Columns

Het is een constatering die tegenwoordig vaker wordt gedaan: polarisatie is overal. Het lijkt er op dat er in het verleden wat meer met elkaar gepraat werd over tegenstelling. En dat deze nu bij voorkeur worden uitgevochten in de pers media en via sociale media. Ik denk dat de wereld daar helaas niet beter van wordt. Het probleem met sociale media is natuurlijk bekend. Deze hebben baat bij zo veel mogelijk ophef, dus ruzie is voor sommige van deze media domweg een verdienmodel. En als het om big tech gaat, is het verdienmodel heilig.

Het is al weer een tijdje geleden dat we voor een diner aanschoven bij De Kas, een fijn restaurant bij ons om de hoek. Sinds de chefs het hebben overgenomen heeft het een constant hoog niveau. Maar daar gaat het natuurlijk niet over. Wel dat we bij het diner met enorm veel plezier een heerlijke Auxerrois dronken van het Wijngoed Thorn, en ook nog eens voor een leuke prijs. Want De Kas is goed, maar ze weten daar ook van prijzen. Hoe dan ook, dit is precies het moment waarop je Nederlandse wijn zou moeten tegenkomen. ‘Gewoon’ in het lokale restaurant om de hoek, als een fijn lokaal, betaalbaar alternatief tussen alle wijnen uit verre of minder verre landen.

Jaren geleden, tijdens een reis door Australië met een groepje collega’s -onder andere Hubrecht Duijker en Harold Hamersma- was het flink heet, met temperaturen boven de dertig graden. En dat was nog voor de tijd van de klimaatverandering. Maar ook toen al was de pinot noir in opkomst, destijds door de film Sideways. Maar het drinken van Pinot noir in de Australische restaurants waar we kwamen was een ware beproeving. De wijnen werden vrijwel allemaal geserveerd op ‘kamertemperatuur’. U voelt ‘m al. De schenktemperatuur lag als regel ruim boven de twintig graden. Op een gegeven moment waren we het zó zat, dat we ijsblokjes bestelden, en deze in de wijn deponeerden. De bediening kreeg ogen als schoteltjes, maar de wijn ging er met sprongen op vooruit.

Alarmerende berichten kwamen de afgelopen week uit Catalunya. Het watertekort in deze Spaanse regio is zo nijpend, dat de noodtoestand werd uitgeroepen. Er moesten limieten worden gesteld aan het watergebruik. Per persoon mag dat niet meer dan 200 liter per dag zijn. Ik kan me niet exact voorstellen hoeveel dat is, maar het lijkt me sowieso een flinke inbreuk op je levensstijl. Als je rekent dat je bij het douchen zo’n 6 liter water per minuut verbruikt, kun je het al wat beter inschatten.

Het leven van de moderne mens is vol verwarring. Voor mij althans wel. Ik lees graag de krant, maar het nieuws komt soms hard binnen. Zo schreef de Volkskrant afgelopen week over een nieuwe, verfijnde methode om benzeen te meten bij het koken op gasfornuizen. Wordt de wereld hier beter van? Ik citeer een van de onderzoekers: ‘Het gaat om zulke kleine hoeveelheden, dat deze voorheen niet te meten waren’ (…) ‘Deze nieuwe techniek maakt dat voor het eerst mogelijk.’ Volgens de onderzoeker kan met deze methode 1 benzeenmolecuul per 2 miljard moleculen worden ontdekt. De Volkskrant meldt dat daarmee de maximaal aanvaardbare hoeveelheid volgens de Wereldgezondheidsorganisatie wordt overschreden. Hoe ze dat ooit hebben gemeten, is gezien de uitspraak van de onderzoekers een raadsel. Maar het RIVM schrijft zelfs dat er geen veilige concentratie benzeen bestaat. De bewoonster blijft er nuchter onder. ‘Er zijn tegenwoordig zoveel stoffen die allerlei gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Kennisnemen van weer iets dat kanker veroorzaakt, doet me niet veel.’ Wat een heerlijke instelling, in een wereld waar iedereen overal alarm over slaat. Bovendien, moet nu iedereen zomaar zijn gasfornuis de deur uit doen?

Onder de aansprekende titel ‘Vin memoriam’ verscheen afgelopen week een opiniestuk op de Franse website vitisphere. Mooi gevonden. Het onderwerp was, u zult het begrijpen, minder mooi. Naar aanleiding van de grootschalige protesten van de boeren overal in Europa wordt beschreven welke problemen er allemaal spelen. Dat zijn er nogal wat.

Zelf vind ik de situatie heel complex. Dat de boeren, zeker de wijnboeren, het moeilijk hebben, daar hoeft geen twijfel over te bestaan. Maar de manier van protesteren is niet altijd zo charmant, om het mild uit te drukken. Het in brand steken van het gebouw van de Mutualité sociale agricole (MSA) van Narbonne bijvoorbeeld lijkt me geen positieve bijdrage aan het vinden van oplossingen. Wat ook geldt voor het over de snelweg laten stromen van Spaanse wijn, eveneens afgelopen week. Dit lijkt me meer een vorm van vandalisme. Maar in de wereld die wordt gedomineerd door beeld en door sociale media is dat wellicht nog de enige manier om de aandacht te trekken – hoe treurig dat ook is.

Op zich niet zo gek. Vaak als de boeren op deze manier de aandacht trekken, dan doet de politiek concessies. Ook nu weer. Zowel Ursula von der Leyen als Emmanuel Macron haastten zich om de boeren toezeggingen te doen. Von der Leyen:  “Het werk van de boeren draagt in grote mate bij aan onze voedselzekerheid en aan onze manier van leven.” Met China als grootse klant van Nederlands varkensvlees zijn daar wel enige vragen bij te stellen. Feit is dat de boerenlobby sterk en machtig is. Afgelopen november verwierp het Europees Parlement een wet die het gebruik van pesticiden moest terugdringen. Vorige week sneuvelde de eis dat boeren een stukje land braak moeten laten liggen voor natuurbeheer. Nota bene in Chili bestaat inmiddels voor alle wijnproducenten de verplichting om groenstroken aan te leggen in wijngaarden.

Het probleem is dat de boeren historisch gezien ‘grootverbruikers’ zijn van Europese subsidies. Nog altijd gaat een derde van de Europese begroting naar de boeren. Dat wil niet zeggen dat de boeren geen punt hebben. Door verandering van de regels en de druk op de boeren om duurzamer te werken, is er ook veel regelgeving en bureaucratie. Al dat papierwerk is voor kleine boerenbedrijven een nachtmerrie. En door schommelingen in de prijzen kunnen boeren in de problemen komen. Kijk naar de wijnbouwers in de Bordeaux, die hun rode wijnen aan de straatstenen niet kwijt kunnen. Daarnaast gaat de meeste subsidie naar grote bedrijven. 80 procent van de Europese subsidies naar 20 procent van de boerenbedrijven, dat is nogal uit balans. Wij werken zelf ook met organisaties in het buitenland die op de een of andere manier zwemmen in het subsidiegeld. De verdeling is kennelijk niet helemaal gelijk. Wellicht hangt het er ook vanaf hoe handig je bent in het aanvragen van Europese subsidie. Maar het vele papierwerk is er ook voor kleine bedrijven buiten de landbouwsector. En als graanboeren veel verdienen omdat de graanprijzen door het dak gaan, dan is het gewoon lekker cashen. Nu moeten de grenzen van de EU worden gesloten voor goedkoop Oekraïens graan. Tja. Het is ook nooit genoeg.

Waar ik misschien wel de meeste moeite mee heb, is het onderscheid dat wordt gemaakt tussen boeren en andere ondernemers. Want boeren zijn ook ondernemers. Als er in de Nederlandse horeca zaken failliet gaan, dan noemt iedereen dat ‘gezonde marktwerking’. Als boeren failliet gaan, dan is het een maatschappelijke ramp. En niet alleen boeren hebben problemen met de voortdurende veranderingen van de regels en de plannen. Zo besloot de staatssecretaris dat het aantal vluchten op Schiphol moet worden verminderd, terwijl ze eerder mochten groeien. Als KLM zegt dat ze dat graag eerder hadden willen weten, omdat ze dan grotere vliegtuigen zouden hebben gekocht in plaats van kleinere, hoeft de vliegtuigmaatschappij niet te rekenen op begrip, laat staan enige vorm van medelijden. En met de boeren lijkt iedereen wél medelijden te hebben, terwijl ook hun uitstoot alle wettelijke perken te buiten gaat.

Aan de andere kant moeten we ook in de spiegel kijken. Want mede door de subsidies zijn landbouwproducten te goedkoop. Ook de maatregelen die nodig zijn om meer biodiversiteit te krijgen en de klimaatopwarming te bestrijden, zouden leiden tot duurdere producten in de supermarkt. Dus het schrappen er van is goed voor onze portemonnee. Een wrange paradox, waar weinigen wakker van zullen liggen.

Mijn volgende aanschaf is een trekker. Dat demonstreert zo lekker, mocht dat een keer nodig zijn.

Ronald de Groot

Een fenomeen waar je dezer dagen als wijnjournalist lastig omheen kunt, is dry January. Ik zeg zelf wel eens dat ik dan alleen droge wijnen drink, maar dat is natuurlijk gewoon een flauwe grap. En niet waar natuurlijk, want bij een lunch op Château d’Yquem is dat niet gemakkelijk vol te houden. En zonde van de mooie wijnen.

Nu serieus. Dit fenomeen is op allerlei verschillende manieren te benaderen, en gemakkelijk te bekritiseren of toe te juichen, afhankelijk tot welk ‘kamp’ je behoort. Liefst wil ik zelf niet bij een ‘kamp’ horen.

In Frankrijk was er een relletje omdat president Macron weigerde mee te doen met dry January. Het siert hem, wat mij betreft. Waarom zou je als wijnliefhebber hypocriet doen, en het doen voorkomen dat je ’s avonds dan plotseling een maand lang géén glas wijn drinkt bij je diner? Hypocriete politici zijn er al genoeg, wat mij betreft. Nou ja, in dit geval wilde hij waarschijnlijk de boeren te vriend houden – politieke motieven zijn in zo’n geval nooit ver weg.

Maar ik kan deze maand moeilijk voorbij laten gaan zonder me af te vragen wat nu precies het nut is van een maand niets drinken. Wat me sowieso opvalt, zijn de relativerende opmerkingen van enkele personen die aan deze nieuwe hype meedoen. ‘Ik doe sinds een paar jaar aan dry January, en soms knoop ik er een maandje aan vast. Allemaal prima, maar in alle eerlijkheid merk ik er lichamelijk heel weinig van. Je zou je fitter moeten voelen, beter slapen, maar bij mij: helemaal niets.’ Weinig opwekkend, mag ik wel zeggen. Naar aanleiding van kort een interview in de NRC, onlangs, kreeg ik zelfs een nog veel uitgebreidere reactie. ‘Allereerst, hoe komt het dat alcoholvrij (m.n. rood) zo ontzettend laxerend werkt? Dan de vraag waarom wijn zonder alcohol eenzelfde behoefte creëert als mét alcohol? Welke stof maakt dat er door gedronken móet worden? En tot slot: waarom word je door drinken van alcoholvrij nooit wakker met een fris hoofd? Die watten deken is er na een half jaar nog steeds, het ‘frisse hoofd’ laat op zich wachten.’ Tja, anekdotisch, maar niettemin veelzeggend.

De anti-alcohol-lobby heeft kennelijk met succes gepredikt dat je je van af en toe een glas wijn, en van matig alcoholgebruik in het algemeen, slecht zou moeten voelen. In het bijzonder de Volkskrant heeft zich de afgelopen tijd ingespannen om deze boodschap te verspreiden. Wat me bij de krantenkoppen in dat medium vooral stoort is de eenzijdigheid van het verhaal, alsof er maar één waarheid bestaat. Het lijkt wel alsof de polarisatie die in het hele maatschappelijke debat is geslopen, hier ook toeslaat. Het echte verhaal is dat de waarheid, als altijd, in het midden ligt.

Ik kan natuurlijk weer al die onderzoeken aanhalen die zeggen dat een kleine hoeveelheden alcohol op oudere leeftijd een positief gezondheidseffect heeft. Ik ga dat niet nog eens doen, maar iedereen kan begrijpen dat het risico dat pakweg een 65-jarige of zeventigjarige loopt om nog kanker te ontwikkelen als gevolg van een glas wijn per dag, nooit heel groot kan zijn. En iedereen die zich bezighoudt met onderzoeken naar het effect van alcohol op onze gezondheid weet ook heel goed dat het lastig is om het effect van alcohol los te zien van alle andere voedingsmiddelen en omgevingsfactoren.

Waar nog eens bij komt dat veel mensen die alcohol gebruiken, bij de dokter de neiging hebben om hun gebruik iets lager voor te stellen dan het in werkelijkheid is. Waardoor onderzoeken gerelateerd aan het aan het aantal consumpties per dag of per week niet per definitie betrouwbaar zijn. Het is maar één van de vele factoren die verstorend werken. Er zijn ook berichten dat alcohol, zeker bij ouderen, kan leiden tot minder hart- en herseninfarcten, en dat bij mensen met matig alcoholgebruik minder dementie voor zou komen. Maar ook in dat geval moeten we voorzichtig zijn met conclusies, omdat ook in dat geval bij het onderzoek dezelfde problemen kunnen spelen. Eén ding is wél zeker. De tijden van de French paradox liggen ver achter ons.

Maar alcoholgebruik gelijk stellen aan roken, dat slaat nergens op. Het aantal kankergevallen door alcohol staat in geen enkele verhouding tot die bij roken. En dan hebben we het nog niet eens over de schade aan hart en bloedvaten bij roken. Er is ook een verband tussen kanker en rood vlees, bewerkt voedsel en overgewicht. Ik heb nog meer slecht nieuws. We gaan allemaal dood, hoe dan ook. Onze voeding, onze levensstijl in het algemeen, kent vele gevaren. Dus als we op de voet van dry January willen doorgaan, dan heb ik nog wel een paar suggesties. Wat denkt u van een suikervrije september en een vetvrije februari?

Nou, ik weet het wel. Ik ga liever dood na het – met mate – genieten van de geneugten van het leven. Dood ga ik toch wel. Dan liever maar met een glas goede wijn.

Ronald de Groot

Tijdens het proeven hier in Amsterdam hebben we het er regelmatig over. Hoe zal het in de toekomst gaan met de wijnjournalistiek? Dat vinden we met elkaar een lastige vraag om te beantwoorden. Een vraag die aan het begin van het jaar, tijdens de steeds populairdere dry January, nog klemmender is. De druk op wijndrinkers om te minderen of zelfs te stoppen lijkt toe te nemen, dus is er nog wel droog brood te verdienen met schrijven over wijn? Natuurlijk is dat een vraag die ook vroeger al speelde. Het Nederlandse taalgebied is klein, dat maakt het extra lastig.

Als we de media moeten geloven zien we als trend dat we allemaal steeds meer in onze eigen bubbel leven. Sociale media zorgen er voor dat je minder contact hebt met je omgeving, maar alleen met je vrienden en familie. Dat gaat dan via internet en alle vormen van communicatie die daar voor bestaan, zoals bijvoorbeeld Facebook, Tiktok, ‘Insta’ en Whatsapp, zo is de gedachte. Gelijkgestemden zoeken elkaar op. En als ze dat al niet uit eigen beweging doen, dan zorgen de algoritmen van de grote tech-bedrijven er wel voor dat dat gebeurt.

Het lijkt een bijzonder toeval. Sinds weerman Gerrit Hiemstra midden september afscheid nam, is het zo ongeveer continu aan het regenen. Buitengewoon onaangenaam, en dat niet alleen. Zoals iedereen kan zien, staat het water iedereen zo’n beetje aan de lippen. Gelukkig lijkt de komende week even een pauze in de neerslag aan te breken. Ondanks alles lijken er nog altijd mensen te zijn, zelfs politici, die het verband tussen de neerslagrecords met de klimaatopwarming denken te kunnen ontkennen. Zelfs met deze waterstanden. Dream on, zou ik zeggen.