‘Sonoma Coast was one big lie!’ De toon is gezet als Karen MacNeil, auteur van bestseller ‘The Wine Bible’, tijdens een wijntrip door Californië een masterclass over The New Pinot Noir opent. Gelukkig is er sinds vorig jaar de nieuwe AVA West Sonoma Coast, waar de ‘real coasters’ kraakheldere, koele Pinot maken.
Hoewel iedereen meteen klaarwakker was na MacNeils stellige statement, twijfelde natuurlijk niemand aan het bestaan van de adembenemend mooie, ruige Sonoma Coast. Die is ongeveer 160 kilometer lang en loopt van de Bodega Bay naar het noordelijker gelegen Mendocino. Waar het bij MacNeil om draaide, was dat de AVA Sonoma Coast als beschermde herkomstaanduiding een te groot oppervlak besloeg, waarin talrijke terroirs en dus andere wijnstijlen voorkomen. Zeven jaar nadat de West Sonoma Coast Vintners hun verzoek voor een preciezere naamgeving indienden, is die in mei 2022 van kracht geworden.
Alaska Current bepalend
De AVA West Sonoma Coast van 56.000 hectare ligt in zijn geheel in de beduidend grotere AVA Sonoma Coast van 200.000 hectare, die ook gebieden omvat die veel verder landinwaarts liggen, met logischerwijs andere bodems en weersomstandigheden. Bepalend voor het klimaat van de kust in Californië, van de North Coast tot Los Angeles, is de Californische Golfstroom die koude lucht aanvoert – en daarom ook de Alaska Current wordt genoemd – en dichte mist veroorzaakt.
De wijngaarden in de ruige, verlaten kuststrook liggen op de top van de bergen, waardoor ze boven de mistlijn uitstijgen. Overdag profiteren ze in het groeiseizoen van zonlicht en warmte en ’s nachts daalt de temperatuur niet al te hard. Ook staan er wijnstokken op richels die, hoewel ze binnen de mistgordel vallen, precies zo liggen dat ze beschermd zijn tegen te veel vochtigheid.
Rol van breuklijnen
De wirwar aan heuvels en bergen met extreem steile hellingen en smalle valleien, waarvan de meeste onbegaanbaar zijn door de woeste begroeiing met struiken en bomen, is een gevolg van de geologische activiteit in het nog altijd jonge Californische landschap.
Die onrust begon 28 miljoen jaar geleden met het over elkaar heen schuiven van twee aardplaten: die van de Pacifische Plaat onder de Grote Oceaan in het westen en de Noord-Amerikaanse Plaat in het oosten. Die tektonische platen bewegen langs de San Andreas Fault, de breuklijn van 1290 kilometer, die loopt van Los Angeles naar Cape Mendocino, ver in het noorden van Californië. De Pacific Plate beweegt omhoog naar het noordwesten en de Noord-Amerikaanse plaat gaat naar het zuidoosten. Jaarlijks schuiven ze 3 à 5 centimeter op – dat is vergelijkbaar met de snelheid waarmee vingernagels groeien – en veroorzaken regelmatig aardbevingen.
Interessant, maar wat heeft het met wijn te maken? Veel! Bewegende aardplaten en breuklijnen bepalen de geologie van het landschap, hoe bergen zich vormen, of er vulkanen of juist bassins ontstaan en hoe de bodem in elkaar zit. De essentie voor de nieuwe producenten is dat zij zich laten leiden door de geologie en de daarmee samenhangende gevolgen voor het klimaat. Het inzicht in het belang daarvan is in de afgelopen honderd jaar verdwenen en wordt nieuw leven ingeblazen.
Geogekte
Al dat geologische tumult tekent een gebied als West Sonoma Coast dat aan weerszijden van de breuklijn ligt. ‘Ons land ligt nog geen kilometer van de San Andreas Fault,’ vertelt Jasmine Hirsch, wijnmaakster en general manager van Hirsch Vineyards, ‘en telt minstens dertig verschillende bodemtypes als gevolg van de aardse activiteit. Vulkanisch en metamorf gesteente, grijs zandsteen, groensteen, blauwe schist, opgestuwde overblijfselen van de oceaanbodem met zeefossielen, alles zo poreus als zand en zo vast als dikke klei kom je tegen, soms maar enkele meters van elkaar af. Het heeft mijn vader dertig jaar gekost om zijn eigen wijngaard enigszins te begrijpen.’
Vader David Hirsch kocht in 1978 land bij Fort Ross, waar schapen, hun hoeders en houthakkers rondstruinden. In 1980 plantte David op aanraden van wijnvriend Jim Beauregard uit Santa Cruz zijn eerste pinot noir. Tot 1994 verkocht hij druiven vooral aan grote bedrijven, maar ook visionaire wijnmakers als Ted Lemon van Littorai en Steve Kistler klopten bij hem aan om druiven te kopen. In 2002, na 22 jaar boeren, besloot wijnboer Hirsch eindelijk zelf wijn te gaan maken. Hij vinifieerde alle zestig perceeltjes afzonderlijk om te checken of wat hij met zijn land deed wel klopte.
Wijnbouw op het randje
Jasmine Hirsch vertelt dat haar vader zijn visie een tweehonderdjarenplan noemt. ‘Hij denkt ver vooruit. De wijn is belangrijk, maar onderdeel van het geheel. Hij ziet ons domein als een boerenbedrijf. Van de 400 hectare zijn er 30 beplant met wijnstokken, voornamelijk pinot noir en wat chardonnay. Een deel is onbegaanbaar en op andere stukken lopen schapen of staan andere gewassen.’
Wijnbouw hier is niet eenvoudig, zegt Hirsch. ‘We zitten 4 kilometer van de oceaan. Sommige plots liggen op 500 meter, boven de fog line. In het groeiseizoen krijgen de druiven genoeg uv-licht voor de smaak, het is warm genoeg om suiker te vormen en dankzij de gemiddelde lage temperatuur blijven de zuren behouden. Regenen doet het in de zomer nooit, maar dankzij de mist is de luchtvochtigheid soms 100%. Ik heb het liever over ridgetop wines dan mountain wines, want de druiven groeien aan de rand van de steile hellingen, onder zware omstandigheden. Ook voor de mensen die er werken is het heftig, zo ver van de bewoonbare wereld.’ Het klinkt ongelooflijk spannend.
Geen imitatie-Bourgogne
Klinkt, inderdaad, want ik ben daar nog niet geweest, maar hoorde de verhalen uit de eerste hand tijdens digitale interviews en de proeverij van de ‘real coasties’ in het nabijgelegen stadje Healdsburg. Wat de topwijnmakers daar als groep uitstraalden, is dat ze top-Bourgognes vereren. Iedereen is op z’n minst in de Bourgogne geweest, en de meeste hebben er gestudeerd en/of gewerkt. Wat ze meegekregen hebben, is het belang van pinot noir in combinatie met een specifieke plek voor een zekere stijl. En zo kwamen ze aan de westkust terecht. Niemand wil Bourgogne maken, dat is duidelijk. Geen imitatie, maar wel wijnen met dezelfde mate van complexiteit.
Naar mijn mening weten ze de transparantie, minerale elegantie en delicate zuren, die ontstaan dankzij het hoge vochtigheidsgehalte en de gemiddeld lage temperatuur, te combineren met de diepte en dichtheid in de fruitige smaak, die wordt verkregen door het overvloedige uv-licht op de top van de heuvels. Het is een zoektocht die ongelooflijk veel inspanning, inzicht, vasthoudendheid, vertrouwen en liefde vergt. En tijd.
Schone lei voor terroir
Er is natuurlijk veel te vertellen over de manier waarop de Pinotpioniers van de Sonoma Coast werken. Denk aan het gemengde gebruik van de vele klonen, toepassing van uitsluitend eigen gisten, fermentatie met vrijwel altijd (deels) steeltjes en de voorkeur voor een biodynamische aanpak, vaak bewust zonder certificering. Toch speelt in elk verhaal het beheer van het land de grootste rol. Alles draait om farming en een gezonde verhouding tussen wijnbouw, andere gewassen, vee, bossen en ongerepte natuur, met als doel: balans.
Karen MacNeil karakteriseerde de wijnmakers als eigenzinnige types met een onalledaags voorkomen, liefhebbers van filosofie die zelden hun studie hebben afgemaakt en die zich hun huidige kennis zelf hebben eigengemaakt. Mijn indruk is anders; de mensen met wie ik contact had, gaven vooral blijk van enthousiasme over wat ze van de oude wereld, lees de Bourgogne, hebben geleerd. Die kennis nemen ze mee in hun werk, zonder te willen na-apen, maar juist om het Californische terroir uit te laten blinken. Dat lukt voor pinot noir bij uitstek in West Sonoma Coast, maar ook in de hoger gelegen wijngaarden van Anderson Valley in Mendocino en uiteraard in de koele Santa Rita Hills ten noorden van Los Angeles.
De nog onontgonnen gebieden waar de wijnbouw jong is en de grond niet uitgeput, vormen een schone lei om het aangeboren talent van het terroir te laten schitteren. Pinot noir is een variëteit waarin de eigenschappen van het terroir ten volle tot uiting kunnen komen en dat maakt het ook zo logisch dat deze mensen van het land voor pinot noir hebben gekozen.
Knerpend koele wijn
De Far West Pinots uit Sonoma Coast hebben iets heel eigens. Karen MacNeil omschrijft ze als ‘het geluid van een kerkklok in de Alpen vroeg in de ochtend’; in mijn vertaling: een combinatie van een heldere, ijle en koele smaak en een diepe, warme ondertoon. De wijnen van Peay Vineyards liggen net iets noordelijker en meer landinwaarts dan Hirsch en hebben dat ook, maar met meer bite. Bij een Finse collega riepen de wijn van Peay beelden op van een saunasessie in de bossen bij Helsinki, waar je na de warmte in de sneeuw stapt en jezelf met berkentwijgen slaat. Als Rotterdamse zou ik daar niet zo snel opkomen, maar ik begreep het als proefnotitie: knerpend koel, fris aards met textuur. Licht en dicht.
-> Ook zin om Amerikaanse wijnen te proeven? Kom 13 mei naar de Perswijn proeverij Crossing the Oceans! Voor tickets: www.perswijn.nl/crossing-the-oceans
Favoriete wijnen uit Sonoma Coast
Wijnen die geproefd zijn tijdens The Wines on a Mission Press Trip.
DuMOL, Bressay Estate Vineyard 2020
Green Valley, 16 km van de oceaan, goldridge-bodem met klei en leem, hoge dichtheid van bijna 8000 stokken per ha, calera- en D943-klonen; lage opbrengst, deels ontsteeld, 15 maanden in 25% nieuw Frans eiken; rood fruit, dennenboom, rozemarijn; veel variatie in fruit, van rode bes tot zoete braam, kruidigheid van naaldboom en tijm, ‘liftende’ zuren die de wijn een heldere, transparante smaak geven met een volle, lange afdronk en een frisse finale. Prachtig.
Hirsch Vineyards, San Andreas Fault 2019
Wijngaard op ± 500 meter, maximaal 4 km van zee, nog geen km van de San Andreasbreuklijn, daardoor extreem heterogene bodem, massale selectie met o.a. hirschklonen; 36 verschillende percelen worden afzonderlijk vergist en gerijpt, deels ontsteeld, rijping in Frans en Oostenrijks eiken, 30% nieuw; roos, natte steen; rooibos, framboos en ander rood fruit, zilt, crisp, luchtig met diepgang en wat bite.
Kistler, Russian River Valley 2021
Bourgondische en Amerikaanse klonen, 14 maanden Frans barrique, ongefilterd; viooltje, paars fruit, potloodslijpsel; lichte aanzet die naar een volle smaak leidt, braam, bosbes, beukenschors, slanke tannine, complex, lang, nog jong.
Littorai, The Haven Vineyard 2021
Wijngaard op ± 360 m, 7 km van de oceaan, mix van vulkanisch, leem, zandsteen en schalie, 40 verschillende onderstokken, 12 klonen in 2001 geplant, vergisting en rijping in grote vaten; rood fruit, veldbloemen; puur en schoon fruit, zet heel fris en frivool in, maar heeft veel meer diepte dan je misschien in eerste instantie waarneemt, fruit, zilt en mineraliteit zijn verweven, laagjes vloeien in elkaar over, elke slok is anders, rijpe tannine. Heel mooi. Tijd voor nemen.
Peay Vineyards, Scallop Shelf 2019
Van diverse wijngaarden op 200 à 250 m, 3 tot 6 klonen, diverse bodems met zeefossielen, blend van 25 wijnen die op diverse manieren zijn opgevoed; rode bes, subtiel lavendel, sinaasappelschil; rood fruit, jasmijn, salie, rotsachtige tonen, mineraal, boomschors, elegant met grip, complex, goed, spannend.
Importeurs
DuMOL: Wijnhandel Dielen & Zn, Best of Wines, Grandcruwijnen.
Hirsch Vineyards: geen importeur.
Kistler: Résidence Wijnen/Wijnkoperij De Gouden Ton, Wijnhandel Dielen & Zn.
Littorai: Résidence Wijnen/Wijnkoperij De Gouden Ton.
Peay Vineyards: geen importeur.
-> Ook zin om Amerikaanse wijnen te proeven? Kom 13 mei naar de Perswijn proeverij Crossing the Oceans! Voor tickets: www.perswijn.nl/crossing-the-oceans
