andere gasten, die daardoor op het verkeerde been worden gezet. Een wel heel kwalijke ontwikkeling in een sector die het toch al lastig heeft.

Ronald de Groot

Enige tijd geleden stond er een interview op de website vitisphere.com met Jacques Lurton, de president van de appellation Pessac-Léognan. En als mede-directeur en eigenaar van vignobles André Lurton ook eigenaar van 280 hectare wijngaarden in deze appellation. Een flinke aanplant, die hij vooral heeft te danken aan zijn vader, naamgever van dit bedrijf. André Lurton, die in 2019 overleed op 94-jarige leeftijd, heeft het wijngaardbezit van de familie in de loop der jaren flink uitgebreid. Hij was de grote motor achter de appellation Pessac-Léognan, die dateert uit 1987. Een mooi succes, waardoor de aanplant van nieuwe wijngaarden bijzonder lonend was, geholpen door het positieve imago van de nieuwe appellation. Hij liet zich daarin dan ook niet onbetuigd.

Maar nu zijn de rollen omgedraaid. Hoewel de crisis op dit moment vooral rode wijnen treft, en de châteaux ook veel wit maken, is de markt heel lastig, met overschotten als gevolg. Kennelijk zelfs in bekende appellations als Pessac-Léognan. In het interview vertelt hij dat hij op de vijf châteaux van het bedrijf in totaal 20 hectare wijngaarden zal rooien. Nou ja, gerooid wordt hier altijd, om de wijngaarden te vernieuwen, maar in dit geval zal geen nieuwe aanplant volgen, zodat het totale wijngaardbezit zal afnemen. Hij stelt dat dit een onvermijdelijke, zelfs logische ontwikkeling is. Met als argument dat je jaren kunt groeien, maar dat je soms ook moet inkrimpen. Hij spoort anderen in de appellation aan dit ook te doen. Want bij een structureel overschot komt er druk op de prijzen, wat ten koste gaat van de reputatie van de appellation, die er, naar zijn zeggen, bijna veertig jaar aan heeft gewerkt om zijn naam te vestigen. Geef hem eens ongelijk.

Ik heb geen reacties gelezen op dit interview. Maar ik zou me zo kunnen voorstellen dat er producenten in Bordeaux en omstreken zijn die vinden dat hij gemakkelijk praten heeft. Zo’n groot bedrijf met een paar procent inkrimpen is heel wat anders dan als kleine wijnboer je wijn niet kwijt te kunnen en met bedrijf en al roemloos ten onder te gaan.

Maar aan de andere kant heeft Jacques natuurlijk wel gelijk. Een product blijven produceren waar te weinig vraag naar is en waar je alleen maar verlies op maakt, is niet vol te houden. Philippe Blanc, directeur van Château Beychevelle, vertelde me onlangs dat de cru bourgeois die ook tot de bezittingen behoort, Château Beaumont, in 2025 afstevent op een verlies van een miljoen euro. Dat kun je niet lang volhouden.

De Franse overheid geeft niet voor niets een rooipremie van € 4000 per hectare voor wijngaarden die uit productie worden genomen. Maar zo simpel ligt dat ook weer niet. Zo klagen boeren die lid zijn van een coöperatie dat ze strafboetes riskeren als ze hun wijngaard rooien. Dat zit zo. Boeren hebben vaak langjarige contracten met een coöperatie om druiven aan te leveren. Dit om de continuïteit van de coöperatie te waarborgen, omdat boeren anders van de ene op de andere dag voor zichzelf kunnen beginnen, wat het werk van coöperaties uiteraard flink zou kunnen bemoeilijken. In de contracten staat dat er een boete is voor vervroegde uittreding, afhankelijk van de aangeleverde hoeveelheden en de looptijd van het contract. Hoe dit in de praktijk zal aflopen, is de vraag. Het lijkt er op dat veel coöperaties er voor zullen kiezen om deze boeteclausule terughoudend toe te passen, bijvoorbeeld met een symbolisch bedrag. Dat lijkt een verstandige politiek. Want op het moment dat je als wijnboer al in de financiële problemen zit, deze nog een hoge boete opleggen, is uiteindelijk ook onmenselijk. Je bedrijf opgeven, dat soms al generaties in de familie zit, is al moeilijk genoeg.

Ronald de Groot

Dezer dagen leggen we de laatste hand aan onze koopgids bij nummer 8 van Perswijn. We hadden nog nooit zoveel ingezonden wijnen als dit jaar. Het proeven was dus een hele klus, maar zeker ook een plezierige klus. Wat vooral opviel was de enorme diversiteit bij de ingezonden wijnen. En daarnaast de goede kwaliteit, wat uiteraard de nodige keuzestress opleverde. De lijst met uiteindelijke prijswinnaars en eervolle vermeldingen is dan ook enorm gevarieerd. Het gaat echt om wijnen van overal. Onder andere Argentinië, Australië, Chili, Griekenland, Nieuw-Zeeland, Oostenrijk, Portugal, Zuid-Afrika leverden winnaars. Opvallend is de bijdrage van Duitsland, dat tegenwoordig veel hoge kwaliteit maakt. Spanje en Italië doen het ook goed, Frankrijk kan niet ontbreken, met wijnen uit letterlijk alle hoeken van het land.

Dat is prachtig om te constateren, vind ik. Het laat zien dat de wijnmarkt in Nederland volwassen is geworden. En dat het een open markt is, waar iedereen die een goede wijn maakt, een plekje verdient. Of je dat ook krijgt, is vers twee. Want omdat de markt zo open is, moet je wel knokken om erop te komen.

Zo was het voor veel Franse producenten in het verleden nog wel eens ‘vanzelfsprekend’ dat hun wijn in Nederland werd verkocht. Dat is al lang niet meer zo. Ik kan me herinneren dat een Nederlandse importeur me vertelde dat hij een Chileense Gewürztraminer meenam naar de Elzas om ze daar uit te leggen dat ze met dit soort concurrentie te maken hadden. Want daar hadden ze ter plekke geen flauw idee van.

Als je met lokale producenten spreekt, wordt dan vaak gezegd dat de Nederlandse markt zo ‘moeilijk’ is. Want Nederlanders zijn zo op de penning, dat soort argumenten. En dat terwijl sommige Franse producenten hier honderdduizenden flessen per jaar verkopen. En dat in Nederland een gamma Zuid-Afrikaanse topwijnen verkocht wordt waar elk ander land jaloers op kan zijn. Dus kennelijk valt het wel mee met die oer-Hollandse krenterigheid. Het is ook een wat gemakkelijk argument om te zeggen dat het je niet lukt – het ligt niet aan jezelf.

Afgelopen week was ik in Bordeaux. Daar wordt de situatie gewoon catastrofaal genoemd. Elk vertrouwen in de streek lijkt weg, en de consumenten lijken in staking, in afwachting van wat er gaat gebeuren. Maar ja, top-châteaux hebben de prijzen daar dan ook jarenlang opgevoerd met het idee dat de wijnen toch wel verkocht zouden worden. De Europese markt werd, laten we eerlijk zijn, toch wat verwaarloosd. Iedereen had het idee dat China, met zijn miljarden consumenten, de toekomst was voor de verkoop van grote Bordeaux. Helaas, de Chinese markt is inmiddels zo’n beetje helemaal dicht gegaan, de producenten in wanhoop achterlatend.

In de Sauternes, op mijn laatste proeverij afgelopen vrijdag, bespeurde ik naar aanleiding hiervan een aparte stemming. Leedvermaak zou ik het niet willen noemen. Maar wel kreeg je het idee dat ze daar vonden dat het niet zo erg was dat de producenten van rode wijnen met hun ‘grosses têtes’, mensen die naast hun schoenen lopen, ook eens een keertje voelden hoe het is om je wijn moeilijk te kunnen verkopen. Dat is in de Sauternes al jaren het geval. Het is even wennen, laten we maar zeggen.

Wat me op zo’n moment erg verbaast, is dat als de markt tegenzit en de verkopen teruglopen, ook wordt beknibbeld op de promotie. Waarom snijd je in promotiebudgetten op het moment dat promotie juist zo hard nodig is? Onlangs spraken we met Cahors, een streek die het ook moeilijk heeft, over een trip, het leek serieus. Maar uiteindelijk was er alleen budget voor België. Terwijl de Nederlandse markt toch echt interessant is – voor wie er serieus in wil investeren.

Via een producent in Argentinië was ik in gesprek voor een reis met een groep Europese journalisten naar dat land. De producenten staan daar zwaar onder druk, omdat de maatregelen van de nieuwe president, Millei er toe hebben geleid dat de Argentijnen massaal de hand op de knip houden, zodat de binnenlandse markt zo’n beetje kopje onder gaat. Toch willen ze niet in het internationale bezoek investeren. De markt is te moeilijk. Hier breekt mijn klomp. Wijnboer zijn is niet alleen maar mooie wijnen maken. Je moet ze ook nog verkopen. Zelfs in een ‘moeilijke’ markt als de onze. Anders maak je het jezelf alleen maar moeilijk.

Ronald de Groot