Terwijl we hier in Europa nog diep in de winter zitten, staat op het zuidelijk halfrond de wijnoogst al weer voor de deur. De oogst is een prachtig moment, normaal gesproken, waarin je als wijnboer de vruchten plukt van een jaar hard werken. Maar dit jaar roept de oogst ook gemengde gevoelens op. JD (Johannes Diederick) Pretorius, de wijnmaker van Warwick in Stellenbosch, die ik afgelopen week sprak over de bijzondere aanplant van cabernet franc van dit domein, bracht het mooi onder woorden. ‘We hadden een winter met goede regenval, gevolgd door een koele zomer. De oogst ziet er kwalitatief heel goed uit, maar zal relatief klein zijn. Maar eerlijk gezegd is dat op dit moment eerder een zegen dan een probleem. Op dit moment is er in Zuid-Afrika, sinds 28 december weer een verbod op de verkoop van alcohol, dus onze thuismarkt ligt grotendeels plat. Vandaar dat kleine oogst ons goed uitkomt, hoe vreemd het ook klinkt.’
Dat klinkt het inderdaad. Op de een of andere manier is de situatie in Zuid-Afrika uniek te noemen. Veel landen waar de wijnbedrijven door de crisis zijn getroffen, probeert de overheid ze te helpen met noodmaatregelen. In Zuid-Afrika helpen de noodmaatregelen de wijnindustrie juist de vernieling in. Het lijkt er sterk op dat de regering van president Ramaphosa gevoeliger is voor de krachtige anti-alcohol-lobby in zijn land dan voor die van de wijnboeren. Blijkbaar is deze lobby heel sterk. Ingewijden menen dat ook andere sentimenten een rol spelen. Zoals het altijd sluimerende idee dat te veel land in handen is van witte wijnboeren – landhervormingen worden af en toe besproken, en blijven op de achtergrond altijd meespelen.
Wat het voor de industrie moeilijk maakt is dat een vrij groot deel van de verkoop in Zuid-Afrika zelf plaatsvindt. Landen als Chili en Australië zijn meer op export gericht. Bovendien zijn ook de populaire restaurants op de wijngoederen gesloten en is er geen toerisme. En de twee vorige droogleggingen, vorig jaar, werden steeds weer verlengd, zodat ook niet bekend is hoe lang de situatie gaat duren.
De voorraden zijn enorm en de onzekerheid groot. Vinpro, de overkoepelende organisatie, schat dat nog zo’n twee derde van een normale oogst op voorraad is. En dat ondanks goede exporten in 2020. Zo is er domweg niet genoeg ruimte in de kelders voor de nieuwe oogst. Waarschijnlijk zal een deel moeten worden gedestilleerd en zullen producenten er voor kiezen een deel van de nieuwe oogst te verwerken tot druivenconcentraat voor verwerking in vruchtensappen. Of in arren moede druiven laten hangen. Geen prettig vooruitzicht, maar je moet wát.
Dat maakt de Zuid-Afrikaanse wijnproducenten tot een van de grootste slachtoffers van de COVID-crisis. En dat op een moment dat het land met zijn wijnen internationale faam had verworven. Nogal tragisch. Laten we hopen dat de wijnboeren het hoofd boven water kunnen houden, mede omdat wij hun wijnen kopen, als een van de belangrijkste exportlanden. Ik zou die wijnen niet graag missen.
Ronald de Groot
