Udo Göebel in Zuid-Afrika – Archief

Waarom is Zuid-Afrika zo’n mooi wijnland? Voor mij zijn dat de vergezichten, wijngaarden met ruige bergruggen op de achtergrond, en de spierwitte Kaap-Hollandse huizen. Het stadje Stellenbosch ligt midden tussen de wijngaarden, bergen overal er omheen. Franschhoek is nog kleiner, veel meer ingesloten door hoogoprijzende granieten reuzen. De vallei van Paarl is wat weidser, maar nog steeds wonderschoon. Constania is opgeslokt door de buitenwijken van Kaapstad, maar daardoor niet minder mooi.
Vele winerys koesteren hun oude Hollandse huizen, het zijn monumenten. Die van Meerlust is 300 jaar oud en zo zijn er velen. Met een strakblauwe lucht op de achtergrond, een groen grasveld ervoor is zo’n wit huis met rieten dak een lust voor het oog.
Culinair gezien is er nog wel het een en ander te wensen. In Paarl zijn een aantal restaurants, maar de aanraders (volgens de lokalen dan) vallen me tegen. Er is geen eetcultuur of zelfs wijncultuur in dit soort stadjes. In Kaapstad en Stellenbosch zal het anders zijn, dat zal ik nog wel ontdekken.
Ik ben nu acht weken in Zuid-Afrika, het bevalt me goed en zie ernaar uit om nog vele nieuwe wijnen te ontdekken, rond te rijden, kelders te zien en goede wijnrestaurants te ontdekken

Column 4

Zuid Afrika is een zogenaamd ‘Nieuwe Wereld’ land, een vreemde term voor een land waar al 350 jaar wijn wordt gemaakt. Wellicht slaat ‘Nieuw’ op het gebruik van nieuwe technieken, de meeste innovaties komen tenslotte uit ‘Nieuwe Wereld’ landen.
De wijnwetgeving is in Zuid Afrika een stuk minder strict. Beperkingen voor opbrengst, snoeitechnieken en vooral wijnmaaktechnieken zijn er nauwelijks. Of dat goed of slecht is laat ik in het midden, je moet naar het eindresultaat kijken: de wijn. Nu is er een groot verschil tussen kleine en grote wijnbedrijven, de laatste zijn niets meer of minder dan productiebedrijven. Als het meezit werken er mensen met liefde voor het vak en krijgt elke tank zijn aandacht en wordt er geprobeerd goede wijn te maken.

Nu werk ik voor Boland Kelder en zij zijn groot en maken veel wijn, dit jaar zo’n 14 miljoen liter. Wat bijzonder is, is dat zij ook een beperkte hoeveelheid ‘topwijn’ maken, microvinificatie, omgekeerde osmose, nieuwe barriques, alles wordt uit de kast gehaald. Maar de grote bulk is bulkwijn, die verdwijnt anoniem in de huiswijnen van de grote supers. En daarvoor wordt geen of weinig risico genomen. Het proces wordt gestuurd met allerlei hulpmiddelen en stoffen. Koeling, enzymen, reingist, gistvoeding, wijnsteen- appel- en citroenzuur etc. Uiteraard ook eiken chips of planken om de wijn een ‘oaky’ karakter te geven, maar alleen als de klant (de importeur) dat wil.

Doen ze dit om de wijn jaar in jaar uit hetzelfde te laten smaken? Nee, dat geloof ik niet. De reden is meer veiligheid, geen risico’s nemen en proberen tegen een zo laag mogelijke prijs wijn te maken die in de smaak valt bij een groot publiek. Geen spannende wijn, wel betrouwbaar. De keus is aan de consument welke wijn hij of zij wil kopen. Goedkoop en voorspelbaar of wat duurder en spannender.

Column 3

De werkdag van een assistent wijnmaker in wording.

06:25 Wekker gaat af, beng, snooze
06:30 Gaat tie weer, de zon is al op, rise and shine
07:03 Nu echt stoppen met ontbijten, hup in het bakkie
07:15 De werkers zitten als sardientjes achterin, tot 13 man aan toe
07:27 Uitladen, net op tijd, om 07:30 moeten ze inklokken, ik heb nog 3 minuten voor de laatste hapjes
07:32 Ballingmeter, emmer en papier mee naar de kelder, de eerste 2 uur ben ik zoet met het opnemen van de temperatuur en het suikergehalte (in graden Balling) van alle tanks witte en rosé wijn
10:30 Er zijn weer allerlei klusjes tussendoor geklomen, nu kan ik helpen met de volgende opdracht: ‘trek af T27’. Dat is gelukkig niets anders dan het scheiden van het sap en de schilletjes van Tank 27.
11:30 De ‘skeier’ (scheider) zitten vol met nieuw binnengekomen druiven, 8 tot 10 ton per bak. Het sap wat daar uitloopt vangen we beneden in de kelder op in grote RVS tanks
12:00 Het is wirwar van slangen naar tanks, er zijn 16 skeiers en sommige mogen bij elkaar, andere moeten apart gehouden worden
12:30 Ha lunch! Goed stevig eten, een bak koffie (de eerste) en als het even kan…
13:00 een tukkie
13:25 Gaat dat alarm alweer
13:30 Rustig aan, de tanks lopen vanzelf vol
14:30 Monsters halen van T610 en T806c, totale sulfiet gehalte meten en resultaat op het buro van de chef wijnmaker leggen, daarna een beetje lummelen
15:30 Udo, kan je snel naar Vinbott rijden, we hebben geen filterpoeder meer!
16:00 Terug uit Wellington, gelukkig is Vinbott slechts 10 kilometer ver
16:15 Udo, breng deze proefflessen naar P.B.M. (de bottelaar). Het toeval wil dat P.B.M. de buurman is van Vinbott 
17:00 Het is weer tijd voor Balling, als laatste de ‘800 tanks’ doen, fleece aan want het is koud daar
19:00 Er komen geen druiven meer binnen, lijnen kunnen langzaam aan gesloten worden.
19:30 De 1e lading mensen kunnen naar huis, ik breng ze met het bakkie.Ze wonen allemaal in een uitgestrekt township buiten Paarl, een doolhof. Left, straight, right, left, stop etc.
20:10 Tanks afsluiten, slangen met water spoelen
21:00 Toevoegen enzymen, wijnsteen- en appelzuur. Tot wel 35 kilo zuur per volle tank
22:20 De 2e lading mensen naar huis brengen
23:00 Zelf naar huis, heb ik nog de puf om wat te eten?
23:05 Nee, ik ga slapen.

Column 2

De oogst bij Boland Kelder begint op stoom te komen, het gaat wel langzamer dan verwacht. De druk zal de komende weken hoog zijn om alles op tijd te verwerken. De verwachting van de totale hoeveelheid is iets naar beneden bijgesteld (van 22 naar 21 duizend ton), maar dat is nog altijd 10% meer dan vorig jaar.

Een van de aandeelhouders en farmers is ‘die Hollander’ Eric Verhaak. Samen met zijn vrouw Mariëtte en twee dochters is hij in 2003 naar Paarl gekomen om het landgoed Groot Parys nieuw leven in te blazen. Verwaarloosd door de vorige eigenaar is er een bult werk te doen. Totaal 80 hectare (60 met wijngaard) voornamelijk chenin blanc van oude stokken, delen van de wijngaard hebben een zeer goede ondergrond (bij beste 5% van Zuid Afrika) de potentie om echt goede wijn te maken is daar. De bulk van de gewone kwaliteit zal naar Boland gaan, maar hij mag 100 ton gebruiken om zelf wijn van te maken. Onder de naam Die Tweede Droom gebeurd dat al sinds het eerste jaar en met hulp van twee wijnmakers van Boland: Naude Bruwer en Joseph Lombardt.  Experimenten met houtrijping en een blok biologisch-dynamisch verbouwde chenin blanc beloven veel voor de toekomst. De eerste oogst van dat blok is vrijdag 3 februari geoogst en was van goede kwaliteit. Jammer dat het gewoon vermengd is met de andere binnengebrachte druiven, het was te weinig om  apart te houden.

Eric stroomt over van de ideëen: een eigen winery en kelder, guesthouses tussen de wijngaarden, lofts in de oude wijnmakerij, biologische producten verkopen, een nieuw woonhuis hogerop de helling en een restaurant in het oude landhuis zijn er een paar. Voortvarend pakt hij zaken aan, een stuk braakliggend land kopen en verkopen met een leuke winst, de plannen voor het verbreden van een weg vlak voor het landgoed aan laten passen zodat de weg een stuk verder komt  te liggen, de oude farmmanager ontslagen en een jong kleurling uit eigen gelederen aangesteld. Er zijn nog zoveel mogelijkheden in Zuid Afrika en voor Groot Parys ziet de toekomst er zonnig uit.

Die Tweede Droom wordt verkocht bij de Bijenkorf en door middel van een direct sales aanpak via Nicolette Ras, de zus van Mariëtte. Zij is telefonisch te bereiken op 020-6002232 of nicoletteras@hotmail.com. Eric en Mariëtte zijn te bereiken op grootparys@wam.co.za
 
Udo Göebel

Column 1

Een jaar in Zuid Afrika. Een tijdje geleden besloot ik een sabatical te nemen om de andere kant van wijn te leren kennen. Niet verkopen, proeven of drinken maar maken. Niet op het noordelijk (koude) halfrond, maar het warme zuiden. Sinds ½ januari werk en woon ik bij Boland Kelder, een grote winery in Paarl. Er zijn 96 farmers, die allemaal aandeelhouder zijn. Het lijkt op een coöperatie, maar dan een stuk commercieeler. Er wordt jaarlijks 20.000 ton druiven verwerkt tot ongeveer 14 miljoen liter wijn. Het meeste als bulkwijn, een kwart als bottelwyn. Deze hoeveelheden stellen de wijnmakers in staat goed te selecteren, alleen de beste druiven worden voor de gebottelde wijn gebruikt. De definitieve beslissing daarvoor wordt pas genomen als de gisting is afgelopen, dat duurt nog een weekje.
Ik ben assistent, assistent wijnmaker en hop heen en weer tussen de twee winery’s, die op 10 minuten afstand van elkaar liggen. De oogst is begonnen op 25 januari, sauvignon blanc waren de allereerste druiven die binnenkwamen. Andere rassen die snel rijp zijn en ondertussen worden verwerkt: chardonnay, chenin blanc, pinotage en nouvelle. Dit laatste druivenras is ontwikkeld door professor Chris Orffer van de universiteit van Stellenbosch. Deze druif is een kruising van de sémillon X crouchen blanc (in Z.A beter bekend onder de naam Cape riesling). Het verkregen product: nouvelle heeft de typische smaakkenmerken van grassige, groene paprika en dat is wat bijv. de sauvignon blanc in de warmere streken vaak tekort komt. De druif werd dus nogal eens gebruikt voor bijmenging. Boland Kelder heeft vorig jaar besloten om er als eerste ter wereld een cépage-wijn van te maken.

Verder geleerd: wat als eerste binnenkomt is over het algemeen niet het beste. Van de pinotage maken we tot nu toe alleen rosé, met de saignée methode. Slechts 1 uurtje blijven de schillen in contact met het sap, terwijl dat sap continue afloopt. Als het sap te donker wordt stoppen we en de rest wordt gebruikt voor droë rooi. De witte druiven worden al in de afloopbak gekoeld en na twee uur wordt dat sap apart gehouden, de rest gaat naar de pers voor droë wit. Na een nachtje afzakken wordt het min of meer heldere sap gescheiden van de rest en kan het gisten beginnen. Voor wit wordt reingist toegevoegd (keuze uit een soort of 10), alle rode wijn met natuurlijke gisting. De gistingstemperaturen zijn veel lager dan ik uit de boeken ken: slechts 10-12 graden voor wit en 18-20 voor rood.

Ik leer elke dag bij en dat was precies de bedoeling!

Udo Göebel