Op dinsdag 15 mei werden sommeliers, handel, pers en andere wijnprofessionals door de directeur van de Consejo Regulador van de DOC Rioja bijgepraat over de nieuwste ontwikkelingen in dit beroemdste Spaanse wijngebied.
Traditie en vernieuwing
De locatie onderstreepte het kwaliteitsimago en gevoel voor traditie, mét de nodige vernieuwing, van Rioja: gekozen was voor het nieuwe “zes-sterrenhotel” TwentySeven, gevestigd in het gebouw van de Koninklijke Industrieele Groote Club op Dam 27, Amsterdam. Cees van Casteren MW verzorgde een presentatie over Het Nieuwe Rioja waarna het proeven verder ging in restaurant Bougainville. (Zie onderaan voor een filmpje hiervan met sommelier Lendl Mijnhijmer, de avond ervoor tot winnaar uitgeroepen op het Nederlands Kampioenschap voor Sommeliers!)
Na een welkomstwoord door de Spaanse ambassadeur lichtte José Luis Lapuente Sánchez, directeur van de Consejo Regulador DOC Rioja, de ontwikkelingen toe.
Sterk merk
Rioja is een sterk “merk”, met een hoge bekendheid onder de consument wereldwijd. 62%(!) van de Rioja wordt in Spanje zelf verkocht en het Verenigd Koninkrijk is veruit de grootste exportmarkt, op grote afstand gevolgd door Duitsland, de VS, Zwitserland en China. Nederland is met 3,6% van de buitenlandse verkopen de nummer 6 qua export. Mede met het oog op de grote veranderingen in de exportmarkt die ophanden zijn – uiteindelijk zal het zwaartepunt steeds verder verschuiven van Europese landen naar met name China en de VS – wil de Consejo Regulador de juiste beslissingen nemen en koerswijzigingen in zijn strategie doorvoeren om de markt beter te bedienen. Het belangrijkste doel daarbij is om Rioja “top of mind” te houden, en maken, bij zoveel mogelijk consumenten.
Eerste DO en DOC van Spanje
Rioja was de eerste DO, herkomstbenaming, voor kwaliteitswijn in Spanje (sinds 1925) en werd in 1991 ook de allereerste DOCa (Denominación de Origen Calificada) waarbij het tot op de dag van vandaag maar één andere regio naast zich hoeft te dulden (Priorat, sinds 2001/02). Rioja is een sterk merk en wil duidelijk overbrengen waar het voor staat. Vandaar dat de nieuwe ontwikkelingen worden gepresenteerd onder het motto Saber quién eres: weten wie je bent.
Weten wie je bent: Saber quién eres.
Waar staat het huidige Rioja voor? De Riojastreek heeft zich altijd onderscheiden met houtgerijpte rode wijnen van met name tempranillo, aangevuld met garnacha, mazuelo (carignan) en graciano. Centraal stond het classificatiesysteem op basis van opvoeding (crianza, traditioneel op Amerikaans eikenhout) en rijping, met als categorieën “geen crianza”, Crianza, Reserva en Gran Reserva. José Luis Lapuente: ‘Dit crianzasysteem, hoeksteen van het succes van Rioja, blijft bestaan. Maar we doen ook aan koersverandering en nemen nu beslissingen die ons succes in de toekomst zullen gaan bepalen. Naast de focus op witte wijn en ook meer aandacht voor rosé en mousserend, is het geven van meer informatie over terroir en herkomst van de wijn een belangrijk onderdeel van onze strategie.’
Het Nieuwe Rioja
Het Nieuwe Rioja wil zich onderscheiden met traditie en diversiteit, daarnaast steeds meer met herkomst. Wat betreft diversiteit komt er zoals gezegd meer focus op witte wijn, zowel van traditionele (viura, malvasía) als nieuwe inheemse (denk vooral aan tempranillo blanco, een natuurlijke witte mutatie van de tempranillo tinto) en internationale druivenrassen. Ook rosé en mousserend zullen meer ruimte krijgen. Grappig detail: wat betreft rosé worden de criteria voor de kleurintensiteit verlaagd, om tegemoet te komen aan de vraag naar lichtgekleurde rosé in Provencestijl.
Master of Wine en Rioja Educator Cees van Casteren benoemt in zijn presentatie als belangrijkste nieuwe ontwikkelingen in Rioja:
- Ontwikkeling van de witte wijnen (in 2012 nog 5%, in 2018 bijna 8% van het totale aantal van 389 miljoen verkochte flessen Rioja)
- Ontwikkeling herkomstbenaming (subzone, gemeente en het nieuwe viñedo singular)
- Sterke focus op wijntoerisme (volgens CvC kan geen regio tippen aan Rioja als het gaat om bijzondere plekken om te bezoeken, denk aan het door Frank Gehry ontworpen hotel van Marqués de Riscal en bodega’s als Ysios, López de Heredia en Campo Viejo)
- De “derde dimensie”: naast het onderscheid tussen traditionele en modern gemaakte Rioja zien we steeds meer aandacht voor terroirwijn, wijn met een nauwer afgebakende herkomst
Traditioneel – modern – terroir
Producenten begonnen vanaf de jaren 90 te experimenteren met minder houtinvloed, het gebruik van meer Frans in plaats van Amerikaans eikenhout en het maken van meer fruitgedreven en extractrijkere wijnen. Cees van Casteren: ‘Na de reactie van de modernisten die niet wilden dat het eikenhout alles bepaalde in de wijn, is er nu steeds meer vraag naar terroirwijnen.’ Over het algemeen zijn de traditioneel dan wel moderner gemaakte Rioja’s namelijk blends – vaak van (deels) aangekochte druiven – uit verschillende wijngaarden, gemeenten of soms zelfs uit de drie subdistricten van Rioja: Rioja Alta, Alavesa en Baja. ‘Het is een goede zaak dat de Consejo, overigens zonder het vertrouwde crianzasysteem te verlaten, nu toestaat om op het label meer info over de herkomst toe te voegen.’
De Consejo Regulador heeft de afgelopen 10 à 15 jaar gebroed op een nieuwe koers die traditie en vernieuwing integreert en waarde toevoegt. Meer aandacht en gewicht geven aan herkomst en terroir ziet men daarbij als belangrijk instrument. Daarom is onder andere in 2017 de nieuwe categorie Viñedo Singular in het leven geroepen.
Nieuwe categorie Viñedo Singular
Het op het etiket vermelden van de subregio (zona) werd al veelvuldig gedaan en is veelzeggend vanwege de duidelijke terroirverschillen tussen de drie subzones, met name tussen de hogere, koelere en kalkhoudende Rioja Alta en Alavesa en de droge, warme en alluviale Rioja Baja. (Die laatste gaat overigens, vanwege de meest oostelijke ligging, Rioja Oriental heten. Toegegeven, het klinkt mooier!) Het op het label vermelden van de gemeente was ook al mogelijk sinds 1999, maar wordt voortaan zichtbaarder.
Interessanter is echter de nieuwe, additionele Viñedo Singular (single vineyard) vermelding, aangezien aan deze categorie ook een reeks strengere kwaliteitseisen verbonden is. Zo moeten de wijnstokken minimaal 35 jaar oud zijn, de druiven met de hand geplukt worden en worden de rendementen nog 20% strenger beperkt (rood max. 33 hl/ha, wit 45 hl/ha). De Consejo Regulador geeft als regulerend en controlerend orgaan garantiezegels af die de waarheid van de informatie op het etiket inclusief de herkomst garanderen.
Proeven: gerijpte Viura, frisse Tempranillo Blanco en intense Maturana Tinta
Bij beide proeverijen, tijdens presentatie en lunch, werd duidelijk hoe groot de diversiteit van Riojawijnen tegenwoordig is. De witte wijnen gaan van eenvoudig en fris en met zeer beperkte of zonder houtrijping (de eerste Tempranillo Blanco van de wereld!) tot prachtige langgerijpte maar springlevende Reserva en Gran Reserva van viura, met kenmerkende tonen van noten en citroen. Rioja en rijping gaan van oudsher geweldig goed samen, en niet alleen bij rood. Bij wit ligt de nieuwe focus echter vooral op jong en fris. Interessant: er zijn in Rioja inmiddels meer witte druivenrassen toegestaan dan rode! Met het oog op diversiteit én traditie lijkt het zinniger te focussen op de diverse lokale witte rassen dan op internationale zoals sauvignon blanc en chardonnay; deze zijn dan ook alleen toegestaan in blends.
Het rood varieert van klassieke tempranilloblends tot monocépages van de lokale “nichedruif” maturana tinta, de garnacha of graciano (steeds populairder ook als blendpartner vanwege de hoge zuren, kleurintensiteit en tannine), al dan niet met merkbare houtrijping. Opvallend genoeg wordt ook bij aardig wat modernere Rioja (deels) “traditioneel” Amerikaans eikenhout gebruikt, dat die typerende zoete vanille- en specerijentonen af kan geven. Verder vielen de hoge, levendige zuren op van de tijdens de lunch geschonken complexe wijnen, die dan ook allemaal uit de Rioja Alta en Alavesa kwamen.
Zoals je mag verwachten van Spanjes beroemdste wijnstreek: diversiteit en kwaliteit genoeg in Rioja. En spannend om te zien hoe beide nog verder kunnen toenemen met de nieuw ingezette koers.
Karin Leeuwenhoek
Met dank aan de Consejo Regulador DOC Rioja en ICEX/Vinos de España.
[…] Lees HIER het artikel op de website van PERSWIJN […]