14 januari 2021 landden twaalf flessen 2000 Petrus Pomerol samen met 160 wijnstokken Cabernet Sauvignon en 160 wijnstokken Merlot in een SpaceX Dragon capsule weer terug op aarde nadat ze ruim een jaar in de ruimte hadden doorgebracht. In twee zendingen verlieten ze de aarde in november 2019 en in maart 2020. Ze werden naar een hoogte van 400 km gebracht en hebben met een snelheid van 28.968 km per uur in totaal 300 miljoen kilometer afgelegd, dat zijn ongeveer 300 reizen tussen de aarde en de maan.
Dit ruimtewijnproject was het eerste experiment aan boord van het International Space Station (ISS) en maakt deel uit van een biologisch onderzoeksproject Mission WISE (Vitis Vinum in Spatium Experimentia). Het is een samenwerking tussen de Franse start-up Space Cargo Unlimited (SCU), het Institut des Sciences de la Vigne et du Vin (ISVV) van de Universiteit van Bordeaux, Nanoracks en NASA.
Maar waarom juist wijn de ruimte in sturen?
Het doel van het experiment was te onderzoeken wat de effecten zijn van microzwaartekracht en een hogere blootstelling aan straling dan op de aarde. SCU mede-oprichter en CEO Nicolas Gaume verwijst naar wijn als de kanarie in de kolenmijnen: “Een wijnstok is een zeer gevoelige plant en wanneer deze wordt blootgesteld aan stressfactoren, is het effect veel groter dan bij andere landbouwproducten. Wijn en wijnstokken zijn heel belangrijk voor de toekomst juist door hun capaciteit oplossingen te vinden voor onze hele landbouw.”
Er bleek overigens zes jaar vasthoudendheid voor nodig om wijn de ruimte in te brengen. NASA verbiedt namelijk alcohol en glas aan boord van het ISS. Dankzij de speciale ruimtetrommel die Nanoracks heeft ontwikkeld, kon de wijn in de flessen alsnog mee en hebben ze de enorme snelheid en hoogte goed doorstaan.
De afwezigheid van zwaartekracht is een van de grootste milieu stressfactoren en volgens Gaume is de theorie achter het experiment dat planten die deze extreem hoge mate van stress weten te overleven, veel meer bestand zijn tegen lagere stressfactoren zoals die op aarde ontstaan door de klimaatverandering. Wetenschappers zullen de wijnstokken op moleculair en dna-niveau vergelijken met exemplaren die op aarde zijn achtergebleven. Philippe Darriet, organisator van het project en directeur van ISVV: “Misschien zal dit soort werk ons in de toekomst in staat stellen planten verschillende adaptieve eigenschappen te laten krijgen in verband met problemen met klimaatverandering.”
Volgens Dr. Michael Lebert, hoofdwetenschapper van WISE, resulteert de lange blootstelling aan microzwaartekracht in combinatie met de polaire straling in een versneld verouderingsproces. Volgens de eerste observaties gaan door de impact van de microzwaartekracht, de stekken veel eerder bloeien dan hun soortgenoten die op aarde onder gelijke omstandigheden werden gehouden.
En hoe heeft de wijn het ervan afgebracht?
De organisatoren hebben twaalf flessen 2000 Petrus Pomerol (à € 6.000) voor twaalf maanden de ruimte ingestuurd. Het is een goede vintage gebleken en er zijn voldoende proefnotities van om te vergelijken met de kosmische versie. In een blinde proeverij heeft een groep van twaalf experts de kosmische wijn geproefd naast dezelfde wijn die op aarde was gebleven. Zowel de kleur, geur als de smaak bleken duidelijk anders. De ruimtewijn had meer een lichte steenkleur: “Robijnrood met steenkleurige reflecties”, “de kleur van de randen hebben tinten steen, iets meer roze” aldus enkele proefnotities. Verder rook de ruimtewijn naar kampvuur en volgens een andere expert naar uitgehard leer. En hij smaakte naar rozenblaadjes. Jane Anson: “Het voelde gewoon een beetje ouder, een beetje meer geëvolueerd dan de wijn die op aarde was achtergebleven.” Ze voegde eraan toe dat de tannines van de kosmische wijn meer geëvolueerd waren en een meer bloemig karakter hadden. De kosmische reis had volgens haar twee tot drie jaar rijpheid aan de wijn toegevoegd: “De wijn was een beetje meer open”.
Ook de ruimtewijn gaat naar het lab om op moleculair niveau onderzocht te worden.
