De beste wijngebieden ter wereld hebben een haast vanzelfsprekende kwaliteit, die overduidelijk wordt in de goede en beste wijnen. Wijnen waarin je proeft dat druivenras(sen) en terroir perfect op elkaar zijn afgestemd. Rioja is zo’n plek. Dat laten de recente wijnen van Marqués de Vargas overtuigend zien.
Marqués de Vargas ligt iets ten oosten van Logroño, nog net in de zone Rioja Alta. Het heeft beroemde andere markiezen als buren, te weten Marqués de Murrieta en Marqués del Romeral. Het landgoed genaamd Hacienda Pradolagar werd al in 1840 beplant met druiven, maar Marqués de Vargas maakt pas sinds 1989 zijn eigen wijnen. Don Pelayo de la Mata, de 11de markies van Vargas die onlangs in Nederland was, vertelde met trots hoe hij de droom van zijn vader om eigen wijn te maken, heeft doen uitkomen: “Mijn vader droomde altijd al van een eigen bodega, maar was lange tijd betrokken bij vele andere projecten. Toen hij geen verplichtingen en liaisons meer had met andere wijnprojecten, besloot hij voor zijn eigen wijnmakerij te gaan. Helaas stierf hij te jong. Zijn kinderen hebben zijn droom verwezenlijkt.”
Eigen domeinwijnen, Reserva als instapniveau
Met 50 hectare eigen wijngaarden gesitueerd rondom de Hacienda Pradolagar, was het duidelijk dat Marqués de Vargas een domein was à la een château in Bordeaux. En dat was vrij uniek in Rioja: slechts ca. 10% van alle wijnen in Rioja kwam van echte wijndomeinen, die enkel wijnen produceren van eigen wijngaarden. De insteek vanaf het begin was niet alleen om enkel wijnen van druiven van hun eigen domein te maken, maar ook om alleen hoge kwaliteit te maken, met Reserva als entry level. Ze huurden de beroemde Franse œnoloog Michel Rolland in voor advies en hij verdeelde de wijngaard van Vargas in 16 percelen op basis van terroirverschillen. De wijnmakerij werd daaraan aangepast, met 16 tanks, opdat alles per perceel verwerkt kon worden. Inmiddels is dat concept nog verder verfijnd, maar daarover verderop meer.
Ribera del Duero als aanvulling op Rioja
Marqués de Vargas was snel succesvol en dat stelde Don Pelayo in staat zijn aandacht ook te gaan richten op twee andere projecten. Begin van deze eeuw begon hij Conde de San Crístobal, een 80 hectare groot domein in Ribera del Duero. “Ribera is een goede aanvulling op Rioja”, zei Don Pelayo, “het is heel andere stijl van wijn. Veel voller en krachtiger dan Rioja.” Er was ook een commerciële afweging. “Ribera del Duero is een relatief jonge Denominación de Origen (de DO stamt uit 1982), maar een groot succes”, legde Don Pelayo uit. “Zo groot dat Rioja een tijd lang wijnen als die van Ribera wilde maken, hetgeen niet mogelijk is en dus een foute ambitie was.” Wat betreft druiven vertrouwt Conde de San Crístobal trouwens bijna uitsluitend op tinto fino (tempranillo). Don Pelayo: “Je kent het verhaal waarschijnlijk wel. Vega Sicilia, de beroemdste producent van Ribera del Duero, moest uiteraard onderdeel van de DO zijn en zij hebben afgedwongen dat cabernet sauvignon en merlot zijn toegestaan. Maar die druiven zijn er niet omdat ze er passen, maar gewoon omdat ze beroemd waren. Wij hebben inmiddels alle cabernet sauvignon omgeënt naar tinto fino.”
Naar Rías Baixas voor wit
Vervolgens moest er nog wit bij komen. “Rioja vond ik niet interessant genoeg”, zei Don Pelayo, “dus keken we naar dé twee witte wijngebieden van Spanje, Rueda en Rías Baixas.” Het werd Rías Baixas, een wat mij betreft terechte keuze, want Rías Baixas, met albariño en andere lokale rassen is veel boeiender dan stuivende Rueda Verdejo of Sauvignon blanc. Ze konden Pazo de San Mauro verwerven, een historisch landgoed aan de grensrivier met Portugal, de Minho (Miño in het Spaans). Don Pelayo is er trots op: “Pazo de San Mauro is een prachtig domein met een spectaculaire wijngaard en een amfitheater met terrassen naar de rivier toe.” En de wijnen zijn –niet onbelangrijk– erg goed en een welkome aanvulling op het assortiment dat de Grupo Vinicola Marqués De Vargas (VARMA) nu kan aanbieden.
Verfijning van Rioja
Zonder de mooie projecten in Ribera del Duero en Rías Baixas tekort te willen doen, blijft Rioja de hoofdzaak van Marqués de Vargas. Don Pelayo gaf meerdere keren aan hoe verbonden hij zich voelt met het land en de Hacienda Pradolagar. En voor mij zijn de Rioja’s in ieder geval zijn allerbeste wijnen. Dat heeft te maken met wat ik in de introductie al schreef –dat Rioja een gebied is waar alles kan kloppen– maar ook met de progressie die Marqués de Vargas de laatste jaren heeft gemaakt. De wijnen waren al lange tijd goed maar zijn de laatste jaren beduidend verfijnder geworden. Don Pelayo schrijft het toe aan hun voortdurende studie van terroir: “De stijlverandering is gekomen door onze terroirstudies. Vargas ligt op een heel bijzondere plek, in het hart van de Ebro-vallei, met vier duidelijk verschillende bodemtypen, die als de lagen van een cake door het domein lopen. Onze wijngaarden liggen alleen op de hellingen, op de arme, goed drainerende kalkrijke kleibodems.”
Meer dan tempranillo
Die zijn perfect voor tempranillo, de dominante druif van Rioja, ook bij Vargas, waar de aanplant gemiddeld 35 tot 40 jaar oud is en door middel van continue vernieuwing op die gemiddelde leeftijd wordt gehouden. Die leeftijd acht men perfect voor kwaliteit én voldoende opbrengst. De laatste jaren krijgen ook andere variëteiten meer aandacht. Zo speelt hun oude perceel van mazuelo een steeds prominentere rol in de assemblages. Vargas’ adviserende oenoloog, de beroemde Xavier Ausás (voorheen technisch directeur bij Vega Sicilia), is er dol op, omdat de laat-rijpende mazuelo de zuren geeft die zo belangrijk zijn voor de bewaarcapaciteit van Rioja. Ook garnacha tinta, graciano en de bijna verdwenen maturana tinta spelen hun rol in de wijnen van Marqués de Vargas.
Herbezinning op terroir en wijnmaken
De initiële opdeling van het domein in 16 verschillende percelen is in 2014, op advies van Vargas’ Franse wijnbouwkundigen Valérie Lavigne en David Pernet, herzien. Er zijn nu tweemaal zo veel percelen die qua terroir als echt verschillend worden gezien en in de kelder heeft wijnmaakster Ana Barrón (voorheen o.a. Remelluri) nu 32 tanks van kleinere volumes tot haar beschikking om ieder terroir apart te vinifiëren. Haar komst als hoofd wijnmaakster is zeker ook een reden dat de wijnen van Marqués de Vargas de laatste jaren aan verfijning en precisie hebben gewonnen. Daarin speelt uiteraard –we zijn per slot van rekening in Rioja– de houtrijping ook een belangrijke rol. Barrón heeft de duur van de houtrijping voor de Reserva, Vargas’ belangrijkste wijn qua volume en uitstraling, teruggebracht van 24 naar 20 maanden. En ze gebruikt tegenwoordig vooral Frans eikenhout en een beetje van Russische origine; de Amerikaanse vaten zijn er alleen nog maar voor de Gran Reserva, die alleen in heel goede jaren wordt gemaakt, als dat niet afdoet aan de kwaliteit van de Reserva. Die krijgt maximaal 20% nieuw hout. “Niet alleen de herkomst van het hout maar ook de makers van de vaten worden bestudeerd”, vertelt Don Pelayo. “We hebben 14 tonneliers geprobeerd, voor vaten van lage tot medium toast. Daarvan zullen we waarschijnlijk met 7 à 8 blijven werken.”
Vargas en Rioja van nu
Naast de twee domeinwijnen Reserva en Gran Reserva maakt Marqués de Vargas nog twee bijzondere individuele wijngaardwijnen: Selección Privada en Hacienda Pradolagar. Daarmee kom ik op de recente ontwikkelingen in Rioja en het nieuwe, meer uitgebreide systeem van indicaciónes (vinos de zona, vinos de municipio, viñedos singulares, naast Reserva, Gran Reserva), waarin herkomst belangrijker wordt. Ik vroeg Don Pelayo hoe hij die ontwikkelingen ziet en waar Vargas daarin staat. “Rioja heeft altijd naar Bordeaux gekeken, naar hun manier van single vineyard wine (hetgeen eigenlijk een single estate wine is, red.). Wat mij betreft geven Reserva en Gran Reserva gewoon extra informatie over hoe we de wijn maken. Wat ontbrak was de informatie over de wijngaard en die is beter geworden met de nieuwe classificatie.” Hij geeft hiermee aan dat Rioja meerdere aspecten heeft. Er gaan stemmen op, van binnen en buiten het gebied, dat de termen sin crianza, crianza, reserva en gran reserva op den duur zouden moeten verdwijnen. Daar ben ik het niet helemaal mee eens. De eerste twee voegen inderdaad weinig toe, maar als ze op de juiste manier worden gebruikt, hebben Reserva en Gran Reserva wel degelijk inhoud en toegevoegde waarde. Dat bewijzen niet alleen de Reserva en Gran Reserva van Marqués de Vargas, maar ook die van vele andere bodegas. Het is juist mooi en fijn voor de wijnliefhebber dat goede Rioja relatief gerijpt op de markt komt. En dat moet gereguleerd worden, anders zal het systeem ten onder gaan. Het model van Vargas, het château-de-Bordeaux-model zo u wilt, zal waarschijnlijk altijd een minderheid zijn. Maar het wordt wel gebezigd door een aantal vooraanstaande producenten, zoals Marqués de Vargas en ook Marqués de Murrieta, Contino, Remelluri en Finca Valpiedra.
De wijnen van Marqués de Vargas
Tenslotte volgen hier mijn proefnotities en scores van de Rioja’s die ik met markies Don Pelayo de la Mata en algemeen directeur Jordi Viñals Matas heb geproefd:
Marqués de Vargas, Rioja Reserva 2014: ‘vrouwelijk’ jaar; heel elegant, geeft meteen zin om te drinken, erg lekker. 15,5 punten
Marqués de Vargas, Rioja Reserva 2015 (vatmonster): krachtiger jaar; zoet rood fruit, fijn kruidig, prachtige jonge wijn. 16+ punten
Marqués de Vargas, Rioja Gran Reserva 2012: prachtig, hier ruik je het Amerikaanse hout maar dat is mooi en geeft ook traditionele typiciteit; intens maar ook zacht van smaak, heerlijk kruidig, erg fijn, nog veel potentie. 17+ punten
Marqués de Vargas, Rioja Selección Privada 2014: gemaakt op elegantie, zegt Don Pelayo; floraal, kruidig, heel elegant, rood fruit, fijn hout; delicieus, schitterende intensiteit, gelaagd, fijne warmte, heel fraai. 17,5 punten
Marqués de Vargas, Rioja Hacienda Pradolagar 2015: productie 3000-4000 flessen; gemaakt om lang te kunnen ouderen, meer massieve wijn; prachtige geur, rijp fruit, nog compact en wat terughoudend, maar je voelt de schoonheid en natuurlijke kracht al doorkomen; hout nog wat present, zeer diep, droog, mooie structuur, heeft nog veel tijd nodig. 17,5+ punten
De wijnen van Marqués de Vargas zijn te koop bij Wijnhandel Van Ouwerkerk en de betere wijnspeciaalzaken. Zie voor meer informatie www.nipiuslatinwines.com.
Lars Daniëls MV
