Mede geïnspireerd door de notities Corbières en Minervois in Perswijn nummer 5 heeft wijnliefhebber Nico Schiettekatte een artikel geschreven aan de hand van zijn (wijn)reis door de Languedoc, tweede helft juli.Tekst: Nico Schiettekatte
Net als zoveel Nederlanders ben ook ik dit jaar naar de Languedoc afgereisd. Twee weken en met de auto. Niet omdat ik op deze manier lekker veel spullen naar de eindbestemming kon meenemen… Integendeel. Het doel was eerder om met een afgeladen volle auto met kwaliteitswijn uit de Languedoc terug te keren naar Nederland.
Als kleine jongen kan ik me herinneren dat mijn ouders jerrycans vol “tankten” bij lokale coöperatieven. Ik ben benieuwd wat ik na al die jaren zou aantreffen. Met een aantal artikelen, onder andere van de Revue du Vin de France, in mijn rugzak, begin ik aan de tour. De focus ligt op Minervois (la Livinière), met uitstapjes naar La Clape en Terrasses du Larzac.
Rijkdom
De Languedoc overweldigt je met zijn rijkdom en weelderige landschappen die gestreeld worden door de Mediterraanse zon. Je hebt echt ruim de tijd nodig om alle historische schatten tot je te nemen. Denk aan de ruïnes uit de Middeleeuwen, de overblijfselen van de Katharen (Minerve is mijn coup de coeur), de kloosters en kastelen. Nog los van alle kleine dorpjes zoals Guilhem-le-Désert, met hun steegjes waar je soms niet eens met de auto doorheen komt. Gelukkig maar.
Ook de wijngaarden kennen een lange geschiedenis. Zo nam Christophe Bousquets van Pech Redon mij in zevenmijlslaarzen mee van de Romeinse tijd naar anno 2012. Pech Redon bevindt zich in het gebied La Clape, bij Narbonne. La Clape was oorspronkelijk een eiland (insula laci) en stond in de Romeinse tijd bekend als een kruispunt tussen verschillende culturen: orthodox, joods, arabisch en romaans. Slimme jongens die Romeinen. Toen al was terroirbeleving in de Languedoc iets speciaals: de elitewijnen uit La Clape werden naar Rome verscheept, de massawijnen mochten in de Languedoc blijven…
En zoals in veel gebieden, in Frankrijk en elders, verloopt de productie van wijn voorspoedig tijdens de Middeleeuwen; daar zorgden de monniken wel voor. De Languedoc beleeft gouden tijden aan het begin van de 19de eeuw, met een pluriculture van wijnbouw, olijven en geiten.
Veel te veel
Met dezelfde zevenmijlslaarzen komen we dan in 1960 aan. Het gaat bergafwaarts met de wijn in de Languedoc. Er wordt simpelweg veel te veel van gemaakt. Voor de soldaten en de mijnwerkers hoeft het niet meer, want die zijn er nauwelijks nog. En de cultuur verandert ook: de Languedociens variëren hun culinaire gewoontes: niet alleen brood met olijfolie en wijn (weliswaar slechts 9%, maar toch) bij het ontbijt, maar ook wijn bij de lunch en wijn ’s avonds, na een lange dag hard werken op het land.
Vanaf 1980 (mijn herinnering van de jerrycans) komt er pas echt aandacht voor kwaliteitswijnen in de Languedoc. Dankzij een kwaliteitsslag in het gebruik van materiaal en vooral aandacht voor de kwaliteit van druiven. 1985 is het startschot voor de Appellation d’Origine Contrôlée (AOC) en gaandeweg onderscheidt Languedoc zich met vin de cépage. Pech Redon is daar een toonbeeld van.
Terroirbeleving staat bij Bousquets centraal. Deze ambachtsman leeft in osmose met zijn omgeving die hij met passie en overgave observeert. Biologische wijnbouw is voor hem dan ook zeker geen verkooppraatje, maar eerder een levensovertuiging. Bousquets is trots op de biodiversiteit in zijn wijngaarden, waar alle flora en fauna hun functie hebben en daar ook de ruimte voor krijgen. En waar de groei van de kwaliteitsdruif – en dus wijn – alleen maar baat bij heeft. “De wijngaard is een ecosysteem en mijn rol is om dat in stand te houden”, onderstreept hij dan ook.
Biodiversiteit in de bodem
Dat de wijn eigenlijk wordt gemaakt door de wijnstok en niet zozeer door de wijnmaker, is een stelling die ik herhaaldelijk te horen krijg, van de wijnmakers zelf. Bijvoorbeeld Nicolas Gaignan van Le Loup Blanc in Bize-Minervois, een prachtig gebied op het kruispunt van Saint Chinian, Saint Jean de Minervois en Minervois la Livinière. “L’objectif n’est pas de faire beaucoup, mais du bon”.
Dat klinkt niet alleen goed; Gaignan voegt ook nog eens de daad bij het woord. Ik herken zijn Loire-achtergrond in zijn zoektocht naar een evenwicht tussen rijpheid en aciditeit. Kern is vooral veel tijd in de wijngaard door te brengen en doorgronden hoe de bodem werkt, bijvoorbeeld om voldoende mineraliteit in de wijn terug te vinden. Dus ook hier geen pleidooi voor chemische bemesting, maar voor biodiversiteit in de bodem.
Focus
Adembenemend is het landschap rond Pas de L’Escalette in het gebied Les Terrasses du Larzac. Julien Zernott en Delphine Rousseau – beide met een Loire-achtergrond – hebben zich hier in 2002 gevestigd, met 7 hectare. De wijngaarden gaan hier tot 350 meter de hoogte in, de bodem profiteert van de frisse nachten en de waterbronnen. Cinsault heeft hier veel potentieel en is bovendien bestand tegen oidium; dat leer ik terwijl ik met de Landrover wordt meegenomen langs de steile hellingen.
Eenzelfde focus op laag rendement (20 hl/ha) voor een betere concentratie uiteindelijk in de mond, teken ik op bij buurman Montcalmès. Een traditioneel familiebedrijf dat de temperatuurverschillen tussen dag en nacht typeert als kenmerkend voor het gebied, naast de kalkhoudende bodem en ook de galettes rouges (zie Chateauneuf du Pape), ideaal voor de Mourvèdre.
Bij Montcalmès wel veel houtlagering, in tegenstelling tot wat ik tot nu toe tot mijn (aangename) verrassing heb geproefd. De wijnen van Frédéric Pourtalié zijn er niet minder verfijnd en spannend om. Hier geen klachten over oogstjaar 2011, in tegenstelling tot wat de mainstream pers beweert.
Veelbelovend
Olivia en Nicolas Gautran, van Domaine Cailhol Gautran in Aigues-Vives, nemen me mee in hun wijngaarden voordat ze me hun wijnen laten proeven. Op hun schouders drukt de last om na vier generaties van traditionele wijnmakers in de Languedoc een nieuwe en onderscheidende koers door te zetten.
Culture raisonnée om bodemerosie tegen te gaan en fytosanitaire behandelingen alleen wanneer die strikt noodzakelijk zijn; dit is waar dit jonge en ambitieuze stel voor staat. De wijnen zijn veelbelovend; hier gaan we in Nederland nog meer van horen – en proeven.
Groot respect heb ik voor Jean-Luc Dressayre. Op z’n veertigste besluit hij het roer om te gooien en volop voor zijn droom te gaan: wijn maken. Zeker de rode wijn heeft volgens mij potentieel.
Sterren
Toegegeven, met enige vooringenomenheid begon ik aan deze – (te) korte – reis. Mijn beeld over de Languedoc als producent van bulkwijnen heb ik helemaal moeten bijstellen. Of het nu gaat om de gevestigde orde (namen als Château Sainte Eulalie, Château Negly, Borie de Maurel, Domaine de Barroubio) of “rijzende sterren” (domaine Cailhol Gautran, Pech Redon, Loup Blanc, Paumarhel, Pas de l’Escalette, Montcalmès), allen hebben een punt gemeen: de trots om onderscheidende wijn te maken waarbij de lokale druifsoorten centraal staan, met name in hun verhouding tot de bodemstructuur.
Het is boeiend om te zien hoe dit gepaard gaat met een beweging van onafhankelijke wijnmakers; onafhankelijk van de traditionele coöperatieven. En de trots van sommige winebars als l’Artichaut van Matthieu Marzelle in Carcassone, om nieuwe talenten als Jean Baptiste Sénat (“locomotive du bio”), Mireille en Pierre Mann, Laurent Bazin en Frédéric Palacios, Xavier en Mathieu Ledogar, Benjamin Taillandier te promoten.
Borrelen in de openlucht wijnbar van Taillandier, La Cantine du Curé, in Caunes-Minervois, is een absolute aanrader. En wie in stijl wil overnachten kan ik alleen maar de Villa Limonade in Olonzac aanraden, een maison d’hôtes de charme uitgebaat door twee oenologen, Stephen Desmazières en Jean-Marc Jarlot. Een oase van rust, gezelligheid en genot.
Afgeladen vol
Ik ben erg benieuwd hoe de wijnmakers het evenwicht tussen biodiversiteit en het produceren van kwaliteitswijnen zullen kunnen vasthouden, mede gelet op de toenemende tropicalisering van het klimaat. Een gebied om te (blijven) volgen. Mijn auto zat in ieder geval afgeladen vol op de terugweg. Dit keer geen jerrycans!
Nico Schiettekatte
Wil je Nico's tips over wining & dining (& sleeping) in de Languedoc en Minervois lezen? Klik hier.
