Duitse riesling 2007: Traumjahrgang - Perswijn
Nieuws

Duitse riesling 2007: Traumjahrgang

In Duitsland wordt gesproken over 2007 als ‘Traumjahrgang’. Magister Vini Lars Daniëls vertrok met grote verwachtingen naar wijnbeurs Prowein om zich in de Deutschland Halle op de rieslings te storten. Zijn conclusie: “Zelden heb ik op één dag zóveel overtuigende wijnen geproefd. Bijna alles was zuiver, vol fruitig en zeer sappig, heeft mineraliteit en goede zuren.”

Met de eerste verhalen over een nieuwe ‘Traumjahrgang’ in gedachten, kon ik nauwelijks wachten op Prowein 2008, om daar zelf een goed beeld op te doen van de kwaliteit van de Duitse oogst 2007. Want vanaf oktober en november vorig jaar werd duidelijk dat 2007 bij onze oosterburen wel eens een heel groot jaar zou kunnen zijn. Bijna alle producenten waren enthousiast, niet alleen over de kwaliteit, maar ook over de gezonde kwantiteit.

Vol verwachting betrad ik zo vroeg mogelijk hal 4 (’die Deutschland Halle’) van het immense Messegelände van Düsseldorf. Vroeg zijn is een absolute must, want hal 4 is de drukst bezochte hal tijdens Prowein, vooral het deel van de VDP-leden. In de loop van de tweede dag verandert hal 4 van een proeverij voor ‘Fachbesucher’ in een gezellige borrel voor iedereen die in de buurt was. Die drukke, wat rommelige en onprofessionele sfeer weerhoudt sommige serieuze journalisten, zoals René van Heusden, er van de Prowein te bezoeken. Misschien terecht, maar voor mij was het de eerste mogelijkheid om veel wijnen van 2007 te proeven, dus ik moest de meute maar trotseren.

Vatmonsters
Het idee was om voornamelijk droge rieslings uit 2007 te proeven, met hier en daar wat zoets en een enkele Silvaner, Weißburgunder of Grauburgunder. Als bij mijn proefnotities geen jaartal is vermeld, betreft het dus een jaar van 2007. Ik proefde overigens in veel gevallen vatmonsters, want de hogere kwaliteiten worden vrij laat afgevuld. Per gebied heb ik een selectie gemaakt van toonaangevende producenten, om zo ook op dat niveau te kunnen differentiëren. En daarin ben ik aardig geslaagd.

Allereerst was, logischerwijze, de Mosel aan de beurt. En dan niet alleen de VDP-domeinen van dat gebied, want dat is echt te kortzichtig; dan mis je geweldige producenten als Kees-Kieren uit Graach, Kerpen uit Wehlen, de Rebenhof uit Ürzig, Josef Rosch uit Leiwen en bijvoorbeeld Van Volxem uit Wiltingen. Enkele zeer goede wijnen waren de Graacher Domprobst Riesling spätlese trocken ‘S’ van Kees-Kieren, Kerpens Grosses Gewächs Bernkasteler Ring, ook uit Graacher Domprobst, en Rebenhofs altijd bijzondere Ürziger Würzgarten Riesling spätlese trocken ’Von alten Reben’, een prachtig geconcentreerde wijn met de typerende kruidigheid van zijn wijngaard. Bij Van Volxem, van de boomlange Roman Niewodniscanski, was ik zeer onder de indruk van zijn twee droge Erste Lage-wijnen, de Scharzhofberger Riesling en de Goldberg Wawern Riesling, waarvan ik een troebel vatmonster te proeven kreeg, dat zeer veelbelovend was.

Loepzuivere Spätlese
Bij de VDP-leden begon ik bij een van mijn favoriete producenten, de Karthäuserhof van Christoff Tyrell. Zijn droge Kabinett van de Karthäuserhofberg was voor Tyrells doen vrij vol en toonde zich al heerlijk toegankelijk. De loepzuivere Spätlese trocken was nog wat gesloten, maar heeft prachtige inhoud, waaronder mooie pikante zuren die de wijn erg boeiend maken. Next up was Schloss Lieser, met onder andere een prachtig elegante Brauneberger Juffer spätlese trocken, waarmee Thomas Haag zijn vader waarschijnlijk zeer trots maakt.

Clemens Busch uit Pünderich maakt op dit moment misschien wel de mooiste wijnen van de hele Mosel. Niemand anders weet zoveel terroir in zijn wijnen te verpakken; de wijnen zijn echt ongelooflijk expressief. Op de proeverij van ‘La Renaissance des Appellations’ op de zaterdag voor Prowein, proefde ik vijf wijnen (allen 2006), van droog tot edelzoet en al mijn proefnotities hebben een uitdrukking gemeen: terroirexpressie. Het geheim van Busch zit hem in de eerste plaats in het feit dat in zijn wijngaarden vele variaties van leisteen zijn te vinden. Hij verwerkt de druiven apart, zodat een bepaald type gesteente optimaal tot uitdrukking komt in de wijn. In de tweede plaats is van groot belang dat Busch al zijn wijnen zéér langzaam spontaan vergist, met behulp van biologische gisten afkomstig uit de wijngaarden zelf. Dit vergroot de terroirexpressie.

Spannende Nahe
Met Emrich-Schönleber begon ik aan een grote selectie Nahe-producenten. Groot, want de Nahe is de laatste jaren, zeker ook voor droge rieslings, een bijzonder goed en spannend gebied geworden. De wijnen van de zelfkritische Werner Schönleber heb ik al jaren in mijn hart gesloten. Ook dit keer stelden ze niet teleur. Interessant is het verschil tussen de wijnen van zijn twee Erste Lagen, Monzinger Frühlingsplätzchen en Monzinger Halenberg. Zo jong is Frühlingsplätzchen wat opener en spontaner; de wijnen van de Halenberg hebben meer tijd nodig. 2007 Monzinger Halenberg Riesling trocken heeft een geweldige structuur, een grote wijn. Een van de kenmerken van de Nahe is de enorme diversiteit aan terroirs, vooral de verschillen van bodem en basisgesteente zijn opvallend. Dat levert uiteenlopende stijlen van wijn op. Van Schönleber naar Schlossgut Diel bijvoorbeeld is een wereld van verschil. Armin Diel maakt volle wijnen met veel sap en heerlijk rijp zoetig fruit, die hun mineraliteit na enige jaren pas echt tonen. Vooral de Eierfels Riesling, genoemd naar de rotspartij die de Erste Lagen Goldloch en Burgberg van elkaar scheidt, vond ik erg goed.

Tesch uit Langenlonsheim ligt niet ver van Schlossgut Diel, maar maakt toch weer andere wijnen, en niet alleen vanwege hun originele uitmonstering. Ik proefde Riesling Unplugged en zijn vijf Lagenweine van riesling, waarvan Karthäuser en Sankt Remigiusberg er uit sprongen.

Wunderkind
Na al dat geweld was ik blij dat ik een dag eerder al, vroeg in de ochtend en dus met een schone mond, de wijnen van ‘Wunderkind’ Tim Fröhlich had geproefd, de absolute rijzende ster van de Duitse wijnbouw. De wijnen van zijn wijngoed in Bockenau, Schäfer-Fröhlich, worden de laatste jaren regelrecht de hemel in geprezen. En voor zover ik kon proeven is dat terecht, want wat zijn ze mooi! Van Gutsriesling tot Lagenweine en van Riesling tot Spätburgunder: alle wijnen zijn bijzonder expressief, harmonieus en zuiver. De 2007 Bockenauer Felseneck trocken is zo goed: intens, complex, met prachtig fruit, mineraliteit en zuren. Volgens Tim Fröhlich voldoet deze wijn al aan de hoge eisen van Grosses Gewächs, maar komt hij op de markt als Lagenwein. Dat doet heel wat vermoeden over de kwaliteit van zijn echte GG.

Ook in de Nahe zijn er goede producenten, die niet bij de VDP horen. Twee interessante wijnboeren, voor velen ‘Geheimtips’, zijn Hahnmühle en Hexamer. Hahnmühle uit het Alsenzdal (de Alsenz is een zijrivier van de Nahe) is een biodynamisch wijnbedrijf, dat uitstekende wijnen maakt, waaronder de 2007 Riesling ‘Alisencia’ spätlese trocken. De wijnen van Hexamer uit Meddersheim waren zo mogelijk nog beter. Hun 2007 Schlossböckelheimer In den Felsen Riesling spätlese trocken is vrij vol, heeft mooi fruit en duidelijke mineraliteit van de porfierbodem (porfier is een vulkanisch uitvloeiingsgesteente).

Referentie
In de Mittelrhein blijft Toni Jost natuurlijk een belangrijke referentie, zeker bij afwezigheid van de toppers uit Spay, Weingart en Müller. Zoals je de laatste jaren vaker ziet, kiest ook Toni Jost er voor om op hetzelfde niveau (in de VDP-pyramide) als de Lagenweine ook een wijn te vermarkten, die bijzonder bodemgetypeerd is en naar het gesteente van die bodem vernoemd wordt. Bij Jost is deze wijn is de ‘Devon S’ Riesling spätlese trocken (Devon is de periode waarin het leisteen van de Rijn is gevormd) en de 2007 is zeer geslaagd. De Bacharacher Hahn Riesling spätlese trocken daarentegen kwam op dit moment wat vlak en onharmonieus over. Maar dat was snel vergeten na de zeer rijke Bacharacher Hahn Riesling Grosses Gewächs 2006.

Door naar de Rheingau, de geboortegrond van grote Duitse riesling. Ik was zondag langs geweest bij een van de absolute topdomeinen van Duitsland, Robert Weil. Daar was de kwaliteit hoog, hoewel zijn droge rieslings niet van hetzelfde superniveau zijn als zijn (edel-)zoete rieslings.

Op maandag proefde ik eerst bij Josef Leitz, een van de ‘Aufsteiger’ in de Rheingau. Onder andere Eichelmann, publicist van een van Duitslands belangrijkste wijngidsen, heeft een bijzonder hoge dunk van zijn wijnen en dat is volledig terecht. Leitz lijkt dé man van de Rüdesheimer Berg te zijn geworden, nog vóór Breuer en August Kesseler. Al zijn rieslings waren overtuigend, met als hoogtepunt een vatmonster van zijn 2007 Erstes Gewächs Berg Rottland Alte Reben trocken, een bijzondere geconcentreerde, complexe wijn met een ongelooflijke aromarijkdom, hoe moeilijk die in dit stadium ook goed waar te nemen is. Dat wordt smullen in september!

Rijkere bodem
Van de steile, stenige Rüdesheimer Berg naar de veel rijkere sedimentbodem van Erbach veranderen de wijnen enorm van karakter. Schloss Reinhartshausen is zeer representatief voor hun deel van de Rheingau, dicht aan de Rijn. De charmante Andrea Beßlich liet mij een hele serie rieslings proeven, van wat wisselende kwaliteit. 2007 viel eerlijk gezegd iets tegen hier; het waren de nog zeer frisse 2003 Rheingau Riesling spätlese trocken en de krachtige 2006 Erstes Gewächs Erbacher Marcobrunn die mij het meest konden bekoren.

Op naar het beloofde wijnland van Duitsland, Rheinhessen, dat een ongelooflijke comeback viert. De jonge garde voert hier de regie, onder aanvoering van de – helaas niet aanwezige – Klaus Peter Keller van Weingut Keller uit Flörsheim-Dalsheim én de sympathieke Phillip Wittmann van Weingut Wittmann uit Westhofen. Zij hebben het zuidoostelijke deel van Rheinhessen, de Wonnegau, op de kaart gezet als misschien wel het beste gebied voor grote droge Duitse riesling. Van Wittmann had ik op de biodynamieproeverij van Christina Fischer al zijn twee Grosses Gewächse 2005 uit Kirchspiel en Morstein mogen proeven, een groot genoegen. Kirchspiel is de elegantere van de twee, dus Morstein ramde er flink overeen, maar beide zijn van gelijk niveau: enorm hoog. Maar zelfs de Gutsriesling is bij Wittmann, net als bij Keller overigens, al van een eenzaam hoog niveau, ook die van 2007.

Message in a bottle
Maar er gebeurt nog veel meer in Rheinhessen dan het spektakel van Wittmann en Keller. Ook andere jonge honden hebben succes. Verenigd onder het motto ‘Message in a bottle’ zijn zij een frisse wind die waait door de soms nog wat traditionele Duitse wijnbouw. Van die jonge wijnmakers valt vooral Jochen Dreissigacker uit Bechtheim mij al een paar jaar op. Zijn Bechtheimer Riesling trocken 2007 was van een nog hoger niveau dan die uit 2005, waar ik menig fles met groot plezier van heb mogen nuttigen.

En dan is er nog Wagner-Stempel uit Siefersheim, waar de rustige Daniel Wagner jaar in jaar uit betere wijnen maakt. Bijzonder is hier de porfierbodem én de hoge ligging van de wijngaarden, factoren die zorgen voor mineraliteit en frisheid in de wijnen. ‘Vom Porphyr’ heet zijn Riesling die qua niveau net onder zijn Grosse Gewächse valt. 2007 is wonderschoon, een wijn met de typerende ‘Schmelz’ en minerale zuren van het porfier.

Drie B’s
Van Rheinhessen naar de Pfalz is een logische stap, want ook de Pfalz is een gebied bij uitstek voor grote droge Riesling. De grote drie ‘B’s’ (Von Buhl, Bassermann-Jordan en Bürklin-Wolff) heb ik overgeslagen, ook vanwege enorme toeloop. Bij de zeer sympathieke Karin Lambert en Jan Eymael van Weingut Pfeffingen uit Bad Dürkheim was wel een plekje vrij en ik proefde de 2007 Herrenberg Riesling kabinett trocken en ook de 2007 Spätlese trocken uit dezelfde wijngaard. Beide wijnen waren mooi en goed terroirtypisch, gegeven de opvallende mineraliteit van de kalkbodem van de Herrenberg in de wijnen.

Een van mijn favorieten uit de Pfalz is Ökonomierat Rebholz uit Siebeldingen in de Südpfalz, vanwege hun fascinerende wijnen uit de Erste Lagen Birkweiler Kastanienbusch en Siebeldinger Im Sonnenschein. Vooral de tweede riesling van het deel van Kastanienbusch, waar ook het Grosses Gewächs vandaan komt, de 2007 Riesling spätlese trocken ‘Vom Rotliegenden’, was geweldig; filmend en sappig, maar met pikante zuren en de kruidigheid die het Rotliegendes geeft.

Baden aan de beurt
Vervolgens was Baden aan de beurt. Dit is niet hét Rieslinggebied van Duitsland, want het is er al wat aan de warme en droge kant, maar het heeft toch een aantal producenten waar je niet omheen kunt én mag. Een van hen, Andreas Laible uit Durbach, was helaas niet aanwezig; hij daalt volgens mij zelden van zijn Plauelrain af. Schloss Neuweier, een andere Rieslingprotagonist uit Baden, was er wel. Ik vond de wijnen hoogst interessant om te proeven, vooral de geweldige 2007 Neuweier Schlossberg Riesling spätlese trocken ‘Alte Reben’, een wijn van veertig jaar oude stokken, met veel inhoud  en een boeiende mineraliteit (van het porfier, uniek in Baden). Het beetje 2006 Grosses Gewächs Neuweier Mauerberg ‘Das Goldene Loch’ was trouwens ook niet te versmaden.

Romantisch Remstal
Na Baden kwam Württemberg, een gebied dat buiten Duitsland niet zo bekend is. Veel van zijn wijn wordt ter plaatse geconsumeerd en de prijzen liggen vrij hoog. Maar de kwaliteit ook, zo bleek. Bij Kurt Haidle uit Kernen-Stetten in het romantische Remstal bij Stuttgart proefde ik een ijzersterke 2007 Stettener Pulvermächer Riesling spätlese trocken. De Stettener Pulvermächer is een goede wijngaard voor riesling en dat bleek ook bij Gerhard Aldinger. Toch was zijn 2007 Fellbacher Lämmler Riesling trocken** nog beter, een mooie droge riesling met een prachtige geur. Om nog meer referentie te hebben, bezocht ik ook nog de tafel van Herzog von Württemberg, wiens Riesling spätlese trocken uit de wijngaard Stettener Brotwasser wat tegenviel.

Silvaner als hoofdrolspeler
Als afsluiting was er natuurlijk nog Franken, wat mij betreft een gebied dat zich goed ontwikkelt. Silvaner is hier de hoofdrolspeler en riesling heeft een sterke bijrol, maar belangrijker nog dan dat zijn de duidelijke verschillen van bodem. De drie Bereiche hebben allen een ander dominant basisgesteente; in het Mainviereck is dat Buntsandstein, in het Maindreieck, waarbinnen ook Würzburg valt, het bekende Muschelkalk en in het Steigerwald Keuper (een mergelachtige aardlaag).

Uit het Maindreieck koos ik Josef Störrlein uit Randersacker, met onder andere een mooie Riesling trocken 2007 uit hun Erste Lage, Randersackerer Sonnenstuhl. Spectaculair vond ik echter hun 2006 Silvaner Grosses Gewächs uit diezelfde wijngaard, wat een concentratie!

Tegenover Störrlein stond Glaser-Himmelstoß, een wat onbekende producent uit Nordheim. Monika Glaser vertelde me als enige een minder jubelend verhaal over 2007, zie de quotes. De wijnen waren gewoon erg goed, vooral hun 2007 Dettelbacher Berg-Rondell Silvaner spätlese trocken en hun 2007 Nordheimer Vögelein Riesling spätlese trocken.

Verder bracht ik nog snel een bezoekje aan Johann Ruck uit Iphofen, een echte ‘Franke’, die uit de verschillende wijngaarden van Iphofen beregoede wijnen maakt. Typerend goed was al de gewone Silvaner trocken 2007.

Fruit en sap
Aan het eind van een inspannende, maar zeer veel voldoening gevende dag, was de conclusie gemakkelijk getrokken: 2007 is in Duitsland voor witte wijnen, zeker van riesling, inderdaad een Traumjahr. Zelden heb ik op één dag zóveel overtuigende wijnen geproefd: bijna alles was zuiver, vol fruitig en zeer sappig, heeft mineraliteit en goede zuren. De vergelijking met 2005 gaat wat betreft kwaliteit zeker op, veel wijnmakers schatten 2007 nu al hoger in. Qua kwantiteit is het daarbij een veel beter jaar zelfs, wat de stemming nog beter maakt.

Het lijkt er op dat 2007 een bijna perfect jaar voor riesling was, met een ongekend lange cyclus (veelal meer dan 130 dagen, los van de gebotrytiseerde druiven). Er was nauwelijks droogte- of hittestress doordat de zomer niet te warm was. Ook waren er nooit lange periodes zonder neerslag. September en oktober waren mild en droog, wat zorgde voor optimale narijping en dus aromavorming zonder problemen met rotting. Ik kan niet wachten totdat de hoge kwaliteiten beschikbaar worden, zij zullen beslist spectaculair goed zijn!

Lars Daniëls, MV


Foto: Productschap Wijn


Frau Linde Jost (Weingut Toni Jost – Hahnenhof, Mittelrhein):

“2007 is een topjaar, zowel kwalitatief als kwantitatief, en bovendien haast zorgeloos. Hoewel het spreekwoord zegt: “Ein Bauer der nicht jammert, gibt es nicht”, hadden we gewoon niets te jammeren.”

Frau Hannelore Schönleber (Weingut Emrich Schönleber, Nahe):
“2007 is een prachtig jaar, met wijnen zoals wij ze graag drinken: niet té vol, elegant, mineralig en met spannende zuren.”

Martin Kerpen (Weingut Heribert Kerpen, Mosel):
“2007 is misschien wel het allerbeste jaar dat wij ooit hebben gekend. De wijnen zijn ongekend zuiver en harmonieus.”

Frau Andrea Beßlich (Schloss Reinhartshausen, Rheingau):
“2007 is inderdaad een groot jaar, met frisse, sappige wijnen, die een typerende citrustoon hebben in de afdronk.”

Monika Glaser (Weingut Glaser-Himmelstoß, Franken):
“2007 was erg lastig bij ons. Veel druiven zijn verloren gegaan (verbrand en opengesprongen) nadat de temperatuur in 3 à 4 dagen opliep van 12º naar meer dan 40º terwijl de bodem erg vochtig was. De oogst is erg arbeidsintensief geweest, want strenge selectie was absoluut nodig.”

Reageer op dit item

nl Nederlands