Dat Udo Göebel – kersvers bezitter van het hoogste wijndiploma in Nederland en daarmee een van de slechts vijf mensen in ons land die zich Magister Vini mag noemen – een liefhebber en waar ambassadeur van de wijnen uit Zuid-Afrika is, behoeft geen betoog. Tekst en fotografie: Frank Jacobs
Dit blijkt eens te meer uit het feit dat hij onlangs de initiatiefnemer en organisator was van een proeverij van twee Zuid-Afrikaanse topwijnen die niet in het portfolio van zijn bedrijf WineMatters zitten.
Zoals wel vaker wanneer het een door Udo Göebel georganiseerde proeverij van Zuid-Afrikaanse wijnen betreft, vond ook deze proeverij plaats op het prachtige Kasteel Engelenburg in Brummen, dat met meer dan 200 Zuid-Afrikaanse wijnen op de wijnkaart niet alleen de grootste collectie wijnen uit dat land in Europa heeft, maar met Food & Beverage manager Arjen Pleij eveneens een ambassadeur en expert van de wijnen uit Zuid-Afrika in de gelederen heeft.
Op de proeftafel verschenen de beide Bordeauxblends De Toren ‘Fusion V’ en Kanonkop ‘Paul Sauer’, die door velen tot de absolute top in hun genre van Zuid-Afrika worden gerekend. Het werd dan ook een absoluut memorabele proeverij.
De Toren ‘Fusion V’
Het oogstjaar 1999 was het debuut van De Toren ‘Fusion V’ op de markt. Eigenaar Emil den Dulk – de genealogen onder u hebben het natuurlijk al door, zijn familie stamt uit Scheveningen – had besloten zijn bedrijf anders gestalte te geven dan andere wijnbedrijven in Zuid-Afrika. Waar het bij de meeste Zuid-Afrikaanse wijnbedrijven heel gewoon is om een breed spectrum van wijnen uit te brengen, wilde hij zich concentreren op slechts één wijn.
Als liefhebber van Bordeaux was de keuze voor het type eenvoudig: het moest een Bordeauxblend worden, gemaakt van de vijf klassieke druivenrassen uit de Bordelais, vandaar de naam Fusion V. Die eerste wijn sloeg in als een bom. De wijn werd door de (inter)nationale wijnpers enthousiast becommentarieerd en van hoge punten voorzien. Daarna werden de hooggespannen verwachtingen bij de tweede oogst volledig waargemaakt: een reputatie was gevestigd.
De exacte assemblage wisselt van jaar tot jaar, maar de wijn is cabernet gedomineerd, met over het algemeen 55 à 60% cabernet sauvignon en, uiteraard afhankelijk van het oogstjaar, tussen de 8 en 20% cabernet franc, in de meeste jaren aangevuld met zowel 10 à 15% merlot als malbec en een klein percentage (3 à 7%) petit verdot. Juist die petit verdot speelt een bepalende rol bij het maken van de definitieve blend. Een paar procent meer of minder van deze druif kan volgens eigenaar Emil den Dulk en wijnmaker Albie Koch voor een compleet andere wijn zorgen.
De jonge wijn van vier van de vijf druivenrassen rijpt, alvorens geassembleerd te worden, gedurende 12 maanden in een geklimatiseerde vatenkelder op barriques van Frans eiken, afkomstig van verschillende tonneliers en diverse streken in Frankrijk. Alleen de malbec krijgt een rijping op Amerikaans eiken. Er worden 50% nieuwe en 50% vaten van een jaar oud gebruikt.
Kanonkop ‘Paul Sauer’
De Kanonkop ‘Paul Sauer’ – een cuvée genoemd naar de grootvader van de huidige eigenaren Johann en Paul Krige – heeft een langer trackrecord. De wijn werd voor het eerst geproduceerd in de jaren ’80 van de vorige eeuw. Ook deze Bordeauxblend is cabernet gedomineerd. In de loop der jaren fluctueerde het percentage cabernet sauvignon tussen 60 en 80%, aangevuld met 10 à 30% cabernet franc en 10 à 20% merlot. De rassen malbec en petit verdot worden in deze blend niet gebruikt. De wijn rijpt over het algemeen tussen de 22 en 26 maanden op medium getoaste vaten van Frans eiken (Nevers) van tonnellerie Seguin Moreau, die veelal voor 100% nieuw zijn.
Overigens werd de eerste wijn onder het etiket Kanonkop geproduceerd in 1973 en heeft het domein in die periode slechts drie wijnmakers gehad – Jan ‘Boland’ Coetzee (tot 1980), Beyers Truter (1980 – 2002) en Abrie Beeslaar (2002 – heden), hetgeen mede heeft bijgedragen aan de consistentie van de wijnen van dit domein in het algemeen en die van de topcuvée Paul Sauer in het bijzonder.
De Toren ‘Z’
De proeverij startte met een serie van vierjaargangen De Toren ‘Z’ (2004 t/m 2007). Zoals ook bij veel topchâteaux in Bordeaux het geval is, wordt er op De Toren ook een tweede wijn geproduceerd. De naam ‘Z’ is afkomstig van een specifiek block in de wijngaard. In tegenstelling tot de eerste wijn van De Toren wordt de stijl van deze ‘Z’ meer door een beduidend hoger percentage merlot bepaald. Van de 4 wijnen toonde de 2005 zich het best.
Oudere jaren Kanonkop ‘Paul Sauer’
Hierna volgden – uiteraard blind geproefd – drie series met oudere jaargangen van de Kanonkop ‘Paul Sauer’. Deze wijnen bewezen stuk voor stuk hoeveel ouderingspotentieel Zuid-Afrikaanse wijnen van dit topniveau kunnen hebben. Illustratief hiervoor was direct de eerste serie waarin de Kanonkop ‘Paul Sauer’ 1989 de Château Talbot uit hetzelfde jaar, die er als piraat naast was gezet, volledig van tafel veegde. En dan was de 1989-er weliswaar heel goed, maar nog niet eens de beste van de oudere wijnen. Dat waren, wat mij betreft, de 1992, 1993 en 1996 (de laatste geserveerd uit magnum). Wijnen die alle drie nog alive and kicking waren, iets wat mij eerlijk gezegd niet verbaasde, omdat de Kanonkop ‘Paul Sauer’ 1996 tijdens de Platter vijf sterren proeverij in april 2011 ook al fantastisch uit de bus kwam.
Over het algemeen kan worden gesteld dat de oudere jaargangen Kanonkop ‘Paul Sauer’ opvielen door hun elegantie en frisse zuren, waardoor de wijnen uitermate verteerbaar zijn, in combinatie met een imponerende complexiteit en jeugdigheid in relatie tot hun daadwerkelijke leeftijd.
The battle
Ondanks het feit dat de proeverij onder bovenstaande kop was aangekondigd, was het per definitie niet de bedoeling er een wedstrijd tussen twee Zuid-Afrikaanse topwijnen van te maken, waaruit dan een winnaar tevoorschijn moest komen. Veel meer was het de bedoeling deze beide Bordeauxblends met elkaar te vergelijken en te zien of er wellicht opmerkelijke verschillen te ontdekken waren. Maar allereerst was het de bedoeling te zien hoe goed deze beide wijnen nu werkelijk zijn wanneer je elf jaargangen blind naast elkaar proeft.
De proeverij van de jaargangen 1999 t/m 2009 toonde aan dat beide wijnen goed zijn, heel goed zelfs. Wel is er een duidelijk stijlverschil tussen beide wijnen te ontdekken. De Kanonkop ‘Paul Sauer’ zou men meer als een wijn van de klassieke school kunnen beschouwen, terwijl De Toren ‘Fusion V’ daarentegen juist een exponent van een wat zwoelere en modernere stijl is, waarbij beide wijnen hun fans hebben, afhankelijk van een persoonlijke smaakvoorkeur.
Persoonlijk vond ik bij De Toren ‘Fusion V’ een aantal recente jaargangen de meeste indruk maken. Dit zou mede te maken kunnen hebben met het feit dat de wijngaarden langzaam maar zeker ouder en deels volwassen worden. In de eerste jaren waren de cabernet franc, malbec en petit verdot nog niet afkomstig van de eigen wijngaarden van De Toren. De druiven van deze rassen werden elders – de eerste twee in Stellenbosch en de laatste in Wellington – ingekocht. Dit laatste is ook de reden dat de herkomstbenaming in de eerste jaren Coastal Region was en pas medio het afgelopen decennium de herkomstbenaming Stellenbosch op het etiket verscheen.
Mijn favoriete exemplaren van De Toren ‘Fusion V’ waren afkomstig uit de oogstjaren: 2000, 2001, 2006, 2007, 2008, 2009.
De Kanonkop ‘Paul Sauer’ maakte een zeer consistente indruk. Ook de jongere wijnen zijn elegant, fris, verteerbaar en complex. Het zijn wijnen die gemaakt zijn om op te leggen en te laten rijpen. Want hoeveel genoegen deze elf jongere jaren ook boden, ze haalden – nog! – niet het niveau van enkele van de oudere exemplaren. Maar dat komt voor veel jaargangen, mits opgeslagen in een goede kelder, allemaal dik in orde, daarvan ben ik na deze proeverij wel overtuigd.
Mijn favorieten bij de Kanonkop ‘Paul Sauer’ waren de oogstjaren: 2000, 2001, 2003, 2004, 2006, 2007, 2008, 2009.
Overigens was deze laatste wijn een pre-release sample dat door Kanonkop ter beschikking was gesteld en speciaal voor deze proeverij uit Zuid-Afrika was ingevlogen. De wijn zal pas medio dit jaar op de markt verkrijgbaar zijn.
Importeur De Toren: Wijnkooperij De Lange, Oosterhout
Importeur Kanonkop: Gall & Gall, Zaandam
www.de-toren.com
www.kanonkop.co.za
www.winematters.nl
www.engelenburg.com
www.wosa.co.za
Frank Jacobs
