Tegenwoordig is het niet meer zo verstandig om in de zomer naar het ‘zonnige zuiden’ te gaan. We zijn dan ook wat later, en sinds een week in de Languedoc. Natuurlijk, we genieten van het mooie weer. In de eerste helft van september is het nog elke dag met gemak dertig graden. Met tegelijk berichten uit Nederland dat het daar niet minder warm is. Integendeel, zondagmiddag was het in Amsterdam vier graden warmer dan hier.
Mooi weer is fijn, maar dit is toch wel beangstigend. Afgelopen week zag je hier overal boeren druk in de weer met de oogst. In het verleden was dat meestal eind september, soms zelfs tot ver in oktober. Tegenwoordig begint de oogst voor wit hier al in augustus.
We gingen even langs bij Terre des Dames, waar Lidewij van Wilgen vandaag al haar laatste carignan binnenhaalde, na een oogst van 2,5 week. Een uniek vroege oogst. Ze plukt tegenwoordig alleen in de vroege ochtend, om de druiven koel binnen te krijgen. De hoge middagtemperaturen gaan ten koste van het fruit in de wijn. Dat is maar een van de weinige aanpassingen aan de nieuwe realiteit, de opwarming van het klimaat.
‘Degenen die de opwarming van het klimaat ontkennen, weten niet waar ze het over hebben. De opwarming is een harde realiteit. Je ontkomt er niet aan.’ Maar is dat niet een vorm van ontkenning, van jezelf gerust stellen? ‘Nee, ik krijg het idee dat er mensen zijn die écht denken dat er niets aan de hand is. Ze beginnen over opwarming na de ijstijd, en dat het nu ook zo’n vaart niet loopt. Tegelijk kun je hier zien dat de droogte op het plateau boven het domein zorgt voor heel kleine druifjes. Mijn wijngaard helt naar beneden en het water wordt daar dan opgevangen. Daar is meer water en krijg je grotere, normale druiven. Ik prijs mezelf gelukkig. Voorheen werd op dit soort plekken neergekeken.’
Waterstress is maar één van de problemen door de opwarming. Het lijkt te bestrijden met irrigatie, maar daarvoor is langzamerhand ook steeds minder water beschikbaar. Je merkt dat het voor wijnproducenten in gevestigde wijnstreken moeilijk is om te erkennen dat de opwarming problemen oplevert. In het verleden werd vaak gezegd dat de kwaliteit van grote wijnen werd bepaald door de koele nachten voor de oogst, wat zorgde voor veel smaak en goede zuren. Daar hoor je weinigen meer over. Liever wordt gezegd dat de wijnen zo mooi rijp, zacht en vol van karakter zijn. Een geluk bij een ongeluk is dat veel wijndrinkers tegenwoordig ook graag dat soort rijpe en zachte wijnen drinken. Champagne worstelt met basiswijnen die (te) veel suiker en (te) weinig zuren bevatten. Natuurlijk worden allerlei maatregelen genomen om het effect te beperken, zoals meer blad om de druiven te beschermen, onderbegroeiing die vocht vasthoudt en meer van dat soort maatregelen. Maar het zal lastig zijn om voor de lange termijn de juiste aanpassingen te vinden. Klimaatopwarming is een hot item, dat bij een bezoek aan een wijnproducent tegenwoordig vrijwel altijd ter sprake komt.
Degenen die wél zeggen dat de klimaatopwarming zorgt voor verandering, vinden we meer naar het noorden. Zo proefden we kort geleden Belgische wijnen, waaronder flink wat mousserende wijnen. Vergeleken met eerdere jaren zie je de kwaliteit stijgen. Een kwestie van steeds meer ervaring bij het wijnmaken, steeds oudere wijngaarden en – heel belangrijk – een koel klimaat. Dat is de paradox. Ook in Nederland zien we mousserend van kwaliteit opkomen. Hoe beangstigend de opwarming ook is, hij biedt ook weer kansen. Aan ons de taak om er over te blijven schrijven, en natuurlijk te blijven ontdekken waar de mooiste wijnen vandaan komen. Dat kunnen verrassende plekken zijn. Maar de opwarming is inmiddels wel een voldongen feit. Ontkennen helpt niet.
Ronald de Groot
