Dönnhoff Hermannshöhle 2012-2003: Droge Naheriesling in optima forma

De markante Nijmeegse wijnhandelaar Marcel Arentz organiseerde recentelijk een verticale proeverij van alle oogstjaren die Weingut Dönnhoff aan de Nahe tot nu geproduceerd heeft van het Grosses Gewächs Hermannshöhle. Zoiets staat garant voor een dubbel opwindende ervaring.

Arentz zelf heeft namelijk veel weg van een kruising tussen Pietje Bell op middelbare leeftijd en een ongeschoren Romeinse keizer na een week vol orgiën. Ondanks zijn misschien wat onconventionele verschijning en verbale geldingsdrang is hij wel een van de beste proevers die er in Nederland rondlopen én 
een groot kenner en promotor van Duitse topwijnen, met voorop natuurlijk Riesling.

Ook iemand met een neus voor het kiezen van een perfecte locatie: Koken aan de Waal in Lent van het supersympathieke duo Wendy Otting en Rob Beernink dat zo ongeveer van alle hedonistische markten thuis lijkt. Volop ingrediënten voor een hoogst aangename zondagmiddag proeven, eten en drinken.

Op eenzame hoogte

Hermannshöhle van Dönnhoff dus. Ondanks de sterk toegenomen concurrentie van jong talent is oudgediende Helmut Dönnhoff, inmiddels al weer een poosje bijgestaan door zijn zoon Cornelius, onverminderd een van de meest toonaangevende producenten van niet alleen de Nahe, maar van heel Duitsland.

Hij was al vroeg een pionier op het gebied van kwaliteit toen collega’s nog meenden dat alle heil van kruisingen kwam in plaats van riesling. Een bescheiden man die nooit de publiciteit heeft gezocht, maar naar eigen zeggen rust vindt in het draaien van de flessen sekt die hij bij wijze van liefhebberij in zijn kelder maakt. Een man ook die wars is van dogma’s en extremisme.

Hij werkt niet biologisch, vergist spontaan voor zo ver mogelijk, maar aarzelt niet om gecultiveerde gist te gebruiken wanneer de vergisting niet naar wens verloopt. In zijn kelder in Oberhausen heeft hij zowel stalen tanks als grote vaten die al naar gelang de eisen van het jaar ingezet worden.De stijl van zijn wijnen, ongeacht of die nu droog of edelzoet zijn, wordt jaar in jaar uit getypeerd door balans, complexiteit en finesse. De afgelopen jaren (2010, 2011 en 2012) werd het wijngoed bekroond als producent van de beste droge Rieslings in Duitsland en in 2012 door de gids van Gerhard Eichelmann uitgeroepen tot producent van het jaar. Dan heb je wel wat in je mars.

Eersteklas wijngaarden

Weingut Dönnhoff kan zich gelukkig prijzen met een wijngaardbezit van in totaal 25 hectare om de vingers bij af te likken. Het is gelegen in het kwalitatief superieure kerngedeelte van de Nahe met percelen in Lagen in Roxheim (Höllenpfad) Bad Kreuznach (Kahlenberg, Krötenpfuhl), Norheim (Dellchen, Kirschheck), Oberhausen (Brücke, Leistenberg), Niederhausen (Hermannshöhle) en Schlossböckelheim (Felsenberg).Zeven daarvan zijn geklasseerd als Grosse Lagen binnen de kwaliteitspiramide van VDP, zij het dat Dönnhoff daar niet in alle gevallen gebruik van maakt om Grosse Gewächse te produceren. Vooralle Grosse Lagen aan de Nahe geldt dat riesling het enig toegestane druivenras is. De Hermannshöhle is daar al sinds mensenheugenis volledig mee beplant, want een andere verdedigbare optie is er namelijk niet.

Oude bodem

De in totaal 8,5 hectare tellende Hermannshöhle in Niederhausen is naar alle waarschijnlijkheid de meest prestigieuze van alle wijngaarden aan de Nahe. Hij ligt met zijn steile helling pal op het zuiden, vlakbij de Nahe en op een hoogte tussen 130 en 175 meter boven zeeniveau.Het dominante gesteente in de bodem is zwartgrijze leisteen, vermengd met vulkanisch materiaal, porfier en kalksteen. Deze boden werd 300 miljoen jaar geleden gevormd in het Carboon en is daarmee de oudste van heel Niederhausen.De wijngaard dankt zijn naam aan een kleine mijngang (Höhle) waarin springstof voor koperwinning in de nabije Kupfergrube bewaard werd. De naam Hermann is niet afgeleid van de Germaanse held Arminius, maar van de god Hermes, net zoals bij de aangrenzende Lage Hermannsberg.

Proef op de som

De wijnen zijn open geproefd, van jong naar gerijpt. Eerst op zichzelf en vervolgens met een smakelijke begeleiding uit de keuken van Rob Beernink. En met tussendoor een paar spannende piraten.

2012 Hermannshöhle

Per 1 september op de markt gekomen. Een zelfverklaard Nederlandse ‘criticus’ wist in zijn ‘analyse’ van de VDP-proeverij van Grosse Gewächse 2012 onlangs te melden dat deze wijn niets te bieden zou hebben. Te triest voor woorden. Jeugdig, gistaroma’s, perzik, citrus, heel zuiver. Sappig, vol, 13,5 % alcohol, wit fruit, goede zuren, spanning, zilte finale. In gastronomisch nog wat te jong en springerig. Zonde trouwens om een zo jong GG nu al te drinken.

2011 Hermannshöhle Riesling GG

Fractie bleker dan 2012 en al wat verder ontwikkeld. Open, ook hier citrusfruit en mooi aardsheid. In de smaak net even wat rustiger en voller, weer 13,5 % alcohol, goede lengte. Prima structuur met intensiteit, grip en diepgang, maar de wijn zit in zijn eerste overgangsfase en is daardoor niet zo’n charmeur als 2012. Laat al wel zijn gastronomische potentieel zien.

2010 Hermannshöhle Riesling GG

Wijn uit een koeler jaar en ‘slechts’ 13% alcohol. De te verwachten combinatie van citrusfruit en mineraliteit in de neus, zij het minder nadrukkelijk dan in 2011. Honingachtige aanzet, later ook een verhoudingsgewijs slank middenrif en een lichtgroene toets. Op zichzelf een goede wijn, maar geen topper.

2009 Hermannshöhle Riesling GG

Warmer jaar, al is de alcohol ook hier 13%. Wat lichtere kleur dan 2010. Open, merkbare evolutie, complexer dan 2010. Rijk, breed, vol, licht nootachtig, kruidig mineraal, hier geen dipje, wel lengte. Maar hoe zit het met de spanning en raffinement? Al aardig op dronk.

2009 Bockenau Felseneck GG, Weingut Schäfer Fröhlich, Nahe

Zoals te verwachten een wijn die de tongen losmaakt vanwege zijn controversiële stijl. Tim Schäfer, een leerling van Helmut Dönnhoff, werkt immers met spontane vergisting en ook nog eens heel reductief. Daarnaast beschikken zijn wijnen over een enorme intensiteit, concentratie en mineraliteit. De een raakt ervan in vervoering, de ander vindt ze stinken. Ik hoor bij de eerste groep.Karafferen is bij zijn wijnen wel een must, want ook de 2009 vertoont nog steeds duidelijke sporen van reductie. Straffe cassis, groene kruiden, aardsheid van een Saarriesling, enorm zilte finale. Diverse aanvankelijk sceptische proevers gingen om toen er wat te eten bij werd geserveerd. In ieder geval een wijn op het scherpst van de snede.

2008 Hermannshöhle Riesling GG

Even een behoorlijk grote sprong met deze 2008 met zijn voorhistorisch bescheiden 12,5 % alcohol. Gerijpte tint, strogeel met groene reflexen. Ook in geur en smaak duidelijke tekenen van rijping. Riesling in optima forma met een vleugje munt en ‘romigheid’. Slank, fijne zuren, versmolten mineraliteit, heel elegant. Fraaie wijn, nu al goed op dronk. Een favoriet.

2007 Hermannshöhle Riesling GG

Nog weer eens het stevigere werk met 2007, een heel warm en vol jaar. Vreemde neus die helemaal niets doet, hoogst ongewoonlijk voor deze wijn. Veel overtuigender in de smaak, breed en weelderig, bijna Bourgogneachtig (!), meer spanning dan 2009, veel lengte. Kan met gemak kreeft aan.

2006 Hermannshöhle Riesling GG

Gerijpte wijn uit een jaar met ‘uitdagingen’ tijdens de oogst. Gelukkig is er geen spoor van botrytis te ontdekken en is het zuiverheid troef. In de neus honing. In de smaak 13 % alcohol, maar de 2006 komt na de 2007 relatief slank over, weer wat honing, daarnaast een pittige toets, zuren en lengte dik in orde. Op dronk.

2006 Riesling G-Max, Weingut Keller, Rheinhessen

Inmiddels onbetaalbaar geworden cultwijn van Keller. Een tikje overgewaardeerd wellicht, zoals dat bij cultwijnen eigenlijk altijd gebeurt. Maar goed, 2006 is natuurlijk niet het makkelijkste jaar geweest. Opvallend ver ontwikkeld, met een beginnende Firne en munt. Volle smaak, 13,5 % alcohol, mollig fruit, maar ook een nogal nadrukkelijk bitter aan het eind. Eerlijk gezegd niet zo bijzonder in dit moeilijke jaar. Opdrinken.

2005 Hermannshöhle Riesling GG

In alle opzichten lichtere en bescheiden wijn die in de serie een beetje anoniem blijft en een korte notitie opleverde. Gerijpt karakter, 12,5 % alcohol, flink wat restzoet, romige toets, geen ernstige kritiekpunten en evenmin uitroeptekens. Volledig op dronk.

2005 Monzingen Halenberg Riesling GG, Weingut Emrich-Schönleber

Nog zo’n eredivisionist uit het bovenste rechterrijtje van de Nahe. In 2005 duidelijk opwindender dan de wijn van Dönnhoff. Meer kleur. Ontwikkelde geur, intens, honing, groene kruiden, Firne. Droger en krachtiger qua structuur, 13 % alcohol, fraaie mineraliteit. Nog maar eens een wijn die weinig baat heeft bij langer bewaren. Nu drinken op zijn hoogtepunt.

2004 Hermannshöhle Riesling GG

Ook een favoriet, deze delicate en elegante 2004. Ontwikkeling, maar minder ver gevorderd dan bij de voorgaande wijnen. Nog geen spoor van Firne. Slanke, ‘koele’ smaak, 12,5 % alcohol, heel licht zoete toets, ragfijn zurenspel, appel, citrus, spanning en de onvermijdelijke mineraliteit. In één woord: verrukkelijk.

2003 Hermannshöhle Riesling GG

Wat een jaar om met een bepaald type wijn te beginnen. Immers, ook in Duitsland was het heel erg warm. Gerijpt en vol zonder dat het Rieslingkarakter daardoor kopje onder gaat. Nootachtig, begin van Firne. Brede smaak, 13,5 % alcohol, bepaald niet helemaal droog, filmend, net voldoende zuren. Mist de elegantie van 2004. Drinken.

Conclusie

Een even aangename als leerzame ervaring, het proeven van al die jaargangen Hermannshöhle. Wat onder meer opvalt, zijn de duidelijke variaties tussen de diverse oogstjaren, waarbij ‘normale’ jaren een streepje voor lijken te hebben op zogenaamd ‘grote’ jaren. Finesse en rijkdom zijn immers twee totaal verschillende grootheden.En gelukkig maar dat Dönnhoff de jaren laat spreken. Wie wil, kan deze wijnen wel een jaar of tien bewaren. Of dat noodzakelijk is, is echter vraag twee. Ik geef er persoonlijk de voorkeur aan ze toch maar wat eerder te drinken, zo vanaf een jaar of vijf oud, wanneer ze om zo te zeggen in de kracht van hun leven staan.

Wijnen van Dönnhoff zijn o.a. te koop bij de organisator van de proeverij, Wijnhandel Marcel Arentz.

Fotografie: René van Heusden, Weingut Dönnhoff