Balans typeert goede wijnen. Om wijn in balans te krijgen moet er goed doordacht gewerkt worden in wijngaard en wijnmakerij. Dat lukt Californische producenten steeds beter. Opvallend zijn de vorderingen bij wijnen die nogal eens – en tegenwoordig onterecht als karikaturaal worden weggezet: Californische Chardonnay en Pinot Noir.
Op de doorlopende proeverij van Nederlandse importeurs van Californische wijnen van maandag 30 mei jongstleden, georganiseerd door het California Wine Institute in samenwerking met Perswijn, bleek dat eens te meer. De aanwezige importeurs waren Résidence Wijnen, Hosman Vins, Vinites, Wijnkoperij J. Bart, Wine Companions, LFE, Verbunt Wijnkopers, Sauter Wijnen en Walraven Sax. Allemaal inkopers die de betere Amerikaanse wijnen een warm hart toedragen, ook al zijn die voor ons Europeanen niet zo betaalbaar als die uit Zuid-Afrika of Chili.
Uitdagend, maar zeer boeiend
Twee van de meest populaire druivenrassen in Californië zijn tevens twee van de meest uitdagende ter wereld als het gaat om balans – zij het om verschillende redenen: chardonnay en pinot noir. En in Europa wordt vaak nog steeds gedacht dat Californië geen elegante Chardonnays en Pinots kan maken. Dus was het logisch juist mooie voorbeelden van Californische Chardonnay en Pinot Noir aan een professioneel Nederlands wijnpubliek te laten proeven, om te laten zien dat het beeld dat we van deze wijnen hebben aan verandering toe is.Dit gebeurde in een presentatie getiteld The Pursuit of Balance in California Chardonnay & Pinot Noir onder leiding van Corey Beck, president van Francis Ford Coppola Winery, en Ronald de Groot, hoofdredacteur van Perswijn, die Californië de afgelopen jaren meerdere malen bezocht. Zij werden uiteraard geïntroduceerd door Paul Molleman van het California Wine Institute, die zich samen met Philine Weeber al 25 jaar inspant voor de promotie van Californische wijnen in Nederland. Dat doet Paul overigens niet alleen door middel van dit soort evenementen, maar ook door reizen naar Californië mogelijk te maken. Zo had hij onlangs een groep van liefst 27 personen van de Wijnacademie onder zijn hoede, voor een bezoek aan de wijngebieden van de Golden State. Wat mij betreft een uitstekende vorm van PR. Ook afgelopen maandag waren er voor de sommeliers educatieve reizen naar Californië te winnen, door het juist beantwoorden van de vragen van een quiz. De gelukkige winnaars waren Ronald Opten van La Rive en Joey Lange van Parkheuvel.
Opvallend meer verfijning
Maar terug naar de presentatie. Die was sowieso informatief, maar ook echt boeiend omdat er goede wijnen waren uitgekozen. Dit soort themaproeverijen staat of valt daarbij. Men wil graag iets aantonen, maar gek genoeg schort het daar bij de uitwerking nog wel eens aan. Nu niet. Voordat we de selecties van vijf Chardonnays en vijf Pinots Noirs te proeven kregen, was er een algemene introductie en presenteerde Corey Beck wat feiten en cijfers over chardonnay en pinot noir in Californië.“Toen ik verleden jaar weer in Californië was, vielen de toegenomen kwaliteit en verfijning van Chardonnay en Pinot Noir mij het meest op”, begon Ronald de Groot. “Dat heeft vooral te maken met de ontwikkeling van de koelere kustgebieden, die meer goede terroirs voor chardonnay en pinot noir hebben dan de gebieden meer landinwaarts”.
Chardonnay in Californië
Toch zijn er ook behoorlijke verschillen in wat deze twee Bourgognedruiven nodig hebben om elegante wijnen te maken. Simpel gezegd is terroir – in de zin van klimaat en bodem – het allerbelangrijkst voor goede Pinot Noir. Goede Pinot kan alleen van goede, niet warme terroirs komen. Chardonnay kan wat dat betreft meer hebben, kan het ook goed doen in warmere gebieden, maar is heel meegaand in de wijnmakerij en reageert enorm op zijn opvoeding. Voor goede Chardonnay is het zaak bedachtzaam te handelen in de wijnmakerij en de wijn niet te veel te sturen door middel van batonnage en nieuw hout.Chardonnay is een heel belangrijke druif voor Californië. En een die alle weerstand van begin deze eeuw (ABC, Anything But Chardonnay) met gemak heeft overleefd. Dat tonen de consumptiecijfers van de VS overtuigend aan: maar liefst 22% van alle in de VS gedronken wijn, is gemaakt van chardonnay! En die komt voor een groot deel uit Californië, dat een aanplant heeft van 41.156 hectare, goed voor ± 20% van het totale wijngaardareaal van de staat.
Suitcase cuttings
De geschiedenis van chardonnay in Californië laat zien dat de druif al lang ter plaatse was, maar ook dat het grote succes van Chardonnay relatief recent is. De eerste chardonnay kwam ca. 1880 in Californië vanuit Bourgogne, als zogenaamde suitcase cuttings, waarschijnlijk illegaal ‘geïmporteerde’ stekken. Lang waren er eigenlijk maar twee bronnen voor kloonmateriaal in Californië: Wente in Livermore en Paul Masson in Santa Cruz Mountains. Vooral de kloon van Wente werd zo populair, dat deze bekend kwam te staan als Wente-kloon. Nakomelingen daarvan worden nog steeds gebruikt, maar inmiddels zijn vele andere klonen uit Bourgogne geïmporteerd. (Meer weten van klonen van chardonnay in Californië? Klik hier)
Corey Beck noemde een aantal mijlpalen voor Californische Chardonnay op zijn weg naar succes. Uiteraard was de eerste commerciële Chardonnay van belang, gemaakt door het eerdergenoemde Wente in 1936. Veertig jaar later verraste Californische Chardonnay de hele wijnwereld, en ook de Californische producenten zelf, door voorname witte Bourgognes te verslaan in The Judgement of Paris 1976 (winnaar was Chateau Montelena Chardonnay 1973), hetgeen werd gezien als een bewijs dat Californische Chardonnay serieus goed kon zijn. En ook van grote commerciële waarde uiteraard. Vanuit die overtuigingen kwam in 1982 de meest succesvolle, grootschalig geproduceerde, über-Californische Chardonnay voort: die van Kendall-Jackson.
IPOB
De jaren ’90 kenmerkten zich door de vele boterige Chardonnays met te milde zuren en te veel hout(aroma’s). En dus kwam er een tegenbeweging op gang, van producenten die op zoek gingen naar terroirexpressie en meer elegantie. Zelfs werd er een vereniging van producenten met die doelstellingen opgericht door Rajat Parr van Domaine de la Côte and Sandhi, en Jasmine Hirsch van Hirsch Vineyards, met de naam In Pursuit Of Balance.
Wijngaarden in de kustgebieden zijn voor terroirexpressie, balans en elegantie van groot belang, want daar is het minder warm en behouden de druiven meer aroma’s en zuren. De koelte komt van de vroege ochtendmist, die vooral zomers het land binnenstroomt. Tegen 10.00 uur is deze vaak alweer weg. Corey Beck legde uit dat die mist landinwaarts komt door de snelle opwarming van de Central Valley; daar stijgt warme lucht op en zo wordt de koele vochtige lucht vanaf de oceaan als het ware naar binnen gezogen. Vandaar dat vele goede Chardonnays komen uit herkomstgebieden in het noordelijke en centrale kustgebied van Californië, zoals Mendocino, Sonoma, Napa (Carneros), Monterey, Santa Barbara en San Luis Obispo, om er een aantal te noemen. Naast het opzoeken en doorontwikkelen van koelere terroirs, zijn er twee andere belangrijke trends bij Californische Chardonnay op zoek naar balans: vroeger oogsten en afnemend gebruik van nieuw hout.
Drie goede jaren
De bezoekers van de seminar The Pursuit of Balance in California Chardonnay & Pinot Noir kregen vijf Chardonnays te proeven uit drie heel goede jaren voor Chardonnay: 2012, 2013 en 2014. Corey Beck legde uit waarom: “Zowel 2012 als 2013 en 2014 kenmerken zich door een goede snelle, consequente vruchtzetting, waardoor er aan het einde weinig onregelmatigheden in rijpheid waren (weinig kleine bessen tussen volledig ontwikkelde, of te wel weinig hens tussen de chicks). Ook was de ziektedruk laag en is er nauwelijks grote hitte geweest.”
Bij deze mijn indrukken van de serie Chardonnay:
Wente Vineyards, Riva Ranch Chardonnay 2014 – Arroyo Seco, Monterey County
Arroyo Seco heeft veel kalk in bodems | licht tropisch qua fruit, ook perzik, beetje boter en toast, hint van noten | smaak is behoorlijk vol, met wat warmte van alcohol, goede structuur, ook van het hout. ****
Liquid Farm, Golden Slope Chardonnay 2013 – Santa Rita Hills, Santa Barbara County
nog geen importeur
Golden Slope verwijst naar Côte d’Or | “zuiden van centrale kustgebied is echt koel, té dichtbij de kust worden druiven niet rijp”, zei Ronald de Groot | ook dit heeft wel licht tropisch fruit, maar iets compacter allemaal, met fijne houttoon (slechts 12% nieuw hout) | lichte romig van smaak, goede structuur, warm en zilt, krachtig. ****(*)
Francis Ford Coppola, Director’s Cut Chardonnay 2014 – Russian River Valley, Sonoma County
“Bordeaux-fles met filmrol als label, paste niet op Bourgogne-fles”, legde Corey uit | 6 maanden rijping in hout, 40% nieuw hout, batonnage gedurende de vergisting | vrij neutraal van geur, hout is subtiel, wat reductief | wijn zit wat op slot zo lijkt het, heeft zowel iets cremigs als een strakkere kant. ****-
E&J Gallo, Signature Series Chardonnay 2012 – Russian River Valley, Sonoma County
Zeer tropisch qua fruit, echt rijpe perzik, wat vanille | vrij aromatisch, mooie structuur, goede zuren, zeer goede lengte | knappe wijn, Amerikaanse Chardonnay op overtuigende wijze. ****(*)
Black Stallion Estate Winery, Poseidon Vineyard Chardonnay 2014 – Los Carneros, Napa Valley
Vrij neutraal van geur, wat rijp citrusfruit en citroenschil | duidelijk hoger alcohol (14,8%), doet de wijn geen goed, komt wat minder verfijnd over | “ook door warme jaar”, zegt Corey. ***(*)
Merryvale Vineyards, Silhouette Chardonnay 2013 – Carneros, Napa Valley
Chique geur, mooie houttoon, niet erg uitbundig, compacte, complexere stijl | romig, rond en sappig, met rijp citrusfruit en perzik, maar niet zwaar of weeïg | had net wat meer zuren mogen hebben voor grote complexiteit. ****+
Pinot noir in Californië
Pinot noir gaat, net als chardonnay, terug tot 1880, toen er op Inglenook in Napa Valley al pinot noir werd aangeplant. De eerste klonen, van groot belang bij pinot noir omdat ze enorm verschillende wijnen kunnen opleveren, zijn vooral na 1950 geselecteerd en verzameld door Dr. Harold Olmo en kwamen uit allerlei landen en gebieden. Uiteraard was er materiaal uit de Bourgogne, vooral uit Pommard (vandaar de aanduiding Pommard-klonen), maar ook uit Zwitserland, Duitsland en zelfs Spanje (Beba-klonen). Halverwege de jaren ’80 nam de interesse in nieuwe Bourgogne-klonen toe en werden kwaliteitsklonen als 115, 116, 667 en 777 steeds meer gewild in Californië.
Maar pinot noir werd niet meteen een groot succes. Corey Beck: “Cabernet Sauvignon was en is koning in Californië, ook omdat het een veel robuustere druif is dan pinot, veel gemakkelijker te telen en ook in de kelder veel gemakkelijker te maken. Cabernet-producenten die met pinot noir gingen werken, hadden grote moeite met de vroeg uitlopende plant, met zijn dunne, gevoelige schillen. Voor goede Pinot Noir bleek de plek van groot belang en moest men veel aandacht besteden aan bladerdekmanagement. Toch nam de populariteit eind vorige eeuw toe, ook door het succes van Pinot Noir uit Oregon, en na de film Sideways in 2004 was Californië helemaal om. Om het statistisch uit te drukken: in 1990 telde Californië 3.864 hectare pinot noir, ten tijde van Sideways al 9.734 hectare en nu bijna 17.000 hectare.
Beste zones steeds duidelijker
De zo belangrijke, koelere gebieden voor pinot noir bevinden zich net als die voor goede Chardonnay niet ver van de Pacifische kust. Maar ze lijken wat specifieker gedefinieerd dan voor chardonnay, dat wil zeggen, er zijn subzones van gebieden die van Pinot Noir hun specialiteit hebben gemaakt en reeds een duidelijke renommee hebben.Corey Beck noemt er een paar: “Anderson Valley in Mendocino (North Coast) is fenomenaal goed voor pinot noir, ook omdat ze daar genoeg neerslag hebben, goed voor prachtige zuren. De inmiddels beroemde Russian River Valley in Sonoma County geeft donkere, wat zwoele Pinots, terwijl die van Carneros wat lichter van kleur zijn en aardser van smaak dan die uit Russian River Valley. Monterey is vrij droog maar mooi koel. Santa Barbara tenslotte is een van mijn favoriete gebieden voor Pinot Noir. Hier lopen de bergruggen meer west-oost in plaats van noord-zuid, waardoor er kanalen zijn waardoorheen de verkoelende oceaanmist landinwaarts kan trekken. Pinots kunnen hier grote verfijning hebben”.
Bij deze mijn indrukken van de serie Pinot Noir:
Alta Maria Vineyards, Native 9 Pinot Noir 2012 – Santa Maria Valley, Santa Barbara County
nog geen importeur
Van wijngaard met verschillend materiaal, op basis van zowel massale als klonale selecties, aangeplant in 1997 | spontaan vergist, hele trossen | vrij lichte kleur, doet wat ‘Duits’ aan qua geur, bosaardbeien, wat rokerig en würzig maar compact; |zachte aanzet, tannine vrij mild, toch goede structuur en warme nahang | boeiende wijn. ****+
Schug Carneros Estate, Pinot Noir 2013 – Carneros, Sonoma County
Walter Schug, helaas in 2015 op 80-jarige leeftijd overleden, was een van de pioniers van Pinot Noir van hoge kwaliteit in Californië | rood fruit hier, compacte pinotgeur, iets aards en zilt; fruitige aanzet, dan grip, behoorlijke verfijning, ook door goede zuren | vertrouwde, goede stijl. ****
Jamieson Ranch, Reata Pinot Noir 2012 – Carneros, Sonoma County
Donkere kleur | donkerder fruit ook, licht jamachtig, ook toast en wat bacon | wat zwoele smaak, toch wel goede zuren, tikje heftige Pinot, hier kan de balans nog beter. ****-
Francis Ford Coppola, Director’s Pinot Noir 2014 – Sonoma County
90% Frans eiken, 10% Hongaars, 20% nieuw hout, 13,5% vol. op etiket | het nieuwe hout is nog prominent in de geur, maar de wijn heeft een zekere verfijning | sappig van smaak en niet zwaar, met goede structuur en mooie lengte. ****+
Joseph Phelps, Freestone Vineyards Pinot Noir 2013 – Sonoma Coast
“Sonoma Coast wordt als AVA te groot bevonden door veel producenten”, zegt Corey Beck | deze wijn komt van drie wijngaarden, met een enorme variatie van oogstdata, van 29 augustus tot 3 oktober | prachtige geur, met rood fruit en fraai hout | goede, natuurlijk overkomende zuren, wijn is slank maar krachtig en zeer lang. ****(*)
Kistler, Pinot Noir 2013 – Sonoma Coast
Kistler is een zeer grote naam in Californië en ver daarbuiten, vooral door hun Chardonnays uit individuele wijngaarden, zoals Dutton Vineyard en McCrae Vineyard | chic hout geeft mooie toast en iets bacon, verder aalbessen, bosbodem, veel diepte al in de geur, très pinot op krachtige wijze | smaak heeft zoet fruit, is iets filmend, met duidelijk glycerol, naar finale toe droger en meer structuur, genoeg zuren, veel lengte. *****
.jpg)
Eigen identiteit
De twee series waren goed samengesteld, want ze toonden aan dat er flinke progressie is geboekt in Californië. Zeker als je meerekent dat lang niet alle goede, bijzondere Chardonnays en Pinots Noirs in Nederland verkrijgbaar zijn, zal de progressie die de laatste tien jaar is gemaakt in feite nog groter zijn dan we bij de wijnen van het seminar konden zien. Laat ze maar lekker doorgaan met hun Pursuit of Balance, zeg ik.Uiteraard is er nog verbetering te boeken qua verfijning en complexiteit, maar de wijnen zijn zeker niet lomp meer. Pinot noir moet volgens mij echt op de juiste plek staan en het aantal topplekken lijkt beperkt. Maar waar in de wijnwereld is dat anders? Chardonnay geeft de producent meer mogelijkheden, want hij kan meer klimaten aan en valt meer bij te sturen in de kelder. Maar het is juist dat corrigeren en over-opvoeden dat men achterwege moet laten indien men een optimale balans en een zekere complexiteit wil vinden. En in dat geval vraagt ook chardonnay om een herkomst die van nature de basis legt voor een eleganter type wijn.
Het belangrijkste is dat ze op weg zijn hun eigen identiteit te vinden, met een passende, natuurlijke balans.
I find it an unbalanced article if you do not speak on Paso Robles wines. They are rivaling Napa and everyone who is from Cali like me knows this. Where are the Paso Wines ?