Lars Daniëls MV bezocht eind juli het beroemde Domaine Cauhapé in het wijngebied Jurançon in zuidwest Frankrijk. Hij ontdekte het onbekende wijngebied en proefde het lekkers uit de streek.
Lars Daniëls MV was eind juli op bezoek bij het beroemde Domaine Cauhapé in het wijngebied Jurançon in zuidwest Frankrijk.
Het gebied Jurançon
Wijngebied Jurançon is in Nederland nog onbekend. Het ligt in de grote wijnregio Sud-Ouest, net ten westen van de stad Pau. Het is een heuvelachtige streek in de voetheuvels van de Pyreneeën, die op een natuurlijke manier wordt begrensd door twee prachtige rivieren, de Gave de Pau en de Gave d’Oloron. Wie denkt een door wijnbouw gedomineerd landschap binnen te rijden, zit fout; de dalen staan vol met maïs en de hellingen zijn erg bosrijk. Zelfs kiwiplantages lijken hier en daar de voorkeur boven wijngaarden te hebben. De wijngaarden liggen vooral hoog op de hellingen en zijn vanzelfsprekend overwegend op het zuiden gericht.
Andere belangrijke terroirfactoren zijn het aparte klimaat, met sterke invloeden van de Atlantische oceaan, maar ook van het nabije hooggebergte, en de bodemtypen. Ook in de bodems is er sprake van zowel invloed van de zee als van de bergen. Er zijn sedimentaire bodems van het type argilo-sableux (leemzandbodems met een marine oorsprong) en kiezelbodems met typerende galets calcaires (grotere, platte kiezelstenen, rijk aan kalk en afkomstig van de gletsjers van de Pyreneeën).
De twee mansengs
Twee witte druivenrassen zijn inheems aan het gebied, te weten gros manseng en petit manseng; er wordt alleen witte wijn gemaakt. Daarvoor bestaan twee AOC’s, ‘Jurançon sec’ (voor droge witte wijnen) en kortweg ‘Jurançon’ (voor de zoete varianten). In het geval van een droge wijn staat er dus immer ‘sec’ op het etiket. Bij de zoete wijnen wordt naast de herkomstbenaming van Jurançon, ook nog vaak de smaakaanduiding ‘moelleux’ gebruikt, hetgeen zacht, mild of zoet betekent. Maar deze is niet verplicht (Cauhapé gebruikt de term niet).
In het algemeen kan men stellen dat gros manseng aan de basis staat van de droge Jurançon en dat de petit manseng zorgt voor de grote zoete Jurançon. De aromatische gros manseng rijpt vroeger dan petit manseng, er wordt de laatste jaren vaak in september al geoogst. De druif heeft een aantrekkelijke zuurgraad, die hem zeer geschikt maakt voor de productie van droge witte wijnen. Petit manseng kan extreem lang blijven hangen. Hij rijpt laat en door zijn dikke schil droogt hij mooi in, behoudt zuren en is goed bestand tegen de grillen van het late herfst- en vroege winterweer. Petit manseng wordt daarom vrijwel uitsluitend gebruikt voor zoete wijnen. Overigens komt er hier bijna geen botrytis voor, dus dit zijn geen wijnen van pourriture noble. Een in december geoogste petit manseng is meer een soort semi-ijswijn, van op zich gezonde, soms wat bevroren en altijd ingedroogde druiven.
Domaine Cauhapé
Zoals veel kleine wijngebieden kent ook Jurançon een absolute protagonist, die de streek en zijn wijnen als geen ander op de kaart heeft gezet. In Jurançon is dat Domaine Cauhapé. Dit prachtige domein van de inmiddels legendarische Henri Ramonteu, een totale autodidact, ligt ten zuiden van het stadje Monein, bij het gehucht Cardesse. Rijdend over de mooie, lange oprijlaan, met bontgekleurde bloemetjes aan weerszijden, heb je direct de indruk dat dit een topdomein is, ook al rijd je eerst nog door een maïsveld. De bijzonder goed onderhouden wijngaarden liggen achter de gebouwen, hoger op de heuvel. Opvallend voor een domein van de status van Cauhapé, was de openheid voor het publiek en de zeer gastvrije ontvangst. In de traditionele, maar smaakvolle proefruimte, liet gérant Sebastien Comte mij vrijwel het totale aanbod van het domein proeven. En dat is vrij bijzonder bij een onaangekondigd bezoek, want ze trekken natuurlijk niet zomaar wat flessen van € 100,00 open. Maar ik had de mazzel dat een dag tevoren, een belangrijke Duitse wijnjournalist op bezoek was geweest, dus bijna alle topwijnen stonden open!
Een fantastisch assortiment
Zoals gezegd, kon ik bijna het gehele assortiment proeven en van vele wijnen ook nog eens verschillende jaargangen. Een fantastisch assortiment, mag ik wel zeggen, want elke wijn is overtuigend en van hoog niveau, van de droge Jurançon sec ‘Chant des Vignes’ (ik proefde 2006 en 2007 van deze ‘instapwijn’) tot de zeer bijzondere en kostbare Jurançon Quintessence du Petit Manseng 1999.
Henri Ramonteu maakt drie droge Jurançons. Chant des Vignes is een mooie aromatische wijn met lekker citrusfruit, goed sap en prima zuren. Deze wijn van 100 procent gros manseng is opgevoed in RVS. Sève d’Automne, van 80 procent gros manseng en 20 procent petit manseng, heeft daarentegen wat rijping in barriques gehad; 70 procent van het sap rijpt acht maanden op zijn gisten in barriques van twee en drie jaar oud. ‘La Canopée’ is weer een ander verhaal. Dit is een droge wijn van 100 procent petit manseng, hetgeen zeer ongebruikelijk is. Want door zijn late rijping ontwikkelt petit manseng ook veel potentiële alcohol (meer dan 16 procent potentiële alcohol is niet zeldzaam bij Cauhapé!), die in een doorvergiste wijn dan natuurlijk ook echt proefbaar wordt. Met een stevige 14,5 procent alcohol is ‘La Canopée’ toch een geslaagde wijn, met een complexe geur en smaak; warm, vettig en licht kruidig van het hout, maar niet log door een goede zuurgraad.
Zoete wijnen met verfijning
Zonder de droge wijnen tekort te doen, in Jurançon draait het (wat betreft de kwaliteit) om de zoete wijnen. Cauhapé blinkt hierin uit door wijnen met een enorme verfijning, waarin mooie natuurlijke zuren de soms intense zoetheid perfect aanvullen. Het zijn er vijf. Ballet d’Octobre is de basiswijn aan de zoete kant, van 70 procent petit manseng en 30 procent gros manseng, en met een gemiddeld restsuiker van 60 gram. Het is een zeer verleidelijke wijn, haast speels en mooi verfijnd.
Symphonie de Novembre, van 100 procent petit manseng, geoogst midden november en met meestal zo’n 85 gram aan restsuiker, is serieuzer en voornamer. Ik proefde achtereenvolgens 2004, 2005 en 2006, waarbij de wijn uit het ook hier zeer goede jaar 2005 er uit sprong. Wat een neus en wat een smaak! Tropisch fruit, gedroogde abrikozen, honing, wat karamel, diepte, intensiteit en ook nog zuren.
Bij de nog geconcentreerdere Noblesse du Temps gaat het echt om hele grote zoete wijn, zoals ook de Revue du Vin Français al meerdere malen schreef. De goudkleurige, gerimpelde druiven voor deze wijn wordt doorgaans pas begin december geoogst. Na vinificatie ontstaat een enorm geconcentreerde wijn met 14,5 procent alcohol en nog bijna 100 gram onvergiste druivensuiker. Een wijn met een complexe neus die moeilijk te beschrijven valt. Er zijn tonen van gedroogde abrikozen, honing, pain d’épice en ook iets heerlijk floraals, dat in veel wijnen van Ramonteu zit en veel elegantie geeft. Dit alles komt terug in de geweldig lange smaak.
Het meesterwerk van Ramonteu is La Quintessence du Petit Manseng. Hij had geen mooiere én betere naam voor deze wijn kunnen verzinnen, want de wijn is voorbeeldig en weergaloos. Ik proefde die uit 1999, waarvoor de druiven met kerst van dat jaar binnengehaald zijn! Het bouquet is prachtig, met aroma’s van allerlei gedroogde vruchten (abrikozen, ananas), sinaasappelzest, honing, karamel en noten. Die laatste twee geuren wijzen op een mooie ontwikkeling, maar de wijn komt echt nu pas een beetje op dronk; hij kan zeker nog tientallen jaren ouderen. De smaak is zeer complex en komt al iets droger over dan men zou verwachten, maar is nog levendig en zal dat blijven. Een zeer mooie wijn, een monument voor Jurançon.
Jurançon aan tafel
En waar drink je al dat moois dan bij? Voor de droge Jurançons ligt het antwoord voor de hand: alle lekkernijen uit zee, rivier, meer of beek. Voor de zoete varianten ligt het wat genuanceerder. Voor oorsprong wordt Jurançon (moelleux) geschonken bij dé culinaire specialiteit van het zuidwesten, eendenlever. De jongere, eenvoudigere versies bij le foie gras frais (verse, koud geserveerde eendenlever) en de geconcentreerdere wijnen bij le foie gras poêlé (gebakken eendenlever). In het algemeen gaat dit nog steeds goed op, zoals ik later in de fantastische Ferme Auberge Tenoy in Léon (Les Landes) zelf mocht ondervinden (de lekkerste foie gras poêlé ooit!). En niet alleen bij deze in Nederland zo omstreden delicatesse is zoete Jurançon vaak een ideale partner, ook bij blauwe schimmelkazen en de plaatselijke tourtière, een dunne appeltaart, vaak geflambeerd met armagnac, past hij perfect. Ook bij Hollandse appeltaart zal een niet te verfijnde zoete Jurançon het uitstekend doen. Maar de hogere wijnen van Cauhapé en ook van andere topdomeinen als De Souch en Bru Baché, zijn eigenlijk al té complex om met eten te combineren en kunnen beter op zich zelf genoten worden.
De wijnen van Domaine Cauhapé worden in Nederland geïmporteerd door Wijnkoperij Okhuysen in Haarlem, tel. 023-5312240.
Lars Daniëls MV.
