Het symbool van Kaiken Wines is een ganzensoort genaamd cauquén (de grijskopgans), die inheems is aan Patagonië. Het had niet beter gekozen kunnen worden door de Chileense familie Montes, want ook zij vliegen met gemak van Chili naar Argentinië, en weer terug.tekst en fotografie: Lars Daniëls MV.
Kaiken Wines is in 2001 opgericht door Aurelio Montes Sr., een van de beroemdste wijnmakers van Chili, want hij heeft aan de basis gestaan van de grote ontwikkeling van de Chileense wijnbouw. Zo was hij een van de eersten -zelf zegt hij overtuigend dé eerste (LD)- die de terroirgedachte de nodige aandacht gaf en wijngaarden op steilere hellingen ging aanplanten, in Apalta (Colchagua).
Nota bene, het afstemmen van het druivenras op de bodem en zelfs het klimaat, is een relatief recent fenomeen in Chili. Die basale inzichten kwamen halverwege de jaren ’80 en werden pas algemeen aan het eind van de vorige eeuw. En dan hebben we het nog niet eens over de juiste klonen en het afzien van onderstokken… Maar daarover meer in Perswijn nummer 4 van 2012.
Een oude winery
Eind jaren ’90 vloog Aurelio Sr. met zijn zoon Aurelio Jr. over de Andes, naar Mendoza, al tijden het beloofde land van de Argentijnse wijnbouw. Daar vonden ze een oude winery in Vistalba, een deel van Luján de Cuyo, de eerste beschermde herkomstbenaming van de Argentijnse wijnbouw (1993).
De oude wijnmakerij is groot, en bestaat uit meerdere panden, waar eertijds niet alleen bulkwijn voor de thuismarkt werd gemaakt, maar ook olijfolie en wijnsteenzuur.
De grote betonnen cuves zijn prima geschikt voor goede eigentijdse wijnen, en voor de rest worden de ruimtes langzaam maar zeker omgebouwd. Over een paar jaar moet er een volledig modern uitgeruste wijnmakerij staan, met een historisch uiterlijk, maar een eigentijds innerlijk.
Aurelio Montes jr. leidt Kaiken Wines tegenwoordig, hij is ervoor in Mendoza gaan wonen. Hij is echter de enige Chileen, verder werken er alleen maar Argentijnen, een bewuste keuze van Montes.
Vistalba
Maar de Montes kozen Vistalba natuurlijk niet in eerste instantie om de oude winery, maar om zijn terroir. Dit is eersteklas land voor malbec en cabernet sauvignon, waar ook andere toppers als Carlos Pulenta (Bodegas Vistalba) en Nieto Senetiner bezittingen hebben.
De wijngaarden liggen ongelooflijk mooi, aan de voet van de eerste echt hoge bergkam van de Andes bij Mendoza, de Cordón del Plata, op een hoogte van zo’n 950m boven zeeniveau. Achter die eerste bergkam zie je wat meer naar rechts de hoogste berg van de Andes, Aconcagua (6962m) en meer naar links de nog zeer actieve vulkanen Tupungato (6570m) en zijn iets kleinere broertje Tupungatito. Kortom, je wordt hier beloond met het beeld waarop je hoopt als je naar Mendoza komt.
Extreme omstandigheden
Kijkend naar de terroirfactoren van Mendoza en dit deel in het bijzonder, springt een aantal zaken in het oog. Allereerst zijn dat de klimatologische omstandigheden, die extreem zijn voor een wijnbouwgebied. Mendoza heeft een semi-woestijnklimaat, met zeer warme, zonnige en droge zomers. Montes zelf: “This is desert”.
Enkele algemene data laten dat goed zien. Mendoza heeft zo’n 2900 zonuren per jaar; dat zijn gemiddeld 900 uren meer dan Bordeaux! De neerslag tijdens het groeiseizoen (oktober t/m maart), over de laatste jaren gezien zo’n 200mm, lijkt niet heel weinig, maar komt veelal in de vorm van stortregens en hagel; niet de beste vorm van neerslag voor de wijnplant. Irrigatie is dan ook vrijwel altijd nodig en kent verschillende vormen: drip irrigation, maar vaker nog flood irrigation, waarbij hele wijngaarden onder water worden gezet met behulp van kleine kanalen.
Nog een belangrijke factor is de wind, met name de warme, stoffige en soms zeer harde Zonda, een föhnwind die vanuit de Andes neerdaalt. Zijn invloed kan significant zijn; in 2012 bijvoorbeeld zorgde de Zonda voor 40% minder bloei bij Kaiken!
Het meest frappant echter zijn de temperaturen. De gemiddelde jaartemperatuur ligt op meer dan 15º C, en dat is hoog. Maar de gemiddelde maximum jaartemperatuur van 29º C geeft aan dat het gemiddelde minimum tegen het vriespunt ligt. En daarin zit hem de echte crux van het klimaat van Mendoza: de verschillen tussen dag- en nachttemperatuur zijn zeer groot, soms meer dan 30º C. En dit is van grote invloed op de manier waarop de druiven rijpen, buiten de vele zon en de hoge dagtemperaturen.
Het zijn klimatologische omstandigheden, die een goede vergelijking met Europese wijngebieden onmogelijk maken. En gelukkig maar, want het maakt het gemakkelijker om de wijnen op zichzelf, meer los van het Europese referentiekader, en in hun eigen setting te beoordelen.
De bodems zijn van alluviale oorsprong, met meestal meer zand dan klei, en zijn rijk aan kiezels en keien. Phylloxera vormt er nauwelijks een gevaar en dit maakt het mogelijk stokken op hun eigen wortels te planten.
Mugrones
Direct bij de wijnmakerij liggen drie percelen met cabernet sauvignon, die allemaal op een verschillende wijze zijn ingericht. Het oudste perceel is een pergolawijngaard, die net geoogst werd toen ik er was. Het is een prachtig perceel, dat vanwege zijn leeftijd een wat beperktere oogst geeft en dus toch gekoesterd wordt door Montes.
Verderop ligt een stuk waar de planten en guyot zijn gesnoeid, iets dat volgens Montes op die zanderige plek totaal niet werkt; veel planten waren zo zwak dat de wijngaard waarschijnlijk gerooid gaat worden. Het derde perceel heeft als snoeiwijze een permanente cordon, vanwaaruit de loten verticaal worden opgebonden: Vertical Shoot Positioning. Dit functioneert het beste in Vistalba, zegt Montes.
Ook liet hij zien hoe mindere planten worden vervangen en hoe de plantdichtheid wordt vergroot, door het simpelweg ondergronds doorsteken van een uitloper van een plant, die dan zelf een wortelsysteem gaat maken, en vervolgens bovengronds een nieuwe plant vormt. Het is de aloude methode van vermeerdering door marcottage; de Argentijnen noemen de loten die ondergronds wordt doorgestoken mugrones. Dit kan natuurlijk alleen -ik zei het al- omdat phylloxera hier zo goed als geen probleem vormt.
De wijnen van Kaiken
De druiven van Kaiken komen niet alleen uit Vistalba, maar ook uit andere delen van Mendoza, zoals Agrelo (allemaal officieel nog Luján de Cuyo), en uit de wat zuidelijker en hoger gelegen Valle de Uco. Ze staan aan de basis van een overzichtelijke serie wijnen van hoge kwaliteit. En soms ook van boeiende originaliteit. Hier een overzicht met commentaar, de waardering is in punten:
Kaiken Sparkling Brut: zeer aardige mousserende wijn, gemaakt volgens de méthode traditionnelle, van pinot noir en chardonnay uit de hooggelegen wijngaarden van Gualtallary; beetje gistig, goede zuren, vulling van pinot noir. 14,5
Kaiken Malbec rosé 2011: rosé met veel kleur (48 uur schilweking), beetje snoeperig in de geur, smaakvolle eetwijn. 14
Kaiken Malbec 2010: wijn van 94% malbec met 6% cabernet sauvignon, opvoeding deels in houten vaten, beetje houtsmaak ook door staves; moderne wijn, met veel fruit, mooi rijp maar niet jammig, genoeg zuren, verteerbaar. 14,5
Kaiken Cabernet Sauvignon 2010: overtuigend Cabernet Sauvignon in geur en smaak, goede frisheid, knappe wijn voor € 9,00! 14,5
Kaiken Corte Malbec 2010: corte betekent blend in het Spaans; 80% malbec, 12% bonarda, 8% petit verdot, alles uit Luján de Cuyo; een van de meest originele wijnen van Kaiken, een smaakvolle wijn met veel donker fruit, wilde kruiden, goede zuren (van petit verdot) en een ziltige ondertoon. 15,25
Kaiken Corte Cabernet Sauvignon 2010: 80% cabernet sauvignon, 12% malbec, 8% petit verdot; geconcentreerd, zwart fruit, vlezige tannine, spicy, ondanks warmte ook frisheid. 15
Kaiken Ultra Malbec 2010: van druiven uit Luján de Cuyo (Vistalba en Agrelo) en uit Valle de Uco (Vistaflores, Altamira), waar malbec drie weken later fenolisch rijp is dan in Vistalba; gesloten nog van geur, krachtig en gestructureerd van smaak, veel tannine, gemaakt om te kunnen rijpen, power, lengte en genoeg frisheid. 16
Kaiken Ultra Cabernet Sauvignon 2010: 30% komt van oude pergola in Vistalba, rest uit Agrelo, Perdriel (allen Luján de Cuyo) en uit Valle de Uco; mooie wijn, in de geur rijp zwart fruit, maar ook wat paprika (waarschijnlijk van druiven uit Uco, daar wordt cabernet minder rijp) en cederhout; smaak is prachtig, puur, met veel maar rijpe tannine, geeft grip, grote lengte, heerlijke Argentijnse Cabernet Sauvignon. 16
Kaiken Mai Malbec 2008: de zogenaamde icon wine van Kaiken, een blend van malbec uit drie zones (Agrelo en Vistalba in Luján de Cuyo, en Vistaflores Los Arboles in Uco); serieuze extractie en opvoeding, 8 dagen prefermentaire koude inweking, vergisting plus naweking 25 dagen, opvoeding 18 maanden in nieuwe Franse barriques; zwart van kleur, wijn kwam dubbel gekaraffeerd op tafel, maar nog potdicht, zeer geconcentreerd, spicy, wat grafiet; powerhouse van een wijn, veel fruit, enorme tannine, kracht maar ook frisheid, grote lengte; indrukwekkend en haast overweldigend, maar zeker niet lomp; de volle expressie van Mendoza, volgens Aurelio jr. 17
Onmiskenbaar Mendoza
Het is verleidelijk een parallel te zoeken met Viña Montes in Chili. Maar op basis van de stijl van de wijnen, zijn er net zoveel verschillen als overeenkomsten. Dé overeenkomst is een bepaalde gepolijstheid van stijl, maar eerlijk gezegd hebben de wijnen van Kaiken over de gehele linie toch juist wat meer ruwe, scherpe kantjes, die ze spannend maken. Bovendien is de aromatische expressie van de wijnen uniek, en onmiskenbaar Mendoza.
Lars Daniëls MV.
De wijnen van Kaiken worden geïmporteerd door Gastrovino
