Woensdag 16 september organiseerde de Vereniging Vlaamse Sommeliers voor de 15e keer de wedstrijd Beste Belgische Wijn. Naar goede gewoonte in Brugge die scone, mijn geboortestad. Ik was present, samen met een aantal wijnjournalisten, een handvol wijnbouwers en 60 sommeliers en wijnexperten. 
Wie was dé winnaar? Heel duidelijk: de Belgische wijnbouw in het algemeen. Op lokale maar ook nationale televisiezenders kwam de Belgische wijnbouw uitvoerig onder de aandacht en ook de geschreven pers liet niet na over dit ondertussen welgekende evenement te berichten. Dit jaar was er een explosie aan inzendingen: 180 wijnen, afkomstig van 46 wijndomeinen. De grotere wijndomeinen waren bijna allemaal aanwezig en ook heel wat kleinere tekenden present. De vertegenwoordiging van de Waalse wijndomeinen kon sterker en is werk voor de toekomst. Maar liefst 82% van de totale wijnproductie in België (2 miljoen liter in 2018) was in Brugge te proeven. Een verschil met de Nederlandse wedstrijd Wijnkeuring van de Lage Landen, waaraan een aantal zeer goede Nederlandse wijndomeinen niet meedoen. Weinig Belgische wijndomeinen trouwens die deelnamen in Nederland. Een vroeger wel present Belgisch wijndomein, wellicht op zoek naar afzet in Nederland, is van mening dat vooral winnende Nederlandse wijndomeinen met de publiciteit aan de haal gaan. In de Belgische pers hoor je weinig of niets over de Nederlandse wijnkeuring. Het is in de eerste plaats door de wedstrijd Beste Belgische Wijn dat Belgen weten dat Belgische wijn leeft.
Vervelend vind ik dan ook de complottheorieën die onder (sommige) wijnboeren de ronde doen. Een aantal wijnbouwers begrijpt de toekenning van de medailles niet. Voor hen kan het niet anders dan dat de resultaten gemanipuleerd werden. De circulerende theorie, het complot, is elk jaar anders, afhankelijk van de uitslag. Allemaal quatsch natuurlijk. In het 6e deel van mijn Perswijn-artikelenreeks Proefpersonen Gezocht besprak ik wetenschappelijke evidentie dat wijnwedstrijden als “meetinstrument” van kwaliteit noch betrouwbaar, noch valide zijn. Stel dat de weegschaal jouw gewicht iedere dag anders meet, de ene keer 60 kilo, de andere keer 80 kilo. Dan ga je vanzelfsprekend twijfelen aan de betrouwbaarheid van je weegschaal. Weinig mensen zullen denken dat een malafide indringer ‘s nacht aan de weegschaal zit te prutsen. Ook bij Beste Belgische Wijn is het zinloos om wantrouwig te reageren op de “meetresultaten”. De Vereniging van Vlaamse sommeliers zet zich belangeloos in om de eigen Belgische wijnen bekend te maken. Kritiek op bepaalde aspecten van de wedstrijd mag – er is altijd progressie mogelijk – maar paranoia naar de organisatie vind ik misplaatst. De Kitsberg Chardonnay Krachtig 2018 werd in de Wijnkeuring van de Lage Landen 2019 bekroond als een van de beste wijnen, in Beste Belgische Wijn kreeg hij brons. Reden? Plaats in de flight, smaakvoorkeur van betreffende juryleden, het zonnige weer buiten, wie zal het weten?
Ik ben kritisch naar wijnwedstrijden als kwaliteitsbeoordelaars. Toch beschouw ik Beste Belgische Wijn als dé hoogdag van onze Belgische wijn. De levensnoodzakelijke media-aandacht groeit ieder jaar maar ook de symbolische betekenis van de wedstrijd: het evenement verenigt alle Belgische wijnbouwers in een gezamenlijk project. Ik vind het een feest. Elk jaar krijgt een aanzienlijk aantal wijnbouwers een kroontje opgezet. Zelden is dat onverdiend. En telkens doet het me plezier: ze verdienen die waardering echt! Maakt eigenlijk niet uit of het kroontje van goud, zilver of brons is. De kleur van het metaal weerspiegelt het kwaliteitsverschil tussen de wijnen vaak niet. En je kan als wijnbouwer pech hebben en met een mooie wijn geen medaille halen. Niet heel erg eigenlijk want wijnen zonder medaille worden niet bekendgemaakt. Een van de beste wijndomeinen van België, Aldeneyck, diende voor de eerste keer een Riesling in voor de wedstrijd, de 2017 (geen medaille gewonnen). Ik kon hem blind niet als Aldeneyck thuiswijzen maar wel als een hele mooie, gestoffeerde Riesling. Omdat ik de wijn heel bijzonder vond, goot ik hem in mijn waterglas. Hij kwam pas in de loop van de wedstrijd helemaal open. Wijnen krijgen normaal maar een paar minuten aandacht van de jury. Het gaat in die zin om een ruwe screening, eerste indrukken tellen. Zo kan het gebeuren dat eenvoudige, transparante en gemakkelijk te begrijpen wijnen winnen van complexe, gestructureerde bewaarwijnen die meer tijd in het glas en in de fles vragen, bijvoorbeeld die van Château Bon Baron of Wijnkasteel Genoels Elderen.
Hoe heb ik de resultaten van de wedstrijd in 2019 ervaren? De slokop van de gouden medailles was de mousserende wijn. Terecht, want in België zijn er prachtige schuimwijnen in een bovendien competitieve prijsklasse. Fijn dat de Limburgse schuimwijnspecialist Schorpion weer in de bloemetjes werd gezet met 4 gouden medailles. Ook de grote Waalse domeinen Chant d’Eole en Vignoble des Agaises stonden er weer, naar mijn oordeel met wijnen die in vergelijking met Schorpion iets minder concentratie en fond hebben (hogere opbrengsten, minder tijd sur lattes). Mijn complimenten aan het opkomende Wijngoed Stuyvenberg uit het Vlaams-Brabantse Gooik voor een knappe Blanc de Blancs Brut (chardonnay, wijngaard van 1 hectare aangeplant in 2011). Wijnbouwer Hendrik Coysman mag het komende jaar op een bezoek van mij rekenen. Twee jaar na elkaar goud, mooi. Wijnkasteel Genoels-Elderen en Entre-Deux-Monts blijven prachtig mousserend maken en behoren samen met Schorpion tot de top van België. Het opkomende Limburgse wijndomein Cuvelier was jammer genoeg niet aanwezig. Ook die mousserende wijnen zijn knap, in het bijzonder de Blanc de Noir.
De meeste wijnen in Brugge waren van het type stil wit. Ik ben verheugd dat wijndomein Pietershof uit de Voerstreek eindelijk weer in de medailles valt. Piet Akkermans en zijn opvolger Albert Meijer verdienen dit. Ze wonnen weer niet met wat ik eigenlijk hun beste, meest subtiele wijn vind: de discrete Pinot Blanc/Auxerrois maar wel met hun krachtigere en meer aromatische (helpt dat in wedstrijden?) Chardonnay en Pinot Gris/Gewürztraminer/Riesling. Dit domein mag meer erkenning krijgen in België, de kwaliteit ervan stijgt elk jaar. Buurman Crutzberg blijft de medailles aan elkaar rijgen: de houtgerijpte Chardonnay’s van het domein blinken uit door rijpheid én fraîcheur. De heerlijke Brut mag aan de wedstrijd niet meedoen omdat de tweede gisting in het buitenland gebeurt (en dus niet puur Belgisch?). Een andere grote winnaar is relatief nieuw: het Limburgse Gloire de Duras, met liefst 4 medailles: Pinot Gris, Pinot Gris barrique, Riesling Cuvée Classique en Chardonnay/Auxerrois. Deze bekroning is een aanmoediging voor Peter Nijskens die de moed heeft gehad om van fruitteelt over te schakelen op wijnbouw. Er zullen nog fruitboeren volgen. De beste wijnen van Gloire de Duras zijn voor mij de Rieslings. Het Limburgse Kitsberg, een van de betere Belgische wijndomeinen, blijft zijn hoge kwaliteit aanhouden, naar mijn persoonlijke smaak vooral met prachtige Pinot Blanc. Ook het Hagelandse wijndomein Vandeurzen valt weer in de medailles met de houtgerijpte Chardonnay Prestige en vooral een originele Albariño. Hun Tempranillo 2018 zit nog op eik, de 2017 is uitverkocht. Het domein baant zich een weg naar de top van de Belgische wijnbouw en durft hoge prijzen vragen. De kwaliteit van de Hagelandse wijn is gelukkig aan het stijgen. Kluisberg is een vaste waarde en ook Haksberg en ten Gaerde hebben degelijke cuvées. De wijnen van deze drie domeinen zijn qua stijl nooit echt diep en complex maar wel toegankelijk en betaalbaar.
De belangrijkste tendens in de Belgische wijnbouw valt niet af te lezen aan de medailleverdeling in Brugge. Ik heb het over de stijging van de kwaliteit van de rode wijnen. Net zoals mijn Waalse collega-wijnjournalist Marc Vanhellemont vind ik rood dé revelatie van de wedstrijd. Château Bon Baron blijft een vaste inspiratiebron voor andere wijndomeinen die mooie rode wijn willen maken. Jonge rode wijnen zijn natuurlijk minder af dan jonge witte wijnen, misschien een reden van hun ‘onderwaardering’ (weinig medailles)? Ik was persoonlijk onder de indruk van de rode wijnen van Pres de Gand, die blind in mijn glas kwamen: de Pinot Noir ’18 en de Cabernet Dorsa ‘18. Wijnen die zich niet onderscheiden door body maar wel door fijne schakeringen en precisie. Ik scoorde ze zeer hoog (bij mijn favorieten) maar ze kregen geen medaille. Gelukkig had wijnbouwer Rudy De Vos wel prijs met zijn rosé-schuimwijn van pinot meunier (!). Fragielere, minder krachtige rode wijnen maken, vermoed ik, wat minder kans in een wijnwedstrijd. Als voorbeeld: de Pinot Noirs uit West-Vlaanderen maar ook andere provincies. Daarom zijn ze niet minder goed. Ik hou van deze Cool Climate-rode wijnen. Misschien is hun stijl nog te weinig bekend bij de juryleden. En onbekend is onbemind. Een heerlijke Pinot Noir die wel in de medailles viel, is die van Domaine Viticole du Chapitre. Verrassende kwaliteit!
Een opvallende vaststelling is ook de stijging van de kwaliteit van de wijnen van hybride of interspecifieke druivenrassen. Wijndomein Waes kaapte zowel met zijn witte 2018 (Solaris/Bianca) als zijn rode 2017 (Rondo/Regent/Leon Millot) een gouden medaille weg. De rode hybride-wijnen presteerden in de voorbije jaren toch minder dan de witte, vond ik, maar nu komen er toch meer en meer goede flessen op de markt. Blends blijken in het voordeel, zoals een lekkere A Priori 2018 van Vin de Liège (Pinotin/Cabernet Cortis) en Belgian Bull’s Blood 2014 (Cabernet Cantor/Cortis/Dorsa) van Hoenshof. Hoenshof scoorde in deze wedstrijd weer zeer goed, zowel in wit als rood. Vin de Liège bewijst wederom zijn hoge kwaliteit met mooi wit en mousserend van druiven zoals solaris, muscaris, johanniter en wellicht het meest beloftevolle ras: souvignier gris. Vooral in Wallonië worden hybride druivenrassen gekweekt, soms op grote schaal. Ik hoor wel eens zeggen dat Waalse wijnbouwers vrezen dat de Vlaamse sommeliers in Brugge de smaak van hybride rassen minder begrijpen en dus niet appreciëren. De resultaten van de wedstrijd maken duidelijk dat dit niet klopt. Het is trouwens zo dat Waalse sommeliers even welkom zijn als Vlaamse sommeliers. De wedstrijd wordt gehouden in de twee landstalen, Frans en Nederlands.
De wedstrijd Beste Belgische Wijn bevestigt het opnieuw: België is een kleurrijk wijnland(je) aan het worden. De kwaliteit blijft stijgen. Er komen professionele wijndomeinen bij die zich op korte tijd naar de kop van de Belgische wijnbouw aan het werken zijn. Amateurs en professionelen komen steeds verder uit elkaar te liggen. De wijnen van de pinot-familie scheren hoge toppen in België (pinot gris, pinot blanc, pinot noir, auxerrois, chardonnay) maar er komen ook interessante wijnen op de markt van muscat, grüner veltliner, sauvignon blanc, albariño, lemberger en tempranillo. Er zijn nieuwe aanplanten van cabernet dorsa en acolon. Ook een aantal wijnen van hybride druivenrassen begin ik echt interessant te vinden en dus koopwaardig. Souvignier Gris is daarbij mijn favoriet.
Stefaan Soenen
Mooi artikel. Maar in elk geval werd dit mijn laatste deelname. Een win die ik verleden jaar indiende kreeg wegens het toegekende quotum medailles toen geen zilver. De wijn werd opnieuw ingediend dit jaar . Noghtans zo mooi geëvolueerd op fles. Hij krijg niet eens punten voor een bronzen medaille.
De pinot noir die in een concours in Macon brons verdient heeft. Wordt hier zelfs niet eens geapprecieert. Sorry. Maar voor mij schort er iets ernstigs aan dit concours. Alle wijnen worden aan 16°c opgediend. Hoe kan je dan en wijn met malolactische (lage zuren) doen tellen. Je kan als wijnbouwer nog zo goed je best doen prachtige xijnen te maken, als een groepje van mensen beslist enkel en recies type van wijn goed te keuren. Nee. Voor mij is het Amen.
Voor wat Genoelselderen betreft zou men eens een kijkje in de wijngaard moeten nemen vlak voor de oogst. Verrassing niet uitgesloten.