Vandaag, op 1 september 2021 is het 50 jaar geleden dat de eerste mousserende Zuid-Afrikaanse wijn gemaakt volgens de methode traditionnelle –dus met een tweede gisting op fles–, het levenslicht zag. Dat is iets om bij stil te staan.
Die eerste wijn, op basis van oogst 1971 en op de markt gebracht in 1973, kwam van Simonsig en was gemaakt door Frans Malan, die dus als pionier wordt gezien. Strikt genomen was dat nog geen Cap Classique; de wijn heette Kaapse Vonkel, een toepasselijke naam, die Simonsig nog steeds in ere houdt. In 1992 riep de Zuid-Afrikaanse wijnbouw zijn eigen officiële categorie voor mousserende wijnen gemaakt volgens de methode traditionnelle in het leven, genaamd Méthode Cap Classique. Die heeft zich flink ontwikkeld in die kleine dertig jaar. De Cap Classique Association telt inmiddels meer dan tachtig leden. Ook de naamgeving is wat veranderd, want het ‘Méthode’ vóór Cap Classique kom ik steeds minder tegen. Ter ere van Cap Classique Day op 1 september proefde ik een negental bekende wijnen, waarvan u verderop de notities en waarderingen leest.
Maar eerst even wat algemene informatie over Cap Classique, inclusief wat ontwikkelingen. En wie kon ik beter vragen om input dan Mr. Bubbles, Pieter Ferreira, wijnmaker van Graham Beck sinds 1990 en zijn eigen Pieter Ferreira Cap Classique sinds 2012. ‘Cap Classique is een heerlijk alternatief als je een dag geen champagne wilt drinken’, zegt hij om te beginnen, met een knipoog. Nu kun je altijd twisten of het wel of niet een alternatief is, duidelijk is dat Cap Classique heel goed kan zijn, voor een prijs die aanzienlijk onder die van goede champagne ligt.
Een groot verschil met champagne is dat Cap Classique niet begrensd is tot een bepaalde regio, maar uit wel 36 verschillende geografische herkomsten in Western Cape kan komen. Dat maakt het aanbod heel divers, want die verschillende gebieden hebben verschillende klimaten en bodems. Tafelbergzandsteen, verweerd graniet, schalie en alluviale bodems, druiven voor Cap Classique kunnen komen van allerlei wijngaarden op divers gesteente. Favoriete gebieden zijn er uiteraard wel. Zo komt veel chardonnay voor Cap Classique uit Robertson. En ook de hoogten van Stellenbosch en de koelere gebieden van Cape South Coast leveren geschikte druiven.
Daarmee komen we op nog een groot verschil met champagne en andere Europese mousserende wijnen volgens de klassieke methode: er is geen restrictie wat betreft te gebruiken variëteiten. Chenin blanc, pinotage maar ook sauvignon blanc, cabernet franc en syrah komen terug in blends. Desalniettemin zijn het op het hogere niveau ook in Zuid-Afrika chardonnay en pinot noir die de hoofdrol spelen voor mousserende wijnen gemaakt volgens de klassieke methode. Betere klonen, ‘varianten’ van chardonnay en pinot noir die virusvrij zijn en goed geschikt voor mousserende wijnen, hebben het niveau van de basiswijnen flink doen stijgen de laatste twintig jaar.
Ook wat betreft de vinificatie is weinig vastgelegd. ‘Maar het persen van hele trossen heeft de voorkeur en wordt ook aanbevolen’, geeft Pieter Ferreira aan. De eerste gisting vindt meestal plaats in tanks van roestvrij staal, maar houten vaten zijn toegestaan en worden voor serieuze wijnen steeds wat meer gebruikt. Een belangrijk punt als het over de kwaliteit van Cap Classique gaat, is de minimale tijd van rijping op de gisten in de fles. Die is nu nog 9 maanden, hetgeen in feite te kort is om complexe mousserende wijnen te maken. Pieter Ferreira: ‘Vanaf vintage 2021 wordt de verplichte minimale rijping sur lies 12 maanden. Maar in feite laten een heleboel goede producenten hun wijnen al tijden veel langer op de gisten rijpen.’ Wat dan wel belangrijk is, is dat de druiven zeer op tijd worden geoogst, om basiswijnen met lage pH’s te verkrijgen. Anders kunnen die wijnen een langere rijping sur lies, met autolyse (zelfontbinding, waarbij eiwitten vrijkomen die de wijn meer mondgevoel geven) van de gisten, eigenlijk niet goed aan. De minimale druk in de fles is met 3 bar vrij laag, à la crémant, hetgeen soms heel zachte wijnen geeft.
Dan nog over de stijlen. Mijn proeverij van negen wijnen liet al zien dat die flink uiteenlopen. En die was nog beperkt tot bekende, succesvolle wijnen. Niet alleen worden allerlei typen gemaakt, van Blanc de Blancs van alleen chardonnay of chenin blanc tot blends met pinotage, ook kent Cap Classique uiteraard alle smaakcategorieën die champagne ook kent. Brut Nature is in Zuid-Afrika goed te maken, want de vaak wat rijpere basiswijnen met minder harde zuren hebben geen dosage nodig voor smaakbalans. Maar Pieter Ferreira geeft ook een andere trend aan, waarvan ik –gelukkig– geen voorbeeld heb hoeven proeven: Cap Classique met beduidend zoet, in navolging van het succes van Moët & Chandon’s Nectar Imperial. ‘Je moet niet vergeten dat nog geen 20% van de Cap Classique wordt geëxporteerd. Op de thuismarkt is een smaakbalans met meer zoet (30-40 g/l dosage) erg geliefd.’ Als dat Zuid-Afrikanen en masse wijn doet leren drinken, is daar niet veel mis mee, als ze later maar meer serieuze wijnen gaan waarderen.
In mijn proeverij stond dat soort wijnen niet, wel een heleboel aangenaams en een paar heel goede wijnen:
De Morgenzon, Méthode Cap Classique Brut 2017
Score: 15,5/20 punten
Geur: mooi fruit, appel, ananas, citrus, rijke toast, brioche.
Smaak: vol, romig, goede zuren en bitters, best lang.
Importeur: Les Généreux
Graham Beck, Brut Blanc De Blancs 2016
Score: 16/20 punten
Geur: beetje tropisch fruit, compact, toast, brioche.
Smaak: rijp fruit, goede bitters en zuren, mooie mousse, kracht en lengte.
Importeur: Poot Agenturen
Genevieve, Blanc de Blanc Zero Dosage 2015
Score: 15/20 punten
Geur: wat gerijpt maar fris, citrusfruit, appel, noten, toast.
Smaak: zacht, romige mousse, vrij mild, balans, op dronk.
Importeur: Winematters
Silverthorn, The Green Man Méthode Cap Classique 2018
Score: 16/20 punten
Geur: fris, wat kruidig, fijne toast, appel, precies.
Smaak: intens, goede mousse, grip, zuren en bitters, lang, hoog niveau.
Simonsig, Kaapse Vonkel Brut Rosé 2019
Score: 14,5/20 punten
Geur: fris, rode bessen, wat citrusfruit, beetje kruidig.
Smaak: fris, fijn fruitig, subtiel zoetje, aantrekkelijk.
Importeur: Kwast Wijnkopers
Ken Forrester, Sparklehorse Chenin Blanc Brut 2017
Score: 15,5/20 punten
Geur: appel, kweepeer, wat kruidig, fijne toast.
Smaak: duidelijke mousse, goede zuren, grip, opwekkend.
Importeur: AdVini
Bosman Family Vineyards, Loose Cannon Cap Classique Extra Brut
Score: 14,5/20 punten
Geur: echt chenin, citrus, wat honing, kweepeer, iets toast.
Smaak: rond, fris, genoeg zuren, lichte stijl.
Importeur: Noordman, Sligro
Haute Cabrière, Pierre Jourdan Méthode Cap Classique Brut U.V.
Score: 14/20 punten
Geur: groene appel, citrus, fris en opwekkend.
Smaak: vrij zacht, licht fruitig, niet strakdroog, comfortabel.
Importeur: meerdere verkopers
Villiera, Brut Natural Chardonnay 2017
Score: 15/20 punten
Geur: vol maar fris, rijpe appel, lemon curd, mooie toast.
Smaak: rijp, goede zuren, structuur, romig en rond.
Importeur: Pallas Wines
Lars Daniëls MV
