Produceert Zwitserland slechts süffige (drinkbare, alledaagse) wijntjes of komen er ook nobele wijnen met oplegpotentieel uit het Alpenland? Dat is de vraag die vier wijnjournalisten zich aan het begin van deze eeuw stelden. Om dat te onderzoeken, richtten zij de vereniging Mémoire des Vins Suisses op. Twintig jaar later kennen zíj het antwoord, alleen de rest van de wereld lijkt nog onbekend met de verborgen wijnschatten van Zwitserland.
In de jaren 90 van de vorige eeuw produceerden Zwitserse wijngoederen vooral wijnen voor snelle consumptie. Terwijl in omliggende landen het rijpingsvermogen al langer als belangrijke eigenschap van kwalitatief goede wijn werd gezien, bleven in Zwitserland jong, fris en snel drinkbaar het hoogste goed. Totdat Christian Zündel van het Tessiner wijngoed Zündel vier journalisten inspireerde om eens uit te zoeken of Zwitserse wijnen misschien toch oplegpotentieel hebben. Andreas Keller, Susanne Scholl, Martin Kilchmann en Stefan Keller hadden al langer het gevoel dat Zwitserland een prominentere plek op het wereldwijntoneel verdiende. Maar hoe bewijs je dat?
Een Zwitserse schatkamer
De vier pakten het serieus aan. Zij richtten een vereniging op, Mémoire des Vins Suisses (MDVS), met twee soorten leden: wijngoederen en experts. De experts kiezen van ieder van de aangesloten wijngoederen één wijn waarvan zij denken dat die rijpingsvermogen heeft. Van die zogenaamde Mémoirewijn leveren de wijngoederen ieder jaar een aantal flessen (aanvankelijk 60, nu nog 48), die worden opgeslagen in wat MDVS de Schatzkammer of trésor noemt, in werkelijkheid een wijnopslag in Herzogenbuchsee in de buurt van Bern. Hier liggen momenteel een kleine dertigduizend flessen te ouderen.
Swiss Wine Tasting
Madeleine Mercier, de huidige president van MDVS, noemt de enorme collectie unieke wijnen het grootste geheim van Zwitserland, nog groter dan het bankgeheim. Een keer per jaar opent MDVS de deuren van haar schatkamer tijdens de Swiss Wine Tasting, een tweedaags evenement dat jaarlijks in augustus in Zürich plaatsvindt. Hier krijgen vakmensen op de eerste dag de gelegenheid verschillende jaargangen van de Mémoire-wijnen te proeven. Voor de tweede dag nodigt MDVS verschillende bevriende wijngoederen uit en kan een breed publiek kennis maken met wat Zwitserland vineus te bieden heeft.
Hoe word je lid?
MDVS bestaat momenteel uit 57 wijngoederen en 33 experts, een exclusief clubje dus. Niet ieder wijngoed kan lid worden. De leden doen suggesties, maar het is de mening van de experts die, na een blinde proeverij van het hele assortiment van een aspirant-lid, het meeste gewicht in de schaal legt. Zij bepalen niet alleen wie er lid worden, maar ook welke wijn van een wijngoed in de schatkamer zal worden opgenomen. Kwaliteit staat voorop, maar de vereniging let ook op spreiding (zijn alle relevante kantons evenredig vertegenwoordigd) en regionale eigenschappen. De wijngoederen zijn dus niet per se met hun “beste” wijn vertegenwoordigd, het kan ook hun specialiteit zijn. Zo liggen er van Domaine des Muses (Valais) flessen Humagne Blanche in de schatkamer, van Denis Mercier (Valais) Cornalin, van Schwarzenbach (Zürich) Räuschling, van Azienda Mondò (Ticino) Bondola en van Donatsch (Graubünden) Completer. Maar het leeuwendeel bestaat uit Pinots Noirs, Chasselas en Merlots.
Voor de Pinots en Merlots is het misschien niet zo verrassend dat de beste een uitstekend bewaarpotentieel hebben. De evenwichtige jaargang 2002 en de geconcentreerde 2005 van Von Tscharner’s Churer Blauburgunder Gian-Battista, en de finesserijke Sassi Grossi 2008 van Gialdi Vini bevestigen de verwachting. De verrassingen zijn eerder de gerijpte wijnen van onbekendere, typisch Zwitserse druivenrassen.
Verbluffende Chasselas
Onlangs had ik de gelegenheid om drie jaargangen (2012, 2015 en 2018) van Donatsch’ Completer te proeven. De hoge zuren van completer lenen zich uitstekend voor een Spätlese en dat is precies wat Martin Donatsch maakt. Absoluut fantastisch. De 2015 jaargang had nog volop fris primair fruit (citroen, rijpe peer), maar de 2012 toonde hoe rijping de wijn met een hartige noot nog interessanter maakt.
Ook de Petite Arvine Les Grand’ Rayes (dezelfde jaargangen) van Maurice Zufferey lieten zien hoe een buiten Zwitserland vrijwel onbekend ras zich prachtig kan ontwikkelen. Aroma’s en smaken van walnoot, caramel, brood, lichtzoete tomaat en selderie cirkelden rond de mild geworden zuren.
Maar de grootste indruk maakte misschien wel de Chasselas Dézaley Grand Cru Médinette van Louis Bovard. Dat een neutraal ras met vrij lage zuren zo’n mooie ontwikkeling kan doormaken vond ik verbluffend. Bij de jongste jaargangen die ik proefde, 2011 en 2008, was nog wat subtiel fruit aanwezig, de 2005 leek, hoewel ietsje gesloten, op een hoogtepunt, terwijl de 2002 een rijkdom aan rijpingssmaken tentoonspreidde. Alle vier stonden mijlenver af van de het clichébeeld van het eenvoudige kaasfonduewijntje waarmee de meesten chasselas, fendant (de naam in Valais) of gutedel (in Duitsland) associëren.
De kwaliteit van Zwitserse wijn breder delen
Nu we weten dat Zwitserse wijnen niet onder hoeven te doen voor die van andere wijnlanden, rijst de vraag wat MDVS’ volgende stap is. Natuurlijk kan en zal het rijpingspotentieel verder onderzocht worden. Ik ben nu al benieuwd hoe een 40 jaar oude Humagne of Completer smaakt. Daarnaast wil MDVS zijn bevindingen breder delen met het publiek. Madeleine Mercier vertelde mij dat buiten vakkringen ook veel Zwitsers MDVS niet kennen, laat staan dat ze op de hoogte zijn van het oplegpotentieel. Voor de komende jaren staan daarom evenementen met restaurants gepland.
Sla nu je slag
Tot slot wil MDVS internationaal aan de weg timmeren, maar Mercier beseft dat de mogelijkheden beperkt zijn. Alleen in het topsegment kunnen Zwitserse wijnen concurreren met andere landen, maar het aanbod is beperkt. Desondanks vindt Mercier het waardevol als er af en toe een Zwitsere topwijn opduikt op de wijnkaarten van goede restaurants in Tokyo, New York of andere wereldsteden. Het vergroot de bekendheid, het is een erkenning en het draagt bij aan het kwaliteitsimago van het land. Maar wie het geheim van Zwitserse wijn wil kraken kan beter naar de Swiss Wine Tasting in Zürich komen. Doordat de inflatie in Zwitserland het laatste jaar veel lager lag dan in de rest van Europa, zijn de prijsverschillen verkleind. Dus dit is het moment voor inkopers om hun slag te slaan.
Met 122 exposanten was Swiss Wine Tasting 2022 ‘s werelds grootste evenement voor Zwitserse wijnen. Susanne Scholl en Andreas Keller zijn de initiatiefnemers van Swiss Wine Tasting, maar de organisatie staat los van Mémoire des Vins Suisses.
Swiss Wine Tasting 2023
27 en 28 augustus 2023
Kunsthaus Zürich
Bart de Vries
