"Leve de klimaatsverandering," zegt Erick de Sousa hardop. Want de opwarming van de aarde stelt hem en andere Champagneboeren in de gelegenheid steeds vaker echt rijpe druiven te oogsten, die voldoende rijk zijn aan suiker en andere waardevolle inhoudsstoffen, zoals mineralen. Alleen van dat soort rijpe druiven is het mogelijk echte vin de terroir te maken. De Sousa streeft altijd naar die rijpheid.
“Leve de klimaatsverandering,” zegt Erick de Sousa hardop. Want de opwarming van de aarde stelt hem en andere Champagneboeren in de gelegenheid steeds vaker echt rijpe druiven te oogsten, die voldoende rijk zijn aan suiker en andere waardevolle inhoudsstoffen, zoals mineralen. Alleen van dat soort rijpe druiven is het mogelijk echte vin de terroir te maken. De Sousa streeft altijd naar die rijpheid. Zijn wijnen hoeven niet gechaptaliseerd te worden, noch overmatig gedoseerd. Het resultaat zijn wijnen die een verademing zijn binnen de enorme zee aan matige Champagnes: karaktervolle, droge wijnen, die alle bijzondere kenmerken van hun nobele herkomst fier in zich dragen.
Het is al weer even geleden, maar op maandag 30 november was Erick de Sousa met zijn vrouw in Nederland. Met hen meegekomen was Andreas Larsson, Meilleur Sommelier du Monde 2007 en De Sousa’s internationale ambassadeur. Dit alles op verzoek van de twee bekende importeurs van Champagne De Sousa & Fils, Vinoblesse uit Baarn en Les Généreux. Zij organiseerden niet zomaar een proeverij, maar een uitgebreide presentatie van de wijnen van De Sousa, gevolgd door een voortreffelijke lunch. En daarvoor hadden ze de perfecte locatie uitgekozen: De Nederlanden in Vreeland aan de Vecht. Want dit hotel-restaurant met zijn onovertroffen ligging, is de laatste tijd onder leiding van chef-kok Wilco Berends en sommelier Martijn Verkerk goed in vorm.
Plein in het dorp
La Maison De Sousa is gelegen aan een pleintje in Avize, een van de belangrijke wijndorpen in de Côte des Blancs. Het is een echt familiedomein, met circa 9 hectare aan wijngaarden in eigen bezit, waaronder een groot percentage Grand Cru. Het staat los van De Sousa’s handelshuis dat hij in 2004, om aan de vraag naar zijn wijnen te kunnen voldoen, startte en dat Champagnes met de naam ‘Zoémie de Sousa’ op de markt brengt.
De Sousa & Fils bezit vooral zeer goede percelen in de dorpen van de Côte des Blancs (onder andere Avize, Le Mesnil-sur-Oger, Cramant), dus beplant met chardonnay en allemaal van de status Grand Cru. Zijn beste pinot noir stamt uit Aÿ en Ambonnay in het Montagne de Reims, maar er zijn ook wijngaarden in de Vallée de la Marne en één van de beste dorpen van de Côte des Bar, Essoyes.
De Sousa staat al jaren bekend als een van de allerbeste kleinere, onafhankelijke Champagneboeren. Deze waardering heeft hij door middel van veel hard werk, passie en intelligentie verworven. Als je zijn wijnen proeft en daarbij zijn uitleg hoort, wordt de combinatie van factoren die deze Champagnes zo goed en individueel maken, mooi duidelijk.
Echt oude stokken
Aan de basis staan natuurlijk die hoogwaardige Grand Cru-wijngaarden, waarbinnen vele percelen met echt oude stokken die de gemiddelde leeftijd optrekken naar meer dan 45 jaar. Ze hebben een typerende basisbodem van dikke lagen krijt en worden tegenwoordig biodynamisch bewerkt. De druiven worden zeer laat geoogst, met een rijpheid die vrij zeldzaam is voor het gebied. Ze leveren basiswijnen op van 11 procent à 11,5 procent natuurlijke alcohol, wat chaptalisatie overbodig maakt. Maar belangrijker is dat de druiven de tijd en de energie hebben om de unieke en gezonde bodemeigenschappen ook daadwerkelijk in zich op te slaan. Zulke druiven zijn namelijk de voorwaarde voor het maken van échte terroirwijnen, die een zeldzaamheid zijn in Champagne. Vele Champagnes zijn wel degelijk uniek en herkenbaar, maar dat komt niet door hun wijngaardkarakter, maar veel eerder door de combinatie van een bepaald streekkarakter en de gebruikelijke opvoeding.
B
asiswijn om te beginnen
De proeverij begon direct interessant, met vier vins clairs, stille basiswijnen die nog ‘gechampagniseerd’ gaan worden. De basiswijn voor De Sousa’s topcuvée Caudalies uit het ook in Champagne voortreffelijke 2009 sprong er uit en was op zich al interessant en prima drinkbaar.
Met de Brut Tradition kwam de eerste Champagne aan bod. Het is De Sousa’s Brut Sans Année (BSA), een vrij gerijpt overkomende Champagne, op basis van wijn uit 2003, 2004 en grotendeels 2005.
De Brut Réserve Grand Cru is een zeer karaktervolle Champagne van 100 procent chardonnay uit de Grand Cru-dorpen Avize, Cramant, Oger en Le Mesnil-sur-Oger. De dosage ligt hier met minder dan 4 gram zeer laag; de wijn is mooi droog en mineralig.
De Sousa liet ook een nieuwe wijn proeven, de Brut Cuvée 3A Grand Cru, van 50procent chardonnay en 50procent pinot noir. 3A staat voor de drie Grand Cru-dorpen waar het fruit voor deze wijn vandaan komt, allen beginnend met een A: Avize (voor de chardonnay), Aÿ en Ambonnay (voor de pinot noir). Wat mij betreft een absolute aanwinst voor het aanbod van De Sousa!
De topwijnen dragen de naam Cuvée des Caudalies en hiertoe behoren een Brut, een Extra-Brut, een Rosé en natuurlijk een Millésimé (een Vintage Champagne). De Caudalies BSA is heel puur en mineralig, de Millésimé 2002 heel zacht, elegant en mooi gerijpt. Caudalies 2003 is atypisch, maar erg boeiend en nerveus, mede doordat een groot deel van de wijn geen malolactische ontzuring heeft ondergaan. De wijn vormde een mooi en verrassend slot van de proeverij.
De lunch die volgde gaf duidelijke hints omtrent de mogelijkheden en onmogelijkheden van Champagne aan tafel. Die themathiek verdient een apart artikel.
Notion de terroir
Het gemak waarmee er met betrekking tot Champagnes over terroirexpressie wordt gesproken, heeft mij altijd gestoord. Want ook al heb je nog zo’n uniek klimaat en nog zo’n unieke bodem, een terroirwijn kan nooit gemaakt worden van onrijpe druiven. De Sousa vindt dat ook storend en wijst uiteraard op de basis-Champagnes van enkele Grandes Marques. Die wijnen hebben niets met terroirwijnen van doen, maar zijn vins de producteur, gemaakt in de kelder in plaats van in de wijngaard. Dat doet op zich niets af aan de wijnen, maar ze vormen wel een grote tegenstrijdigheid binnen hét wijnland van de wereld. Want de best verkopende en tegenwoordig wellicht ook meest vermaarde wijn van het land dat ons bekend heeft gemaakt met de notion de terroir, is uitgerekend de wijn die daar vaak het minst mee te maken heeft. De wijnen van De Sousa bewijzen over de gehele linie dat het ook anders kan, wanneer het uitgangsmateriaal, de druiven, maar rijp en hoogwaardig is. En dat maakt zijn slogan Le vin de Champagne est issu de la terre dont il est la traduction, tot veel meer dan een marketingleuze.
Lars Daniëls MV
