“In een ideale wereld is het én én,” zei een bekende journalist laatst tegen mij. Hij heeft volkomen gelijk. In een ideale wijnwereld, maken gepassioneerde, betrokken mensen én eerlijke wijn én ze verkopen die als een dolle, zodat ze met gemak hun hoofd boven water kunnen houden.
| “In een ideale wereld is het én én,” zei een bekende journalist laatst tegen mij. Hij heeft volkomen gelijk. In een ideale wijnwereld, maken gepassioneerde, betrokken mensen én eerlijke wijn én ze verkopen die als een dolle, zodat ze met gemak hun hoofd boven water kunnen houden. Als idealist is het soms moeilijk te verkroppen dat er grote verschillen zitten tussen wat de cultureel enigszins onderlegde wijnliefhebbers op deze wereld willen, en wat de gemiddelde wijnconsument wil, of beter gezegd; accepteert. Dat is in Montalcino in Italië de afgelopen week maar weer eens al te duidelijk geworden, als we tenminste aannemen dat de hardnekkige geruchten voor een groot deel waar zijn. Brunello in opspraak Na de buffelmozzarella en de vergiftigde bulkwijn is verleden week Brunello di Montalcino, het vlaggenschip van de Italiaanse wijnbouwcultuur, in opspraak geraakt. Toeval of niet: net tijdens de Vinitaly, de belangrijkste en grootste wijnbeurs van Italië. Het geval is inmiddels meer dan bekend en breed uitgemeten in de internationale pers. De Magistratuur van Siena is, naar verluid, in november van het vorige jaar een onderzoek gestart naar de conrole van het Consorzio di Brunello di Montalcino op het naleven van de productieregels voor de DOCG Brunello. Bij een twintigtal gerenommeerde producenten, waaronder Castello Banfi, Antinori en Marchesi di Frescobaldi, hebben ze vervolgens in de wijngaarden die geclassificeerd zijn voor DOCG Brunello di Montalcino, naast sangiovese ook merlot, cabernet sauvignon, petit verdot en syrah aangetroffen. Voor de goede orde, Brunello moet voor honderd procent van sangiovese zijn gemaakt, dus het bijmengen van bijvoorbeeld merlot is bij de wet verboden. Over de reden waarom producenten andere druivenrassen zouden bijmengen, kan ik formeel alleen speculeren, want de betrokkenen gaan nauwelijks op de aantijgingen in. Maar die reden ligt natuurlijk behoorlijk voor de hand: de commercie. Geen gemakkelijke wijn Sangiovese is geen gemakkelijke druif en geeft eigenlijk alleen in goede jaren zonder extremiteiten hele grote wijn, ook in Montalcino. Maar zelfs de Brunello uit een goed jaar is geen allemansvriend; door zijn zuurgraad en stevige tannines ontstaat een unieke combinatie van kracht en elegantie, die niet door iedereen ‘te begrijpen’ is. In Europa, zeker in landen met enige wijn-spijscultuur, wordt dit type wijn nog wel gewaardeerd, hoewel ook bij ons de jongere generatie er meer moeite mee heeft. In de Verenigde Staten daarentegen, paradoxaal wel de belangrijkste afzetmarkt voor Brunello, houdt men in het algemeen überhaupt niet van wijnen met zuren en drogere tannines. Amerikanen willen dik fruit en het liefst toch wat zoet in hun blockbuster wines. Om daaraan te voldoen is de verleiding voor bepaalde producenten zéér groot om bijvoorbeeld een flink percentage ultrarijpe merlot bij te mengen, die de Brunello een jammige fruitgeur en –smaak geeft. Té groot, kunnen we nu waarschijnlijk concluderen. En dan ga ik nog niet eens uit van een nog ordinairdere reden die ook wordt genoemd: die van de hogere opbrengsten. What’s the problem? Wat is daar nu eigenlijk mis mee, vragen velen zich af? Die velen bedienen zich van argumenten, die variëren van ‘dat het niet schadelijk is voor de gezondheid; (dat zou er nog eens bij moeten komen!) tot ‘als de wijn er maar beter van wordt’. In al deze argumenten zit natuurlijk een kern van waarheid, maar ze missen waar het hier écht om gaat: dat men als consument domweg bedonderd wordt. Hét land van de oude Europese wijncultuur, dat naar buiten toe prat gaat op de bescherming van oude cultuurproducten door middel van streng begrensde herkomstbenamingen, holt die zo sterk uitgedragen wijncultuur van binnen totaal uit, zo lijkt het. Begrijp mij goed, ik durf niemand in Montalcino voor te schrijven van welke druiven hij zijn wijn moet maken. Maar dat doe ik ook niet, dat hebben ze zelf gedaan! Decennia lang stond Brunello di Montalcino, samen met Barolo, voor de ultieme Italiaanse wijn, gemaakt van één druivenras dat alleen daar, in Toscane en dan vooral in Montalcino, zulke kwaliteiten levert. Want hadden Chianti en Vino Nobile di Montepulciano niet allang hun ziel verkocht aan de commercie (lees: buitenlandse markten) door het gebruik van internationale rassen als merlot en cabernet sauvignon tot 20 procent toe te staan? Het verlies van identiteit Buiten het feit dat de consument er in principe recht op heeft te weten welke druivenrassen er in een wijn worden gebruikt en moet kunnen vertrouwen op een wettelijk zegel, zoals het mooie roze bandje van de rode DOCG-wijnen, gaat het probleem met deze fraude veel verder. Door ‘naar de markt’ te produceren en internationale druivenrassen toe te staan in Brunello, gaat per definitie een smaak verloren. Er kan uren worden gediscussieerd over in hoeverre terroirexpressie of herkomstkarakter in een wijn afhankelijk is van de gebruikte druivenrassen, maar niemand kan beweren dat een goede wijn van honderd procent sangiovese niet de ultieme Toscaanse wijnbeleving vormt. Bepaalde tradities moeten gewoon beschermd worden, anders gaan ze verloren. Als dat niet gebeurd, gaat ook een deel van onze identiteit verloren, een deel van hetgeen dat ons maakt tot wat we zijn. Het is een trieste werkelijkheid dat Italië een zeer hoge prijs aan het betalen is voor het kortzichtige denken van velen in het prachtige land. Want feit is dat Italië, met al zijn indrukwekkend mooie cultuur en heerlijke mensen, nog steeds een corrupt land is, dat zijn eigen problemen niet wil en (daarom) niet kan oplossen. Dat bleek eens te meer uit een groot aantal reacties op het bekend maken van het schandaal van Brunello: men had het vooral over het kwalijk gekozen tijdstip van het bekend maken door de Magistraat van Siena (‘een politieke keuze’) en nauwelijks over de inhoud van de aantijgingen. Men is zich blijkbaar van geen kwaad bewust. Laten we echt hopen dat die houding oprecht is. Lars Daniëls MV |  |
