Afgelopen woensdag was Felipe Müller, CEO én wijnmaker van het Chileense Viña Tabalí in ons land om te vertellen over zijn winery en zijn wijnen. Die zijn nu nog bijzonderder dan ze al waren. Tabalí is anders dan vele andere Chileense wijnbedrijven. En beter.
Viña Tabalí startte in 1993, toen oprichter Guillermo Luksic, een vooraanstaand zakenman in Chili, besloot wijngaarden aan te planten in een gebied ruim 300 kilometer ten noorden van hoofdstad Santiago, dat destijds alleen bekend was om tafeldruiven, avocado’s en papaya’s: Limarí. Hij was de eerste die er voor wijnbouw ging, tegen het advies in van beroemde vrienden als André Lurton. Luksic had een emotionele band met de streek en voelde aan dat Limarí speciaal was, anders dan andere Chileense wijngebieden. Van nature is het een heel droog gebied, niet heel ver meer van de Atacamawoestijn. Toch is het niet te warm voor kwaliteitswijnbouw, als gevolg van de nabijheid van de Grote Oceaan en zijn koude Humboldtstroom. Tegen het einde van de middag komt een koele, vochtige zeemist genaamd Camanchaca, relatief ver het land op. Die matigt de temperaturen: maximale dagtemperaturen komen zelden boven 25 ºC en de gemiddelde temperatuur gedurende het groeiseizoen ligt met 18,3 ºC maar iets boven die van Bordeaux. De Camanchaca brengt ook de nodige vochtigheid landinwaarts. Evenwel, zonder irrigatie zou wijnbouw in Limarí niet mogelijk zijn. En gelukkig heeft Tabalí genoeg waterrechten én is er recentelijk weer genoeg regen gevallen om de bassins te vullen; men kan weer even vooruit en dat is een luxe in Chili.
Müller en Talinay
Guillermo Luksic, die in 2013 op slechts 57-jarige leeftijd overleed en werd opgevolgd door zijn zoon Nicolás, deed een meesterzet toen hij in 2006 Felipe Müller aanstelde als hoofd wijnmaker, en later ook als CEO. Müller is een van Chili’s beste en meest innovatieve wijnmakers, die voorheen bij Montes en De Martino werkte. Hij is altijd op zoek naar de beste, meest bijzondere terroirs en wist meteen wat hij in handen kreeg met Tabalí’s mooiste wijngaard, Talinay, schitterend gelegen tegen Fray Jorge National Park aan. Deze grote wijngaard ligt op slechts 12 km van de koele kust, hetgeen bijzonder is. ‘Maar nog bijzonderder zijn de kalksteenbodems van Talinay, die een zeldzaamheid zijn in Chili’, zegt Felipe Müller met gepaste trots. ‘Het betreft een heel oud marien terras, dat door aardbevingen en bewegingen van de oceaan aan oppervlakte is gekomen. De kalksteen is goed doorwortelbaar en leent zich bij uitstek om grote wijnen te maken van druiven als sauvignon blanc, en vooral chardonnay en pinot noir’, maakt hij duidelijk. En dat vindt niet alleen hij zelf. Vanaf het begin in 2009 viel Talinay Chardonnay op en rekende men de wijn direct tot de beste Chardonnays van Chili. Zo werd die uit 2010 gekozen tot beste Chardonnay van Chili in de toonaangevende gids Descorchados, Guía de Vinos de Chile van Patricio Tapia. Trouwens, ook de Talinay Pinot Noir wordt al zo’n 10 jaar hooglijk gewaardeerd. De kalkrijke bodems van Talinay zijn zelfs de hoofdreden van een joint venture van Tabalí met Champagne Thienot om er serieuze mousserende wijn te maken, volgens de klassieke methode uiteraard.
De thuiswijngaard
Ook de andere wijngaarden die Tabalí heeft in Limarí zijn bijzonder te noemen. Iets meer landinwaarts van Talinay ligt de ‘thuiswijngaard’, waar alles begon en ook de wijnmakerij zich bevindt: Tabalí-Espinal. Het klimaat is daar ietsje warmer en ook de bodems zijn anders. De wijngaarden liggen op oude alluviale terrassen en de bodems bestaan uit klei op witte keien/grind. Ze bevatten aders van calciumcarbonaat, oorspronkelijk afkomstig uit de hoge Andes en afgezet tijdens een ijstijd, maar geen massief kalksteen zoals in Talinay. Felipe Müller legt uit hoe ze te werk gaan om te profiteren van het calciumcarbonaat, dat volgens hem zo bijdraagt aan de elegantie van zijn wijnen: ‘We moeten zorgen dat de wortels niet in de rijke klei blijven, maar dieper gaan tot in het kalkhoudende grind. Dat doen we door van tijd tot tijd rijkelijk maar zorgvuldig te bevloeien om te zorgen dat het water dieper komt dan de kleilaag. We passen dus geen klassieke drip-irrigatie toe.’ In Tabalí-Espinal staan naast chardonnay en pinot noir ook later-rijpende rassen als syrah en cabernet franc aangeplant, die worden gebruikt voor allerlei wijnen in de basisserie Pedregoso (verwijzend naar de stenige bodems) en de daarboven gepositioneerde lijn Vetas Blancas (letterlijk: witte aders). Ook de topcuvée Payen, een blend van syrah en cabernet franc, stamt uit Tabalí-Espinal.
Hoog in de Andes
Een derde terroir in Limarí waar Tabalí actief is, genaamd Rio Hurtado, ligt veel verder landinwaarts, op slechts 50 km van de Argentijnse grens. Het geheim hier is de hoogte: de wijngaarden liggen op zo’n 1.600 meter in de Andes. De familie Luksic kocht de grond pas in 2010. Het ontginnen van goede wijnbouwgrond in de hoge Andes heeft in Chili langer geduurd dan je zou verwachten. En Felipe Müller legt uit waarom: ‘De Andes is aan Chileense kant veel steiler dan aan de Argentijnse zijde. Dat bemoeilijkt de wijnbouw, die op steile hellingen moet plaatsvinden in plaats van op hooggelegen plateaus (zoals veelal in Mendoza).’ Alhoewel er meerdere druivenrassen staan in Rio Hurtado, is de grote wijn een Malbec genaamd Roca Madre, voor het eerst gemaakt in 2013. De productie is nog beperkt en we konden de wijn helaas nog niet proeven.
Naar Maipo om cabernet sauvignon
Dat Tabalí ook al even wijngaarden heeft in het beroemdste wijngebied van Chili, Maipo Valley, heeft vooral te maken met het feit dat cabernet sauvignon in Limarí niet goed rijp wil worden. Carmenère al helemaal niet. ‘En als Chileense winery kun je gewoon niet zonder Cabernet Sauvignon’, geeft Felipe Müller eerlijk toe en voegt daaraan toe: ‘Normaal staan Cabernet Sauvignon en Carmenère voor zo’n 50% van de productie van een Chileense producent…’ Dus zocht hij ook naar een bijzonder terroir voor cabernet sauvignon. ‘Maar het is moeilijk om in Chili een heel goede cabernet-sauvignon-wijngaard te vinden, zelfs om alleen druiven te kopen, want de allerbeste zijn vaak in handen van (top)producenten.’ Uiteindelijk vond Felipe Müller een speciale wijngaard bij een teler in het kustgebergte (bij Carmen Alto), die Tabalí later kon overnemen en DOM heet. Het betreft een op het zuiden gelegen –dus relatief koele– wijngaard op bodems van verweerde en geërodeerde andesiet, een vulkanisch gesteente. Felipe Müller: ‘Normaal liggen wijngaarden in het kustgebergte op graniet, maar die van Tabalí dus niet. De bodems hebben een goede mix van klei, zand en stenen, waardoor de wortels diep kunnen gaan.’ Bodemonderzoek heeft aangetoond waar de meer stenige en waar meer kleirijke delen van de wijngaard zich bevinden. Net als vaak in Europa, worden de percelen halverwege de helling gezien als de beste, om hun goede mix van stenen en klei. Maar dat is ook dankzij de irrigatie, waarmee ze een natuurlijke situatie zoals in Europa slim nabootsen. Als ze geen irrigatiewater zouden hebben en zouden moeten dry-farmen, zouden de wijngaarden lager moeten liggen, waar meer klei is. De DOM wijngaard is o.a. de bron voor Tabalí’s prijswinnende Cabernet Sauvignon Talud, een zeer fraai aromatische, volle maar elegante Chileense Cabernet.
Terroir-gericht wijnmaken
Met al zijn aandacht voor bijzondere plekken en bodems, ligt het voor de hand dat Felipe Müller geen wijnmaker is die zijn ego –dat trouwens fijn bescheiden is– oplegt aan zijn wijnen. En gelukkig krijgt hij van de directie de vrije hand als het gaat om wijnstijl. Het klinkt haast banaal, maar dat is het niet omdat het over Chili gaat, waar terroir-gericht wijnmaken relatief nieuw is: Felipe Müller wil de natuurlijke bijzonderheid van de wijngaarden zoveel als mogelijk uitdrukken in zijn wijnen. Dus zijn de vergistingen steeds vaker (deels) spontaan, gebruikt hij juíst voor zijn topwijnen Talinay Chardonnay en Pinot Noir geen nieuw hout, werkt hij bij Pinot Noir en Syrah deels met hele trossen en oogst hij cabernet sauvignon niet op 14,5% potentiële alcohol. Müller’s topcuvées zijn geen zelfverklaarde icon wines, resultaat van een selectie van een selectie met meer extract en meer nieuw hout, maar wijngaardwijnen, die opvallen door precisie, eigen karakter en drinkbaarheid. Felipe Müller heeft niet alleen een goed verhaal, hij maakt het ook waar in zijn wijnen, die zonder enige twijfel tot de besten van Chili behoren.
Favoriete wijnen
Tijdens de proeverij in het hippe (voor mijn doen dan hè…) en kwalitatief erg goede Baut aan de Spaarndammerstraat in Amsterdam, kwamen vele van Tabalí’s wijnen op tafel. Mijn favorieten, wijnen die ik zonder meer aanbeveel om te kopen, volgen hier:
Pedregoso Sauvignon blanc Gran Reserva 2015: herkomst Limarí, uit Talinay-wijngaard en 2015 is actuele jaargang, bewuste keuze om de wijn langer op gisten en fles te laten rijpen, want: ‘Deze wijn gaat niet om fruit, maar om complexiteit, mineraliteit en rijpingspotentieel’, zoals Müller zegt. De wijn is nog heel gesloten, totaal niet aromatisch, wel fris en zilt. De smaak is zeer intens, op natuurlijke wijze reductief, met geweldige zuren (natuurlijke!), fijne zilte ondertoon en echte lengte. 15,5/20
Vetas Blancas Pinot Noir Reserva Especial 2015: herkomst Limarí, deels uit Talinay-wijngaard, deels uit Espinal. Een wijn met mooi rood fruit (rode kersen) in de geur, rijp maar beschaafd, fijn kruidig ook. Hij heeft goede natuurlijke power bij 13,5% alc. In zijn geheel een heel goede, eerlijke Chileense Pinot met wat extra elegantie. 16/20
Pedregoso Cabernet Sauvignon Gran Reserva 2015: herkomst Maipo, uit DOM-wijngaard. Wijn heeft een heel schone en getypeerde geur, rijp maar vers zwarte bessenfruit, cassis, cederhout en rook. De smaak is mooi in balans, krachtig maar blijft compact. 16/20
Talinay Chardonnay 2015: herkomst Limarí, uit Talinay-wijngaard. Dit is dé topwijn van Tabalí wat mij betreft. Een prachtige Chardonnay, met een ingetogen geur, heel precies en fris, met bittere grapefruit, groene pruimen en hint van amandelen. De smaak is zeer zuiver en intens, licht romig van wat batonnage, zilt en lang. Grote klasse. 17/20
Talinay Pinot Noir 2014: herkomst Limarí, uit Talinay-wijngaard, van de hellingen; 30% hele trossen, deels spontane gisting, geen nieuw hout. Talinay Pinot Noir heeft een serieus goede Pinot-geur (als ik mag vergelijken, iets meer Duits dan Frans van geur), met prachtig kersenfruit, wat bosbodem en bacon. De smaak heeft veel focus, rijp maar niet overrijp en iets gerijpt, haast Italiaans qua stijl (goed droog), met mooie zuren en lengte. Erg knappe wijn. 17/20
Talud Cabernet Sauvignon 2014: herkomst Maipo, uit DOM-wijngaard. Allereerst valt de enorm diepe kleur op, die wel levendig is. Dan het aroma van cassis en zwarte viooltjes, met ook cederhout, grafiet en gerookte spek. De smaak is vol, met rijpe maar niet zoete tannine, die goede structuur geven. De afdronk is vrij slank en heel lang. Talud is een intense, zeer hoogwaardige Chileense Cabernet Sauvignon, die stukken beter doordrinkbaar is dan menig andere wijn op dit niveau. 17/20
Lars Daniëls MV
Foto’s: Tabalí en Lars Daniëls MV
importeur: Vinites
