Droomreis – Rondje Californië, deel 2

Wat is een reis naar Californië zonder een bezoek aan de beroemdste wijngebieden? Napa Valley en Sonoma, met hun subgebieden, zijn een must. Dit zijn de wijnen die Californië op de wereldwijnkaart hebben gezet. Een avondje San Francisco maakte alles af.

Tekst en foto’s: Lars Daniëls

Livermore, Lodi, allemaal leuk en aardig, maar daarvoor ga je niet helemaal naar Californië, hebben sommige lezers misschien gedacht na deel 1 van dit Rondje Californië. Dat is logisch. De wijngebieden ten noorden van de baai van San Pablo, die van de counties Napa en Sonoma, daar doen de meesten het voor. En toen we wegreden uit Lodi kon ik enige opwinding over wat komen ging dan ook niet onderdrukken. Bestemmingen de volgende dagen: Napa Valley met Stag’s Leap en Oak Knoll, Alexander Valley en Russian River Valley. Oh yeah.

California’s Holland

De route van Lodi naar Napa was bijzonderder dan ik dacht. We reden door de Sacramento-San Joaquin Delta, een grote delta gevoed door de rivieren Sacramento en San Joaquin, met een estuarium dat uitmondt in San Pablo Bay. Voorheen was het een gigantisch moerasgebied met vele kleine stroompjes, tegenwoordig is het grotendeels landbouw- en recreatiegebied. 

De delta voorziet de San Joaquin Valley, waar de grootschalige wijnbouw plaatsvindt, van irrigatiewater en ook de stedelijke gebieden van Midden- en Zuid-Californië zijn voor hun water van de delta afhankelijk. Omdat het gebied grotendeels is drooggelegd en er te veel water uit de rivieren wordt gehaald, zijn grote delen ervan verzakt en onder zeeniveau komen te liggen, waardoor de bijnaam California’s Holland is ontstaan.

Stag’s Leap Wine Cellars

Bij Fairfield, zo’n 20 kilometer ten oosten van de stad Napa, verandert het landschap, want de Vaca Mountains, bekend van de AVA’s Atlas Peak en Howell Mountain, doemen op. Nadat we ons hadden geïnstalleerd in het prachtige Archer Hotel in het centrum van Napa en een drankje hadden gedaan in The ArBaretum ertegenover, gingen we naar een van de beroemdste wijndomeinen van Napa Valley: Stag’s Leap Wine Cellars, voor een proeverij en diner. 

Het werd een prachtig bezoek, dat ons hielp de geschiedenis, rijkdom en klasse van wijngebied Napa Valley te begrijpen. De winery ligt prachtig in het historische Stag’s Leap District, onder aan Atlas Peak, en heeft een bijzondere plek in de geschiedenis van Californische wijn. Want het was Stag’s Leap Wine Cellars dat in 1976 de wijnwereld schokte door het Judgment of Paris te winnen. De S.L.V. Cabernet Sauvignon 1973 verwees toen wijnen als Mouton Rothschild 1970, Haut-Brion 1970 en Montrose 1970 naar plaatsen 2, 3 en 4. Uiteraard worden op het domein de officiële akten van de beroemde proeverij tentoongesteld. 

Fijne genodigden, fijne wijnen

Voor de proeverij waren ook andere topproducenten uitgenodigd. Zoals het geweldige Spottswoode, vertegenwoordigd door wijnmaakster Molly Sheppard, en het ambitieuze Ink Grade, onderdeel van Demeine Estates, met hun beroemde wijnmaker Matt Taylor. En omdat Stag’s Leap Wine Cellars sinds 2023 helemaal in handen is van Antinori, konden we ook de wijnen van Antinori Napa Valley proeven. 

Echt een geweldige gelegenheid, helemaal toen we naar onze dinertafel in de prachtige kelders werden geleid. Tal van goede en grote wijnen werden geserveerd, met als hoogtepunten de Fay Cabernet Sauvignon 2004 van Stag’s Leap Wine Cellars en de Cabernet Sauvignon 2011 van Spottswoode, die zich beide prachtig presenteerden, met nog reserve om fraai verder te ouderen. Dat kan zeker ook de zeldzaam mooie Howell Mountain Cabernet Sauvignon 2019 van Ink Grade, en ook de A26 Chardonnay 2021 van Antinori Napa Valley mocht er wezen.

Jill en Steve Matthiasson

Na een nachtje Napa – en één negroni te veel – gingen we verder, richting Alexander Valley, een deel van Sonoma. Maar niet voordat we Matthiasson, van Jill en Steve Matthiasson in Oak Knoll District, hadden bezocht. Het was het misschien meest leerzame bezoek van de hele trip. Jill en Steve zijn een bijzonder stel, dat al jaren bezig was met duurzame landbouw – Steve heeft de basis geschreven van de Lodi Rules (zie deel 1 in Perswijn 6-2024) – toen ze in 2003 hun voor Californië kleinschalige wijnbedrijf begonnen aan de voet van Mount Veeder. Dat runnen ze als eigentijdse, verstandige boeren. 

De focus ligt op de wijngaarden, dus nam Steve ons meteen mee de wijngaard in, op een helling achter het huis en de wijnmakerij. Hij werkt al vanaf het begin biologisch en regeneratief. ‘Maar de certificering hebben we op pauze staan’, vertelt hij. ‘Het sociaal-economische deel daarvan is erg gericht op grote bedrijven. En eerlijk gezegd zijn we bezig om regeneratief zelf te definiëren.’ 

Weinig vintage variation

Steve laat ons zien wat in ieder geval niet duurzaam is. In de wijngaard Phoenix, die hij in 2017 van zijn buurman kocht, is al zeven jaar geen Roundup (een effectieve, niet-selectieve herbicide op basis van glyfosaat) meer gebruikt; de planten en bodem zijn groen en gezond. De grond onder de stokken van zijn buurman is droger en minder vitaal: die heeft pas twee jaar terug Roundup afgezworen. Steve laat het verschil zien en voelen, zijn bodem (bijzondere kleischalie van mariene oorsprong) is donkerder, wat duidt op meer microbiologisch leven en meer vocht. En Steve zegt: ‘Een gezonde bodem is de basis: gezonde bodem, gezonde druiven, gezonde wijn, zo simpel is het.’ Hij baalt ervan dat hij wel wat irrigatie nodig heeft, voor de jongere en zwakkere planten. ‘Koper hebben we gelukkig niet nodig, want het regent niet in de zomer en dus hebben we geen valse meeldauw.’ 

Als we doorpraten over het klimaat in Californië en de ontwikkeling daarvan, heeft Steve nog wat lekkere uitspraken in petto: ‘Vaak zegt men dat het alweer een goed wijnjaar is in Californië, maar feit is dat we gewoon weinig vintage variation hebben. En dat het te warm wordt in Napa voor cabernet sauvignon, maar dat is bullshit. We kunnen nog steeds frisse wijnen maken, van biologische wijngaarden.’ En hij bewijst het. De twee Cabernets Sauvignons die we te proeven krijgen, de Napa Valley Cabernet Sauvignon 2020, een blend van al Steves wijngaarden met cabernet sauvignon, en de Phoenix Vineyard Cabernet Sauvignon 2020, zijn prachtig fris en droog, met grote diepgang en lengte. Ze hebben slechts 12,5-13% alcohol en krijgen beperkt nieuw hout. Qua tannine komen ze haast Italiaans over en dat mag niet verbazen. Steve houdt van Italië, met name van Friuli, en maakt ook erg goede Refosco en Ribolla Gialla.

Alexander Valley Vineyards 

We moesten verder en hoe. Eerst reden we de hele Napa Valley door naar het noorden en kwamen door alle bekende dorpen en stadjes: Yountville, Oakville, Rutherford, St. Helena en ten slotte Calistoga. Via een mooie weg door de Mayacamas Mountains kwamen we Alexander Valley binnen, voor ons tweede bezoek van de dag, aan Alexander Valley Vineyards. 

Het is een prachtig domein en een warm, trots familiebedrijf, dat naast druiven voor wijn nog veel meer verbouwt. Ook hier gaat het over duurzaamheid en wordt benadrukt hoe belangrijk familie-eigenaarschap is. ‘Boerderijen die van generatie op generatie overgaan, passen doorgaans goed op hun land en op het milieu, en werken duurzaam’, zegt Harry Wetzel, vierde generatie. En voorafgaand aan een heerlijke lunch aan lange tafels onder drie indrukwekkende sequoia’s kregen we uitleg over de California Code of Sustainable Winegrowing. Alle ingrediënten kwamen van eigen productie, de keurige wijnen uiteraard ook.

Silver Oak

Toen we de rij zonnepanelen zagen op het dak van de strak ontworpen wijnmakerij van Silver Oak Alexander Valley, onze volgende stop, wisten we al dat we nog een dosis duurzaamheid zouden moeten verteren. Maar het viel mee. Silver Oak is een producent die in 1972 startte in Oakville, Napa Valley, maar vanaf het begin naam maakte met Cabernet Sauvignon uit Alexander Valley. Na jaren gevestigd te zijn in Geyserville, kreeg het bedrijf in 2017 de kans om land te kopen langs de Sausal Creek. Er werd een state-of-the-art, minimalistische winery gebouwd die helemaal duurzaam is. Het gebouw heeft het platinum certificate van Leadership in Energy and Environmental Design (LEED), de hoogste certificering van de US Green Building Council. De zonnepanelen leveren energie, ook voor de elektrische auto’s voor het personeel, en het water dat men gebruikt tijdens de wijnproductie wordt gezuiverd voor hergebruik.

I want you to taste…

De proeverij in het fraaie proeflokaal van Silver Oak was bijzonder. De sommelier was een lolbroek en heel kundig, maar dacht dat wij dat minder waren en vertelde ons dus wat we moesten proeven… Van de wijnen waren de twee icons het interessantst: Cabernet Sauvignon 2019 (Alexander Valley) en Cabernet Sauvignon 2019 (Napa Valley). Beide wijnen rijpen 24 maanden in barrels van Amerikaans eikenhout en daarna nog eens twee jaar op fles. Dat levert, samen met een flink alcoholpercentage, een echt Amerikaanse huisstijl op, die de wijnen prima past.

---

Duurzaam

In het eerste deel van dit tweeluik had ik het kort over Lodi Rules. Maar er zijn in Californië nog meer organisaties die duurzame land- en wijnbouw reguleren: Napa Green, Sonoma Sustainable, Sustainability in Practice (SIP), Fish Friendly Farming, California GREEN Business Network, Landsmart, California Certified Organic Farmers (CCOF) en ook het internationale Demeter. Deze instanties worden allemaal geaccepteerd door Certified California Sustainable, dat zowel voor wijngaarden als wijnmakerijen en wijnen duurzaamheidscertificaten uitgeeft.

---

Heerlijk avondje Healdsburg

Redelijk bijtijds waren we in Healdsburg, het centrum van Sonoma Wine Country. Wat een heerlijk stadje is dat. Ik wipte even binnen bij Ernest Vineyards voor een proefje van de heerlijke Petite Arvine (jawel!) en bij Idlewild voor hun opmerkelijke Favorita (jawel!!) uit de Fox Hill Vineyard. En met onze groep deden we als aperitief een kleine proeverij van mousserende wijnen in de begin 2024 geopende wijnbar Healdsburg Bubble Bar, een fijne plek aan North Street. Ten slotte dineerden we in Little Saint Restaurant, met een geweldige internationale wijnselectie. Het eten is 100% vegan en goed, afgezien van de vreselijke ‘kaas’ na.

De aanwezigheid van Alan Ramey van Ramey Wine Cellars en Duncan Meyers van Arnot-Roberts, en hun wijnen, maakte alles goed. Rameys Westside Farms Chardonnay en Westside Farms Pinot Noir waren prachtig, en de Falanghina van Arnot-Roberts heel knap. Maar zijn Que Syrah Vineyard Syrah 2021, Sonoma Coast, was de wijn van de avond voor mij: alsof je een heel goede noordelijke Rhône dronk.

Russian River Valley

We stonden vroeg op voor onze laatste hele dag in Californië. We gingen op weg naar ons startpunt, het prachtige 1 Hotel in San Francisco, onbetaalbaar voor gewone stervelingen als ik, maar heerlijk om eens te beleven. En we zouden eindelijk de Golden Gate Bridge goed te zien krijgen. Maar niet voordat we nog twee heel goede bedrijven hadden bezocht, beide belangrijk in Russian River Valley. Dat is waarschijnlijk de bekendste AVA van Sonoma County, die met zijn relatief koele klimaat furore heeft gemaakt met Pinot Noir en Chardonnay. 

La Crema

First up was La Crema. De wijngaard die we bezochten, is een voor Russian River Valley historische: Saralee’s Vineyard. Hij werd aangeplant in 1989 door Saralee en Richard Kunde, die vroeg de potentie zagen van dit stukje Sonoma voor pinot noir en chardonnay, met het speciale lokale klimaat – genoeg verkoeling vanaf de oceaan, genoeg warmte vanuit het binnenland – en de stenige leembodems. In 2014 verkochten ze hun domein, inclusief een prachtig oud houten huis uit 1900, aan Jackson Family Wines, dat er een trekpleister voor wijntoeristen van heeft gemaakt. Daarin speelt duurzaamheid een belangrijke rol; je kunt zelfs een Estate & Sustainability Tour boeken à 95 dollar per persoon, die volgens gastheer duurzaamheid Sean heel goed loopt. 

Er is inderdaad veel te zien en te leren, vooral als het gaat om duurzame praktijken in de wijngaard. Ze produceren hun eigen compost en reserveren delen van de wijngaard voor experimenten: wel of geen ploegen, wel of geen compost, (ook) in combinatie met wel of geen bodembewerking. Ze doen allerlei bodemonderzoek, naar watervasthoudcapaciteit, microbiologisch leven et cetera. En de schaal waarop is indrukwekkend.

De proeverij in het fraaie proeflokaal is vooral interessant als de wijnen uit Russian River Valley in het glas komen – La Crema maakt wijn in een heleboel Californische AVA’s en zelfs in Oregon – al ging mijn hoogste score naar Sealift Vineyard Pinot noir 2021 uit Sonoma Coast.

(The real) Dutton Ranch

Daarna gingen we naar Dutton Ranch. Nee, niet die van Kevin Costner uit de (geweldige!) hitserie Yellowstone. ‘Welcome to the real Dutton Ranch’, zei Steve Dutton, samen met zijn broer Joe eigenaar, dan ook meteen toen we aankwamen. Het gevoel is heel Amerikaans, dit zijn overtuigde grootgrondbezitters met een grote dadendrang én sociale betrokkenheid. Bovenal zijn het beroemde druiventelers (en appelboeren), meer dan wijnproducenten, ook al heeft Joe zijn eigen winery (Dutton Estate) en Steve idem dito (Dutton Goldfield). 

Ze hebben een kleine 500 hectare aan gecertificeerd duurzame wijngaarden, verdeeld over 80 percelen, die op eentje na allemaal binnen de AVA Russian River Valley vallen. Die zijn vooral beplant met verschillende klonen van chardonnay (17) en pinot noir (14), al staat er ook een beetje sauvignon blanc, syrah, zinfandel, pinot blanc en viognier. Daarvoor hebben ze al heel lang veel en beroemde klanten: Kistler koopt er druiven, net als Ramey, DuMol en anderen. Het was fascinerend door de wijngaarden te rijden en de blocks te zien waar het fruit voor zulke beroemde wijnen als Kistlers Dutton Ranch Chardonnay vandaan komt. 

Seizoenarbeiders

We hebben ook een glimp opgevangen van de sociaal-economische problemen van de Californische landbouw – en ongetwijfeld van de hele VS. De Californische landbouw, inclusief wijnbouw, is voor de handenarbeid bijna compleet afhankelijk van Mexicaanse gastarbeiders. Daarvoor volgt Dutton Ranch het H-2A programma, waarmee Mexicaanse arbeiders op een legale manier de VS binnen kunnen komen om seizoensarbeid te doen. Dutton Ranch regelt transport van en naar Tijuana voor ze en heeft huisvesting ingericht, inclusief auto’s voor lokaal gebruik. We kregen het allemaal te zien, ongefilterd, voorafgaand aan een heerlijke barbecuelunch met een proeverij van wijnen van de ranch. 

Persoonlijk vond ik het een perfecte afsluiting van het deel van de reis dat echt met wijn(bouw) te maken had, want zoiets als Dutton Ranch kom je niet tegen in Europa en is niet alleen indrukwekkend qua omvang, maar ook bewonderenswaardig qua kwaliteit.

Het heerlijkste buikspek

Ik moet toegeven dat we bekaf in onze touringcar stapten. Maar naarmate we San Francisco en de Golden Gate Bridge naderden, werd iedereen weer wakker en alert. Overweldigend spectaculair, deze brug, als bouwwerk op zich, maar natuurlijk ook om de locatie, met de Pacific enerzijds en San Francisco en Alcatraz in de verte. 

The California Wine Institute, organisator van onze trip, zorgde ervoor dat de reis werd afgesloten met een geweldig avondje San Fran! Een elektrische Jaguar I-Pace zonder chauffeur (Waymo One) bracht ons vlot en veilig naar China Live, een ongelooflijk levendig en goed restaurant in Chinatown. Sterker nog, Time Magazine heeft het een van de World’s Greatest Places genoemd. Een schier eindeloze parade van heerlijke gerechtjes kwam op tafel, van de lekkerste dim sum en springrolls tot de beste Pekingeend en het heerlijkste buikspek; het was overweldigend. 

Ik sliep als een roos en droomde over Californië. Maar met de regen die de volgende ochtend zachtjes tegen het hotelraam tikte, was California Dreamin’ over. Terug naar Nederland, het was mooi geweest.