La Clape, Saint-Chinian, Faugères, Malepère
De uitgestrekte Languedoc beweegt mee met de tijd. De markt vraagt erom, dus maken steeds meer wijngoederen witte wijn. Piquepoul de Pinet en Limoux zijn niet de enige waar mooi wit vandaan komt, constateerde ik op een goed georganiseerde vierdaagse persreis in juni van dit jaar.
Door Bart de Vries
De meeste van de appellations in de Languedoc richten zich met Grenache, Mourvedre, Syrah en in mindere mate Carignan en Cinsaut, op de productie van rode wijnen. Maar door de enorme afname van de consumptie van rode wijn zoeken de appellations een uitweg. Rosé, zou je kunnen denken. Maar zoals verschillende wijnmakers mij tijdens een persreis door de Languedoc onlangs vertelden, is de consumptie daarvan gestabiliseerd. Het enige dat mondjesmaat in de lift zit is wit en bruis. En de Languedoc zou de Languedoc niet zijn, als het daar niet op inspeelt.
Natuurlijk kunnen witte wijnen al via de overkoepelende AOP Languedoc en een van de zestien IGP’s, waarvan de IGP Pays d’Oc de bekendste is, op de markt worden gebracht. Maar bijvoorbeeld de La Clape, Saint-Chinian, en Faugères appellations staan ook witte wijnen toe. En waar dat niet het geval is, wordt er over nagedacht. De belangrijkste druivensoorten zijn grenache blanc, roussanne, marsanne, bourboulenc en rolle (of vermentino).
La Clape Blanc was voor mij de grote ontdekking. Hierin zit minstens 40 procent bourboulenc, waarover later meer. Daarnaast zijn diverse andere witte druiven toegestaan, waaronder grenache blanc, roussanne, marsanne, piquepoul, clairette, vermentino en viognier. In theorie kunnen die andere rassen dominant zijn, behalve viognier. Daarvan mag het aandeel slechts 10 procent bedragen.
Op een van de ochtendlijke presentaties in Narbonne proefde ik zeven witte La Clapes, de meeste van de jaargang 2024 en een paar van 2023. De meeste hadden iets aantrekkelijk ziltigs, dat je al snel wilt toeschrijven aan de ligging van de appellation aan de kust. Of lag het aan de jaargang of de leeftijd? Hoe dan ook, ik vond ze goed, maar niet echt memorabel. Dat veranderde toen ik tijdens een bezoek aan de La Clape appellation een mini-vertical van Château Mire l’Etang’s Aimée de Coigny kon proeven. De 2024 gaf eenzelfde soort ziltige maar wat vlakke proefsensatie als eerder in Narbonne. Emmanuel Santaella, enoloog en samen met zijn echtgenote Pauline Chamayrac eigenaar van het wijngoed, legde me uit dat 2024 een koel jaar was. Tijdens de oogst in september was iedereen dik aangekleed. Dat kwam de rijpheid van de druiven en de kwaliteit van de wijn niet ten goede. De jaargangen 2021 en 2016 lieten een heel ander gezicht zien. Meer expressie, een voller mondgevoel, meer en rijper fruit, lichte specerijen, en nogal altijd fris. Dat La Clape Blanc met een aantal jaren flessenrijping interessanter wordt, was me toen duidelijk. Alleen snapte ik nog niet goed waarom. Daar kwam ik achter toen ik even later met Eric Fabre van Château d’Anglès in gesprek raakte. Fabre heeft jarenlang als technisch directeur bij Château Lafite-Rothschild in de Médoc gewerkt, maar nam bijna 25 jaar geleden al zijn ervaring mee naar de Languedoc.
Fabre’s La Clape Grand Vin Blanc, een absolute topper, bestaat uit circa vijftig procent bourboulenc van stokken van 70 jaar oud. “De bessen en de trossen zijn klein, en de schillen zijn dik,” legt Fabre uit. “Het eerste draagt bij aan de concentratie. Het tweede aan het oplegpotentieel van de wijn.” Maar die dikke schillen verklaren ook de jaargangsverschillen. Als het weer niet warm genoeg is, zoals in 2024, rijpen de schillen niet voldoende, wat je terug proeft in de wijn. In mijn aantekeningen van de ochtendproeverij in Narbonne kom ik drie keer het woord groen tegen en een keer hooi/gras. Als laatrijpend ras houdt bourboulenc dus best van wat warmte.
De dikke schil leidt er ook toe dat er tijdens het persen altijd wel wat tannine meekomt. En die zorgt op zijn beurt voor meer oplegpotentieel, wat bij Mire l’Etang dus goed te proeven was.
In Saint-Chinian en Faugères kunnen onder de appellation ook witte wijnen gemaakt worden. Vanwege de veranderende markt een goede zaak. Maar klimaatverandering vroeg ook om aanpassing. Roussanne kan bijvoorbeeld niet goed tegen droogte. Daarom zijn er in Saint-Chinian nu een aantal lokale witte rassen (bourboulenc, grenache gris, terret en piquepoul) toegevoegd aan de lijst met toegestane variëteiten. “Die zijn vaak beter aan de plaatselijke omstandigheden aangepast. Ze rijpen langzamer waardoor de oogst pas in september plaatsvindt”, zegt Xavier de Franssu van Mas de Cynanque. Zijn Althea bestaat nu voor niet minder dan 60 procent uit grenache gris. In de Saint-Chinian appellation heeft men ook besloten om minder te reguleren en de wijnboeren meer vrijheid te geven. “Zij weten uiteindelijk het best hoe ze goede wijn maken. Zo is er bijvoorbeeld geen minimum van 4000 planten per hectare meer,” vervolgt De Franssu. Typisch Languedoc, die pragmatische houding.
In Faugères, waar tot de jaren 80 van de vorige eeuw, toen de AOP werd gevestigd, witte rassen een grote rol speelden, loopt de discussie nog. Maar het doel is carignan gris en terret toe te voegen aan de lijst met toegestane rassen, zegt Elise Gaillard van Domaine Cottebrune. Deze rassen zijn goed bestand tegen hitte en droogte, en behouden daarbij hun zuren.
Zelfs Malepère, de meest westelijke en een van de koelste appellations van de Languedoc ontkomt niet aan de veranderingen. De appellation identificeert zich als combinatie van Mediterraan en Atlantisch. Dus enerzijds zie je er merlot en cabernet franc, en anderzijds grenache noir en cinsaut. Vooralsnog kunnen ze goed vooruit met deze combinatie – Château Guilhem en Domaine Girard maken inderdaad een uitstekende Cabernet Franc respectievelijk Cabernet Franc-Merlotblend. Maar zeker aan de oostkant van de appellation is de toenemende warmte en droogte goed te voelen. En daarom, zegt Bertrand Gourdou van Château Guilhem, zijn ze ook hier in gesprek over het toelaten van witte rassen. De verwachting is dat dat nog een jaar of tien gaat duren.
Tot slot heb je nog de appellation Clairette de Languedoc die, zoals de naam als zegt, helemaal gewijd is aan het ras clairette. Vanwege zijn tolerantie voor droogte en wind – handig met de tramontana en de mistral –, en zijn laatrijpende karakter, had ik er hoge verwachtingen van, maar tijdens een week Languedoc heb ik er maar één kunnen proeven. Wellicht dat hier potentieel ligt, maar ik moet mijn oordeel nog even opschorten.
Hieronder de witte wijnen, geen IGP’s, die er voor mij bovenuit sprongen.
SAINT-CHINIAN
Les Vignobles Foncalieu – Petit Paradis 2024
Grenache Blanc (50%), Marsanne (30%), Rolle/Vermentino (20%), 14% abv, een derde van de wijn heeft tijd doorgebracht in 400-liter vaten van Frans eiken
Stenig, bloemig, lichte aroma’s en smaken van specerijen, rond, vrij volle body, mooie balans tussen warmte en frisheid.
Les Eminades – Montmajou 2023
Grenache Blanc (80%), Marsanne (20%), spontane vergisting, 11 maanden op de fijne lie in 400-liter eikenhouten vaten
Kruidig, rijpzoet wit en geel fruit, ietsje rustiek, hintje hout, goede mondvulling, fris, goede lengte, harmonieus.
Mas de Cynanque – Althea 2024
Grenache Gris (60%), Roussanne (20%), Rolle/Vermentino (20%)
Mineralig, stenig, fijn zuren die spanning geven, een aangename bittere toon op de afdronk. Nadruk ligt op de mineraliteit, niet op het subtiele, rijpe maar niet overrijpe fruit.
Mas Champart – Saint Chinian Blanc 2021
Roussanne (30%), Marsanne (20%), 25 % Grenache Blanc (25%), Clairette (10%), Bourboulenc (10%), Viognier (5%), 13% abv, vergisting en rijping in tank en demi-muid (600l eikenhouten vaten) op de fijne lie.
Frisgroene kern, stenig, rond, eerste umami-achtige tekenen van rijping, iets crèmig op de afdronk, lang.
FAUGÈRES
Château Grezan – CG Blanc 2023
Roussanne (~70%), Rolle/Vermentino (~30%), 13% abv, 3 maanden op de fijne lie, gerijpt in amforen en grote houten vaten.
Rokerig, bijna olieachtig op de neus; citroenfris, geel fruit, licht kruidig in de mond, goede balans tussen volume en frisheid
Domaine de l’Ancienne Mercerie – Les Champs Perdus 2023
Grenache Blanc (40%), Vermentino (40%), Roussanne (20%), 14% abv, vergisting in houten en roestvrijstalen vaten, 10 maanden op de fijne lie, malo.
Harmonieuze en complete wijn. Fijne zuren, ietsje crèmig, droog, tikje oxidatieve ontwikkeling, ietsje amandelbitter op de afdronk. Vermentino geeft hem net iets meer distantie.
Abbaye Sylva Plana – Les Moines Blancs 2024
Roussanne (45%), Grenache Blanc (45%), Vermentino (10%), koele vergisting.
Stenig-mineraal, vuursteen, fijn mondgevoel, elegant, friszuur, abrikoos en citrus.
Les Crus Faugères – Mas Olivier Expression 2024
Roussanne (60%), Marsanne (15%), Vermentino (15%), Grenache Blanc (10%), vergisting start in roestvrij stalen tanks met temperatuur controle en eindigt in barriques van Frans eikenhout, de helft rijpt 6 à 7 maanden op de fijne lies met bâtonnage.
Kwaliteitswijn van een coöperatie. Deskundig gebruik van eikenhouten vaten, subtiel geel fruit, zachte zuren, volume gepaard aan elegantie.
LA CLAPE
Château Mire l’Etang – Aimée De Coigny 2005, 2016, 2021, 2024
2024: Bourboulenc (40%), Roussanne (40%), Grenache Blanc (20%), oudere jaargangen vaak wat meer Roussanne, 14% abv, vinificatie bij lage temperatuur, circa drie maanden op de fijne lie.
Voor de jaargangen 2024, 2021, 2016, zie lopende tekst. De goudkleurige 2005 was nog zo fris, dat ik haast niet kon geloven dat deze fles als twintig jaar oud was. Alle vier jaargangen hadden kracht, maar zonder in te boeten aan verfijndheid.
Domaine d’Anglès – Grand vin Blanc 2023
Bourboulenc (50%), Grenache Blanc, Marsanne, Roussanne (overige, ~gelijke delen), handgeplukt over een periode van twee maanden bij optimale rijpheid. Ontsteeld, langzame persing, rassen separaat vergist en gerijpt in één- en twee-jaar-oude barriques, 5 à 6 maanden regelmatige bâtonnage van de fijne lie.
Grote klasse. Rond, zilt-mineralig, zachte (maar niet lage) zuren, beetje crèmig, honing, veldbloemen, rijp discreet geel fruit, iets textuur, volume en finesse, complex, lang.
Commanderie St. Pierre la Garrigue – Cru d’Exception 2019 en 2020
Bourboulenc, Grenache Blanc, Roussanne, Marsanne, van de beste wijngaarden, vergisting start in roestvrij stalen vaten en eindigt in deels nieuwe vaten van Frans eikenhout van 225 en 500 liter, 2 maanden bâtonnage, assemblage na 8 maanden.
Rokerig (volgens eigenaar Ombline de Woillemont is dit een kenmerk van Roussanne) breed, beetje kalkig-stenige textuur, specerijen, citroen en citroenschil, subtiele warmte in balans met voldoende frisheid. De 2019 iets meer ontwikkeld, maar verder vergelijkbaar. Beide zeer goed.
AOP LANGUEDOC
Clos de l’Amandaie – L’Amandaie 2024
Château Puech Haut – Prestige 2024
Borie la Vitarele – Le Grand Mayol 2023
Famille Carriere Pradal – GCB 2023
Heritage du Pic Saint Loup – Sainte Agnès 2023
Domaine Ortola – Nautica 2023
Domaine Belles Pierres – Clauzes De Jo 2022
Bij de grote foto: drie generaties van de Familie Chamayrac, van links naar rechts Philippe, Pierre en Pauline, van Château Mire l’Etang – foto © Château Mire l’Etang
