Met het voortduren van de oorlog in Oekraïne verscherpen de tegenstellingen zich en stapelen de sancties zich op. Een begrijpelijke, maar tegelijk vrij machteloze reactie, lijkt me zo. Maar gelukkig heb ik meer verstand van wijn dan van politiek. Toch heb ik zo’n vermoeden dat de man in het Kremlin zich van al die sancties niet zoveel gaat aantrekken. Maar begrijpen doe ik het wel, dat voor de duidelijkheid. Je hebt ook het gevoel dat je íets moet doen.
Het was eigenlijk een kwestie van tijd dat wijn in het vizier zou komen. Afgelopen vrijdag was het zover. De Europese commissie verbood alle export van ‘luxeproducten’ naar Rusland. Wat luxeproducten precies zijn, moet de commissie nog exact gaan vertellen. Maar bij eerdere sancties, zoals bij Noord-Korea of Iran, werd gewerkt met bijvoorbeeld een prijsdrempel van 50 euro. In elk geval valt te verwachten dat bijvoorbeeld champagne en cognac onder de maatregel zullen vallen. Het zou toch te dol zijn als Poetin zomaar met een glas champagne op zijn overwinning zou kunnen toasten, moet de gedachte zijn. Nu was dat toch al niet zo waarschijnlijk. In feite is de maatregel al door de feiten ingehaald. Op exporten naar Rusland en Oekraïne worden geen kredietverzekeringen meer aangeboden. Daardoor, en door de val van de roebel was de export in de praktijk al tot stilstand gekomen. Voor de producenten van champagne was Rusland een goede markt, die overigens al in het nauw kwam door het verbod, vorig jaar, om de flessen in het Russisch nog ‘champagne’ te noemen. Dat mochten voortaan alleen nog in Rusland geproduceerde mousserende wijnen. Dus kan Poetin altijd nog proosten met ‘champagne’. Voor Franse wijn is Rusland geen enorm grote exportmarkt, met een vijftiende plek op de ranglijst. Als we kijken naar sterke drank, dan worden de exporteurs van dure whisky meer getroffen dan de producenten van cognac. Russen drinken veel ‘brandy’ van eigen makelij en importeren wel bijna al hun whisky.
Er zijn niet alleen sancties. Ook worden talloze Russische oligarchen hun westerse bezittingen ontnomen, waarbij de exorbitante jachten het meest in het oog springen. Maar hoever moet je gaan? Sommige maatregelen of acties gaan verder dan sancties. Dan begint meer te lijken op cancelen. Het gevaar dreigt dat men zich keert tegen alle Russen en alle Russische bezittingen, niet alleen die van oligarchen uit de directe nabijheid van Poetin.
Als we naar de wijn kijken, zijn het ook gewoon rijke Russen die uit liefhebberij voor de wijn geïnvesteerd hebben in Franse wijngaarden. Moet je die onteigenen? De Russische miljardair en erfgenaam van een oligarch, Alexander Pumpyansky, eigenaar van de domeinen Prieuré de Saint-Jean de Bébian (Languedoc) en tegenwoordig ook Jean-François Ganevat (Jura), neemt een voorschot, zo valt te lezen op de website van vitisphere.com. ‘Niemand in Rusland en Oekraïne wil deze bloedige oorlog. Het is gevolg van ernstige vergissingen dat tot dit dramatische conflict heeft geleid. Oekraïners en Russen van mijn leeftijd (ik ben 35) zijn geboren in hetzelfde land, de Sovjet-Unie, en zijn groot geworden in de zelfde cultuur en met dezelfde waarden. Het huidige conflict is een politieke vergissing, en ik denk dat de mensen zich moeten verenigen in antwoord op deze agressie.’
Het lijkt bovendien lastig om zomaar wijndomeinen te onteigenen omdat iemand Russisch is. Wellicht als het gaat om een oligarch op de Europese sanctielijst. Maar hoe voer je dat uit? Het is geen jacht dat je aan de ketting legt. Het lijkt me dat er nogal wat praktische en ethische bezwaren zijn.
Elke maatregel die Oekraïne helpt zich teweer te stellen tegen de Russische inval is prima. Maar maatregelen die Russen cancelen omdat ze Russen zijn, lijken me buitengewoon onverstandig. Niet alleen op het gebied van wijn, maar ook op elk ander gebied. Want daarmee is niemand geholpen.
Ronald de Groot
