‘Wat jullie gaan proeven is geen waarheid, maar een visie van een wijnmaker. En die is dynamisch, net als de jaargang.’ Was getekend: Sebastián Zuccardi, van Zuccardi Valle de Uco.
Zo begon de proeverij die Sebastián Zuccardi onlangs begeleidde, toen hij net voor Prowein even in Nederland was. Aan de hand van vele van zijn wijnen, van regionaal tot en met Finca, vertelde hij het verhaal van Zuccardi en de visie achter de wijnen. En nam hij zijn publiek mee naar hun herkomst, de hooggelegen Valle de Uco in Mendoza, Argentinië.
Valle de Uco
Ik zal het maar direct toegeven: voor mij is Valle de Uco een van de meest dynamische wijnbouwgebieden van het zuidelijk halfrond. Er gebeurt zó veel daar. Laat ik een uitspraak van een niet-Argentijn, die evenwel zeer goed op de hoogte is, Aurelio Montes jr. van Kaiken, aanhalen: ‘In de jaren 90 werd mij verteld over Uco: daar kun je niets planten, het is te koel en alleen maar keien. En kijk nu eens!’ Sebastián Zuccardi, zoon uit een succesvolle lokale familie, moest ook mensen overhalen om groots te investeren in die hooggelegen vallei van de rivieren Tunuyán en Las Tunas. Zijn opa Alberto (‘Tito’) en vader José Alberto bijvoorbeeld, die een succesvol wijnbedrijf hadden opgebouwd in Maipú, een van de klassieke, wat lager gelegen wijnbouwzones van Mendoza, pal ten oosten van de stad. ‘Mijn grootvader was een visionair’, zegt Sebastián vol zichtbare trots. ‘Hij liet zien hoe belangrijk irrigatie was, want zonder irrigatie neemt de woestijn het over. Hij was de man van de geulen voor flood irrigation.’ Misschien dat zijn familie daarom sceptisch was toen Sebastián zei hij dat hogerop wilde, naar Valle de Uco, waar flood irrigation lastig was.
Hoog en hoger
Maar Sebastián was overtuigd en kreeg vanaf 2005 toestemming om de terroirs van Valle de Uco te onderzoeken. En met succes. In 2013 werd een heel stijlvolle, puristische winery gebouwd in Paraje Altamira, een van de subzones van Uco. Deze past goed in het landschap, met als indrukwekkend decor de Cordón del Plata, onderdeel van de Cordillera Frontal, de meest oostelijke bergrug van de Andes in Mendoza. En noem je de Andes, dan gaat het over hoogte en gaat Sebastián los: ‘Zuccardi maakt bergwijnen, alles staat in teken van de Andes. Wat mij betreft brengt dat vijf belangrijke elementen: landschap, klimaat, water, bodem en bergmensen.’ De hoogte is uiteraard van groot belang als het gaat over Valle de Uco. Het voordeel is dat het gebied in zekere zin een hoogvlakte is, waar grootschalige wijnbouw mogelijk is. Maar Sebastián brengt nuances aan: ‘Ten eerste, Uco is geen vlakte en de hoogteverschillen binnen het gebied zijn aanzienlijk. Tupungato begint op 900 meter en gaat tot bijna 1800 meter hoogte, San Carlos daarentegen maar tot 1200 meter. Dat geeft verschillen in de wijnen. Bovendien: hoe hoog je kunt gaan met wijnbouw, hangt niet alleen af van het landschap, maar ook van de breedtegraad. in Uco is 1700 meter voor malbec wel de max, in het veel dichter bij de evenaar gelegen Salta kan men tot boven 3100 meter.’
Koude steppe
Sebastián legt ook uit dat Mendoza een extreem klimaat heeft. ‘Mendoza is een woestijn’, zegt hij enigszins provocerend. Het heeft officieel een koud steppeklimaat (BSk) met warme tot hete zomers en koele, zeer droge winters. ‘Er is geen enkele zee-invloed meer, het regent heel weinig. Voor water zijn we afhankelijk van de rivieren, Tunuyán en Las Tunas.’ Die en de relatief recente systemen voor druppelirrigatie maken grootschalige wijnbouw mogelijk in Valle de Uco, die tot voor de jaren 90 weinig ontwikkeld was. De neerslag die er wel valt, komt niet zelden in de vorm van hagel, waardoor de wijngaarden beschermd moeten worden met hagelnetten. Het klimaat van Mendoza’s Valle de Uco kent nog een paar bijzonderheden. De droge föhnwind die uit de Andes naar beneden blaast, de Zonda, kan vooral in het voorjaar voor problemen zorgen, zoals slechte vruchtzetting. Ook luidt de Zonda vaak een koude front in, die voor later voorjaarsvorst kan zorgen, een van de gevaren in hooggelegen Valle de Uco. Die hoogte maakt natuurlijk ook dat de intensiteit van de zon groot is en omdat de ozonlaag dunner is, komt er meer ultraviolet licht door. ‘De fotosynthese is heel goed in Uco’, legt Sebastián uit. ‘Zelfs op hoogten waar het koud is, is daadoor wijnbouw mogelijk.’ Het geeft de druiven uit Uco ook bijzondere eigenschappen. Door de enorme nachtelijke afkoeling blijven de zuren goed behouden en zijn de druiven aromatisch. De lichtintensiteit zorgt voor dikkere schillen, met veel polyfenolen, goed voor kleur, aroma en structuur van de wijnen.
Bergwijnen
Vooral in wijnen van de belangrijkste variëteit voor Uco (en Mendoza), malbec, is het effect van hoogte en zonlicht goed onderzocht. Maar de hoogte en het koelere klimaat geven ook andere mogelijkheden. Cabernet franc doet het bijvoorbeeld heel goed in Uco en ook Chardonnay kan prachtig zijn. Sebastián: ‘We dachten altijd dat we alleen rode wijn konden maken, maar door hoogte is ook goed wit mogelijk, vooral ook mooi fris wit, mét diepgang, zoals ik wil. Ik kocht een wijngaard in San Pablo op 1400 meter hoogte, en plantte naast chardonnay ook verdejo en albariño aan. Maar dat werkte niet, het werd alleen chardonnay.’ Daarvan maakt Zuccardi nu een van de mooiste van Argentinië, genaamd Fósil.
Puinwaaiers
En zo’n naam brengt ons bij een laatste terroiraspect, de bodems van Valle de Uco, die de laatste jaren enorm aan interesse hebben gewonnen en veel onderzocht zijn. Sterker nog, toen ik in 2012 voor het eerst in Mendoza was, leek alles te draaien om hoogte. De laatste keer, in 2019, waren geologie en bodems de hot topic, zeker in Uco. En logisch, want de bodems zijn ook bijzonder en medebepalend voor het karakter van de wijnen. Ze bestaan grotendeels uit materiaal uit de Andes, dat door rivieren is afgezet in de hooggelegen, vlakkere zone aan de voet van de bergen. Sebastián: ‘We spreken van verschillende alluvial fans (fluviatiele puinwaaiers), waarbij het afgezette materiaal naarmate je verder van de bergen komt steeds fijner wordt, meer zand en silt. Hogerop vindt je grote keien. In de puinwaaiers die vanuit de hoge Andes komen (Cordillera Principal, die ten westen ligt van de Cordillera Frontal, red.) zit ook kalk. De keien van graniet zijn verpakt in een laag kalk, waarop de fijne wortels van druivenplanten leven, heel bijzonder.’
Eindeloze stenen
Net als de hoogten, verschillen de samenstellingen van de bodems behoorlijk binnen Valle de Uco. Deze terroiraspecten staan mede aan de basis van de verdeling van Uco in verschillende Indicaciónes Geográficas (IG), zoals Gualtallary, Los Chacayes, San Pablo en Paraje Altamira. In die laatste ligt de wijnmakerij van Zuccardi en hebben ze drie wijngaarden, genaamd fincas: Canal de Uco, Los Membrillos en Piedra Infinita. Piedra Infinita, letterlijk ‘eindeloze steen’ vanwege de enorme aantallen (grote) stenen in de wijngaarden, is qua bodems gedetailleerd in kaart gebracht door Zuccardi –men heeft 12 verschillende bodemtypen geïdentificeerd. Zuccardi maakt niet alleen een topwijn van de hele wijngaard (Finca Piedra Inifinita Malbec), maar ook twee zeer exclusieve terroirselecties: Finca Piedra Inifinita Malbec Supercal (van het meest kalkrijke deel met grote stenen aan de oppervlakte) en Piedra Inifinita Malbec Gravascal (waar de stenen kleiner zijn en wat dieper liggen).
Voorkeur voor beton
Met zo veel focus op terroir, is het logisch dat Zuccardi intern een soort van Romaanse kwaliteitspiramide hanteert. Daarbij geldt in principe dat hoe kleiner de herkomst is, hoe hoger de kwaliteit: vinos de région (regionale wijnen), vinos de pueblo (dorpswijnen), vinos de paraje (wijnen van een bijzondere plek of domein) en vinos de finca (wijnen van een individuele wijngaard). Uitzondering vormen de vinos de viticultór, waaronder speciale wijnen ter ere van Sebastián’s opa, oma en vader. En een wijn genaamd Concreto, die verwijst naar het favoriete materiaal dat Sebastián gebruikt voor zijn wijnen, vooral zijn rode: beton. De bodega staat vol met betonnen vaten voor gisting en rijping, in verschillende vormen en maten. Bijzonder zijn de speciaal voor Zuccardi gemaakte eivormige betonnen tanks met een bovenkant als een amfoor, waarmee Sebastián en zijn wijnmaakster Laura Principiano heel natuurlijke wijnen kunnen maken, zonder veel ingrepen. Alle Malbecs komen uit die betonnen vaten. Houten vaten zijn er ook –zowel barriques van 500 liter als grotere Stockingers–, maar worden vooral gebruikt voor witte wijnen (Chardonnay, Sémillon) en voor Cabernet Sauvignon. Als de wijnmakerij één ding moet uitstralen, is het respect voor de plek. Dat zie je binnen, waar de vele kleinere vaten het mogelijk maken ieder terroir apart te vinifiëren. Maar nog beter van buiten: het gebouw is gemaakt van natuurlijk materiaal, veelal van stenen van Paraje Altamira.
Grote klasse
De proeverij was uitgebreid en heel leerzaam, ook door het fijne commentaar van Sebastián. Allerbelangrijkst: wat hij vertelt, valt te proeven in zijn wijnen. Hier de proefnotities van een aantal Vinos de Paraje en Vinos de Finca, heel originele wijnen van internationale klasse en wereldklasse.
Chardonnay Fósil 2021: zuiver, fijne reductie, citrusfruit, zilt, Chablis-achtig; heel precies, fijne structuur, genoeg zuren, mooie lengte, zal flink aan complexiteit en mondgevoel winnen. 17 pnt
Paraje Altamira Aluvional Malbec 2018: krachtig, geconcentreerd, kruidig, donker fruit, zwarte olijven; vol maar fris, niet te zwoel, wel kruidig en warm, rijpe zuren, lang. 17 pnt
Los Chacayes Aluvional Malbec 2018: lijkt wat meer gesloten, blauwe bessen, potloodschijpsel, tijm, aards; zoetzuur donker fruit, intens, wat alcohol, lang. 17 pnt
Finca Piedra Infinita 2018: 100% malbec; blauwe bessen, rijp fruit, floraal en kruidig, zwarte olijven; enorm intens, natuurlijke concentratie, grote tannine, kruidig, warm, heel lang, grote toekomst. 18 pnt
Finca Los Membrillos 2018: 100% cabernet sauvignon; zwarte bessen, beetje grafiet, roze peper, heel puur; mooi intens, bescheiden extract, prachtige structuur, verfijnd en bijzonder. 17 pnt
Finca Piedra Infinita Supercal 2018: 100% malbec; alle kracht van Altamira, zoete blauwe bessen, bramen, ietsje jam, zwarte peper, tapenade, tijm; heel gave tannine, compact, super intens, enorme lengte, echt heel goed. 18,5 pnt
Finca Piedra Infinita Gravascal 2018: iets meer floraal, peper, rozemarijn, zwarte bessen, meer gesloten, minder gul dan Supercal nu; compact, fijne textuur, heel andere structuur, meer tannine, maar iets slanker, ook heel lang. 18 pnt
importeur: Delta Wines
Lars Daniëls, Magister Vini
