De Hermitage. Het terroir is mythisch en brengt al honderden jaren grote wijnen voort. Zo groot, dat ik bij sommige flessen denk: beter kan wijn niet worden. Een ode aan een machtige heuvel en bijzondere wijnen.
Eigenlijk ligt-ie aan de verkeerde kant van de rivier, de Hermitage – tenminste, geologisch gezien. Het graniet dat de basis vormt van de beroemdste heuvel van het wijngebied Rhône hoort namelijk bij dat van het Centraal Massief, ten westen van de rivier. De Voor-Alpen, ten oosten van de Rhône, bestaan uit kalk. Ook dat speelt een rol in de bodems van de Hermitage, maar daarover verderop meer. De Hermitageheuvel is van meerdere kanten en op meerdere manieren indrukwekkend. Vanaf het perron van het stationnetje van Tain-l’Hermitage kun je bijvoorbeeld al goede foto’s maken van het centrale deel van de heuvel. Maar de mooiste manier om de magie van de plek te beleven, is door naar boven te wandelen, via de weg die vanuit het oosten langzaam naar La Chapelle leidt, iets onder het hoogste punt van de heuvel (338 meter; de wijngaarden gaan tot 320 meter). Zeker op zonnige dagen ‘ervaar’ je dan ook het terroir: de warmte van de overwegend op het zuiden georiënteerde hellingen, de invloed van de wind, de zeer gemengde bodems, de lichtreflectie van de Rhône, enzovoort.
Hellingen met geschiedenis
Dat de genoemde hellingen bijzonder zijn, is al heel lang bekend. De Grieken teelden er waarschijnlijk al druiven in 600 v. Chr. Nadat de heuvel eerst bekendstond als Coteau de Saint-Christophe vanwege het kapelletje voor de heilige Christoffel (nu simpelweg bekend als La Chapelle), kreeg hij waarschijnlijk in de zeventiende eeuw zijn huidige naam (Hermitage of Ermitage). Die is ter nagedachtenis aan de ridder Henri Gaspard de Sterimberg, die zich na zijn deelname aan de eerste Albigenzische kruistocht als heremiet terugtrok op de heuvel – en er zelfs wijn maakte! Eind achttiende eeuw was de wijn van Hermitage al zo beroemd, dat Thomas Jefferson, de toenmalige Amerikaanse ambassadeur in Frankrijk en fervent wijnliefhebber, de bron ervan wilde bezoeken. Hermitage was toen nog bekender om zijn witte wijnen dan om zijn rode. Dat veranderde in de negentiende eeuw, ook omdat rode Hermitage in trek was om de beroemdere wijnen uit Bordeaux en Bourgogne een beetje te verstevigen. Na het uitbreken van phylloxera in de tweede helft van de negentiende eeuw en het ontstaan van de wijnwetgeving (Hermitage kreeg al in 1937 een eigen AOC) was het daarmee grotendeels gedaan. De oorlogen en de periodes erna waren uiteraard niet gemakkelijk, maar Hermitage kwam ze relatief goed door. Vanaf begin jaren zeventig begon de echte revival en nadat Robert Parker in de jaren tachtig Hermitage ontdekte, is het alleen maar crescendo gegaan. En niet alleen met de rode wijnen, ook witte Hermitage is weer zeer gewild, net als de zeldzame vin de paille.
Meer dan graniet
Dat Hermitage zowel geweldige rode als witte wijnen voortbrengt (77% van de productie is rood, 23% wit), heeft natuurlijk te maken met terroir. Zowel syrah als marsanne en roussanne zijn er in hun element, omdat het macroklimaat ze perfect past (warm genoeg, maar niet té warm), terwijl de micro-klimatologische omstandigheden en vooral de bodemsamenstellingen van Hermitage voldoende divers zijn. Simpel gezegd bestaat de basis van de heuvel uit graniet, dat met name in de westelijke lieu-dits van Hermitage zeer dominant is, zoals in Varogne, Les Bessards, Les Grandes Vignes en het westelijke deel van l’Ermite. De toplaag bestaat daar overwegend uit (grof) granietzand, boven op puur graniet. Naar het oosten toe nemen op de hellingen keien- en grindafzettingen toe, die deels kalkhoudend zijn. Daarboven bevinden zich vaak ijzerhoudende leembodems, maar ook door de wind afgezette bodems (löss), zoals geelbruine silt met kleine kalkstenen. De lagere zones van het centrale en oostelijke deel van de heuvel bestaan vooral uit kleirijke bodems met grind en grotere stenen (galets roulés). Omdat vele grote Hermitages een blend zijn uit meerdere lieu-dits, is het tricky om te zeggen, maar in het algemeen komen de meest karaktervolle en bijzondere rode Hermitages van de delen met veel graniet, zoals Les Bessards. Daarover bestaat een zekere consensus. Witte Hermitages kunnen van overal stammen, maar de kalkhoudende delen hogerop en de grindafzettingen zijn de beste terroirs voor marsanne, die veel meer staat aangeplant dan roussanne.
De perfecte rode wijn
Van de drie bijzondere wijnen die de Hermitageheuvel voortbrengt, is de rode de beroemdste. En dat is niet voor niets zo. De huidige faam is gebaseerd op legendarische wijnen als La Chapelle 1961 van Jaboulet Ainé, maar ook op veel recentere wijnen van bijvoorbeeld Domaine Jean-Louis Chave en Maison M. Chapoutier. Voor mij persoonlijk is de beste rode Hermitage de perfecte rode wijn (al bestaat die eigenlijk niet natuurlijk). Hij heeft namelijk alles: gezonde, lang aanhoudende kleur; een betoverend aroma in zijn jeugd – als de typerende aanvankelijke reductie van syrah weg is – van viooltjes, cassis, frambozen en pruimen, met daarbij peper, zwarte olijven, gerookt spek en wat kruidnagel (van het hout), dat zich ontwikkelt tot een complex bouquet met tonen van leer en truffel in een later leven; een stevige smaak, meer intens dan breed, met een geweldige structuur door tannine en zuren, vol grip maar niet drogend, en een lange afdronk met daarin de passende warmte van zijn herkomst. De beste rode Hermitage kan bovendien zeer fraai ouderen.
Ongrijpbaar origineel
De klasse van Hermitage is niet alleen overduidelijk in rood, maar ook in wit. Witte Hermitage is niet te verdedigen als de perfecte witte wijn: daarvoor heeft hij niet voldoende zuren, bijvoorbeeld. Maar dat neemt niet weg dat witte Hermitage groots kan zijn, en vooral ook ongrijpbaar origineel, juist omdat hij niet zoals zoveel andere witte wijn voornamelijk op zuren en fruitigheid drijft. Het is zonde om goede witte Hermitage (te) jong te drinken. De eerste twee jaar na botteling laat de wijn doorgaans nog weinig zien van zijn latere complexe, rijke karakter. Mooi gerijpte witte Hermitage heeft een zoetig-bloemige geur, met tonen van honing en fruit als kweepeer en gekonfijte citroen, maar ook karamel, boenwas en warme stenen. De smaak wordt naar verloop van tijd rijker en de wijn meer olieachtig van structuur, met een zilte ondertoon die het gebrek aan zuren compenseert. Desondanks en gek genoeg kan ook witte Hermitage jaren mee. Zo is witte Domaine Jean-Louis Chave 2004 nu heerlijk. En zelfs wijnen uit warme jaren als 2003 en 2005 kunnen geweldig zijn, zoals De L’Orée 2003 van Chapoutier.
Drie iconische namen
Met het noemen van Jean-Louis Chave en M. Chapoutier zijn we meteen bij de topproducenten van de Hermitageheuvel beland. Twee totaal verschillende bedrijven trouwens. Enerzijds het familiedomein Domaine Jean-Louis Chave, dat teruggaat tot 1481 en slechts drie wijnen maakt (twee rode en een witte) van 14 hectare in Hermitage, die consequent bij de beste horen. En anderzijds Maison M. Chapoutier, het tegenwoordig grote handelshuis van de rusteloze streber Michel Chapoutier, dat een kleine 30 hectare heeft in Hermitage in de meest prestigieuze lieudits en die deels individueel, als sélections parcellaires, op fles brengt. Ook die wijnen behoren tot de mooiste Hermitages die er zijn. De derde grote naam is Paul Jaboulet Ainé, dat als familiebedrijf tot in de jaren negentig kwalitatief (mede)toonaangevend was in Hermitage, maar daarna wat terugviel. In 2006 werd het gekocht door de Zwitserse ondernemersfamilie Frey. Sindsdien gaat het niveau weer duidelijk omhoog, met als vlaggenschip nog immer de cuvée La Chapelle van diverse percelen, herkenbaar aan de bornes (stenen grenspaaltjes) in verschillende lieu-dits van Hermitage.
Recente dynamiek
Ook andere producenten met aanzienlijke bezittingen op de Hermitageheuvel staan kwalitatief niet stil. Het handelshuis Delas Frères, eigendom van Champagne Deutz en in de hele Rhône actief, maakt steeds meer wijnen die niet alleen mooi gepolijst zijn, maar ook karaktervol en terroirgetypeerd. Met name de rode Hermitage uit Les Bessards is een beauty. De ambitie en focus bij Delas is duidelijk. Zo heeft het bedrijf het oorspronkelijke, al enige tijd ongebruikte domein van Jaboulet in het hartje van Tain-l’Hermitage gekocht. Het voormalige familiehuis zal worden omgebouwd tot vinotheek en de oude wijnmakerij moet plaatsmaken voor een moderne nieuwe chai, waar Delas zijn topwijnen gaat maken. Ook de zeer goede lokale coöperatie Cave de Tain doet investeringen. Sinds 2014 heeft ze een nieuwe wijnmakerij aan de voet van de Hermitageheuvel – waar zo’n beetje de helft van de totale productie van de appellations van noordelijke Rhône wordt gemaakt!
Ook Guigal speelt mee
Chapoutier, Paul Jaboulet Ainé, Cave de Tain, Jean-Louis Chave en Delas Frères bezitten samen meer dan driekwart van het totale wijngaardareaal (137 hectare) van Hermitage. Ook handelshuizen als Nicolas Perrin (een joint venture van Famille Perrin van Beaucastel en Nicolas Jaboulet; elegante wijnen trouwens), Ferraton en niet te vergeten E. Guigal kopen Hermitagedruiven of bezitten percelen op de heuvel. Dat laatste geldt voor Guigal, die in 2001 de traditionele domeinen Jean-Louis Grippat en Vallouit overnam. Hij maakt daar zijn Ermitage Ex Voto, in rood en wit. De rode is de bekendste en stamt uit de topterroirs Les Bessards, Les Greffieux, l’Ermite en Les Murets. Als de wijn jong is, ruik en proef je vooral de Guigalstijl (veel nieuw hout en concentratie) en dat vinden sommigen begrijpelijkerwijze storend. Maar als de wijn op leeftijd komt, toont hij zijn grote klasse. Mede dankzij de hoge prijzen die sinds eind jaren tachtig betaald worden voor Hermitage, zijn er ook kleinere, individuele producenten actief, die voorheen hun druiven verkochten aan de coöperatie. Een heel goede is Yann Chave, met maar 1,5 hectare in Hermitage, en Domaine du Colombier van de boomlange Florent Viale, met 1,6 hectare.
Zevende hemel
De wijnen hieronder geven een prachtig beeld van de klasse en diversiteit van witte en rode Hermitage op dit moment. Ik proefde ze in Tain-l’Hermitage tijdens een boeiende presentatie en vooral goed opgebouwde proeverij van Hermitage (al het wit was 2014, het rood 2012, waardoor vergelijken extra goed mogelijk was), geleid door Andreas Larsson, in 2007 beste sommelier ter wereld. Ik heb de lijst zelf voor de volledigheid aangevuld met de ontbrekende icoonwijn, van Jean-Louis Chave, om mijn persoonlijke idee van een perfecte rode wijn te verduidelijken.
Witte Hermitage
Domaine Philippe et Vincent Jaboulet, Hermitage Blanc 2014: **** 100% roussanne, uit Beaume en Maison Blanche. Bijzondere wijn van 100% roussanne (zeldzaam in Hermitage) | floraal, iets warmte van alcohol | kruidig en krachtig, met mooi extract. (Baarsma)
Cave de Tain, Au Coeur des Siècles 2014: ***** 100% marsanne, uit Le Méal en La Croix Marsanne van oude stokken, aromatisch, floraal, kweepeer, honing en noten | zeer lang, rijk maar fris. (DGS Wijn)
Domaine Fayolle Fils & Fille, Les Dionnières 2014: ****(*) 100% marsanne, uit Les Diognières Prachtige wijn met heel fijn geschakeerde geur, geel fruit, wat veldbloemen, honing, amandelen en lichte toast | iets vettig met fijne finish. (Terroirwijn)
Marc Sorrel, Les Rocoules 2014: **** 90% marsanne, 10% roussanne, uit Rocoule Zeer rijp fruit, toch redelijk fris, honing en kweepeer | iets zoete stijl, perzik, honing, warmte en notigheid in afdronk.
Rode Hermitage
Domaine du Colombier, Hermitage Rouge 2012 : **** 100% syrah, uit Les Diognières en Beaume Heerlijk volle maar frisse Hermitage, met mooi rond fruit en wat peper, komt later wat geroosterd over, hoewel de wijn geen nieuw hout kreeg | gaat richting perfecte drinkbaarheid maar kan nog lang mee. (Les Généreux)
E. Guigal, Ex Voto 2012: ***** 100% syrah, uit Les Bessards, Les Greffieux, Les Murets en L’Hermite Geweldige geur, met schitterend fruit ondanks 40 maanden nieuw hout, door de lange rijping is het hout perfect geintegreerd | donker fruit, rozemarijn, prachtige structuur, goede zuren, grote lengte. (Walraven Sax)
Domaine Paul Jaboulet Ainé, La Chapelle 2012: ****(*) 100% syrah, uit Les Bessards, Le Méal, Rocoule en Les Murets Mooie geur, maar door cedertoets wat minder typisch Hermitage | stevig van structuur door flinke tannine, fijne warmte in lange afdronk. (l’Exception)
Domaine Belle, Hermitage Rouge 2012: **** 100% syrah, uit Les Murets Vrij gepolijste, eigentijdse stijl qua geur, rood fruit, wat houttonen | ronde stijl met rijp fruit en vrij milde tannine, goede lengte. (Colaris, Henri Bloem)
Maison M. Chapoutier, Le Méal 2012: ***** 100% syrah, uit Le Méal Geconcentreerd maar puur en natuurlijk, donker fruit, iets wild nog, peper | iets vlezige, heel pure smaak, met krachtige maar fijne tannine en heel mooie zuren, enorme lengte | grote klasse. (Oud Reuchlin & Boelen)
Delas Frères, Les Bessards 2012: ***** 100% syrah, uit Les Bessards Ook deze ruikt heel mooi, oude-stokken-concentratie en fraai gepolijst, met rijp zwart fruit, zwarte olijven en peper | prachtige smaak, enigszins moderne maar pure graniet-Syrah, schitterend. (Fourcroy Nederland)
Domaine Jean-Louis Chave, Hermitage Rouge 2008: 18,5 pnt 100% syrah, uit Beaume, l’Ermite en Les Bessards Donker fruit, zwarte kersen, pruimen, direct vlezig en licht animaal, ook wat peper en rozemarijn, fijne houttoon | de smaak is… wauw, prachtig intens, licht ontwikkeld met pruimen, vlezige tannine en fijne warmte, geweldige structuur, groots mondgevoel, mooie zuren, enorme lengte. Wellicht slank voor Hermitage – 2008 was geen groot jaar – maar wat een genot; heel grote wijn. (Okhuysen)
Lars Daniëls MV
Dit artikel is eerder verschenen in PERSWIJN.
Reserveer direct uw tickets
