Hoe ziet de toekomst van Auxerrois eruit?
Toen de Nederlandse en Belgische wijnbouw ontlook in de jaren 60 en 70 van vorige eeuw, zochten wijnbouwers naar vroegrijpende rassen met niet al te veel zuren. De gemiddelde temperatuur lag een stuk lager dan nu en er werd volop gechaptaliseerd (suiker toevoegen aan de most). Men vocht tegen onrijpheid bij druiven, te hoge zuren en te lage alcoholgehaltes. De eerste domeinen zoals Slavante (NL), De Apostelhoeve (NL) en Hagelander (BE, Vlaanderen) gingen in Duitsland en Luxemburg te rade en kozen voor müller-thurgau, een in Duitsland gekruist ras, en soms ook auxerrois, een natuurlijke kruising van pinot noir en gouais blanc. Onze wijnbouwpioniers vonden auxerrois aantrekkelijk omwille van de snelle rijping en het laag zuurtegehalte. Het laag suikergehalte was eerder een nadeel. Voor het bekende Belgische wijndomein Kluisberg was dat voldoende reden om de druif weer te rooien en te kiezen voor pinot blanc, guller met suiker maar ook met zuren. Ondertussen is het klimaat warmer geworden en een tekort aan suiker vormt geen probleem meer. In veel van onze streken wordt chardonnay rijp en zelfs riesling is succesvol in warmere gebieden zoals Limburg. Noem het gerust een aardverschuiving door de opwarming van het klimaat. Naar schatting hebben we zowel in Nederland als België een 25 hectare auxerrois. Voor België is dat een onderschatting gezien een aantal nieuwe aanplantingen. Het ras blijft populair bij opstarters.
Geen ideale cool climate druif meer
Het voordeel van auxerrois vroeger, namelijk de lage zuren, is nu een belangrijk nadeel geworden. Volrijpe druiven missen soms het noodzakelijk zuur voor evenwichtige wijn. Dat is zelfs in koelere gebieden zoals de Westhoek in België en Zeeland in Nederland een aandachtspunt. In de Auxerroisproeverij viel op hoeveel wijnen uit 2018 nadeel hadden ondervonden van de langdurige hitte. Nogal wat wijnen misten zuren en voelden log en saai aan. Vroegtijdig plukken van de druiven om zuren te behouden, is niet altijd een oplossing want dit zorgt voor onaangename vegetale aroma’s (fenolische onrijpheid). Een beetje gras in Auxerrois vind ik helemaal niet erg maar het moet subtiel blijven. Blenden met of mee-oogsten van druivenrassen met meer zuren is een optie – indien lager dan 15% hoeft dat niet vermeld op het etiket – of kunstmatig aanzuren. Dat laatste is door Europa alleen toegelaten in omschreven oogstjaren. Auxerrois uit oogstjaar 2019, ook warm maar met een koeler najaar, was beduidend beter. Frisser en met meer focus. Het is duidelijk dat auxerrois in de hetere jaren die ons te wachten staan, voor meer en meer problemen zal zorgen. Ieder jaar evenwichtige 100% Auxerrois maken zal lastiger worden. En dat is het nu al voor een aantal wijnbouwers. Auxerrois is, alles bij elkaar, geen ideale druif meer voor ons warmer wordende klimaat.
Andere voor- en nadelen
Sommige wijndeskundigen propageren auxerrois omdat hij later uitloopt dan andere druiven en dus iets minder gevoelig is aan voorjaarsvorst. Ik vraag me af of dit toch vrij relatieve voordeel opweegt tegen de nadelen. De lage zuurtegraad werd al vernoemd. Maar ook de prijs. Die ligt voor Auxerrois gezien kwaliteit en imago lager dan bijvoorbeeld Pinot Gris of Chardonnay. Dikwijls tussen de 10 en 13 euro. Dat is nog steeds niet goedkoop voor wat het is. Daarenboven is auxerrois een moeilijke druif in de wijngaard en vrij ziektegevoelig. Het poetsen van nieuwe scheuten onderaan de staan vraagt specifiek bij dit ras veel arbeid. Een voordeel dan weer is de hogere opbrengst in vergelijking met andere pinotrassen. Die meeropbrengst is afhankelijk van de wijngaard in kwestie. Vraag is hoe groot de markt is voor een lekkere doch eenvoudige wijn van een weinig populaire of bekende druif boven de 10 euro? En brengt die druif voldoende geld in het laatje voor de wijnbouwer? Of kan die beter kiezen voor een druif met meer kwaliteitspotentieel en meer mogelijkheden tot bewerking in de cave (bâtonnage, houtrijping)? Ik zie persoonlijk wel een mooie toekomst voor Auxerrois maar dan in blends, als aromagever.
Stille blends met auxerrois
Auxerrois kan inderdaad een wezenlijke aromatische bijdrage geven aan blends, zowel in stille wijn als in mousserend. Auxerrois biedt direct toegankelijke, aantrekkelijke aroma’s van fruit en bloemen. Andere druiven zoals chardonnay, pinot blanc, riesling, pinot noir en pinot gris zullen dit bijzondere kenmerk in de blend aanvullen met fraîcheur, materie, diepgang, lengte en bewaringskracht. Auxerrois met zijn relatief laag suiker- en dus alcoholgehalte kan het totale alcoholgehalte van een blend doen dalen. Dat is een voordeel tegenwoordig. Er zijn al bekende voorbeelden van blends met Auxerrois op de markt. De meest succesvolle is misschien de Cuvée XII van De Apostelhoeve met 40% müller-thurgau, 30% pinot gris en 30% auxerrois in de stille versie en 50% auxerrois, 25% pinot gris en 25% riesling in de mousserende versie. Deze blends bleken aanvankelijk moeilijker te verkopen dan wijnen van een enkele druif, geeft wijnbouwer Mathieu Hulst van Apostelhoeve toe, maar eenmaal bekend, verkochten ze als warme broodjes. In België is er de Pinot van het West-Vlaamse domein Entre-Deux-Monts, een blend van auxerrois, pinot gris en chardonnay. Minder bekend maar bijzonder lekker is de blend van müller-thurgau, auxerrois, sieger en riesling van het piepkleine Waalse domein Clos de la Fouchère (BE) en de auxerrois- pinot blanc-pinot gris van het recente wijndomein Sint Catharinadal in Noord-Brabant (NL). In de Voerstreek (BE) maakt Pietershof al jaren een heerlijke Pinot Blanc-Auxerrois, die goed rijpt (de complexere rijpingsaroma’s van pinot blanc nemen tijdens de flesrijping het heft van auxerrois over). Deze wijn kwam uit de AuxerroisTafel als een van de beste. Een populaire blend in België is die van auxerrois met chardonnay. De Auxerrois-Chardonnay 2018 van Gloire de Duras (BE) blonk in de Tafel uit door zijn smaakvariatie en mooie, ronde vulling.
Wijnmaker Hans Van Neyen, het brein achter de Gloire de Duras-blend, gelooft niet in monocépage-wijn Auxerrois. Daarvoor heeft die wijn volgens hem te weinig fond, de wijn is niet compleet genoeg. En datzelfde verhaal hoorde ik bij meerdere wijndomeinen. Het grote Belgische wijndomein Château Bon Baron, volgens mij een van de beste Auxerroisproducenten – hun 2015 is de mooiste die ik al dronk – is afgestapt van deze cuvée en maakt met auxerrois enkel nog blends (met pinot blanc en gris). De wijn mist volgens wijnbouwster Jeanette van der Steen karakter. En dat was inderdaad ook mijn conclusie na de AuxerroisTafel.
Mooist in mousserend?
Door zijn lage zuren ligt het niet voor de hand maar auxerrois doet het wel degelijk zeer goed in mousserende blends. Ik vernoemde de Cuvée XII Brut van Apostelhoeve al. In Nederland zijn ook mooie Bruts van Hoeve Nekum (50% pinot noir, 36 maanden sur lattes) en Thorn (50% pinot noir, 12 maanden sur lattes) en in België hebben we de succesvolle Extra Brut van wijndomein Het Verhaal (met chardonnay en lemberger, 12 maanden sur lattes, LZ37), Dappersveld-Woestijn (25% pinot noir – 15 à 20 maanden sur lattes) en Monteberg (20% chardonnay en kerner – 12 à 18 maanden sur lattes). Hoe langer deze blends sur lattes liggen (rijping op de gistresten in de fles), hoe minder fruitig ze zijn en hoe “klassieker” ze worden: neutraler of meer ingetogen van fruit en meer invloed van de autolyse van gisten (brioche, nootjes, toast). Dat is een keuze van de wijnbouwer. Ik hou wel van het fruitig type mousserende wijn met auxerrois, met dus minder flesrijping. Het zijn originele wijnen waarmee de Lage Landen zich kunnen onderscheiden. Onze mousserende wijnen hoeven niet allemaal champagne-like te zijn.
Restsuiker
Tijdens de proeverij ontstond een discussie over de aanwezigheid van restsuikers in veel Auxerroiswijnen. Master of Wine Cees van Casteren gaf ons zijn criteria voor gepast restzoet: restsuiker moet gebalanceerd zijn door voldoende zuren en het extract van de wijn moet geconcentreerd genoeg zijn zodat de wijn niet naar suiker gaat smaken. De wijnmaker van Thorn, Harry Vorselen, vulde aan dat de aroma’s van Auxerrois meer in de verf worden gezet door wat restsuiker. De Auxerrois uit Nederland had over het algemeen meer restsuiker dan die uit België. Blijkbaar heeft de Nederlandse drinker dat graag. Persoonlijk ben ik van mening dat de meeste auxerrois maar 3 gram restsuiker kan verdragen gezien het toch matige extract en zuurtegehalte. De wijnen beginnen door suiker op elkaar te gelijken en na een eerste lekker glas kan het saai worden. Restsuiker in auxerrois corrigeert eerder het gebrek aan aromadiepte dan dat ze de druifeigen aroma’s benadrukt. Sommige Nederlandse auxerroiswijnen waren door restzoet nauwelijks te onderscheiden van Auxerrois uit de Elzas. Veel terroirexpressie of persoonlijkheid heeft Auxerrois sowieso niet en restzoet wist dat weinige nog meer uit. Persoonlijk heb ik mijn Auxerrois liever droog.
Stefaan Soenen
In 2009 werden wijnen van de Colonjes in Groesbeek met cabernet blanc 2007, de witte Linie 2007 van domein De Liniein Made en wij met de auxerrois 2007 van toen Wijngaard Westfriesland De Swanenplaats op de Berliner-Wein-Trophy 2009 met “goud” bekroond! Toen bijzonder!
Ik ben ervan overtuigd dat zuurarme druifrassen een slechte keus zijn bij verdere opwarming van het klimaat. De balans in de wijnen wordt problematisch en dit is feitelijk niet op een acceptabele manier op te lossen. Wat de auxerroisdruif betreft herinner ik mij een gesprek, jaren geleden, met Marius van Stokkom, de oprichter van Wijngaard De Linie in Made. Die heeft geen auxerrois in zijn wijngaard staan wegens de volgens hem extreme rotgevoeligheid van het ras. Een probleem dat in Nederland ook in de toekomst altijd op de loer zal blijven liggen, klimaatopwarming of niet.